De Marke van Holten
V riendschapsclubs
'eemarJcQ
een nieuw euvel
in Engeland
Uit Holtens historie (V)
VSH
BOEE
OVERIJSSELRIT 1959
op 25 april a.s.
Dodenherdenking op
4 mei
Kerkelijk was Holten al vroeg dezelfde
gemeente als tegenwoordig de burgerlijke
gemeente. Het sohoutenamfot Holten, de
laatste eeuwen evenzo. Heel lang geleden
was er een schout van Bathmen en Hol
ten samen. Voor 1811 was er geen ge
meentebestuur. Dat was ook niet nood
zakelijk. Vroeger waren de pastoors de
ambtenaren van de burgerlijke stand. Na
de hervorming de predikanten. De land
bouwers en de heren van Deventer re
geerden er, hetzij met of zonder schout.
Men hield maikevergaderingen. Een der
voornaamste bezigheden op deze bijeen
komsten was veel eten en drinken en daar
bleef het vaak bij. Het eigenbelang der
boeren bracht mee, dat ze tamelijk vroeg
de ontginning der woeste gronden ter
hand namen. Zo waren in 1844 van de
opervlakte van de marke Holten, groot
6574 bunder, er reeds 6486 in cultuur,
zodat Holten slechts acht-en-tachtig bun
der woeste grond had vóór de algemene
markeverdeling. Tegenover andere Sal-
landse marken maakte Holten dan ook
voor een eeuw geleden een zeer gunstige
indruk wat de woeste gronden betreft.
De marke van Holten heeft een hoge
ouderdom. Reeds in 1474 wordt er van
een markencedule (markenwetboek) ge
wag gemaakt. Men deed aan waterlei
dingen, duikers en bruggen niet meer dan
strikt noodzakelijk was. Want we weten
het reeds, goede wegen trokken minder
gewenste gasten aan.
ONTSTAAN DER MARKE.
De oude theorie, als zouden de marken
gesticht zijn door de Saksen omstreeks
50 na Christus is niet houdbaar meer. En
we'l om de eenvoudige reden, dat nooit
Saksers in Twente het land veroverd heb
ben. Het waren de Tubanten, onze regel
rechte voorouders, die God weet hoe
lang geleden al, hier in markeverband
woonden. Dus de Tubanten zijn de stich
ters van de marken hier in Twente. Maar
Holten ligt in Salland en welk slag van
volk daar ten tijde van Christus' geboorte
of nog veel vroeger woonde, is nog niet
uitgemaakt. Vermoedelijk een stamver
wante tak der Tubanten. Maar dit doet
ook weinig ter zake.. Wij weten reeds
dat de Holtenaren zich in gezelschap van
andere Overijsellaren geslagen hebben
met het volk van Karei de Grote. En
dat die van Overijssel het aan de broek
kregen. In ieder geval werd de marke
van Holten ingericht naar het algemeen
patroon dier dagen. De hoeven van be
paalde personen waren soms vrij uitge
strekt. Soms waren er wel drie, vier
of vijf daghuurdershuisjes bij. Reeds
vroeg vormde zich op een bepaalde plaats
de bebouwde kom. Een lap grond werd
aan de kotters en brinkzitters toegewe
zen, waar zij een schamel ambacht be-
UTTicieie puoucaties
Burgemeester en wethouders van Hol
ten maken bekend dat op 13, 15 en 17
april 1959 des namiddags van "2.00 tot
5.00 uur in gebouw „Rehoboth" de le in
jectie zal worden gegeven tegen kinder
verlamming aan de kinderen, geboren in
de jaren 1945 tot en met 1949 en 1958.
Het is gewenst dat een ieder zich houdt
aan de tijd welke op de oproepingskaart
staat vermeld.
Holten, 9 april 1959
Burgemeester en wethouders voornoemd,
W. H. ENKLAAR. burgemeester.
G. J. LANGENBARG, secretaris.
Burgemeester en wethouders van Hol
ten brengen ter openbare kennis, dat in
een op woensdag 15 april a.s. te 14 uur
te houden openbare vergadering van hun
college zullen worden uitgeloot twee obli
gaties van de per 1 mei 1952 gesloten
gatielening, groot f 60.000.
