Jubileumfeestprogramma
125 jaar Ter Horst en Co*
Gemeenlepersoneel
behaalde 3e prijs in
voetbaltoernooi
Nieuwe dienstregeling OAD
Sportclub „Enschede"
beslaat 50 jaar
vervolg van pagina 1
Gerrit Hendrik ter Horst (1771—1852),
grondlegger van dit bedrijf, was eigenaar
van een steenbakkerij te Rijssen en we
genbouwer. (2 juli 1830 aanbesteding van
de weg ZwolleAlmelo, waarvan G. H.
ter Horst het stuk RaalteAlmelo voor
zijn rekening nam). De ontwikkeling van
de huisindustrie (op het handweefgetouw)
in Twente en de uitvinding van de snel
spoel, de activiteiten van Thomas Ains-
worth en van De Clerck en het inzicht van
Koning Willem I hebben er voor gezorgd,
dat in dit arme land een grote textiel
nijverheid ontstond. Gerrit Hendrik ter
Horst zag deze ontwikkeling tijdig in en
stichtte in 1835 de eerste fabriek te Rijs
sen, een calicotweverij aan de Beek, waar
in 20 mensen werkgelegenheid vonden.
Een jaar later waren in deze fabriek 47
weefgetouwen opgesteld.
De grote klant van de toenmalige we
verijen was de Nederlandsche Handel
maatschappij. De jaren 18461849 waren
moeilijk; overal in Europa heersten ma
laise en armoede. De overproduktie in de
calicot-weverij en noodzaakte er toe andere
wegen te zoeken. In 1850 werd voor het
eerst door Ter Horst meegedaan aan de
inschrijving voor de jute koffiezakken.
Een nieuwe weg werd ingeslagen, de ka
toen werd hier langzamerhand verdron
gen door jute. De jutegarens werden aan
vankelijk uit Schotland ingevoerd. Het ma
chinepark werd steeds beter aangepast
aan de specifieke eisen van de jutevezel.
VOORUITZIEN
De vooruitziende blik van de firmant
Jan Harmen ter Horst leidde in 1864 tot
de opening van een jutespinnerij, aange
dreven door stoomkracht. In 1867 werd
reeds meer dan 20.000 kg. jutegaren per
week gesponnen. In 1868 werkte ook het
eerste weefgetouw, dat mechanisch werd
aangedreven. In januari 1873 werd de fir
ma D. en J. H. ter Horst ontbonden en
werd een nieuwe vennootschap opgericht,
welke onder de naam Ter Horst Co. de
fabricage van jute voortzet. Firmanten
zijn Jan Harmen ter Horst en zijn zoons
Gerrit Hendrik en Auke Hayo, tewijl in
1886 ook de jongste zoon Jan als firmant
toetrad (die bij z'n overlijden in 1919 het
grootste deel van zijn vermogen aan de
oud-werknemers en werknemers vermaak
te). In 1875 werd aan de Boomkamp te
Rijssen een tweede jutefabriek begonnen
door Derk ter Horst, die zich associeerde
met de heer Leestemaker uit Enter. In
januari 1880 nam Ter Horst Co. dit be
drijf over. In 1892 telt het bedrijf 1.000
werknemers. Het aantal spindles bedroeg
toen 5.000, welke ruim 4.000 ton jutegaren
per jaar leverden aan de twee eigen we
verijen met samen 212 weefgetouwen.
De jaren rond de eeuwwisseling waren
moeilijk; felle concurrentie uit het bui
tenland; een conflict met de jonge vakbe
weging leidde in december 1906 tot sta
king, die tot 1 mei 1907 duurde. Achteraf
waren beide partijen het er over eens, dat
deze vijf maanden beiden nodeloos grote
zorgen hadden gebracht, toen de bij de
hervatting van het werk geïntroduceerde
moderne werkmethode, hogere lonen en
een grotere produktie bleek op te leveren.
In 1913 bedroeg het aantal werknemers
1300, die met 8636 spindles en 440 getou
wen tezamen 7.000 ton jutegoederen ver
vaardigden.
De eerste wereldoorlog bracht we-
Zoals wij reeds vermeld hebben, zal het
jubileum met bijzondere feestelijkheden
gepaard gaan.
