Pinksterfeest Pinkster gebruiken Uit Holten's Historie (VIII) Als de gemeenschap van Holten in vroegere eeuwen tesamen kwam w Examen doen PREDIKBEURTEN AGENDA BURGERLIJKE STAND ie zwemverenigingNeptunus' vraag! uw hulp No. 19. Jaargang 11. ZATERDAG 16 MEI 1959 Verschijnt elke zaterdag. NIEUWSBLAD e van de Stichting „Holtem Nieuwsbhd' ijs. t_15 mm (di ccmtant) 2.—. Iedere te Holten. Telefoon K 5483 - 234 HOLTENS De abonnementsprijs van dit blad bedraagt 1.35 per kwartaal met actieve,beheerste zenuwen Mijn hardt's Zen uw tab let ten "Wanneer gij komt in het land, dat de Here, Uw God, U ten erfdeel geven zal en gij het in bezit neemt en daarin woont, dan zult gij van de eerstelingen van alle vruchten van den bodem, die gij zult inzamelen van het land dat de Here, Uw God, U geven zal, nemen en in een mand doen dan zal de priester de mand van U aannemen en die voor het altaar van den Here, Uw God, zetten Zo luidt de opdracht in het tweede wetboek van Mozes, de grote leider van het volk Israël tijdens die merk waardige zwerftocht in de Sinaï-woes- tijn. Met deze opdracht is tevens de oorsprong van het Pinksterfeest aange geven. Op dit Joodse feest werden en worden jaar in jaar uit de "eerste lingen", de eerste veldvruchten geof ferd. Het Pinksterfeest wordt ook wel wekenfeest genoemd, doelend op de datum, waarop dit feest moest worden gevierd, moestwant in een .ander wetboek van Mozes staat geschreven: Dan zult gij tellen van den dag na den sabbat.zeven volle weken zullen het zijn; tot den dag na den ze venden sabbat zult gij tellen vijftig da gen; dan zult gij een nieuw spijsoffer den Here br engen Zeven weken en één dag na Pésach, vijftig dagen na Pasen. Ook de behoeftige medemens wordt niet vergeten: "Wanneer gij de oogst van Uw land binnenhaalt, dan zult gij de rand van uw veld bij uw oogst niet geheel af maaien en wat van uw oogst is blijven liggen, zult gij niet oplezen; dat zult gij voor den arme en den vreemdeling laten liggen Reuzen op de weegschaal Hoewel de Christenheid aan 't Pink sterfeest een andere betekenis heeft gegeven, doen vele folkloristische ge bruiken in ons land aan de oorspronke lijke betekenis denken. Zo wordt nu nog steeds, zij het dan op Hemelvaarts dag, aan de "Möldersfluite" 'n herberg vlak bij de molen tussen het Gelderse Hengelo en Zelhem, het brood gewo gen. De vroede vaderen van Hengelo en Zelhem vormen de commissie van ontvangst, terwijl ook afgevaardigden der kerken aanwezig zijn. Dan komen de boeren binnen met hun roggebro den, producten van de oogst. De broden worden op de "waag" gelegd. Soms hebben de broden enorme afmetingen, veelal zijn ze zeer "zwaarwichtig". In ieder geval weegt ieder brood 22 pond, want dat is het vereiste minimumge wicht. Reuzen van honderd pond of meer zijn geen zeldzaamheid, want de gene, die het zwaarste brood inlevert, krijgt twee flessen wijn Is alles binnengebracht, dan worden de broden met de spanzaag in stukken gezaagd. De stukken worden verdeeld onder de vertegenwoordigers van ver schillende kerkgenootschappen met de "eerstelingen". Deze jaarlijks weerke rende plechtigheid bij de molen dateert vermoedelijk uit het begin van de 15de eeuw, toen het brood, ten behoeve van opdracht iedere behoeftige in de ge meente een deel te geven van deze toen nog bestaande klooster, Bethle hem, op de markt werd ingeleverd