Uit Holtcns Historie
"]1
Winkelweek 1959
Puzzelen op paard en pony
Brieven uit Israel
Metaaibedrijfsbond
vergaderde
N DiT BLRD
No. 48. Jaargang 11 (Tweede blad)
ZATERDAG 5 DECEMBER 1959
HOLTENS NIEUWSBLAD
DE KOSTER-SCHOOLMEESTER EN
DE MESTBOEREN.
In het markeboek van Holten vindt men,
dat de schoolmeester voor een eeuw of drie
zestig gulden salaris kreeg met alles wat er
bij kwam. Nu ging het in die dagen in
Holten zoals het op meer kerkdorpen ging.
De koster-schoolmeester kreeg in ieder ge
val met Pasen een hoeveelheid eieren. Tot
aan de eerste wereldoorlog bleef in een
groot deel van Salland en Twente dit oude
gebruik nog bestaan. De kosters-school
meesters waren vindingrijk en de marke
van Holten was in vroeger dagen één grote
familie. Geld was zeer beteun (schaars).
Hulp in natura schering en inslag. De kos
ter-schoolmeester van Holten was niet al
leen koster-schoolmeester met al de neven
beroepen, maar hij was ook keuterboer. Hij
had bij de kosterij meer land dan hij kon
begapen, zoals de boeren dat elkaar ver
telden. Daarom had de koster-schoolmeester
een lijstje met een aantal flinke boeren er
op. Flink in deze zin van het woord, dat ze
over een vrij uitgebreid grondbezit beschik
ten en voor hun doen, de tijd in aanmer
king genomen, goed boerden. Kwam er nu
een niewe (functionaris in kosterij en
school, dan moest hij op de stok, d.w.z. hij
moest de boer op en kennis maken met de
boeren, die zijn voorganger altijd aan het
tekort aan stalmest geholpen hadden. Som
mige boeren waren bereid de oude toestand
te handhaven, anderen moesten er eens over
prakkizeren. Zij wilden de kat uit de boom
kijken, maar na verloop van enkele dagen
kreeg de koster bericht, dat ze de oude ge
woonte handhaafden en de koster-school
meester van de nodige stalmest wilden voor
zien. Dit betekende, dat er niet alleen mest
op het land kwam, maar dat de boeren ook
om beurten het land ploegden. De koster
wist dus waar hij aan toe was en de boeren
wisten dat van ouds ook wel. Dit was een
ongeschreven wet.
VOORBEREIDING VOOR HET
MESTFEEST.
De koster besprak de zaak met zijn vrouw
en op een goede dag in de late herfst ging
de meester andermaal de boer op en noodde
de mestboeren op de visite. De Juffer, zoals
de kosterse genoemd werd, zorgde dat er
mondvoorraad kwam. De baas zelf haalde
het nodige bier. Later toen de jenever op
kwam schonk hij borrels. Op een bepaalde
avond dan werd het losse vuur helder op
gestookt. De waterketel op het vuur zong
zijn hoogste lied en dan kwamen ze alle op
dagen, de boeren en hun vrouwen, om het
mestmaal te vieren. Vol waardigheid kwa
men ze binnen, zich wel bewust, dat ze de
koste/r-schoolmeester hielpen. Zulke echt
huiselijke feestjes konden genoegelijk zijn.
De nieuwe schoolmeester wisselde ervarin
gen uit met zijn helpers. De heren rookten
bedachtzaam hun pijp of de gepresenteerde
sigaar. De Juffer had uit voorzorg een mooi
meubelstuk naar een andere kamer gezet,
want de kamer moest sober zijn. Pronk was
de boeren destijds een gruwel. En hoe een
voudiger de grote kamer in de kosterie was
des te beter. Dan zagen de mestboeren pas,
dat het nodig was. Na een paar uur gezellig
keuvelen moest het bezoek aan de maaltijd.
Het was een goede broodmaaltijd en er
werd gegeten dat de kaken knapten. Na de
maaltijd bleef men nog een paar uur gezel
lig bijeen en maakten de boeren de dienst
onder elkaar uit, d.w.z. wie voor 't joegen
en wie voor de mestlevering in aanmerking
kwam en wie zich in het komende seizoen
met de landbewerking zou belasten.
INTENSIEVE CULTUUR.