Een van de hoogtepunten zal zeker zijn
't optreden van een Escadron Spahi's
dienstplichtige cavaleristen uit Algerije,
aangevoerd door beroepsofficieren, en on
derofficieren in het groot gevarieerd
paardenprogramma op vrijdag 3 juni van
1619 uur in de z.g. Rijlito-weide. Ook
DONDERDAG 2 JUNI 1960
derom grote zorgen. De aanvoer van ruwe
jute stagneerde, waardoor de fabriek uit
eindelijk moest worden gesloten. Het per
soneel heeft door de zorg van de firma
ander werk gevonden, o.a. in de landont-
ginning, hetgeen de onderneming belang
rijke bedragen heeft gekost, p 1 januari
1917 traden als vennoten toe de heren J. J.
ter Horst, J. H. ter Horst en de heer M. G.
van Heel.
Na 1918 beleefde man een opleving, die
ongeveer 10 jaar aanhield. Het aantal
werknemers bereikte in die jaren de re
cordhoogte van 2.000.
In 1924 werd de steenlegging verricht
voor de bouw van een derde fabriek, „de
Bijyank", gelegen tussen de complexen
„Beek" en „Boomkamp", waardoor de drie
tezamen één groot geheel gingen vormen.
Op 1 december 1923 werd het predikaat
„Koninklijke" verleend.
De „dertiger jaren", alom gekenmerkt
door een] economische depressie, hebben
niet nagelaten ook bij Ter Horst Co.
grote moeilijkheden te veroorzaken. Voor
al de concurrentie met België en Tsjecho
slo wakije was bijzonder fel. In 1937 werd
de firma omgezet in de naamloze Vent-
nootschap: Ter Horst Co. N.V.
Tijdens de oorlogsjaren van 19401945
heeft de bewerking van jute practisch
stop gestaan. Weefsels en zakken werden
toen vervaardigd van vlas, vlasafval en
van papier. Fabrieken en kantoor werden
beschadigd en vernietigd door bombarde
menten. Vier personeelsleden verloren
hierbij het leven.
Na de oorlog werd de aandrijving door
stoomkracht vervangen door elektrische
aandrijving, werden de spinnerijen geheel
gemoderniseerd, werden o.a. een nieuwe
sterker# en pakhuizen gebouwd en twee
ketelhuizen afgebroken In 1950 wer
den de heren A. H. ter Horst, G. W. ter
Horst en H. Jordaan tot directeuren be
noemd. In dat zelfde jaar werd begonnen
met een dochteronderneming, de Kamga-
renspinnerij „Riessen" N.V".. In juni 1953
werd het nieuwe kantoorgebouw in ge
nomen.
De jongste ontwikkeling van deze on
derneming is de bouw van een vierde we
verij te Rijssen, het complex „Geurne",
zo genoemd naar het terrein waarop de
ze fabriekshal is opgetrokken.
WELKE PRODUCTEN?
Heel veel bestaat de gedachte wanneer
men over de producten van Ter Horst
Co. spreekt, dat de jute uitsluitend ver
werkt wordt in zakken en dergelijke. Dat
dit wel wat andei-s is bewijst de volgende
opsomming.
In de 3 spinnerijen met bijbehorende
voorberijdingsafdelingen en de 5 weverij
en, waarvan één te Holten en één specia
le -breeddoekweverij (de vloeroppervlakte
van deze bedrijfsruimten steeg van 1950
tot 1960 van 50.000 m2 tot bijna 64.000 m2)
worden o.m. de volgende producten gefa
briceerd:
Garens, zowel van jute als van papier,
voorbereidingsafdelingen en de 5 weverij-
fabricage van linoleum, jutedoek voor de
tapijtindustrie, jutedoek voor de matras-
dekken- en matrassenindustrie, jutedoek
voor de automobielindustrie, jutedoek
voor :de asphalt-dakbedekking, jutedoek
voor het emballeren van andere textiel-
de Amsterdamse Bereden Politie werkt
aan dit programma mee.