en gewogen. Ook in Ootmarsum heeft ieder jaar een brooduitdeling plaats. In de Angeler Es, een plek temidden van ko renvelden, knielen de boeren met hun gezinnen neer en bidden om een goede oogst. Ook hier wordt de arme niet vergeten. Demonstratie Ponyclub De jongens en meisjes van de Bergrui- tei's-ponyclub, die op het grote interna tionale concours-hippique te Uelsen (Did.) op vrijdag 1 mei en op het concours-hip pique te Vorden op Hemelvaartsdag op schitterende wijze zorgden voor afwisse ling in het hippisch programma, geven Pinkstermaandag 's middags in ,Kalfster- mansweide' een grote demonstratie. Sinds enkele weken is de club in het bezit van een grote bal (middellijn liefst één me ter) en de jongelui, of liever gezegd: de kleine viervoeters, gaan hiermee voetbal len. In Uelsen en Vorden oogstte dit num mer grote bijval en in Holten zal dit Pink stermaandag ongetwijfeld ook zo zijn. Het rijk gevarieerde programma vermeldt verder nog zaklopen. Voor nadere bizon- derheden verwijzen we naar de adverten tie in dit nummer. In de omgeving van Doetinchem ge ven de hagelkruizen de plaatsen aan waar op Tweede Pinksterdag de pro cessies naar toe gaan. Bij de lange hou ten staak, waarop 'n haan is bevestigd, wordt gebeden en het brood verdeeld. Over een haan gesproken, dit dier doet denken aan een vreemd Pinkstergebeu ren op één de Waddeneilanden: Boer pas op je haan De avond vóór Pinksteren op Schier monnikoog: In de duisternis sluipen mannen rond, kruipen onder heggen door en wachten met ingehouden adem en kloppend hart in het beschermende donker van een paar struiken. Dan ko men ze uit hun schuilplaatsen vandaan, gaan naar een kippenhok. Geen woord wordt gewisseld. Zwijgend wordt het deurtje losgeschroefd en één der ge stalten wringt zich door de nauwe ope ning van het nachthok. Een fel geka kel, dan is alles weer stil. Even ge heimzinnig als de gedaanten zijn ko men aansluipen, verdwijnen ze weer in het duister Deze gehele actie, zich afspelend op het erf van een eilandbewoner, is het gevolg van een besluit. Een besluit, ge nomen door de Kallemooicommissie, die elk jaar de avond voor Pinksteren Aangezien Holten pas sedert 1811 een •burgerlijke gemeente is en vóórdien se dert vele eeuwen een markegemeenschap, moeten wij de historie van Holten bezien als een zuivere markegemeenschap. In te genstelling tot vele andere marken in Overijssel, waar het markerichtersambt erfelijk aan de een of andere havezate was verbonden, werd in Holten de mar kerichter door de grondbezitters gekozen. Dit ging ongeveer net als bij onze huidige waterschappen: hoe meer grond, hoe meer stemmen. Naast de vorm van een marke dorp had Holten vroeger met Markelo ge meen, dat het een bekend bedevaartsoord was. Holten heeft een tijd gehad, dat het als bedevaartsoord een grote vermaard heid bezat. Dit was voornamelijk de tijd van vóór de Hervorming. Van Deventer uit moge Holten dan in de aanvang der 17e eeuw tot de Hervorming zijn overge gaan, in het jaar 1637 was Holten nog een bedevaartsoord. Men had een heilige boom bij het Friezewijk. Waar dat ligt, weten we niet, maar feit is, dat daar op gezette tijden duizenden bijeen kwamen. Duidelijkheidshalve delen wij hier me de, dat het Rooms-gezinden waren uit Deventer en omgeving, die bij de heilige boom troost en verkwikking vonden. In Markelo deed men