Holten, 10 april 1959
Burgemeester en Wethouders voornoemd,
W. H. ENKLAAR. burgèmeester.
G. J. LANGENBARG, secretaris.
MEIMARKT OP 28 APRIL A.S.
De Meimarkt zal dit jaar gehouden
worden op donderdag 23 april a.s. en
niet op 30 april a.s., zoals door sommi
gen is verondersteld. De marktkalen-
der wijst 23 april aan. Er zullen dit jaar
geen vermakelijkheden zijn. Er wordt
echter wel een drukke markt verwacht
met veel runderen, biggen en kramerij-
Op de maandag j.l. te Rijssen gehou
den veemarkt waren aangevoerd: 1345
stuks vee, runderen 489, varkens 849 en
7 schapen.
Prijzen: 30 vette koeien, eerste kwali
teit van f3,- tot f3,50; tweede kwaliteit
van f2,80 tot f3,- per kg slachtgewicht;
106 melk- en kalfkoeien van f 1000,- tot
i' 1150,- per stuk; 227 pinken van f600,-
tot f800,- per stuk; 87 graskalveren van
f 500,- tot f 650,- per stuk; 39 nuchtere
kalveren van f 40,- tot f 70,- per stuk; 39
drachtige zeugen van f300,- tot f 350,-
per stuk; 10 loopvarkens van f80,- tot
1100,- per stuk; 800 biggen van f 55,- tot
f 60,- per stuk; 4 schapen van f 125,- tot
f 135,- per stuk.
Overzicht handel:
Vette koeien en stieren: Handel vlug,
prijzen iets hoger.
Varkens en biggen: Handel kalm, de
prijzen lager.
Schapen en lammeren: Handel kalm.
Pinken en kalveren: Handel vlug, de
prijzen iets hoger.
oefenden, dit zou in onze tijd de handel
drijvende middenstand van het dorp Hol
ten worden. Op gezete tijden ging van
den beginne af de markerichter met een
aantal hereboeren ter saike. Dit is op be
paalde punten een grensteken maken. De
grenzen der marke liepen meestal door
vrij waardeloze gronden zodat in enkele
gevallen een dijk of sloot een grensaan-
duiding was. Waar de grond hoge waar
de had, zette men grensstenen neer.
Op het heimelijk verplaatsen van zo'n
grenssteen stonden afschuwelijke straf
fen. Wij zullen u eens even meenemen
naar zo'n incident en laten zien hoe er
gestraft werd.
Wanneer iemand in vroeger eeuwen, in
welke marke ook, zich schuldig maakte
aan schennis der markestenen stond zijn
straf bij voorbaat vast; werd hij op he
terdaad betrapt, dan groeven de ontdek
kers van de overtreding hem in de grond,
tot onder de armen. Stampten de grond
goed aan en lieten zo de markeschender
vierentwintig uur zitten, om over zijn
misdaad na te denken en zich voor te be
reiden op de dood. Want 'het sterfuur was
nabij. Waren de vierentwintig uur ver
stréken, dan kwamen de gewaarden uit
de marke bij elkaar. Zij kozen zich een
jonge man die nog nooit geploegd had,
en namen als trekdieren twee onbeleerde
ossen. De oudsten uit de marke spanden
de ossen voor de ploeg en de onbeleerde
heer moest ploegen, juist daar, waar de
veroordeelde in de grond gegraven zat.
Vele malen liepen de ossen aan het luid-
schreeuwende slachtoffer voorbij. Had
het spelletje lang g'enoeg geduurd, dan
traden een paar mannen aanj leidden de
ossen in de goede richting en de ploeg
schaar deed haar werk. Zij sneed het bo
vendeel van het lichaam af en de straf
was ten einde. Naast het ondereind werd
het bovendeel aan de aarde toevertrouwd
en het recht had zijn beloop géhad. Met
de invoering van het christendom werden
de straffen verzacht. Toen werden een
markeschenner beide handen afgekapt.
