LINCOLN
Krijg ik ki
De sprong in het heelal
DE X-15 Hoop van Amerika
en de
rechten van de mens
Advies afwachten van de SER
Bouwen onder een
tent
Verkorting arbeidstijd
Ook Uw
familieberichten
plaatsen wij gaarne
in dit blad
Spaar de moeite om naar
elders te gaan
Als U zoveel goede adressen
ten dienste staan
Het wordt nu spoedig voorjaar. Een schaap
met twee lammeren, eigenaar de heer P. C.
Stork aan de Boomcateweg te Nijver dal.
DEENS MINISTERIE TOONT
BELANGSTELLING
De bewoners van Odense in Denemar
ken begrepen eerst niet goed wat er aan
de hand was. Op een sombere winterdag
werd in een buitenwijk een grote tent
neergezet. Het leek net een circus. Maar
in plaats van kleurrijk geklede clowns
kwam een heel dozijn metselaars en tim
merlieden in de gebruikelijke witte over
alls aanzetten. Ze verdwenen voor enke
le uren en kwamen eerst des avonds weer
te voorschijn. Na vijf dagen echter werd
de tent weggerold en stond er een huis*
op het eerst lege veld.
Dat is de nieuwe Deense methode van
bouw. Het schijnt te lukken. De moeilijk
heden, die regen en koude bij de bouw
medebrengen, zijn overwonnenals het
huis maar niet te hoog is.
De tent is van binnen verwarmd en er
is natuurlijk ook electrisch licht. Boven
dien rekenen de Denen met de warmte
die hardwerkende metselaars uitstralen.
Derhalve heeft de aannemer liefst 25
man aan het werk gesteld, die het lage
ééngezins huis in drie dagen onder dak
hebben. Een villa is in vijf dagen klaar.
Het idee is afkomstig van de heer Jens
P. Koch, die het een jaar geleden nog
wat moeilijk had om de vakmensen van
de voordelen van het bouwen onder een
tent te overtuigen. Spoedig echter zal hij
bezoek krijgen van de Deense minister
van Wederopbouw, Bundvad, die de ver
schillende mogelijkheden met hem zal be
spreken. De heer Koch acht het niet uit
gesloten, dat ook scholen en andere lage
gebouwen onder een tent zijn te maken.
Hij is thans zelfs zo ver, dat de tenten
bij serie-;bouw op wieltjes zullen komen
te staan en het hele gevaarte wordt ge
rold.
Nog dit jaar zal hoog boven Wendover
Base, een Amerikaans teststation in Ca-
lifornië, een vuurspuwend monster zich
losmaken van de romp van een machtige
B-52 straalbommenwerpier. Vluchtend
voor het oorverdovend gebrul van zijn
krachtige raketmotor zal de North Ame
rican X-15 bijna loodrecht omhoogsnellen,
het heelal tegemoet. In de kleine cockpit
zal de 38-jarige piloot, Scott Crossfield,
de ogen sluiten van de pijn en met ver
trokken gelaat het verdere verloop van de
gebeurtenissen afwachten. De hevige druk
door de enorme versnellingen veroorzaakt,
zal hem bijna verpletteren en hem tijdens
zijn klim de kleinste beweging onmoge
lijk maken.
De lancering van de X-15 vanuit een
moedervliegtuig zal de kroon zijn op het
werk van tientallen geleerden en techni
ci, die sinds 1955 bezig zijn met de bouw
en de vervolmaking van het snelle raket
vliegtuig. Als de, speciaal voor deze
vlucht opgeleide Amerikaanse piloot met
een snelheid van 6000 kilometer per uur
omhoog schiet naar een punt dat nog
nooit eerder door 'n mens is bereikt, zul
len de ingewijden beneden op aarde in
angstige spanning staren naar de zwak
oplichtende radarschermen. Zal Crossfield
werkelijk de eerste man worden, die de
dampkring overwint? Of zal ook deze
vlucht op een mislukking uitlopen?
Niemand kan van tevoren ook maar
iets met zekerheid zeggen, maar de schat
tingen van de piloot zelf en van verschei
dene ingewijden geven een kans op sla
gen van 90 procent.
Baanbreker voor ruimtevaart.
