Uit Hollens historie
Stichting Overijsselsch Land»
schap kampt met hoge grond»
prijzen
/As&ê-
WEET U DAT?
Aantal reservaten weer toegenomen
Vijftig jaar getrouwd
en in zaken
Gevonden en verloren
voorwerpen
Ook Uw
familieberichten
plaatsen wij gaarne
in dit blad
nationals kollekte Kinderbescherming
DE TEMPEL Vil KWUNGH0
ZATERDAG 13 MEI 1961
No. 19 Jaargang 13 (Tweede blad)
HOLTENS NIEUWSBLAD
De heer Van Heeckeren neemt
maatregelen om Holten aan te
vallen en de Holter boeren raken
slaags met de Deventer troepen.
Op een aanwijzing van Wolfert vafi
den Waardenborg begonnen die van De
venter versterkingen aan te leggen in
akkers en weiden. De nog te velde staande
gewassen werden door Deventer soldaten
vernield. Eerst keken de Holter boeren
het met lede ogen aan. Toen sloegen zij
aan het muiten om de vernieling van
hun kostbaar graan. Maar ridder Wol
fert van de Waardenborg gaf donderen
de bevelen. De Stothakke, een gezeten
Holter boer, stuurde zijn knecht naar
Goor, om de heer Van Heeckeren te
waarschuwen, dat hij spoedig moest ko
men. En de knecht van de Stothakke
kreeg de boodschap mee, dat Wolfert
van den Waardenborg maar opgeruimd
moest worden. Hij hield het met Deven
ter, en de hele Holteres met de kostelijke
rogge dreigde een woestenij te worden.
Op bevel van boer Stothakke luidde men
de noodklok in de kerktoren. De koster,
die zich hiertegen verzet had, kreeg met
een boerenvuïst een slag tegen de kaak,
waar hij zes weken genoeg aan had.
Wolfert van de Waardenborg stuurde
een aantal Deventernaren naar het Stot-
hakkenerf om de boer te halen en op te
knopen aan de hoogste boom te Holten.
Nu moet men niet te licht denken over
de dapperheid der Holter boeren. Wan
neer zij maar gereedschap hadden, dan
konden zij vechten als de beste.
Het Stothakkenhuis werd dan ook bin
nen een half uur in een ware veste her
schapen.
Twintig man Deventer troepen moesten
het huis omsingelen en de Stothakke
dood of levend meebrengen. Maar de
boeren, die eerst jenever hadden gedron
ken, gooiden de niendeur los en storm
den met grepen gewapend op de Deven
ternaren in. Een officier van Wolfert van
de Waardenborg werd door de woedende
boeren aan de greep gestoken. Steek
maar op!, riep de Stothakke woedend.
Daarop zetten die van Deventer het op
een lopen. Zij liepen de schansende boe-
II VOORLICHTINGSBUREAU yuJh#,,.
TT* VAN DEN VOEDINGSRAAD nv^
Ja, wist u eigenlijk
9 dat het niet gewenst is om in één
maaltijd zowel spinazie als rabarber
op tafel te brengen; beide zijn rijk
aan oxaalzuur, een stof die de op
neming van kalk kan tegengaan.
9 dat het kalkgehalte van de voeding
niet van invloed is op het ontstaan
en het verloop van aderverkalking;
ook volwassenen en bejaarden doen
er goed aan dagelijks kalkrijke levens
middelen, zoals melk en kaas, te ge
bruiken.
9 dat de voedingswaarde van gerech
ten, die in een stapelpan of hoge
drukpan zijn. gekookt, virijwel niet
verschilt van die van gerechten, in
gewone pannen bereid.
e dat het niet nadelig is voor de' voe
dingswaarde om doorregen vlees lang
te stoven. Aangezien vleeskooknat
en jus toch niet weggegooid worden,
gaan mineralen en vitamines, die er
tijdens de verwarming in oplossen,
niet verloren.
dat inmaakpompjes niet geschikt zijn
voor het conserveren van vlees en
de meeste groenten; voor het inma
ken van vruchten en zure groenten
zoals rabarber en postelein kunnen
zij eventueel wel dienst doen.
dat een ruim gebruik van suiker als
broodbelegging schadelijk is voor het
gebit, vooral van kleuters en oudere
kinderen. Dit geldt zowel voor witte
als voor bruine (ook ruwe) suiker.
dat vooral in deze tijd van het jaar
in het groenterijk veel frisse gezonde'
broodbeleggingen te vinden zijn: ra
dijs, komkommer, tomaat, worteltjes.
dat het kweken van tomaten in ons
land nog geen 60 jaar oud is en dat
bananen hier vóór het begin van deze
eeuw onbekend waren.