Wij willen in het midden laten wat hier
het ergste was. Bijzonder streng was
men ook op het stelen van hout uit het
markebos. Het mes zat vroeger zeer los
in de schede, en men sneed in de vele
marken in Twente en Salland vingers,
oren en neuzen af bij de vleet. Dit ge
beurde voordat de marke van Holten er
een notulenboek op na hield, maar daar
om is het ons welbekend. Toen in 1626
hoognodig nieuwe laakpalen (grenspa
len) langs de Batlhmense zijde moesten
g'ezet worden sloegen de markegenoten
de daarvoor bestemde boomstammen niet
op de maregrond, iets wat toch zeer bil
lijk zou zijn geweest. Nee zij sloegen de
bomen op de kerkengrond en maakten
daar palen van. En zo beroofden zij ten
bate van de marke, de kerk van een deel
harer inkomsten. Wanneer men nieuwe
grenspalen zette moesten enkele jongens
mee, zo van negen tot twaalf jaar. Zij
moesten getuige zijn van het plaatsen van
de steen. Was dit gebeurd dan gaf men
de jongens een slag aan het hoofd of men
trok hen zo hard aan neus en oren, dat
'het hun het gehele leven heugde. Het
moet eens gebeurd zijn in de marke
Beckum dat een jongen bij zo'n gelegen
heid het oor van het hoofd werd getrok
ken. VAN COEVERDEN
DEN BOER's DIERENHANDEL te Nij-
verdal kwam dezer dagen in het bezit
van een aantal herten, die in de Nijver-
dalseberg een goed onderkomen ge
vonden hebben. Dit betekent niet, dat
men liier als ,naar de dierentuin' kan
gaan. Alle dieren, die hier aanwezig
zijn, zijn bestemd voor de handel.
llll
RIJSSEN VOORUIT 2 HOLTEN 1
2—3
Een met enkele wijzigingen spelend
Holten nam voor de rust een veilige 30
voorsprong die wel verdiend was. De
voorhoede speelde bij vlagen verrassend
goed. Reeds na vijf minuten spelen kopte
rechtsbuiten Henk ten Velde uit een voor
zet van links de bal langs de uitstekende
Rijssense doelverdediger. 01. Even la
ter sloeg T. Dijk de bal onnodig uit het
strafschopgebied weg. De toegestane pe
nalty wisten de geel-zwarten echter niet
te benutten. De Holtense aanvallen wa
ren veel gevaarlijker in deze periode, de
Holtense midvoor zorgde echter onvol
doende voor de afwerking. K ten Velde
zorgde voor een 20 voorsprong. De Hol
tense verdediging had ook alle handen
vol aan de felle R.V.-voorwaartsen, die
hun aanvallen echter te onsamenhangend
opzetten om succes te hebben.
Voor de rust werd het nog 03 toen H.
ten Velde een strafschop benutte. Na de
thee pakte R.V. de zaken beter aan. dit
kwam ook al doordat de Holtenaren meer
in de verdediging gingen. De beste kan
sen kwamen voor de Holtenaren doch de
R.V.-keeper greep enkele keren goed in
en wist de achterstand te beperken. De
stand werd 31 toen K. ten Velde na een
Rijssense voorzet zijn eigen keeper pas
seerde. Dit gebeurde een tiental minuten
voor het eindsignaal. Met nog enkele mi
nuten te spelen kregen de Rijssenaren een
directe vrije trap toegewezen. Doordat een
der gastheren hierbij in het strafschopge
bied ten val werd gebracht, wees de arbi
ter weer na de elfmeterstip. De straf
schop werd nu beter afgewerkt en hier
mede kwam de stand op 23.
De stand in de tweede klasse is:
1 Holten 1 15 10 2 3 22 32—17
2 Omhoog 1 15 8 4 3 20 49—25
3 GFC 2 15 9 1 5 19 36—24
4 Rijssen V. 2 14 6 2 6 14 30—40
5 Enter 2 13 5 3 5 13 36—36
6 Nijverdal 2 15 6 18 13 30—33
7 SOS 1 15 4 3 8 11 23—30
8 Hector 2 15 5 1 9 11 26—40
9 Wierden 2 15 3 3 9 9 23—40
HOLTEN 2 GFC 4 6—1
Ook in deze laatste wedstrijd bleven
de Holtenaren ongeslagen. De ruststand
was 20 voor de Holtenaren. Na de rust
had men bij de gastheren de rollen omge
draaid. Spelers die anders de achterhoede
vormden probeerden nu de doelpunten te
maken, terwijl de voorhoedespelers kee- I
per Biesters assisteerden. Dat dit de ge
bruikelijke productiviteit niet beïnvloedde
laten de cijfers zien.