Vanouds waren de Holtenaren ijverige
landbouwers. Tegenover de aangrenzende
gemeenten Hellendoorn en ook Markelo stak
Holten, wat de heidevelden betreft, gunstig
af. Voor honderdvijftig jaar geleden, dus
nog vóór de markeverdeling, die intussen
niet veel meer om het lijf had. De Holte
naren hadden hun grondgebied uitstekend
geëxploiteerd en daarbij zichzelf niet ver
geten. Getuige de vele klachten over het
aangraven van markegronden. Toen was de
gehele oppervlakte van Holten vijf-en-zestig
honderd vier-en-zeventig bunder. En daar
van was ruim vier-en-zestig honderd en
zes-en-tachtig bunder belastbare cultuur
grond. (Dit klopt niet helemaal. Red.). Ver
der had men in de marke vierhonderd twee-
en-veertig huizen, bewoond door vierhon
derd en vijf-en-zestig huisgezinnen. Het dorp
Holten zelf telde destijds zeven-en-tachtig
huizen, met vierhonderd negentig inwoners.
Dus het dorp telde destijds tamelijk grote
gezinnen. De gehele marke van Holten telde
toen ongeveer zeven-en-twintig honderd in
woners. Het was geen wonder dat de kos
ter-schoolmeester nogal eens een en ander
toegestopt kreeg. En dat de woorden bij de
aanstelling: idem zoveel salaris met alles
wat er bijkomt, nog wel meegevallen zullen
zijn.
Natuurlijk was de schoolmeester van Dij-
kerhoek niet in zo'n voordelige positie. In
de eerste plaats had de dorpsschool een
eeuwenoude traditie. Ten tweede was de
dorpsschoolmeester de man, die de lande
lijke bevolking op zondag van nieuws voor
zag. En ten derde was de koster-school
meester een kerkelijk dienaar, die in een
heel grijs verleden in de schaduw van de
pastoors, later in die van de predikanten
leefde.
VAN COEVORDEN.
De afdeling Holten van de Alg. Ned.
Metaaibedrijfsbond ANMB hield j.l.
woensdagavond in het café van de heer J.
Maats haar jaarvergadering, die matig be
zocht was.
Wegens afwezigheid van de voorzitter,
de heer A. Nijhof, fungeerde de secretaris,
de heer G. Wierbos, als zodanig, die in het
bijzonder welkom heette de districtsbe-,
de heer F. van der Veer.
Na de behandeling van enkele ingeko
men stukken gaven de secretaris en de
penningmeester, de heer G. J. Kastenberg,
een nadere toelichting op het jaarverslag,
dat in gestencilde vorm aan alle leden
werd uitgereikt. Daaraan ontlenen wij, dat
de afdeling momenteel 46 leden telt, na
dat er 1 lid was afgeschreven en 8 bijge
schreven.
In het jaarverslag worden enkele acties
besproken, die voor de betrokken leden
tot een gunstig resultaat hebben geleid.
Er werden enkele lezingen voor de afde
ling gehouden, terwijl afgevaardigden van
het afdelingsbestuur verschillende regio
nale bijeenkomsten hebben bezocht. Met
de Holtense bestuurdersbond werden goe
de relaties onderhouden.
Secretaris en penningmeester, die perio
diek aftraden, werden beiden met alge
mene stemmen herkozen.
In de plaats van de heer J. Spenkeling
werd tot lid van de kascommissie geko
zen de heer F. J. Fikkert.
Na de pauze hield de heer Van der Veer
aan de hand van een filmstrook een inlei
ding, waardoor de leden een duidelijk
beeld kregen van de besteding van de con
tributie.
Er werden naar aanleiding hiervan
verschillende vragen gesteld, die door de
inleider werden behandeld, hetgeen ver
der leidde tot een leerzame discussie.
De rondvraag leverde ook nog enkele
problemen op, die door de afdelingssecre
taris behandeld werden.
TEUNIS BELDMAN JR. WON
„HENK VALK" BEKER.
De landelijke rijvereniging „Bergrui-
ters" organiseerde zaterdagmiddag op de
Borkeld de jaarlijkse oriënteringsrit om
de „Henk Valk" beker.
Henk Valk, de Hellendoornse landelijke
ruiter, die enkele jaren geleden naar Ca
nada emigreerde, stelde twee jaar geleden
aan de Bex-gruiters, waarvan hij een tijd
lang instructeur is geweest, een prachtige
zilveren beker beschikbaar als wisselprijs
voor een jaarlijks te houden oriënterings
rit. Deze trophee werd het vorige jaaj.
gewonnen door Johan Bronsvoort met
„Klein Duimpje", doch deze keer kwam
Teunis Beldman, die het vorig jaar de
beker moest afstaan aan Bronsvoort, met
2 strafpunten minder uit de bus en hij
BETH HASHITA.