9 dat aardappelen 's zomers ongeveer
5 maal zoveel vitamine C bevatten
als in het voorjaar en 's zomers daar
door tot onze beste vitamine C-bron-
nen behoren.
9 dat een koelkast niet beter maar
juist slecht koelt wanneer er een
dikke laag ijs om het vrieslichaam
is gevormd; het is nodig om de kast
geregeld te ontdooien voordat zich
veel rijp heeft afgezet.
dat ook in voorjaar en zomer peul
vruchten best smaken en op gezette
tijden een plaats in het menu verdie
nen; een rauwe groentesla smaakt
er prima bij. Van een rest bonen kan
b.v. een slaatje worden gemaakt.
aardbeien en andere zachte vruchten
zich goed lenen voor diepvriezen. Zij
kunnen voor het invriezen bedekt
worden met een suikerstroop.
ren en de Waardenborg voorbij, met de
brullende Holter boeren achter zich aan.
De boeren bemachtigden twee kanon
nen, en schoten, na een gefrunnik van
een half uur, op het schansende volk,
dat hals over kop het kasteel de Waar
denborg instoof. De bergevaarder Rips uit
Deventer was bezig te sterven, maar
niemand keek naar hem, want heel
Holten brulde om wraak wegens het ver
nielen van de kostbare rogge. Daar was
in die dagen immers de hoop van de
boer op gevestigd. Intussen was onder de
bedrijven door de knecht van de Stot
hakke te Goor aangekomen, en bracht
de boodschap over aan de heer Van
Heeckeren. Deze schudde bedenkelijk
het hoofd, het was zeker een boodschap
om hem te bedriegen, en de knecht van
de Stothakke werd dan ook maar voor
alle zekerheid in de kerker gesloten tot
de heer Van Heeckeren de tijd gekomen
achtte om de ridder van de Waarden
borg af te straffen. Intussen, Wolfert
van de Waardenborg kon het niet op
zich laten zitten, dat een troep muitende
boeren tegen hem als wettig heer van
Holten in opstand kwam. Smerig canail
le!, bulderde hij, toen de boeren met een
kanon de wacht van de toren naar be
neden schoten. De boeren hadden hem
het hoofd van de romp geschoten. Hei
melijk wilde hij een ruiter naar Deventer
sturen om nog meer volk, maar de rui
ter werd gegrepen door een paar Holter
beestenkopers en ergens in het bos ste
vig aan een boom gebonden. Plotseling
besloot Wolfert van de Waardenborg
een uitval te doen. Het werd een vrese
lijk gevecht tussen de Holtenaren en de
bezetting. De bezetting was in zover in
het voordeel, dat zij dekking had. Maar
die van Holten waren ook niet mis. Zij
begonnen de vrouwen en kinderen van
de Deventer soldaten voor de burcht fe
drijven en nu durfde de bezetting niet
te schieten. Heer Wolfert dacht lang en
diep na. Hij vocht voor eer en stand.
En de boeren voor hun broodkoren. Wat
was een handvol muitende Holtenaren
feitielijk? Wanneer Deventer nu maar
kwam met hulp, dan was het een kwes
tie van uren. Elke tiende man van de
Holtenaren zou worden afgemaakt, en
elk tiende huis in b/rand gestoken.
Maar hulp van Deventer kwam niet. En
ook de heer Van Heeckeren bij Goor
kwam nog niet om de beztting van de
Waardenborg tot mosterd te slaan. De
Holtenaren waren in zover meester van
het terrein, dat hun kostbare rogge voor
lopig gespaard bleef.
Krijgslist van de lieer Van Heeckeren.
De heer Van Heeckeren bij Goor was
een geslepen jongen. Hij wist dat Wol
fert van de Waardenborg nog ongetrouwd
was en dat de freule van de Stoevelaar
bij Goor graag een man wilde hebben.
Wolfert van de Waardenborg was een
man van omstreeks vier en dertig jaar.
Tot nu toe had zijn werk hem zodanig
in beslag genomen, da hij aan vaste ver
kering niet had kunnen denken. Steeds
had hij onder de vanen van de Utrecht
se bisschoppen gestreden, tot hij een
paar jaar geleden zijn vader als kaste
lein van de Waardenborg was opgevolgd.