het wat duidelijker; daar stond in 1660 op de Hulpe nog een Mariabeeld van ongeveer zestien meter hoog. En daar trof men soms, volgens een klacht van de Drost van Twente, meer dan tienduizend personen tegelijk aan. De classis Deventer van de Hervormden protesteerden er flink tegen, maar de Roomse stoutigheden, zoals een toenma lige Deventer predikant het betitelde, gin gen in dit hoofdzakelijk door dé Hervor ming gewonnen gebied, door. Wel waren er drosten, die er streng tegen ageerden. Maar toen in 1627 op een dag een Rooms processie van ongeveer zes honderd man van Glane kwam en op haar tocht huiswaarts het kasteel Hengelo pas seerde waar de Drost Ripperda juist op zijn landgoed liep te wandelen, kregen de processiegangers hem in het# vizier. Dreigende kreten klonken en de woeden de schare haalde de knijf uit de zak en deed met geopende messen een aanval op de rost, die lelijk in het nauw raakte en nog juist op tijd door zijn personeel ont zet kon worden. Een vervolging van de R.K. was er het gevolg van. Maar de Drosten van Twente en Salland woonden bij voorkeur niet in Holten en Markelo. En de plattelandsbe volking was op het gebied van godsdienst zeer verdraagzaam en daarom, de drosten ten spijt, bleven Holten en Markelo tot ver in de zeventiende eeuw bedevaart plaatsen. Had er destijds in Holten een wakkere en actieve WV bestaan, dan was Holten waarschijnlijk bedevaartplaats ge bleven. DIENSTEN Denk niet dat de nijvere Holtense land man van vierhonderd jaar geleden een on bekommerd bestaan leidde. In tijden van zitting heeft. Tijdens deze zitting pas seren alle bezitters-van-een haan de revue en tenslotte wordt één eigenaar aangewezen. Van hem zal door de handlangers der commissie de haan worden geroofd. Drie dagen lang wordt de haan dan gevangen gehouden in een mand, vastgemaakt in de top van een twintig meters lange mast. Deze mast heeft bovenaan een meiboom en is voorzien van een dwarsbalk, een ra, waaraan twee flessen bungelen. De haan, rijkelijk voorzien van voedsel, heeft tot taak, vanaf zijn hoge post, zijn helder morgengeluid te laten horen Hoe men er toe is gekomen, elk jaar met Pinksteren ?n levende haan "in de top te voeren", is niet met zekerheid te zeggen. Sommigen beweren, dat de haan waakt om de komst van de in vallende Noormannen aan te kondigen, een primitief radarsysteem zou men zeggen. Anderen menen echter, dat de haan al kraaiende de mei begroet, weer anderen verzekeren, dat dit gebruik het bijbelverhaal van de verloochening van Petrus weergeeft. Hoe dan ook, de be volking van Schiermonnikoog is deze wonderlijke Pinkstertraditie trouw ge bleven. Een traditie, gepaard gaande met een rijtoer met "paard en wagen" voor de kinderen op Pinkster-drie. 's Avonds wordt de ontvoerde haan weer verlost uit zijn "hoge" positie, en aan de rechtmatige eigenaar teruggege ven Volgend jaar weer een andere haan oorlog of oorlogsgevaar werden de boe ren opgeroepen om te piekenieren; dit is versterkingen aanleggen, schansen op werpen, legers vervoeren enz. enz. Wat dit zeggen wil, zal U uit het volgende dui delijk worden: Overijssel dreigde aange vallen te worden. Gedeputeerden namen derhalve een vreemd legerkorps in dienst. Er was geen dienstplicht, dus men huur de een leger. Dit leger was te Deventer aangekomen en de Drost van Salland kreeg bevel dit leger van