Uit Holtcns Historie "]1 Winkelweek 1959 Puzzelen op paard en pony Brieven uit Israel Metaaibedrijfsbond vergaderde N DiT BLRD No. 48. Jaargang 11 (Tweede blad) ZATERDAG 5 DECEMBER 1959 HOLTENS NIEUWSBLAD DE KOSTER-SCHOOLMEESTER EN DE MESTBOEREN. In het markeboek van Holten vindt men, dat de schoolmeester voor een eeuw of drie zestig gulden salaris kreeg met alles wat er bij kwam. Nu ging het in die dagen in Holten zoals het op meer kerkdorpen ging. De koster-schoolmeester kreeg in ieder ge val met Pasen een hoeveelheid eieren. Tot aan de eerste wereldoorlog bleef in een groot deel van Salland en Twente dit oude gebruik nog bestaan. De kosters-school meesters waren vindingrijk en de marke van Holten was in vroeger dagen één grote familie. Geld was zeer beteun (schaars). Hulp in natura schering en inslag. De kos ter-schoolmeester van Holten was niet al leen koster-schoolmeester met al de neven beroepen, maar hij was ook keuterboer. Hij had bij de kosterij meer land dan hij kon begapen, zoals de boeren dat elkaar ver telden. Daarom had de koster-schoolmeester een lijstje met een aantal flinke boeren er op. Flink in deze zin van het woord, dat ze over een vrij uitgebreid grondbezit beschik ten en voor hun doen, de tijd in aanmer king genomen, goed boerden. Kwam er nu een niewe (functionaris in kosterij en school, dan moest hij op de stok, d.w.z. hij moest de boer op en kennis maken met de boeren, die zijn voorganger altijd aan het tekort aan stalmest geholpen hadden. Som mige boeren waren bereid de oude toestand te handhaven, anderen moesten er eens over prakkizeren. Zij wilden de kat uit de boom kijken, maar na verloop van enkele dagen kreeg de koster bericht, dat ze de oude ge woonte handhaafden en de koster-school meester van de nodige stalmest wilden voor zien. Dit betekende, dat er niet alleen mest op het land kwam, maar dat de boeren ook om beurten het land ploegden. De koster wist dus waar hij aan toe was en de boeren wisten dat van ouds ook wel. Dit was een ongeschreven wet. VOORBEREIDING VOOR HET MESTFEEST. De koster besprak de zaak met zijn vrouw en op een goede dag in de late herfst ging de meester andermaal de boer op en noodde de mestboeren op de visite. De Juffer, zoals de kosterse genoemd werd, zorgde dat er mondvoorraad kwam. De baas zelf haalde het nodige bier. Later toen de jenever op kwam schonk hij borrels. Op een bepaalde avond dan werd het losse vuur helder op gestookt. De waterketel op het vuur zong zijn hoogste lied en dan kwamen ze alle op dagen, de boeren en hun vrouwen, om het mestmaal te vieren. Vol waardigheid kwa men ze binnen, zich wel bewust, dat ze de koste/r-schoolmeester hielpen. Zulke echt huiselijke feestjes konden genoegelijk zijn. De nieuwe schoolmeester wisselde ervarin gen uit met zijn helpers. De heren rookten bedachtzaam hun pijp of de gepresenteerde sigaar. De Juffer had uit voorzorg een mooi meubelstuk naar een andere kamer gezet, want de kamer moest sober zijn. Pronk was de boeren destijds een gruwel. En hoe een voudiger de grote kamer in de kosterie was des te beter. Dan zagen de mestboeren pas, dat het nodig was. Na een paar uur gezellig keuvelen moest het bezoek aan de maaltijd. Het was een goede broodmaaltijd en er werd gegeten dat de kaken knapten. Na de maaltijd bleef men nog een paar uur gezel lig bijeen en maakten de boeren de dienst onder elkaar uit, d.w.z. wie voor 't joegen en wie voor de mestlevering in aanmerking kwam en wie zich in het komende seizoen met de landbewerking zou belasten. INTENSIEVE CULTUUR. Vanouds waren de Holtenaren ijverige landbouwers. Tegenover de aangrenzende gemeenten Hellendoorn en ook Markelo stak Holten, wat de heidevelden betreft, gunstig af. Voor honderdvijftig jaar geleden, dus nog vóór de markeverdeling, die intussen