De heer Van Heeckeren nu had een nicht
die op de Stoevelaar bij Goor woonde
en die nogal manziek was. Hij liet de
knecht van de Stothakke uit-de kelder
halen en deze moest met de bode van
Heeckeren mee naar Holten om aldaar een
bod te doen aangaande de overgave aan
fcte heer Van Heeckeren bij Goor. De
knecht van de Stothakke gooide roet in
het eten. Even voor Hilten zette de Stot-
hakkenknecht het op een lopen en riep
moord en brand. De Holtenaren liepen
toe en grepen de bode van Goor en leg
den hem aan een ketting. De Stothakke
kreeg zodoende de brief en ging er mee
naar de Holter pastoor. De geestelijke
zag er wel iets in en ging eerst met de
boeren praten. Doch deze hadden de
zaak gauw door. Laat de heer Van
Heeckeren zijn freule maar houden. Wij
willen de ridder van de Waardenborg
in handen hebben en hem verjagen. De
drost van Salland bemoeide zich intussen
met het geval. Het gaf geen pas, dat
landvolk als dat van Holten in verzet
kwam, daar moest wat aan gedaan wor
den en hij waarschuwde de stad Deven
ter. En die van Deventer namen hun
maatregelen. Heer Wolfert van de Waar
denborg werd van zijn post ontheven en
een Deventer viskoper werd kastelein en
tollenaar van Holten. De viskoper werd
stevig in het zadel geholpen. Dit had in
zover succes!, dat de bezetting weldra
teruggeroepen werd en de Holter boeren
(het was inmiddels Sint Japik geworden)
aan de rogge-oogst moesten. Zij hadden
nu een maand lang geen tijd om te vech
ten. En Wolfert van de Waardenborg
zwierf rond. De heer Van Heeckeren te
Goor was kokend van woede, dat hij te
lang gewacht had om toe te slaan, nu
was de Waardenborg in vaste handen
van Deventer. In oktober 1344 kregen
de Holtenaren in de gaten, dat zij mét
hun nieuwe kastelein op de Waarden
borg van de regen in de drup waren ge
komen. De nieuwe kastelein, die tev.ens
meteen schout was geworden, bleek een
krent van een kerel te zijn, die te Holten
op alle slakken zout legde. De Stothakke
had gehoopt, d(at hij als voornaamste
boer tenminste schout vanHolten zou
worden. En nu was het zo, dat Deventer
heren hem bijna dwongen om zijn vrij
belangrijk erf te verkopen. En nu was
het zo, dat de Stothakke toenadering
zocht tot zijn oude vijand Wolfert van
de Waardenborg!. De laatste vertoefde
bij zijn neef ridder Dollebotter op de
Wegstapel. Beiden waren gegoed. De
één onder Bathmen, de ander te Heeten.
Maar de Waardenborgs hadden sinds
vier geslachten op de Waardenborg ge
zeten. En nu door de macht van De
venter en door de zwakheid van de bis
schop van huis en hof verdreven. On
danks de hoog oplaaiende twisten over
het schansen in de rogge-akkers had
Holten in de gaten, dat een ridder Waar
denborg toch nog heel iets anders was
dan een Deventer viskoper.
(Wordt vervolgd). VAN COEVERDEN.
De Stichting „Het Overijsselsch Landschap", die zaterdag te Holten haar (druk
bezochte) jaarvergadering hield, heeft op de voorpagina van het jaarverslag
over 1960 een „angstdroom" getekend: een eenzaam boerderijtje, liggend als
het ware op een eiland temidden van de woelige baren. En die baren bestaan
niet uit watermassa's doch uit onafzienbare colonnes auto's, bromfietsen, bussen,
motoren en scooters beladen met toeristen. De jaarlijkse groeiende Euromarkt
met de daaraan verbonden stijgende welvaart dreigt de natuur te verstikken,
zo zegt het stichtingsbestuur, dat er echter onmiddellijk aan toevoegt, dat de
welvaart het voordeel heeft dat méér mensen dan voorheen erop uit kunnen
trekken, van de natuur kunnen genieten en leren beoordelen wat waard is
behouden te blijven. Op die manier kan wellicht ook beter begrip ontstaan voor
het streven van de Vereniging tot behoud van natuurmonumenten (en dochter
stichting „Het Overijsselsch Landschap").
Zaterdag a.s. herdenkt het echtpaar
G. J. Gervedink Nijhuis en G. Gervedink
Nijhuiis-Aa^tink in de Dorpsstraat zijn
vijftigjarige echtvereniging. De heer Ger
vedink Nijhuis is 70 jaar en zijn echtge
note 69 jaar. Beiden zijn nog goed ge
zond en werken nog normaal mee in
hun bedrijf. Hij in het schildersbedrijf
en zijn vrouw in de winkel, en beiden
hopen dit echt nog een tijdje vol te hou
den, want „teumig gaon" is niets voor
dit gouden paar.