FABRIEKEN STILGELEGD
Teneinde het voltallige personeel in de
gelegenheid te stellen aan de feestelijk
heden deel te nemen, zal het bedrijf wor
den gesloten van donderdag 2 juni "1960
te 14.00 uur tot dinsdag 7 juni 1960.
Het officiële programma ziet er als volgt
uit:
goederen, papierweefsel voor de tapijtin
dustrie, papierweefsel voor de fabricage
van uienzalcken.
Daarnaast leveren zij vele soorten jute
zakken voor de verpakking van industrië
le en agrarische producten en doek voor
de turfstrooiselindustrie en voor de boom
kwekerijen. Koedekken in diverse maten
vormen een eindproduct, waarvoor alleen
in Nederland een markt te vinden is.
In 1960 verschaffen zij werkgelegenheid
aan ca. 1250 personen en tezamen produ
ceerden zij in 1959 ca. 11.500 ton jutepro-
ducten. Hiervan werd uitgevoerd pl.m.
2900 ton, waarvan het merendeel bestemd
was voor de vloerbedekkingsindustrie in
Noord-Amerika. Deze export zal in 1960
nog belangrijk toenemen.
Als indicatie voor de omvang van het
bedrijf mag gesteld worden, dat de
spinnerijen en weverijen te Rijssen teza
men de grootste eenheid vormen op het
vasteland van Europa.
JUTE IN DE E.E.G.
India en Pakistan voorzien tezamen in
meer dan 60 pet. van de wereldbehoefte
aan jute-eindproducten. Oost-Pakistan al
leen levert daarnaast 95 pet. van de beno
digde ruwe jute. Pakistan heft een uit
voerrecht op ruwe jute. van 8.6.per
ton, terwijl de inheemse industrie deze
grondstof verkrijgt tegen marktprijzen
zonder betaling van rechten. De binnen
landse markten van Pakistan en; India
zijn beschermd tegen buitenlandse con
currentie door een invoerrecht op jute
goederen van resp. 30 pet. en 3114 pet.
Tenslotte kent Pakistan een „export bo
nusschema," waarbij de exporteurs van
juteproducten over 20 pet. van hun ex-
portomzet de vrije beschikking krijgen,
hetgeen een agio oplevert, dat soms tot
100 pet. kan oplopen. Het is zonder meer
duidelijk, dat hier sprake is van discri
minatie ten nadele van de West-Europe-
se industrie en dat er onder deze omstan
digheden geen eerlijke concurrentiestrijd
kan worden gevoerd. Daarom, beschermen
vele West-Europese landen, waaronder
Italië, Frankrijk en West-Duitsland, hun
binnenlandse markten terecht tegen de
gevaren, welke in deze situatie uit over
matig grote importen van eind-produc
ten!. voor hun jute-industrie zouden voort
vloeien. De Benelux-landen laten echter
deze importen vrijelijk toe tegen betaling
van een invoerrecht van 18 pet. op weef
sels en lichte zakken, hetgeen bij weder
uitvoer in gevulde toestand echter wordt
gerestitueerd.
Deze liberale handelspolitiek van de
Benelux-regeringen jegens Aziatische le
veranciers van jutegoederen vormt een
ernstige bedreiging van deze bedrijfstak.
In de emballage-sector ontvallen ons vele
traditionele afnemérs, omdat de tijdelijke
invoer van jutezakken uit Azië ons con
fronteert met prijzen, die wij onmogelijk
kunnen everiaren. Wanneer de Euromarkt
geheel zal zijn verwezenlijkt, zullen de
voorwaarden, waaronder juteproducten in
ieder der E.E.G.-landen kunnen worden
geïmporteerd, geheel gelijk moet zijn, zo
dat de lasten gelijkelijk verdeeld zullen
kunnen worden.
Dit is een redelijk verlangen,maar te
vens een probleem, waarover reeds lange
tijd wordt gediscussieerd. Het is alleen te
hopen, dat de oplossing van dit vraagstuk
wordt gevonden voordat bedrijven in de
Benelux-landen hun activiteiten als jute-
fabrikanten onder de huidige druk hebben
moeten staken.