TWENTHE 2 HOLTEN 3 7—1
Tegen het versterkte Twenthe elftal
hebben de rood-zwarten niet veel in te
brengen gehad. De tricolores namen al
snel een voorsprong die door J. Nijland
werd genivelleerd. 1—1. De ruststand was
41, na de rust voerden de gastheren de
stand tot 71 op. De Holtenaren misten
een strafschop.
De stand in de vierde klasse is:
1 Holten 2 14 13 1 0 27 70—15
2 Enter 3 12 8 1 3 17 38—24
3 Twenthe 2 14 8 1 5 17 56—34
4 Bornerb, 3 13 5 3 5 13 26—33
5 RKSV 3 13 4 2 7 10 23—31
6 GFC 4 12 4 0 8 8 29—42
7 Holten 3 13 3 2 8 8 23—49
8 Markelo V. 2 13 1 2 10 4 15—52
JUNIOREN
Holten a speelde niet. De B-junioren
gaan op de goede weg door en versloegen
nu GFC c uit Goor met niet minder dan
80. Er wachten nu nog twee moeilijke
wedstrijden tegen Excelsior d. Worden
hier uit twee punten gehaald dan is Hol
ten b kampioen.
PROGRAMMA
A.s. zaterdag:
De Zweef a Holten a, 4.15 uur.
Excelsior d Holten b, 2 uur.
A.s. zondag:
Hector 2 Holten 1, 10.30 uur.
Bornerbroek 3 Holten 3, 2.30 uur.
WORDT HOLTEN 1 A.S. ZONDAG
KAMPIOEN?
Als de laatste wedstrijd een zege of 'n
puntenverdeling oplevert, mag Holten
zich kampioen noemen van de tweede
klasse F. Hector 2 uit Goor zal stellig
een zo goed mogelijk resultaat tegen Hol
ten willen behalen, ook al omdat ze nog
kan degraderen. Vanaf Smidsbelt ver
trekt er een extra bus naar Goor. Ver
trek om 9.30 uur. Bij een eventuele ne
derlaag zal er waarschijnlijk een beslis
singswedstrijd tegen Omhoog moeten
worden gespeeld. Wordt het kampioens
schap behaald dan zijn er een tweetal
promotiewedstrijdén tegen de kampioe
nen van de tweede Klasse E (KSCV 1 of
MW 2) nodig om te bepalen, wie er het
volgende seizoen in de eerste klasse mag
uitkomen.
(van onze correspondent).
De politie in de grote steden op 't En
gelse vaste land zit met een nieuw pro
bleem, hoe en op welke wijze zij afdoend
de zgn. „Friendchip Clubs kan con
troleren, bestrijden en uiteindelijk kan
ontbinden of verbieden.
Met deze geheel nieuwe zaak houden
zich niet alléén de politie en de justitie
bezig, doch ook de pai'lementsleden en de
pers. Deze clubs voor vriendschap vielen
bij haar oprichting niet zozeer in het oog.
Een jaar na de oprichting begonnen er
bij de Engelse politie evenwel klachten
binnen te komen over de werkwijze dier
clubs. Ook kwamen veelvuldig verzoeken
om inlichtingen binnen afkomstig van
buitenlanders, in de regel van wantrou
wende ouders, die de zaak vanuit een an
dere gezichtshoek begonnen te bezien. De
brieven namen in aantal en in felheid en
scherpte van inhoud toe.
In opdracht van de ministers van ju
stitie en van binnenlandse zaken stelden
detectives van Scotland Yard een diep
gaand onderzoek in tegen de vriend-
schapselubs, hun werkmethoden en op
zet. Dit onderzoek leidde tot zekere con
sequenties en de verantwoordelijke auto
riteiten zullen na inzage van het rap
port van de mannen van Scotland Yard
niet nalaten om maatregelen te nemen.
Het leek zo normaal.
De buitenlandse klachten waren voor
namelijk afkomstig van ontstemde ouders,
van vaders en moeders van meisjes in de
leeftijden van 19 tot en met 30 jaar, die
onder min of meer bedriegelijke voor-
wendels naar de grote vermaakcentra in
steden als Londen, Birmingham en Liver
pool werden gelokt.