Dit gouden huwelijksfeest zet tevens
hun zaak in het goud, want ten tijde van
zijn huwelijk is de heer Gervedink Nij
huis begonnen met zijn schildersbedrijf,
annex meubelhandel. Eerst als patroon
alleen, later met een leerling en nu
werkt men met 6 man in het bedrijf. In
1918 is men met een winkel begonnen
in galanterie, speelgoed, enz. Zij heeft.nu
pas een mooie nieuwe pui gekregen met
een paar flinke spiegelruiten. Dat het
in 1911 toen men dus begon geen
vetpot was blijkt wel uit het feit, dat men
b.v. een z.g. Deventer stoel (rode houten
stoel met biezenmat) verkocht met
1 dubbeltje winst. Er was toen ook al
sprake van concurrentie, want als b.v.
voor een bruiloftsfeest een cadeau moest
worden gekocht, dan werden eerst de
plaatselijke zaken afgelopen om de prijs
van het eventuele cadeau op te horen.
Het uurloon, dat in rekening kon worden
gebracht, bedroeg toen 10 cent, zodat er
ook niet veel te verdienen viel. Het eer
ste karwei, dat de heer Gervedink Nijhuis
als schilderspatroon na zijn huwelijk
aannam was het schilderwerk van de o.l.
school in Espelo onder toezicht van de
heer Eggink uit Laren, die toen blijkbaar
als gemeente-opzichter fungeerde.
Het zal het gouden echtpaar op deze
heugelijke dag zeker niet aan belang
stelling ontbreken.
De jaarvergaderingen van Het Overijs
selsch Landschap zijn altijd zeer geani
meerd, niet zozeer tijdens de behandeling
van de huishoudelijke agenda' dan wel tij
dens de traditionele excursie welke er in
de middaguren op volgt en welke ditmaal
leidde door 't prachtige Boetelerveld te
Raalte, eigendom van de stichting.
Voor wat de zakelijke kant van de jaar
vergadering betreft: de bijdragen van het
Rijk zijn onveranderd op 50 procent vast
gesteld gebleven en met instemming is de
mededeling ontvangen, dat de provincie
thans een natuurfonds heeft ingesteld
voor werk op het terrein dat ook Het
Overijsselsch Landschap bestrijkt.
Een vorig jaar gehouden inzameling bij
Overijsselse bedrijven leverde een bedrag
van ruim f121.425 op (boven verwach
ting!) en de toezeggingen voor een jaar
lijkse bijdrage beliepen ruim f 10.600,—.
Deze bedragen zijn zeer welkom, daal
de stichting duidelijk ondervindt dat de
grondprijzen steeds sterker stijgen het
geen de aankopen bemoeilijkt.
Met zorg beziet het bestuur de toene
mende vervuinng van beken, kanalen en
rivieren.
Beheer Friezenberg
Het financiële verslag vermeldt een ba
tig saldo van ruim f 140.000 het - saldo
eind 1959 was f17.000). De giften belie
pen vorig jaar ruim f 136.000, de subsidies
f21.000 en de contributies f2.400. De wa
termolen Bels (bij Vasse) werd voor het
symbolische bedrag van een gulden over
gedaan aan de molenstichting. Het ge
bouw is thans hersteld. Het is de bedoe
ling, dat in het bouwwerk ernaast een
soort restaurant wordt gesticht. De stich
ting heeft op het ogenbik ongeveer 500
ha in eigendom waarvan Boetelerveld
Gevonden: damespolshorloge; 2 zil
verbons; fototoestel in leren tas.
Verloren: dames-overschoen; regen
broek; portemonnaie met inhoud; groene
legertas, inhoudende: studieboeken.
Inlichtingen dagelijks (doch uitslui
tend tussen 9-12 en 14-22 uur).
(Raalte) en Beerzerveld en Beerzerbelten
(Ommen) verreweg de grootste in opper
vlakte zijn. De jongste aankopen, na 1960,
zijn onder meer 12 ha Numendal (Holten),
ruim vijf ha Berg vennen (Denekamp) en
zes ha in Balkbrug. Een in 1960 uitge
voerd vegetatiekundig onderzoek bracht
aan het licht, dat verscheidene gedeelten
van het reservaat Stroothuizen (Dene
kamp) zeer belangrijk zijn; o.a. werd la-
vendelheide aangetroffen. Het stichtings
bestuur heeft in principe besloten de Frie
zenberg (Markelo) voor wat onderhoud en
beheer betreft bij veertigjarig contract
over te dragen aan O. K. en W. De ver
nielingen door het publiek zijn hier name
lijk groot en de stichting is financed niet
in staat hier iets tegen te doen. Er zal nu
een afrastering komen, doch de Friezen-
berg blijft voor het publiek toegankelijk.