De grote haast, waarmee men op het
ogenblik aan dit project werkt, wordt
veroorzaakt door de vrees dat Rusland,
't onberekenbare ruimtevaartland, eerder
pogingen zal doen, een bemande satelliet
te lanceren. Na de lancering van de eer
ste Russische Spoetnik, op 4 oktober 1957,
wil men vermijden.dat opnieuw de kans
op een primeur verloren gaat. Daarvoor
is de, niet militaire, strijd waarin de bei
de grote wereldmachten op het ogenblik
zijn gewikkeld tè gigantisch. Nog de één,
noch de ander gunt de tegenpartij een
beslissende voorsprong op het gebied van
de ruimtevaart. Met alle mogelijke mid
delen en zonder acht te slaan op de ge
varen zoekt men naar een oplossing van
de vraagstukken die een menselijke reis
door het heelal nog in de weg staan. Dat
inderdaad voorzichtigheid geboden is
blijkt uit de mededeling van een Itali
aans Persbureau dat in de Sovjet Unie
2400 doden zijn gevallen bij de proeven
met raketten.
Eigenlijk is de X-15 niets anders dan 'n
halte langs de (lange) weg, die nog moet
worden afgelegd. Maar dan wel een zeer
belangrijke halte. Men wil met de proef
neming meer te weten komen over de
manier hoe een ruimtevoertuig weer vei
lig in de dampkring van de aarde te krij
gen zonder het gevaar te lopen dat de
raket door de enorme wrijvingshitte
wordt vernietigd. Het raketvliegtuig zal
zijn piloot dan ook niet lang door de ruim
te voeren. Na zijn steile klim zal Cross
field ongeveer vijf minuten in de ruimte
verblijven, om daarna een ingewikkelde
procedure te volgen voor een veilige te
rugkeer naar de aarde. Sprongsgewijs
moet hij trachten zijn toestel in de damp
kring te brengen, direct reagerend op
iedere gevaarlijke stijging van de tempe
ratuur. In een langzaam dalende, golven
de baan zal hij steeds verder in de lucht
lagen doordringen. Iedere sprong omhoog
zal de X-15 afkoelen en tegelijk de snel
heid verminderen, en eindelijk zal het mo
ment gekomen zijn waarop hij, zonder
gevaar voor verbranding, definitief naar
de aar-de.terug kan duiken om te landen
op het vooraf gereedgemaakte zandter-
rein van de Mojave-woestijn.
Zenuwslopende voorbereidingen.
De spectaculaire vlucht met het Ame
rikaanse raketvliegtuig vereist een be
klimming van een reusachtige berg voor
bereidend werk. Vele technische proble
men moesten en moeten worden opge
lost en nieuwe snufjes uitgewerkt en be
proefd.
Uitgebreide bestuderingen van de ge
dragingen van de mens onder ongekend
hoge versnellingen waren een eerste ver
eiste. Opgejaagd door de voortsnellende
tijd hebben de mannen van de weten
schap alle moeite gedaan een gunstig
eindresultaat te verkrijgen. Hoever ze
daarin tot op heden precies zijn gevorderd
is natuurlijk onbekend, maar vast staat,
dat in de lente van dit jaar de eerste
vlucht wordt verwacht. Gebruik makend
van de ervaringen van andere onderzoe
kers, die met soortgelijke projecten bezig
zijn, hebben zij in vrij korte tijd vraag
stukken betreffende hitte, besturing, kle
ding en beveiliging al tot een bevredigen
de oplossing gebracht.
Een speciale metaalsoort is vervaardigd
uit nikkel en titanium het nog geheime
„Iconel X" dat zeer hoge temperaturen
kan verdragen en een uitgebreid stik
stof-koelsysteem ontworpen. Voor de be
sturing zijn twee stuurknuppels aange
bracht, waarvan één bestemd is voor de
Abraham Lincoln, een der grote pre
sidenten van Amerika, heeft nooit tot de,
wat men noemt, radicalen behoord, die
alleen heil zien in gewelddadige metho
den. Hij was van mening dat bij de toe
kenning van -rechten „het kapitaal'' bij
de arbeiders moest achterstaan, maar hij
voegde daar altijd aan toe dat het kapi
taal ook behoefte had aan bescherming.
De arbeiders mochten, evenwel nooit aan
het kapitaal ondergeschikt zijn zoals dit
bij slavernij 't geval is. Bovendien had hij
een rotsvast vertrouwen in het ideaal van
de pioniers dat alle mensen gelijk zijn en
zij in de samenleving die nog in bewe
ging is allen gelijke kansen moeten heb
ben. „Er is geen blijvende klasse van ar
beiders in loondienst bij ons. Vijf en twin
tig jaar geleden was ik zo'n arbeider. De
loontrekkende arbeider van gisteren
werkt vandaag voor eigen rekening en
zal anderen aannemen om morgen voor
hem te werken". Lincoln was een jongere
tijdgenoot van Karl Marx,
maar de gedachte van een onverzoenlijke
klassenstrijd was hem even vreemd als
zijn landgenoten.