Deventer naar Zoals wij reeds hebben gemeld, heeft de Bad- en Zwemvereniging Neptunus in een onlangs gehouden vergadering een nieuw bestuur gekregen, doordat een vijf tal jonge mensen zich bereid verklaard heeft het werk van de ouderen over te nemen en de zaken voorlopig nog even met hun bijstand opnieuw goed aan te pakken. Dat dit ook inderdaad geschiedt blijkt uit de besprekingen, die zijn gehouden en de maatregelen, welke zijn getroffen om de bakliokjes weer goed in orde te maken en het zwembad in de Schipbeek weer aan zijn doel te doen beantwoorden. De toestand van het bad is echter van dien aard, dat het herstel van de bad hokjes en de taluds met grote kosten ge- gepaard zal gaan, die niet uitsluitend uit de contributies kunnen worden bestreden. Wil men ook de grote gezinnen van het zwemlbad laten profiteren, dan kan de contributie niet te hoog worden opge voerd, al zal deze in vergelijking met vo rige jaren wel worden verhoogd. In de reeds genoemde vergadering is door enige jongeren de suggestie gedaan om een lijstinzameling te houden onder de ingezetenen, omdat bijna alle Holten- se gezinnen er belang bij hebben, dat er totdat in onze gemeente een natuur bad zal zijn gesticht in de Schipbeek behoorlijk gezwommen kan worden. Het nieuwe bestuur heeft deze sugges tie overgenomen en het gedane aanbod aanvaard, waarna in een dezer dagen ge houden bijeenkomst meer dan dertig jon gelui zich bereid verklaard hebben in de komende week met lijsten rond te gaan, om geld in te zamelen voor herstel van het bad. De jonge bestuursleden en hun helpers doen thans een ernstig beroep op alle in gezetenen om hen, bij de moeilijke taak, die zij in het belang van de gezondheid en de ontspanning van de jeugd op zich ge nomen hebben, helpen door naar draag kracht een financiële bijdrage te schen ken voor het beoogde doel. Laat de jongeren niet tevergeefs bij U aankloppen als zij U de intekenlijst ko men aanbieden. Herstel van het zwdmbad in de Schip beek is niet alleen in het belang van de Ned. Herv. Kerk. Holten. 8.30 en 10.30 u. Ds. Addink. Collecte regionale commis sie voor het zuiden. 7.30 uur Ds. Glas houwer van Amsterdam. Jeugddienst. Collecte voor de jeugddiensten. Tweede Pinksterdag 10 uur Ds. Onstenk van Bathmen. Collecte regionale com missie voor het zuiden. Dijkerhoek. 10 uur Ds. Israël. Collecte regionale commissie voor het zuiden. Tweede Pinksterdag: zie Holten. pilllllllllUIIUUIIIIIIIIIIUIIIIIIIIIIIIIIIIIIIUUIIilllilllllllllllllllUIIIIIIIIIII!llllllllllll| 1 ACCOUNTANTSKANTOOR POUW 1 H Enterstraat 33 Rijssen Tel. 2737 M verzorgt H vestigings vergunningen PI H Zitting in Hotel Holterman H elke maandagmiddag. IlllUIIIIIIIIIIIIIIIIIIM Delden te vervoeren. De Drost zat in zijn drostenkamer op zijn gemakkelijke stoel. Hij liet zich door zijn bedienden een aan tal plakkaten aanreiken. Plakkaten waar op in felle en schelle kleuren de straffen stonden van het niet nakomen van het drosterïbevel. Drosten-dienaren werden gezonden naar de contreien van Bathmen en Holten. De plakkaten werden aange plakt en de schouten hadden er voor te zorgen, dat iedere boer die over paard en wagen beschikte zich op tijd en uur naar een bepaalde plaats moest begeven om naar Deventer te rijden om daar het le ger op te laden. Wat dit weer betekende, zal uit onderstaande blijken. Men had niet alleen het