niet veel meer om het lijf had. De Holte naren hadden hun grondgebied uitstekend geëxploiteerd en daarbij zichzelf niet ver geten. Getuige de vele klachten over het aangraven van markegronden. Toen was de gehele oppervlakte van Holten vijf-en-zestig honderd vier-en-zeventig bunder. En daar van was ruim vier-en-zestig honderd en zes-en-tachtig bunder belastbare cultuur grond. (Dit klopt niet helemaal. Red.). Ver der had men in de marke vierhonderd twee- en-veertig huizen, bewoond door vierhon derd en vijf-en-zestig huisgezinnen. Het dorp Holten zelf telde destijds zeven-en-tachtig huizen, met vierhonderd negentig inwoners. Dus het dorp telde destijds tamelijk grote gezinnen. De gehele marke van Holten telde toen ongeveer zeven-en-twintig honderd in woners. Het was geen wonder dat de kos ter-schoolmeester nogal eens een en ander toegestopt kreeg. En dat de woorden bij de aanstelling: idem zoveel salaris met alles wat er bijkomt, nog wel meegevallen zullen zijn. Natuurlijk was de schoolmeester van Dij- kerhoek niet in zo'n voordelige positie. In de eerste plaats had de dorpsschool een eeuwenoude traditie. Ten tweede was de dorpsschoolmeester de man, die de lande lijke bevolking op zondag van nieuws voor zag. En ten derde was de koster-school meester een kerkelijk dienaar, die in een heel grijs verleden in de schaduw van de pastoors, later in die van de predikanten leefde. VAN COEVORDEN. De afdeling Holten van de Alg. Ned. Metaaibedrijfsbond ANMB hield j.l. woensdagavond in het café van de heer J. Maats haar jaarvergadering, die matig be zocht was. Wegens afwezigheid van de voorzitter, de heer A. Nijhof, fungeerde de secretaris, de heer G. Wierbos, als zodanig, die in het bijzonder welkom heette de districtsbe-, de heer F. van der Veer. Na de behandeling van enkele ingeko men stukken gaven de secretaris en de penningmeester, de heer G. J. Kastenberg, een nadere toelichting op het jaarverslag, dat in gestencilde vorm aan alle leden werd uitgereikt. Daaraan ontlenen wij, dat de afdeling momenteel 46 leden telt, na dat er 1 lid was afgeschreven en 8 bijge schreven. In het jaarverslag worden enkele acties besproken, die voor de betrokken leden tot een gunstig resultaat hebben geleid. Er werden enkele lezingen voor de afde ling gehouden, terwijl afgevaardigden van het afdelingsbestuur verschillende regio nale bijeenkomsten hebben bezocht. Met de Holtense bestuurdersbond werden goe de relaties onderhouden. Secretaris en penningmeester, die perio diek aftraden, werden beiden met alge mene stemmen herkozen. In de plaats van de heer J. Spenkeling werd tot lid van de kascommissie geko zen de heer F. J. Fikkert. Na de pauze hield de heer Van der Veer aan de hand van een filmstrook een inlei ding, waardoor de leden een duidelijk beeld kregen van de besteding van de con tributie. Er werden naar aanleiding hiervan verschillende vragen gesteld, die door de inleider werden behandeld, hetgeen ver der leidde tot een leerzame discussie. De rondvraag leverde ook nog enkele problemen op, die door de afdelingssecre taris behandeld werden. TEUNIS BELDMAN JR. WON „HENK VALK" BEKER. De landelijke rijvereniging „Bergrui- ters" organiseerde zaterdagmiddag op de Borkeld de jaarlijkse oriënteringsrit om de „Henk Valk" beker. Henk Valk, de Hellendoornse landelijke ruiter, die enkele jaren geleden naar Ca nada emigreerde, stelde twee jaar geleden aan de Bex-gruiters, waarvan hij een tijd lang instructeur is geweest, een prachtige zilveren beker beschikbaar als wisselprijs voor een jaarlijks te houden oriënterings rit. Deze trophee werd het vorige jaaj. gewonnen door Johan Bronsvoort met „Klein Duimpje", doch deze keer kwam Teunis Beldman, die het vorig jaar de beker moest afstaan aan Bronsvoort, met 2 strafpunten minder uit de bus