Men heeft getracht hiervoor een op
lossing te vinden door uitbreiding te ge
ven aan de productie-capaciteit van spe
ciale jüteweefsels voor b.v. de vloerbe
dekkingsindustrie. Niettemin meent men
bij Ter Horst en Co., dat Nederland als
exporterend land van agrarische en indus
triële producten het niet zonder eigen in
dustrie van jute-emballage zal kunnen en,
mogen stellen, en zij willen daarom graag
hun traditionele positie als leverancier van
emballage handhaven.
HET SOCIALE KLIMAAT BIJ
TER HORST Co. N.V.
De arbeidsvoorwaarden bij Ter Horst
Co. zijn zeer gunstig, al wordt wel eens
het tegengestelde beweert. Het volgende
is er om het te bewijzen:
Een complex van primaire en secun-
een collectief arbeidscontract en een groot
aantal wettelijke voorzieningen geven de
werknemers thans een grote mate van
bestaanszekerheid.
Daarnaast en vóór deze regelingen be
stonden, zijn er in het bedrijf bijzondere
voorzieningen getroffen, die ten doel heb
ben een gunstig arbeidsklimaat te bevor
deren.
Lang voordat wettelijke maatregelen
de ondernemers hiertoe verplichtten, be
zat Ter Horst Co N.V. een eigen Zie
kenkas en Ondersteuningsfonds.
Lange tijd hadden we een eigeii Zie
kenfonds. maar kort geleden is dit opge
gaan in het AZA te Almelo. Wel hebben
we nog een Aanvullend Ziekenfonds,
waaruit bijzondere verstrekkingen wor
den verricht.
Het Ondersteuningsfonds is in 1939 om-
daire arbeidsvoorwaarden, vastgesteld in
gezet in de Stichting Pensioenfonds.
Het Weduwen en Wezenfonds keert
meer uit dan waartoe de werkgevers wet
telijk verplicht zijn.
Voordat de Wet de vorming van On
dernemingsraden voorschreef, bestond bij
ons reeds het overleg met de werknemers
in de Kern, waarin vertegenwoordigers
van alle afdelingen zitting hadden.
In 1914 werden door de heren Auke
Hayo ter Horst en Jan ter Horst, het
Parkgebouw en het Volkspark gesticht,
welke op 20 december 1919 werden geo
pend ten behoeve van de werknemers
en de burgerij.
In de bioscoopzaal wordt drie maal per-
week een film vertoond en voorts wor
den er toneelvoorstellingen gegeven, le
zingen gehouden, terwijl er in de koffie
kamer gelegenheid is tot biljarten. De
bibliotheek, die er oorspronkelijk bestond,
werd bij de oprichting van de Platte
lands Bibliotheek te Rijssen, aan deze in
stelling geschonken.
Het exploitatie-tekort van dit recrea
tiecentrum beloopt jaarlijks ongeveer
f. 60.000,-. Aan de werknemers wordt re
ductie gegeven op de toegangsprijzen.
SCHENKING
MIJNHEER VAN HEEL
De heer M. G. van Heel (1876-1950)
schonk in 1926 aan het bedrijf de huis
houdschool, ten behoeve van de werkne-
mers. Deze school werd in 1929 in gebruik
genomen. Er worden cursussen gegeven
(koken, knippen, naaien, huishoudkunde,
kinderverzorging, verbandleer, zieken
verzorging, algemene ontwikkeling)
voor werkneemsters, voor meisjes, voor
vrouwen van werknemers en tegenwoor
dig staat in het centrum van de belang
stelling demannen kookcursus.
In 1946 werd het Bouwfonds gesticht
ten behoeve van personeelsleden, die een
eigen woning wensen te bezitten. 282
werknemers zijn thans lid en sparen we
kelijks een vast bedrag. Het woningbe-
zit, dat met behulp van deze spaarrege
ling en met het verstrekken van rente
loze voorschotten sinds 1946 is tot stand
gekomen bedraagt: 241 woningen. Onge
veer een derde van het aantal manne
lijke werknemers uit Rijssen doet mee
aan dit Bouwlbnds. Tot heden werd voor
een bedrag van ca. f. 500.000,- aan rente
loze voorschotten verstrekt voor een
nieuw te bouwen huis.