Deze (28ste) vergadering van de stich
ting „Het Overijsselsch Landschap" stond
onder leiding van haar voorzitter de heer
E. ten Cate HEzn uit Almelo.
(Prov. Ov. en Zw. Crt.)
Baby-huidje
1 POEDtR-ZALF
OLIE ZEEP
Men verzoekt om opname van het vol
gende:
Vrijwel elke dag wordt men gecon-
fronteerd met de nood in de wereld. Een
wereld, die door de moderne communica
tiemiddelen steeds kleiner wordt, waar
door deze confrontatie met „de wereld in
nood" des te schrijnender is.
Het gevaar bestaat echter, dat de nood
in eigen land, zo niet vergeten, dan toch
wel meer dan vroeger over het hoofd
wordt gezien of zelfs niet zo urgent wordt
geacht. En juist binnen eigen grenzen
op het terrein van de kinderbescherming,
valt nog zo ontzettend veel te doen. Ook
37. Zo geluidloos mogelijk lieten de jon
gens zich langs het koord naar beneden
glijden. En na een inspannende glijpartij
stonden ze dan eindelijk op vaste grond.
Dat „vast" was eigenlijk te mooi uitge
drukt. Want hun voeten zakten weg in een
klamme, vunzige laag, die bij nadere be
schouwing een hoop vuilnis bleek te zijn.
„Misschien is dat het behoud van kapi
tein Fraser en zijn mannen geweest,"
hoopte Dick, „met een beetje geluk zijn
ze er in elk geval levend vanaf gekomen."
De plaats, waar ze zich thans bevonden,
bleek het begin van een gang te zijn, die
zich al spoedig in tweeën splitste. Zonder
zich lang te bedenken, stapte Dick, als
een geboren Engelsman, de linkse van de
twee in. Op hun tenen, zonder van de lan
taarn gebruik te maken, slopen de avontu
riers de gang in, dicht langs de muur,
scherp luisterend naar elk verdacht geluid.
Dick overpeinsde, dat er geen eind aan
deze tocht leek te komen, toen dit eind
zichzelf aankondigde als een hevige bot
sing.
„Terug", gilde Dick, die zijden Chinese
kledingen een mes gevoeld had, en
drong zich in de duisternis zo dicht mo
gelijk tegen de muur aan.
die eens per jaar een beroep pleegt te
doen op de offervaardigheid van het Ne
derlandse publiek.
De Nationale Collecte Kinerbescher-
ming, waarvan de uitvoering is opgedra
gen aan de Samenwerkende Kinderbe
scherming Organisaties (Stichting SA-
KOR), beoogt het tekort op de begrotin
gen van meer dan vierhonderd vereni
gingen en instellingen die zich verant.
woordelijk weten voor ruim vijftigdui
zend (50.000) kinderen te verminde
ren. Dit tekort is een gevolg van het feit,
dat de werkelijke kosten hoger liggen
dan de Overheidssubsidie en de eigen
inkomsten tezamen bedragen.
Bij de komende Nationale Inzameling
voor de Nederlandse Kinderbescherming
kunt U daadwerkelijk tonen, dat U, naast
de reeds omvangrijke hulp aan de „we
reld in nood", ook de nood in eigen land
wilt helpen lenigen.
Kinderbescherming is misschien niet
zo spectaculair als bijvoorbeeld de hulp
aan de hongerende kinderen in Kongo of
bijstand in de Aktie Toltèn, maar
is zeker niet minder belangrijk. De jeugd
van vandaag is immers de maatschappij
van morgen.
Vijftigduizend van deze kinderen, aan
de zorgen van de Nederlandse Kinderbe-
schermings-instellingén toevertrouwd,
willen in die maatschappij graag even
zeer een gelijkwaardige plaats innemen.
Mede door Uw hulp kan dit mogelijk
worden.
Laat daarom de komende Nationale
collecte Kinderbescherming niet zonder
meer aan U voorbijgaan. Moge Uw bij
drage een offer zijn!
13-20 mei: Nationale Collecte Kinder
bescherming.
50.000 kinderen rekenen op U!
I. Jalink-Dubbelman.