uitgebreide materiaal te vervoeren zoals kanonnen en munitie, maar ook tenten en bakovens, beddegoed en huisraad. Want vele van deze huursol daten waren getrouwd en namen hun vrouwen en kinderen op hun veldtocht mee. Wij kunnen ons levendig voorstel len, hoe vreemd de Holtense burgerij ge keken zal hebben, wanneer een legertros van drie a vierhonderd boerenwagens het dorp passeerde. Was er geld, dan kregen de boeren vergoeding; was het er niet dan kregen ze een schuldbriefje, wat bijna nooit werd ingelost. De kotters en zij, die geen paard rijk waren, moesten zoveel dagen als nodig was aan bruggen en we gen werken tot het leger voorbij was. Wat dit dus in de tachtigjarige oorlog be tekende, kan men op zijn vingers natel len. VAN COEVERDEN. volksgezondheid, maar ook van betekenis voor de bevordering van het vreemdelin genverkeer, dat daaraan grote behoefte heeft. Het nieuwe bestuur streeft er naar een regeling te treffen voor toezicht geduren de de voornaamste uren van openstelling van het bad, waarvoor in de laatste bij eenkomst reeds een aantal orde-commis sarissen is aangewezen en waarvoor het bij een mogelijke aanstelling van een be taalde kracht de contributiegelden drin gend nodig zal hebben. Van het offer der ingezetenen zal het dus in belangrijke mate afhangen of geen al te grote schulden gemaakt behoeven te worden voor het herstel van het bad. De ledenkaarten zullen spoedig worden uitgegeven, terwijl de fam. Nijenhuis-Jan- sen Manenschijn (filiaal der Fa. Gebr. Wansink bij de Wippert) bereid is gevon den, evenals vroeger, de kaartjes te ver kopen. Niemand zal dus in het vervolg zonder ledenkaart of toegangsbewijs aan het bad worden toegelaten. Vooralsnog dienen de ouders hun kin deren, die de zwemkunst niet goed mees ter zijn, niet zonder vertrouwde geleide naar de Schipbeek te laten gaan. Het wa ter is momenteel vrij hoog en het toezicht is nog niet afdoende geregeld. T.VJB. TOURNOOI TE NIJVERDAL De Holtense junioren nemen tweede Pinksterdag deel aan het grote junioren- toumooi, dat de TVB organiseert. Holten A speelt in een sterke poul tegen MW A; De Zweef A en Bornebroek A. Vooral de eerste twee ploegen lijken ons sterker dan de rood-zwarten. Er wordt gespeeld op het Sportpark te Nijverdal. De tijds duur van de wedstrijden bedragen 2 x 15 minuten. De kansen voor de B-junioren zijn be ter doch verrassingen zijn natuurlijk mo gelijk. De winnaars van de pouls gaan over enige tijd in Enschede uitmaken wie er op de eerste prijzen beslag leggen. Er worden in totaal 84 wedstrijden gespeeld door elftallen van 19 deelnemende clubs. De eerste wedstrijd wordt al om 8 uur gespeeld, terwijl men 6.20 uur hoopt klaar te zijn. Maandag 18 t.m. 23 mei vakantie Drogis terij „De Vijzel" (z;e adv.). Maandag 18 mei t.m. 22 mei Kapper Drent gesloten (zie adv.). Pinkstermaandag 2 uur Grote demonstra tie Bergruiters-ponyclub in „Kalfster- mansweide". Pinkstermaandag. Jubileum-concours-hip- pique ,St. Steffenrijders' te Laren (zie adv.). Dinsdag 19, woensdag 20 mei vakantie herenkapperszaak Fa. J. F. van Geen huizen en Zn., Dorpsstraat 60. (Zie adv.). Donderdag 21 mei 8 uur: laatste ledenver gadering van de afd. Holten van de Ned. Bond van Plattelandsvrouwen in hotel Holterman. Zaterdag 23 mei: Lompen-inzameling ten bate van HMV in de buurtschappen Look, Borkeld, Lichtenberg, Holter- 