en hij BETH HASHITA. Sjalom, De plaats waar ik woon hier in Israël, is een kibboets. Ik was er wel wat ver legen mee, om een goede definitie te vin den, maar gelukkig kwam mij een boek te hulp. De violist Theo Olof zegt in z'n boek „Daar sta je dan": „Een kibboets is een landbouw- en veeteelt-nederzetting op collectieve grondslag, een van de meest voorkomende vormen van samenleving buiten de grote steden." De kibboets waar ik woon ligt in het dal van de berg Gilboa, wat zoveel bete kent als berg der bronnen. Over de top van de berg loopt de grens met Jordanië, wat interessanter lijkt dan het in werke lijkheid is. Hier dichtbij moet de plaats zijn, waar volgens de Bijbel Jacob de hele nacht vocht met een engel. Het land hier is vruchtbaar, maar het moet de hele zomer door geïrrigeerd wor den, anders verandert het in een wolk van stof, waar niets wil groeien, en voor dat werk zijn honderden pijpen nodig, die van de ene plaats naar de andere gebracht moeten worden. Als het winter wordt, zien de mensen hier hoopvol uit naar de regen, want die alleen kan van een jaar een goed jaar maken. Alleen in de winter valt er regen; de rest van het jaar schijnt de zon en maakt van de aarde één gloeiende oven. Het vee bestaat voornamelijk uit koeien en schapen. Op het ogenblik is men zeer voorzichtig, want in Israël heerst mond en klauwzeer. Iedereen die de kibboets binnenkomt moet zijn schoenzolen dom pelen in een desinfectie-middel en de auto's rijden door een bad van dezelfde stof. Op deze wijze probeert men de kib boets vrij van mond- en klauwzeer te houden. De schapen grazen in grote kudden op de grasvlakten onder de olijfbomen, waar ze het groen tot de wortels kaal vreten. De grote slag om de olijven is aan de gang. Iedereen, die zich maar enigszins uit zijn gewone werk kan vrij maken, gaat olijven plukken, want honderden bo men staan nog vol fruit te wachten om geplukt te worden. De vele kippenhokken houdt men in de zomer koel door water op het dak te sproeien. Het water verdampt en doordat hier warmte voor nodig is, blijven de hokken heerlijk koel. Het werk maakt een zeer belangrijk bestanddeel van het leven uit en daarom lijkt het me wel interessant om daar iets over te vertellen. Allereerst het werk met de bijen. Met een grote vrachtwagen reden we naar de grasvlakte, waar ongeveer zestig bijenkorven tezamen stonden. De winter staat ook hier voor de deur en daarom moeten de korven naar huis ge bracht worden. Het was laat in de mid dag, de zon ging juist onder en had aan de hemel zijn rode grafmonument van de dag getekend. In de verte lag Nazareth vredig te soezen onder de druk van de eeuwen, die langs zijn wallen waren ge schuurd. We wachtten tot de bijen alle maal hun korven hadden opgezocht en sloten ze. Voorzichtig paktenwe de kor ven op en zetten ze op de truck. Pas op, een deksel viel op de grond en een zwerm bijen schoot op ons af. Gelukkig droegen we netten voor ons gezicht, zodat de bijen geen kans hadden hun venijnige angels in ons gezicht te zetten. Toen alle korven waren opgeladen, hadden de sterren al bezit van de hemel genomen en met dui zenden levens reden we naar huis. Voorzichtig werden de korven afgela den met als enige licht de maan. Geen woord werd gesproken, alleen werd af en toe een diepe zucht gehoord. Toen het werk klaar was, klonk het „eref taf" goedenavond en weer was een dag vol werk voorbij. De volgende dag moesten we de instal latie van de besproeiing van de boom gaard aanleggen. De waterpijpen werden op een kar geladen en het paard Willie genaamd werd tot spoed aangemaand. Bij nader inzien had Willie toch niet veel zin om te werken en het kostte ons een grote dosis overredingskracht om haar aan 't werk te krijgen. Bij de boomgaard aangekomen, werd pijp na pijp in elkaar gezet, wat een heel gepas en gemeet met zich mee bracht, maar eindelijk was 't gereed en konden we de grapefruits gaan eten, die daar groeiden. Het water werd door de pijp kwam hierdoor in ieder geval weer voor een jaar in het bezit van de beker. Het parcours, dat een lengte had van 14 kilometer, liep door delen van de ge meenten Holten, Markelo en Rijssen. De volledige uitslag luidt als volgt: Strafp. 