Al vroeg genoot hij een grote reputatie
als advocaat door zijn groot talent om het
hart van de gewone man te treffen en
de eenvoudige gezworenen van zijn eer
lijke bedoelingen te overtuigen. Zijn me-
momenten dat de piloot bijna geen bewe
gingen kan maken. Wanneer de druk, ver
snellingen, grotere handelingen onmoge
lijk maakt, reageert deze stuurknuppel op
uiterst minimale polsbewegingen. Cross
field zal hierdoor ook tijdens de klim zijn
koers kunnen wijzigen als dit noodzake
lijk mocht zijn.
Uiteraard kunnen de stuurknuppels, die
in verbinding staan met de kleppen aan
de vleugeltjes van de X-15, alleen ge
bruikt worden gedurende de vlucht door
de dampkring. In de ruimte, waar geen
lucht en dus ook geen grote weerstand
aanwezig is, moet men gebruik maken
van andere systemen. Technici van de
North American vliegtuigfabrieken heb
ben daarom in de romp en de vleugels
kleine raketten ingebouwd. Met behulp
hiervan zal de piloot in staat zijn, zijn toe
stel ook in het luchtledige in zijn macht
te houden.
De opleiding van de man die het toe
stel zal besturen vereiste eveneens bij
zonder veel werk. Maar ondanks dat heb
ben de drie instellingen die het gehele
project in samenwerking met elkaar af
werken de North American, de Natio
nal Aeronautical and Space Administra
tion en de Marine Luchtvaartdienst
elk twee piloten opgeleid. Het zijn: Cross
field en A. White van de vliegtuigfabriek.
M. White en Robert Rushworth van de
MLD en Joseph Walker en Neil Arm
strong van het ruimtevaart instituut. In
dien Crossfield niet slaagt, zullen zij
wachten op het gereedmaken van een
nieuwe X-15 en hem onverschrokken vol
gen, in de hoop dat zij de vlucht wel tot
een goed einde zullen brengen.
Met de X-15 zal worden geprobeerd 'n
man een korte tijd in het geheimzinnige
rijk van de planeten, sterren en kometen
te doen verblijven. Men zal hem de eer
ste etappe van de latere heelaltochten la
ten afleggen en wachten op zijn behou
den terugkeer. Wanneer de vlucht slaagt,
zal het een spectaculair succes zijn, zoals
ook de lancering van de eerste satellie
ten sensationele overwinningen waren.
Niemand zal echter op zijn lauweren blij
ven rusten, want nu 'al wordt gewerkt
aan andere, even opzienbarende plannen,
die inhouden dat een mens geruime tijd
zal verblijven in een om de aarde cirke
lende satelliet. Het vijfminutenrecord van
Crossfield zal dan met heel wat uren wor"
den verlengd en de afstand zal niet te
vergelijken zijn met de afstand die de
X-15 zal afleggen.
Wij ontvangen nogal eens brieven
over kinderbijslag. De een wil weten
op hoeveel hij recht heeft erf de an
der vraagt over welke dagen er nu
feitelijk wordt uitbetaald. Wij menen
er goed aan te doen, allereerst op te
merken, dat wij deze vragen niet kun
nen beantwoorden als niet wordt op
gegeven of de man in loondienst
werkt, zelfstandige is of rentetrekker.
Zoals bekend bedraagt het bedrag van
de kinderbijslag voor de in loondienst
zijnde werknemer na de laatste wijziging
voor het eerste kind f 0.58 per dag, voor
het tweede en derde kind f 0.65 per dag,
voor het vierde en vijfde kind f 0.91 per
dag en voor het zesde en volgende kin
deren f 1.02 per dag.
Nog in behandeling is de wet op het
verlenen van een duurtetoeslag aan die
werknemers wier gemiddeld loon f 16.—
bedraagt. Deze toeslag zal vermoedelijk
f 0.10 per dag bedragen zoals dit in 1958
ook het geval was.
Kinderbijslag wordt uitgekeerd over de
dagen waarop de werknemer heeft ge
werkt of waarover hij zonder gewerkt
te hebben loon heeft ontvangen. Indien in
de onderneming een z.g. engelse zater
dag geldt of de arbeider in ploegendienst
deburgers hadden groot vertrouwen in
hem. Wanneer hij nu en dan het woord
tot hen richtte dan bracht hij een bood
schap van sociale rechtvaardigheid. Een
collega zei later van hem: „De grijze
ogen van Lincoln vonkten, wanneer hij
zich tegen de slavernij richtte, maar men
kon er hoop en liefde in lezen, wanneer
hij sprak over vrijheid, gerechtigheid en
de vooruitgang van de mensheid".