In de vorm van verlokkende adverten
ties in de grote bladen van west-Duits-
land, België, Zwitserland, Oostenrijk en
Italië werden in Engeland aan meisjes en
jonge vrouwen na medisch gekeurd te
zijn betrekkingen aangeboden, zoals
hulp in de huishouding, goevemante, ana-
V* I
Voor de
KOPZIEKTE
Elk jaar weer in het voorjaar vallen er
slachtoffers onder de melkkoeien aan de
kopziekte. Uiteraard is dit een finan
ciële tegenslag voor de betrokkene.
Hoewel de feitelijke oorzaak van deze
ziekte nog niet precies bekend is, is men
toch wel zover gevorderd, dat verschil
lende maatregelen kunnen worden aan
bevolen, die het risico aanmerkelijk ver
minderen.
1 Zorg voor een goed uitgebalanceerde
kalibemesting op het grasland, d.w.z.
strooi niet meer kali dan voor een
goede opbrengst noodzakelijk is en bo
vendien is aangepast aan het gebruik
van het grasland. Vooral de perce
len dicht bij huis, die altijd geweid
worden, hebben maar weinig kali no
dig.
2 Ga nooit percelen, die in het voorjaar
geweid worden, bemesten met gier.
Gier hoort op het hooiland. Wil men
volledig ingelicht zijn omtrent de juis
te kalibemesting, pas dan regelmatig
grondonderzoek toe.
.3 Op percelen, waarvan bekend is, dat
het kaligetal hoog is, moet men voor
zichtig zijn met te grote hoeveelheden
stikstof in het voorjaar. Vooral de
combinatie van veel ammoniakstikstof
en veel kali is zeer gevaarlijk. Geef
hier als eerste gift stikstof, niet meer
dan 30 kg zuivere stikstof en dau nog
liefst in de vorm van kalksalpeter of
chiiisalpeter. Bovendien is het ver
strekken van pekel water in de weide
een goede voorzorgsmaatregel. Neem
hiervoor een aparte bak naast de
driukwaterbak. Los 2% kg keuken
zout in 100 1. water op. De dieren ne
men hiervan naar behoefte op.
4 Op bedrijven, die regelmatig met kop
ziekte te kampen hebben, verdient het
aanbeveling, naast bovengenoemde
maatregelen nog als extra voorzorg
het bijvoeren van magnesiumhouden-
de koekjes. De laatste 14 dagen van de
stalperiode hiermee reeds beginnen
en dit volhouden tot de eerste 3 a 4
weken van de weideperiode.
5 Besteed extra aandacht aan het melk
vee gedurende de eerste weken na het
inscharen opdat, indien nodig, de die
renarts tijdig gewaarschuwd kan wor
den.
De eerste verschijnselen van de ziekte
zijn:
a Afzonderen van de koppel,
b Schrikachtig (draaien van de ogen),
c Krampen en neervallen.
PELE NAAR ENSCHEDE
Op zondag 14 juni a.s. komt de FC
Santos met o.m. de Braziliaanse wonder-
voetballer Pele, welke, m.i.v. 1 januari
1960, door Real Madrid is gecontracteerd
voor anderhalf miljoen gulden, naar En
schede. Verder komen mee cle Brazi
liaanse internationals, welke ook met
het Braziliaanse elftal in Zweden heb
ben gespeeld: Zito, Pepe, Dorval Helio
en Jair. Betreffende de kaartverkoop
volgen nog nadere mededelingen. De
OAD zal in elk geval extra diensten op
Enschede inleggen en tevens de kaarten
verkopen.
liste en kantoorbediende. Ook maakte men
bij dit soort van praktijken wel gebruik
van verfagenten en van vertrouwenslie
den, woonachtig in de desbetreffende lan
den en voorts van min of meer duistere
figuren, welke naar die landen werden
uitgezonden.
Daar de aanmelding voor hulp in de
huishouding, kantoorbediende, analiste en
goevernante op de gebruikelijke wijze,
middels de verschillende vreemdelingen
diensten der politie, de arbeidsbureaus en
de emigrantenkantoren werden ingediend,
ondervond het vertrek van de meisjes uit
hun vaderland en hun toelating in Enge
land, geen noemenswaardige vertraging.
De gehele gang van zaken leek immers
zo normaal als het maar kon en mogelijk
was.