'broek, gedeelte Neerdorp en Espelo. Geboren: Diederik Johan, zv J. A. Aan stoot en M. J. Veneklaas, Beuséberg 126. Gerrit Jan, zv J. H. Koetsier en J. G. Fokkers, Look 85. Ondertrouwd: E. Hoekjen, 27 jr., Wier den en J. Stam, 29 jr., Holten. H. W. Luggenhorst, 26 jr., Holten en H. Stegink, 23 jr., Bathmen. J. Baan, 23 jr., Rijs sen en M. Paalman, 20 jr., Holten. H. Manenschijn, 20 jr., Holten en J. Brink man, 19 jr., Bathmen. Gehuwd: A. Dijkink, 27 jr., Holten en G. Blokzijl, 25 j., Avereest H. W. C. van Leeuwen, 30 jr. en J. Beldman, 27 jr., bei den te Holten. Overleden: D. H. Tiekink, 38 jr., echt genoot van M. C. Leeftink, Pastoriestraat 29 (overl. te Deventer). BEVOLKING: Ingekomen: H. Bosch en gezin van Am sterdam naar Look 19. H. de Boer van Vlagtwedde naar Boschkampsstraat 21. Gevonden en verloren voorwerpen Gevonden: Witte damesportemonnaie met inhoud; Trico jongenstrui; regenjas; alpinopet; 1 paar handschoenen; grijze kinderbeurs m. inhoud; zwarte portemonnaie met inh.; een paar kindersokjes, groen met wit; een zwarte haarkam; ring; duo van brom fiets; speld met steentjes; groene bood schappentas; portemonnaie met inhoud. Verloren: Wieldop (Ford Taunus); badtas, inhou dende damesvest, rok en baddoek; dames tas m. inhoud; wieldop, blauw m. zilver; wit babyschoentje; trouwring; wandel stok van invalide; meisjestrui (geel); een bankbiljet van f 10,-. Komen aanvliegen: Postduif voorzien van één ring; postduif voorzien van twee ringen. Inlichtingen dagelijks op het Groeps- bureau der Rijkspolitie te Holten, Dorps straat 22, tel. 352. MEDEDELING van de Hervormde gemeentelijke zendingscommissie. In de afgelopen week hebt U de folder en het offerzakje van de grote Pinkster- zendingscollecte ontvangen. Wanneer U de folder gelezen hebt en doet U dat vooral dan bent U ongetwijfeld deel genoot geworden in de zorg rondom de zendelingen in die gebieden in Indonesië, waar de burgeroorlog woedt, maar ook in de vreugde over de uitbreiding van het zendingswerk van onze kerk tot Afrika, waarheen dit jaar de eerste twee zen dingspredikanten zullen worden uitgezon den, n.l. naar Nigeria en Ghana. Boven dien werd uit Kameroen gevraagd om artsen, verpleegsters en predikanten. In Nieuw-Guinea is het zendingswerk onder de mensen van het stenen tijdperk, die in de Baliem-vallei wonen, begonnen. Hartelijk wekken wij U daarom op om in dankbaarheid Uw gave in het offer zakje gereed te leggen, opdat al deze ar beid kan voortgaan. In de week na Pink steren, dus van 17-24 mei, zullen deze of ferzakjes aan de huizen worden opge haald door onze medewerkers. Bij voorbaat zeggen wij U dank voor Uw gave, hopende, dat bij de Pinkster- zendingscollecte weer blijken mag, dat de groei in de offervaardigheid voor het zen dingswerk zich in onze gemeente blijft voortzetten. Helpt allen daaraan mee! U ook! Namens de gemeentelijke zendings commissie: C. C. ADDINK, voorz., A. MÜLLER-TIESSINK, secr, W. DRENT, penningmeester. Bergruiters naar De Wijk Door 16 Bergruiters zal Pinkstermaan dag worden deelgenomen aan een groot concours-hippique, dat georganiseerd wordt door de landelijke rij vereniging ,Vi- ribus Unitis' te De Wijk (Dr.). Een zeer groot aantal rij verenigingen uit Drente, Groningen en Overijssel heeft voor dit concours ingeschreven.

Erfgoed Rijssen-Holten

Holtens Nieuwsblad | 1959 | | pagina 1