Sjalom,
De plaats waar ik woon hier in Israël,
is een kibboets. Ik was er wel wat ver
legen mee, om een goede definitie te vin
den, maar gelukkig kwam mij een boek
te hulp. De violist Theo Olof zegt in z'n
boek „Daar sta je dan": „Een kibboets is
een landbouw- en veeteelt-nederzetting
op collectieve grondslag, een van de meest
voorkomende vormen van samenleving
buiten de grote steden."
De kibboets waar ik woon ligt in het
dal van de berg Gilboa, wat zoveel bete
kent als berg der bronnen. Over de top
van de berg loopt de grens met Jordanië,
wat interessanter lijkt dan het in werke
lijkheid is. Hier dichtbij moet de plaats
zijn, waar volgens de Bijbel Jacob de hele
nacht vocht met een engel.
Het land hier is vruchtbaar, maar het
moet de hele zomer door geïrrigeerd wor
den, anders verandert het in een wolk van
stof, waar niets wil groeien, en voor dat
werk zijn honderden pijpen nodig, die van
de ene plaats naar de andere gebracht
moeten worden. Als het winter wordt, zien
de mensen hier hoopvol uit naar de regen,
want die alleen kan van een jaar een goed
jaar maken. Alleen in de winter valt er
regen; de rest van het jaar schijnt de zon
en maakt van de aarde één gloeiende
oven.
Het vee bestaat voornamelijk uit koeien
en schapen. Op het ogenblik is men zeer
voorzichtig, want in Israël heerst mond
en klauwzeer. Iedereen die de kibboets
binnenkomt moet zijn schoenzolen dom
pelen in een desinfectie-middel en de
auto's rijden door een bad van dezelfde
stof. Op deze wijze probeert men de kib
boets vrij van mond- en klauwzeer te
houden.
De schapen grazen in grote kudden op
de grasvlakten onder de olijfbomen, waar
ze het groen tot de wortels kaal vreten.
De grote slag om de olijven is aan de
gang. Iedereen, die zich maar enigszins
uit zijn gewone werk kan vrij maken,
gaat olijven plukken, want honderden bo
men staan nog vol fruit te wachten om
geplukt te worden.
De vele kippenhokken houdt men in de
zomer koel door water op het dak te
sproeien. Het water verdampt en doordat
hier warmte voor nodig is, blijven de
hokken heerlijk koel.
Het werk maakt een zeer belangrijk
bestanddeel van het leven uit en daarom
lijkt het me wel interessant om daar iets
over te vertellen. Allereerst het werk met
de bijen. Met een grote vrachtwagen reden
we naar de grasvlakte, waar ongeveer
zestig bijenkorven tezamen stonden. De
winter staat ook hier voor de deur en
daarom moeten de korven naar huis ge
bracht worden. Het was laat in de mid
dag, de zon ging juist onder en had aan
de hemel zijn rode grafmonument van de
dag getekend. In de verte lag Nazareth
vredig te soezen onder de druk van de
eeuwen, die langs zijn wallen waren ge
schuurd. We wachtten tot de bijen alle
maal hun korven hadden opgezocht en
sloten ze. Voorzichtig paktenwe de kor
ven op en zetten ze op de truck. Pas op,
een deksel viel op de grond en een zwerm
bijen schoot op ons af. Gelukkig droegen
we netten voor ons gezicht, zodat de bijen
geen kans hadden hun venijnige angels
in ons gezicht te zetten. Toen alle korven
waren opgeladen, hadden de sterren al
bezit van de hemel genomen en met dui
zenden levens reden we naar huis.
Voorzichtig werden de korven afgela
den met als enige licht de maan. Geen
woord werd gesproken, alleen werd af en
toe een diepe zucht gehoord. Toen het
werk klaar was, klonk het „eref taf"
goedenavond en weer was een dag vol
werk voorbij.
De volgende dag moesten we de instal
latie van de besproeiing van de boom
gaard aanleggen. De waterpijpen werden
op een kar geladen en het paard Willie
genaamd werd tot spoed aangemaand.
Bij nader inzien had Willie toch niet veel
zin om te werken en het kostte ons een
grote dosis overredingskracht om haar
aan 't werk te krijgen.
Bij de boomgaard aangekomen, werd
pijp na pijp in elkaar gezet, wat een heel
gepas en gemeet met zich mee bracht,
maar eindelijk was 't gereed en konden
we de grapefruits gaan eten, die daar
groeiden. Het water werd door de pijp
kwam hierdoor in ieder geval weer voor
een jaar in het bezit van de beker.