Toen Frankrijk en Groot-Brittannië in
hun koloniën de slavernij afschaften, was
dit van grote invloed op de bestrijders
van de slavernij. Toen Lincoln voor de
zittingsperiode 1847'49 in het Congres
werd gekozen bestreed hij met zijn me
deleden van de Partij van de Whigs een
verdere uitbreiding van de slavernij naar
het Westen. Na afloop van zijn termijn
vestigde hij zich weer als advocaat in Il
linois en sloot zich aan bij de pas opge
richte Republ. Partij, die zich solidair had
verklaard met de leerstelling van Jeffer
son inzake de gelijkheid der mensen.
In deze tijd voor zijn verkiezing tot
President voerde hij een heftige strijd
met een extremistische advocaat uit Vir
ginia, George Fitzhugh, die nog verder
ging dan anderen bij zijn
verdediging van de slavernij
en zelfs een aanval lanceerde op de mo
derne vrijheid als zodaning: „Slavernij,
van zwarten of blanken, is rechtvaardig
en noodzakelijk". Deze aanval op de door
hem verkondigde idee bracht Lincoln tot
het schrijven van zijn beroemde politieke
rede, „Het Verdeelde Huis", die hij op
16 juni 1858 uitsprak.
Hiermede bracht Lincoln tot uitdruk
king dat naar zijn mening in een demo
cratische samenleving, waarin de openba
re mening overheerst, een enkele „cen
trale idee", zoals hij dat noemde, uitein
delijk in de wedijver der ideeën zou
overwinnen. Deze centrale idee in ons
bewind is altijd de gelijkheid der mensen
geweest. En bij elke voorkomende gele
genheid verkondigde hij zijn mening dat
de onverenigbaarheid van vrijheid en
slavernij in een land met een vrije me
ningsuiting alleen kan worden opgelost
door een vreedzame opmars van de vrije
samenleving. Helaas besloot het zich af
scheidende Zuiden dat altijd bevreesd
was voor het uitbreken van rassenoorlo-
gen door de ontstane onrust van de zijde
der afscheiders, dat de Presidentsverkie
zing van Lincoln een directe bedreiging
voor hen betenkende en zij kozen de weg
van de burgeroorlog.
Als President zag hij zich geconfron
teerd met de verschrikkelijke
werkelijkheid van de oorlog
die hij altijd had veroordeeld omdat deze
werkzaam is en daardoor op minder dan
het normale aantal dagen werkt, wordt
toch over 6 dagen kinderbijslag uitge
keerd.
Voorts over vakantie- en feesten, waar
over vakantiebonnen zijn verzilverd en
over dagen, waarover ziekengeld is uit
gekeerd, ingevolge de ziektewet, een bij
zondere ziekengeldregeling of na wette
lijke maximum-termijn ingevolge de tbc
regeling, voorzover geen kinderbijslag
voor rentetrekkers wordt ontvangen (an
ders kan een aanvullende kinderbijslag
daarop worden gegeven). Dan over de
dagen, waarover een uitkering is ver
leend op grond van artikel 415 van het
Wetboek van Koophandel (uitkering bij
ziekte aan zeevarenden).
Natuurlijk ovér de dagen, waarover in
gevolge de ongevallenwetten een tijdelij
ke uitkering is verleend, een rente naar
een invaliditeit van 50 percent of meer,
een toelage bij een beroepsziekte of een
vergoeding voor tijdverlies, over de da
gen waarover uitkering krachtens de
Werkloosheidwet is ontvangen, en over
de dagen, waarover de aftrekregeling van
het wachtgeld-, respectievelijk werkloos
heidreglement.
Dan nog over de dagen waarvoor va
kantiebons of vakantiegeld is verstrekt
aan de onvrijwillige werkloze, en tenslot-
de slechtste eigenschappen bij de mens
wakker roept wreedheid, achterdocht
en bedrog. Maar hij had geen andere
keus dan weerstand te bieden tegen de
staten der slavenhouders en ondanks het
feit dat in een burgeroorlog de vijand
vaak binnen de poorten is, slaagde hij er
in de burgerlijke vrijheden voor zijn bur
gers in grote mate te behouden.