Het spaarfonds verheugt zich in de gro
te belangstelling van 615 personeelsle
den, die tezamen een inleg-kapitaal van
f. 364.000,- hebben bijeengebracht. Hier
over wordt de normale spaarbankinterest
gekweekt plus een toelage van het bedrijf.
In 1953 werd het badhuis aan de Boom
kamp geopend. Alle werknemers en hun
gezinsleden tot 15 jaar kunnen hier gra
tis baden, terwijl de burgerij toegang
heeft tegen een laag tarief. In totaal ma
ken ongeveer 1900 personen per week
gebruik van dit badhuis.
De maatschappelijk werkster met haar
gezinsverzorgsters van het bedrijf lenigt
de nood van de gezinnen, waar door ziek
te van de huisvrouw de huishouding dreigt
spaak te lopen. Gedurende vier w'eken
geschiedt dit gratis, daarna tegen een ma
tige vergoeding.
Sedert enige jaren hebben wij de Be-
drijfs-geneeskundige Dienst.
Hel) contact met onze 425 gepensio
neerden is veelvuldig. Allen ontvangen
zoveel mogelijk een verjaarsbezoek van
onze maatschappelijk werkster en er
wordt jaarlijks een autotocht voor hen
Het gemeente-personeel van verschil
lende omliggende gemeenten zijn aan het
voetballen geslagen en dat heeft zo aan
stekelijk gewerkt, dat men in Wierden
en Den Ham is gekomen tot het organi
seren van een tournooi, hetwelk maan
dag, 23 mei gehouden werd op het prach
tige Gemeentelijke Sportpark te Vrooms-
hoop.
Het werd een sportieve en gezellige
middag voor de talrijke leden van het
gemeentepersoneel en hun dames uit de
deelnemende gemeenten, waarbij ook
verschillende leden van colleges van B
en W aanwezig waren en blijk gaven
van hun belangstelling voor de presta
ties van de gemeentelijke dienaren.
Er werd gespeeld in twee poules en de
uitslagen waren als volgt:
Poule I:
TubbergenDen Ham l-l
WierdenDen Ham 2-1
TubbergenWierden 1-2
WierdenRijssen 0-0
RijssenTubbergen 0-1
Den HamRijssen i-i.
Poule II:
HellendoornVriezenveen 0-1
RaalteHellendoorn 2-1
HellendoornHolten 0-0
Raalte—Holten 1-1
HoltenVriezenveen i-o
VriezenveenRaalte 1-5.
Elke wedstrijd duurde 2x15 minuten.
Aangezien Raalte en Wierden elk vijf
punten in hun poule behaalden en Hol
ten en Tubbergen resp. 4 en 3 punten,
moesten eerstgenoemde elftallen spelen
om de le en 2e prijs en laatstgenoemde
om de derde en vierde prijs.
Raalte—Wierden werd 3-1, zodat Raalte
de eerste prijs won en daarmee beslag
legde op de wisselbeker. Wierden werd
tweede. HoltenTubbergen werd met 1-0
gewonnen door Holten, zodat onze plaats
genoten als 3e werden geklasseerd en
een beker in ontvangst mochten nemen,
terwijl de Tubbergenaren de door hun
gemeentebestuur beschikbaar gestelde
lauwerkrans mee naar huis mochten ne
men.
Na afloop konden de deelnemers zich
douchen in de prachtige, nabijstaande
huishoudschool en werd in het monumen
tale gebouw van het Maatschappelijk Cul
tureel Centrum, dat Vroomshoop bezit,
een gezamenlijke broodmaaltijd gebruikt.
In de toneelzaal werden door de bur
gemeester van Den Ham, de heer G. Bra-
mer, met een toepasselijk woord de prij
zen uitgereikt.
Er was muziek en er werd een gezel
lige qiuiz gehouden, terwijl na afloop
nog een tijdje werd gedanst.
Daarmee behoorde deze inter-gemeen-
telijke sportdag, die zeker herhaald zal
worden, weer tot het. verleden.
Met ingang van zondag 29 mei zal voor
de OAD een nieuwe dienstregeling in
gaan.
Er zijn enkele kleine wijzigingen aan
gebracht, waarmede het reizend publiek
wel rekening dient te houden. Men doet
verstandig voor 25 ct. een nieuwe dienst
regeling te kopen.