Het parcours, dat een lengte had van
14 kilometer, liep door delen van de ge
meenten Holten, Markelo en Rijssen.
De volledige uitslag luidt als volgt:
Strafp.
1 T. Beldman met Dollarprins 13
2 Joh. Bronsvoort met KI. Duimpje 15
3 Hettie Krekel met Alicy 15
4 Jannie Vruwink met Sunlight 17
5 H. Schoncvcld met Ivasie 21
6 M. Bolink met Proeske 26
7 Mevr. Brouwers-Vosman
met Astrid 37
8 H. T. Bosschers met Parel 38
9 Dinant Pieffers met Trees je 39
10 W. Aaltink met Wuzello 41
11 H. Vruwink met Still Better 41
12 E. Aaltink met Romy 42
13 H. Aanstoot met Topsie 43
14 B. J. Barnelink met Wolly 45
15 Jhr. van Coeverden met Lord 45
16 G. Bolink met Hettie 48
Tien van de zestien deelnemers misten
de z.g. „blinde" controle en dit leverde 20
strafpunten op.
De jongelui van de ponyclub vormden
5 koppels, die 2 minuten na elkaar van
start gingen. Ze vonden tijdens de rit aan
sluiting en kwamen als één grote familie
binnen.
Strafp.
1 Dini Stam en Wim KI. Velderman 35
2 Theo Beldman en Bennie Breukink 45
3 Jan Teeselink en Henk ten Dam 46
4 Broer Volkerink en Mannes ter Stal 55
5 Wim Derksen en Jan Kevelam 55
Ankie Ketting had op haar stalen ros
als enigste deelneemster geen concurren
tie en ze werd eerste met 35 strafp.
De prijzen, die bestonden uit kunst- en
gebruiksvoorwerpen, werden na afloop
van de geslaagde rit in café „De Waag"
door de voorzitter-instructeur van de
Bergruiters, de heer H. Beldman, met een
gepast woord uitgereikt.
gejaagd, dat gretig werd opgezogen door
het gras en de bomen, want water be
tekent leven.
De hele middag werkten we door en
toen we naar huis gingen, glom de hele
boomgaard van het water.
Israël is het land van melk en honing,
maar er moet heel wat werk worden ver
zet, voordat deze twee fel begeerde pro
ducten in de handen komen. Men moet
soms dag en nacht werken, maar het erg
ste is als de regen niet komt. Dan wordt
het werk, waar de mensen het hele jaar
voor gezwoegd hebben in één week te
niet gedaan. Hier in Israël wachten we
op de regen, want de regen brengt zegen.
BRAM.
ZWAKTE PIET GEEFT IN OPDRACHT VAN SINTERKLAAS
DE LAATSTE WENKEN OMTRENT DE WINKELWEEK VAN
DE HOLTENSE HANDELSVERENIGING.
Maandag, 7 december inlevering van de opgeplakte bonnen
van de winkelweek tegen ontvangst van waardebonnen en
deelnemerskaarten aan de lintwedstrijd. Deze laatste kun
nen onmiddellijk ingevuld weer worden ingeleverd.
Ie. In Amicitia van 1421 uur en
2e. In ,,'t Bonte Paard'' van 1921 uur.
Alle bonnen moeten zijn opgeplakt. Losse bonnen worden
niet geaccepteerd.
De datum voor de inlevering van de deelnemerskaarten van de lint
wedstrijd is gewijzigd. Deze kunnen nu tot en met donderdag, 10 de
cember bij de deelnemende winkeliers worden ingeleverd.
DE WINKELIERS WORDEN VERZOCHT deze deelnemerskaarten
vrijdagavond, 11 december 1959 vóór 8 uur in te leveren ibij de be
stuursleden H. J. Bouwhuis of Gebr. Dikkers.
MAANDAG, 14 DECEMBER, 20 UUR. BEKENDMAKING VAN DE
UITSLAG VAN DE LINTWEDSTRIJD IN CAFé MAATS.
De hoofdprijzen van deze wedstrijd zijn te bezichtigen in
de serre van genoemd café.
Er is nog één koopdag voor Sinterklaasavond.
De Holtense middenstanders zullen u gaarne in hun zaken
zien.
Vanwege hun ruime keuze, uitstekende kwaliteiten en
voordelige aanbiedingen voerden zij hun aktie onder het
motto
WIE PIENTER IS EN BIJDEHAND
KOOPT BIJ ZIJN EIGEN MIDDENSTAND.
J'
Het riante winkelpand van de Gebr.
Steunenberg aan de Larenseweg, dat
op woensdag 26 november door bur
gemeester Enklaar werd heropend.-