Hij voelde niet te minste haat jegens
het Zuiden alleen tegen de slavernij
zelf. Haten viel hem moeilijk. Hij liet
zich in zijn oordeel over mensen nooit
leiden door zijn sympathie of antipathie
jegens hen. Zelfs iemand die hem per
soonlijk onheus had behandeld of hem
had gelasterd, doch die hij beschouwde
als de juiste man op de juiste plaats had
dezelfde kansen voor benoeming als Lin
coln's beste vriend.
Lincoln leed onder de noodzaak legers
ten strijde te zenden, ofschoon deze af
keer van geweld niet verhinderde dat hij
een groot oorlogsleider werd, die voor
zijn idee de overwinning wist !te bevech
ten. Tal van verhalen deden de ronde hoe
hij tussen beide kwam om gevangenen te
redden van de executie door militaire ge
rechtshoven, over zijn heldhaftige pogin
gen moeders en vrouwen bij te staan, die
kwamen smeken om het leven te sparen
van hun dierbaren. Zijn minister van oor
log Stanton was niet altijd ingenomen
over de wijze waarop Lincoln gebruik
maakte van zijn recht tot gratieverlening.
Moderne biografen zijn van mening dat
hij elke zaak zorgvuldig beoordeelde en
zich niet door zuiver medegevoel liet lei
den hij ging persoonlijk zeer onder het
lijden rondom hem gebukt.
Toen eenmaal
de noordelijke legers
aan het Zuiden hun wil hadden opgelegd
was hij bereid grootmoedige vredesvoor
waarden aan te bieden, waardoor het de
Geconfedereerden mogelijk werd naar
hun haardsteden terug te keren zonder
wraakgevoelens jegens hun leiders. In
december 1862 vaardigde Lincoln zijn be
kende Proclamatie van de Bevrijding der
Slaven uit, waarbij aan alle slaven in de
opstandige gebieden vrijheid werd ver
leend en waarmee het de wereld duide
lijk werd gemaakt dat het Noorden niet
alleen voor de eenheid van het land vocht,
maar ook voor de vrijheid der mensen.
Overal ter wereld werd de betekenis van
de strijd voor de menselijke vrijheid
evenzo goed begrepen als in de Verenigde
Staten.
Terwijl deze strijd om de vrijheid woed
de die aan beide zijden 600.000 mensenle
vens eiste behartigde Lincoln de belan
gen van allen in het gehele land. Hij
drong er met succes bij het Congres op
aan de belofte na te komen om grond te
geven aan degenen die geen grond beza
ten. „Grond zal worden afgestaan aan
ieder arme man die daaraan behoefte
heeft en daartoe de wens te kennen geeft
en die grond zal bebouwen". Immigratie
werd--aangemoedigd, men bood de nieuw
aangekomenen vrijstelling van militaire
dienst, ofschoon velen van hen met hart
en ziel aan de strijd om de vrijheid heb
ben deelgenomen.
De Tweede Kamer heeft met 48 tegen 72 stemmen de motie van
de PvdA verworpen, waarin werd uitgesproken, dat met de ge
leidelijke verkorting van de arbeidstijd een begin dient te worden
gemaakt. Vóór de motie stemden de PvdA en de communisten. De
meerderheid was van mening, dat eerst het nader advies van de
Sociaal-Economische Raad dient te worden afgewacht over de vraag
in hoeverre bij het voor de toekomst te volgen sociaal-economische
beleid sociale verlangens in vervulling kunhen gaan en in welke
volgorde.
tc over de wachtdagen ingevolge de Ziek
te wet, Ongevallenwetten of Werkloos-
heidwet.
De kleine zelfstandige ontvangt slechts
kinderbijslag als hij tenminste drie kinde
ren heeft, met dien verstande dat het
recht op deze kinderbijslag slechts be
staat bij een jaarlijks inkomen van niet
meer dan f 3500.— en tenminste 3 kinde
ren van het vierde kind af. Van niet
meer dan f 3700.en tenminste 4 kinde
ren, van het derde kind af. Van niet
meer dan f 3900 en tenminste 5 kinde
ren, van het vijfde kind af en van niet
meer dan f 4100.en tenminste 6 kinde
ren van het zesde kind af. Enzovoort, dus
telkens opklimmend met f 200.en een
kind.
Voor het recht op deze kinderbijslag
over een kalenderjaar is voor wat het in
komen betreft beslissend het inkomen
over het voorafgaande kalenderjaar.
WILLIAM J. FULBRIGHT
de nieuwe voorzitter van de commissie
voor buitenlandse zaken van de
Amerikaanse senaat