1 T. Beldman met Dollarprins 13 2 Joh. Bronsvoort met KI. Duimpje 15 3 Hettie Krekel met Alicy 15 4 Jannie Vruwink met Sunlight 17 5 H. Schoncvcld met Ivasie 21 6 M. Bolink met Proeske 26 7 Mevr. Brouwers-Vosman met Astrid 37 8 H. T. Bosschers met Parel 38 9 Dinant Pieffers met Trees je 39 10 W. Aaltink met Wuzello 41 11 H. Vruwink met Still Better 41 12 E. Aaltink met Romy 42 13 H. Aanstoot met Topsie 43 14 B. J. Barnelink met Wolly 45 15 Jhr. van Coeverden met Lord 45 16 G. Bolink met Hettie 48 Tien van de zestien deelnemers misten de z.g. „blinde" controle en dit leverde 20 strafpunten op. De jongelui van de ponyclub vormden 5 koppels, die 2 minuten na elkaar van start gingen. Ze vonden tijdens de rit aan sluiting en kwamen als één grote familie binnen. Strafp. 1 Dini Stam en Wim KI. Velderman 35 2 Theo Beldman en Bennie Breukink 45 3 Jan Teeselink en Henk ten Dam 46 4 Broer Volkerink en Mannes ter Stal 55 5 Wim Derksen en Jan Kevelam 55 Ankie Ketting had op haar stalen ros als enigste deelneemster geen concurren tie en ze werd eerste met 35 strafp. De prijzen, die bestonden uit kunst- en gebruiksvoorwerpen, werden na afloop van de geslaagde rit in café „De Waag" door de voorzitter-instructeur van de Bergruiters, de heer H. Beldman, met een gepast woord uitgereikt. gejaagd, dat gretig werd opgezogen door het gras en de bomen, want water be tekent leven. De hele middag werkten we door en toen we naar huis gingen, glom de hele boomgaard van het water. Israël is het land van melk en honing, maar er moet heel wat werk worden ver zet, voordat deze twee fel begeerde pro ducten in de handen komen. Men moet soms dag en nacht werken, maar het erg ste is als de regen niet komt. Dan wordt het werk, waar de mensen het hele jaar voor gezwoegd hebben in één week te niet gedaan. Hier in Israël wachten we op de regen, want de regen brengt zegen. BRAM. ZWAKTE PIET GEEFT IN OPDRACHT VAN SINTERKLAAS DE LAATSTE WENKEN OMTRENT DE WINKELWEEK VAN DE HOLTENSE HANDELSVERENIGING. Maandag, 7 december inlevering van de opgeplakte bonnen van de winkelweek tegen ontvangst van waardebonnen en deelnemerskaarten aan de lintwedstrijd. Deze laatste kun nen onmiddellijk ingevuld weer worden ingeleverd. Ie. In Amicitia van 1421 uur en 2e. In ,,'t Bonte Paard'' van 1921 uur. Alle bonnen moeten zijn opgeplakt. Losse bonnen worden niet geaccepteerd. De datum voor de inlevering van de deelnemerskaarten van de lint wedstrijd is gewijzigd. Deze kunnen nu tot en met donderdag, 10 de cember bij de deelnemende winkeliers worden ingeleverd. DE WINKELIERS WORDEN VERZOCHT deze deelnemerskaarten vrijdagavond, 11 december 1959 vóór 8 uur in te leveren ibij de be stuursleden H. J. Bouwhuis of Gebr. Dikkers. MAANDAG, 14 DECEMBER, 20 UUR. BEKENDMAKING VAN DE UITSLAG VAN DE LINTWEDSTRIJD IN CAFé MAATS. De hoofdprijzen van deze wedstrijd zijn te bezichtigen in de serre van genoemd café. Er is nog één koopdag voor Sinterklaasavond. De Holtense middenstanders zullen u gaarne in hun zaken zien. Vanwege hun ruime keuze, uitstekende kwaliteiten en voordelige aanbiedingen voerden zij hun aktie onder het motto WIE PIENTER IS EN BIJDEHAND KOOPT BIJ ZIJN EIGEN MIDDENSTAND. J' Het riante winkelpand van de Gebr. Steunenberg aan de Larenseweg, dat op woensdag 26 november door bur gemeester Enklaar werd heropend.-

Erfgoed Rijssen-Holten

Holtens Nieuwsblad | 1959 | | pagina 1