De moeilijheden begonnen pas te ko
men na enige tijd. Toen de ouders van
hun dochters géén post ontvingen of brie
ven kregen via een aan hen onbekend
adres; brieven vol klachten en verwijten,
toen andere ouders hun dochters ont
stemd en teleurgesteld weer in hun mid
den zagen verschijnen.
Het hoofdkantoor van de club was in
Londen gevestigd en droeg de fraaie naam
van ,Anglo-Continental Friendship Club',
zo ontdekte Scotland Yark, dit kantoor
bleek gevestigd te zijn op het adres: 1028
High Road, London no. 20 en de teleur
gestelde meisjes en jonge vrouwen wer
den in negen en negentig van de honderd
gevallen als „naaktdanseressen" en als
„amuseermeisjes" tewerk gesteld in de
nachtlokalen van de club, die achter een
beschaafd aandoende reklame haar ware
aard verborg.
Duitse meisjes en jonge vrouwen, zo is
ondermeer gebleken, waren graag gezie
ne „werkkrachten" en in de laatste jaren
vertrokken er naar schatting ongeveer
tweeduizend meisjes van Duitse nationa
liteit naar Old England, om na een lan
gere of kortere tijdsduur teleurgesteld
naar hun vaderland terug te keren. An
deren, een groot aantal zelfs, keerden niet
terug. Zij namen genoegen met hun nu
niet direkt eervol baantje van „amuseer
meisje", verzoenden zich met hun lucra
tieve bezigheden, om dan uiteindelijk in
een vreemd land, waar niemand hen kent,
onder te gaan in een poel van misdaad,
van geestelijk en moreel verval.
De Overijsselrit, het motorsportevene
ment in onze provincie, dat zo langzamer,
hand een nationale vermaardheid heeft
verworven, zal dit jaar gehouden worden
op zaterdag 25 april a.s. Zoals bekend
wordt deze rit georganiseerd door een
commissie, gevormd uit de besturen van
de Motorclubs van Overijssel in samen
werking met het Proviciaal Bestuur van
de K.N.M.V., afdeling Overijssel, en leden
van de Regionale Sportcommissie Oost.
De start en finish worden gehouden bij
hotel Muller aan de Deventerweg. De rit
vangt aan om 8.30 uur voormiddag.
Alle inschrijvingen moeten uiterlijk
maandag 20 april in het bezit zijn van
de heer G. J. Bouwhuis, Molenbelterweg
16 te Holten.
De Overijsselrit is een betrouwbaar-
heidsrit, welke aan de deelnemers rede
lijke eisen op het punt van rijvaardig
heid, zelfbeheersing en oriënteringsver
mogen stelt.
Er wordt gereden in twee afdelingen,
n.l. junioren en senioren elk naar gelang
van de cylinderinhoud der motoren resp.
naar de klassen tot 50 cc., 150 cc., 200
cc., 250 cc. en boven 250 cc. De rijsnel-
heden variëren van 24 tot 42 km. per
uur voor de junioren en van 26 tot 45
km. per uur voor de senioren.
Men verwacht, nu het conflict tussen
verschillende rijders en de K.N.M.V. tot
het verleden behoort, een grote deelname
voor deze prestatierit.
De prijzen bestaan uit plaquettes, ter
wijl een wiselbeker beschikbaar is. De
niet in de prijzen vallende deelnemers
ontvangen een diploma als eervolle ver
melding.
De commissie Nationale Herdenking
heeft bekend gemaakt, dat de dodenher
denking dit jaar weer gehouden zal wor
den op maandag 4 mei. De commissie
stelt zich voor, dat tijdens deze herden
king van 18 uur af de vlaggen halfstok
zullen hangen en dat er om 19.30 uur zo
genaamde stille tochten gehouden zullen
worden, tijdens welke geen vlaggen of
vaandels zullen worden meegevoerd en
geen toespraken zullen worden gehóu
den. Wel acht men het brengen van een
eenvoudige bloemenhulde op zijn plaats.
Voorts stelt men zich voor, dat weer van
19.45 uur tot precies dertig seconden
voor 20 uur alle kerkklokken zullen lui
den en dat van 20 uur af weer twee mi
nuten volkomen stilte in acht zal wor
den genomen.
De commissie beveelt verder aan het
houden van herdenkingsdiensten in ker
ken of andere gebouwen en het achter
wege laten van openbare vermakelijk
heden van 18 tot 21 uur.