De voornaamste wijzigingen betreffen
de dienst op Deventer via Heeten, o.m.
van belang voor de bezoekers van de zie
kenhuizen te Deventer.
De vertrektijden uit Holten zijn thans:
x 6.30, x 8.30, 9.30, x 12.30 13.30,
17.30 ZZ 21.10.
De vertrektijden van Deventer zijn niet
gewijzigd.
De late diensten vanaf Hengelo zijn 2
minuten vervroegd en geworden: 21.10,
22.10, 22.35. Aankomst van deze laatste
dienst vijf minuten later.
x werkdagen; zondagen; ZZ
alleen op zaterdag en zondagen.
TAL VAN FEESTELIJKHEDEN.
Op 4 en 5 juni zal de vereniging feest
vieren en daarvoor is deze twee dagen
het gehele complex van de Twentsche
Schouwburg afgehuurd. Een keur van be
kende radio-artisten en radio-dartsorkes-
ten zal het feest opluisteren. Op zater
dag 4 juni is er 's middags een receptie
in de Schouwburg, alwaar dan velen uit
de Nederlandse sportwereld Sportclub
hun gelukwensen zullen komen aanbie
den.
Op zondag 12 juni zal de amateurafde
ling een groot amateur-toernooi organi
seren, waaraan deelnemen alle amateur-
kampioenen van de semi-prof-verenigin-
gen in Nederland, o.m .Ajax, DOS, Feijen-
oord, NAC en de jubilerende club zelf.
Verder zijn er nog feestmiddagen voor
de junioren.
Sportclub Enschede, de enige verte
genwoordiger van het Oosten in betaald
voetbal in de hoogste afdeling, hoopt op
deze wijze een waardig 50-jarig bestaan
te vieren.
Op de receptie op zaterdag 4 juni om
3 uur n.m. hoopt men de vertegenwoordi
gers van de Nederlandse sportpers en de
sportreporters van de omroepverenigin
gen in grote getale te mogen ontvangen.
georganiseerd en ze ontvangen een Kerst
pakket.
Onze muziekvereniging „Wilhelmina"
bestaat reeds meer dan 60 jaar en be
haalde vele triomfen.
Een andere vorm van ontspanning kan
men vinden op ons eigen sportterrein, ge
schikt voor voetbal, korfbal en athletiek.
19.30 uur Officiële 'herdenkingsbijeenkomst van het 125-jarig
bestaan van de Koninklijke Jutespinnerij en -Weverij Ter Horst
Co. N.V. te Rijssen voor 'het voltallig personeel in een
grote tent.
VRIJDAG 3 JUNI 1960
10.30 uur Onthulling van het geschenk van 'het personeel bij het
kantoorgebouw.
16.0019.00 uur Groot gevarieerd paardenprogramma op de z.g.
Rijlito-weide:
Amsterdamse Bereden Politie
Harddraverijen
Pushballwedstrijd
Vrijheidsdressuur
Spahi's
voor het voltallig personeel en echtgenoten.
19.00—24.00 uur Aansluitend „FEEST IN HET PARK":
-Illuminatie
Schotse volksdansen
Cabaret
Muziek
Dans
en allerlei lekkernijen in tentjes en kramen.
ZATERDAG 4 JUNI 1960
14.30 16.30 uur Kindervoorstelling op het z.g. Rijlito-terrein voor
de leerlingen van de Lagere Scholen (dit keer alleen voor
kinderen)
20.00—2:2.00 uur „FEEST IN HET PARK"
Deze avond kunt U ook Uw kinderen meenemen.
22.30uur Groot slotvuurwerk op de weide van Schouten.
MAANDAG 6 JUNI 1960
15.00—24.00 uur Voor de gehele bevolking „FEEST IN HET PARK"
Toegang vrij (ook voor muziek en cabaret).
Consumptie contant betalen.
ANKER ACTIE
De Rijssense middenstand heeft een z.g. actie, etalagewedstrijd enz. om de feeste-
Anker-actie op touw gezet met verkoop- lijkheden te completeren.
Interieur Jute-weverij te Holten.
