Kritiek op gevallen
sovjet-leiders
Charles Courtney
Zon en maan bepalen de
kalender
I
Zjoekof redde Kvoesjtsjef
's werelds grootste expert op het gebied
van sloten en sleutels
Van dolende jaren en blanco dagen
Fa,
Het Russische regeringsblad Izvestia
heeft de weg vrij gemaakt voor het
uitstoten uit de communistische partij
van Malenkof, Molotof en Kaganowitsj.
Het blad zei in een hoofdartikel, dat
„samenzweerders tegen de partij kun
nen worden gestraft tot en met uit
zetting uit alle rangen van de partij."
Het blad beriep zich daarbijop 't woord
van Lenin en de beslissingen van het
tiende partijcongres in 1921.
Het orgaan van de Sovjet-strijdkrach
ten, De Rode Ster, heeft de gevallen
leiders beschuldigd van „de zwaarste
misdaad tegen het moederland en zijn
toekomstige generatie". Malenkof, Mo
lotof en Kaganowitsj zijn „politieke in
triganten, die zich niets gelegen lieten
liggen aan de belangen van de partij
of van het volk". Hun activiteiten wa
ren „gezonken tot de diepste diepten
van laagheid". Zij wilden het volk „de
weg van de honger" opdringen.
De Litteraire Gazet, het blad van de
Sovjet-schrijvers, beschuldigde de uit
gestotenen van „revisionisme en nihi
lisme".
«De Prawda heeft Kagoniwitsj verant
woordelijk gesteld voor een vertraging
in de ontwikkeling van de Russische
spoorwegen. „De spoorwegen hebben 'n
achterstand van verscheidene jaren bij
de elektrificering van de lijnen en de
bouw van diesel- en elektrische loco
motieven", aldus de Prawda.
STAATSGREEP
De uitgestoten Sovjetleiders zijn van
plan geweest Chroesjtsjef als eerste
partijsecretaris te vervangen door Mo
lotof en maarschalk Boelganin als pre
mier door Malenkof. Dit heeft deMos-
kouse correspondent van 't Poolse blad
Trybuna Ludu gemeld. Het was in fei
te een mislukte staatsgreep, waaraan
Chroesjtsjef ternauwernood wist te ont
snappen.
Vólgens het Poolse dagblad was het
presidium bijeengeroepen om te beraad
slagen over de viering van de 250ste
verjaardag van Leningrad. Boelganin
presideerde de vergadering. Malenkof
begon aanstonds met een aanval op de
partijpolitiek van Chroesjtsjef. Hij le
verde bittere kritiek op Chroesjtsjef's
belofte, dat de produktie aan boter,
vlees en melk in de Sowjet-Unie per
hoofd groter zou worden dan in Ame
rika. Dergelijke leuzen, aldus Malenkof,
kan men niet in omloop brengen, zo
lang Rusland Amerika nog niet heeft
overvleugeld in de sleutel-industrieën.
Marxisten zijn immers gewend te be
ginnen met de industrie, niet met de
landbouw.
Het Russische dagblad Leningradz-
kaya Prawda schreef, dat Malenkof
Chroesjtsjef daarop beschuldigde van
„rechtse afwijkingen" en van „agrari
sche afwijking". Volgens deze krant
trachtten Malenkof, Molotof en Kaga
nowitsj misbruik te maken van een tij
delijke meerderheid in het presidium,
daar enkele leden afwezig waren.
Partijsecretaris Chroesjtsjef wist de
aanval af te slaan, door het centraal
comité te laten beslissen. Dit comité
vergaderde van 22 tot 29 juni. Meer dan
60 spreker^ voerden het woord. Hon
derden andere leden dienden hun stand
punt schriftelijk in.
De correspondent van Associated Press
in Moskou meldt, dat Chroesjtsjef is
gered door maarschalk Zjoekof. Chroes
jtsjef zou vermoedelijk zijn gevallen als
Zjoekof, die de bijeenkomst van het
presidium bijwoonde als kandidaat-lid
zonder stemrecht, niet het woord had
genomen met de eis, dat alleen het cen
traal comité kon beslissen over de par
tijpolitiek. Daarop kreeg Chroesjtsjef
ook de steun van Mikojan. De steun
van Zjoekof legde enorm gewicht in
de schaal, omdat hij geacht kon worden
te spreken voor de gewapende strijd
krachten. Geconfronteerd met zulk een
verzet, zwichtten de „samenzweerders".
Amerikaanse autoriteiten zijn tot de
slotsom gekomen, dat Zjoekof in een
machtspositie is gekomen, welke dade
lijk volgt op die van Chroesjtsjef. Zij
vragen zich af, wat de steun van Zjoe
kof aan Chroesjtsjef heeft gekost. Is
hij thans de gevangene van het Rode
Leger? Het staat ongetwijfeld vast, al
dus deze woordvoerders, dat het leger
aan invloed heeft gewonnen.
Wanneer Charles Courtney's vader in
een goede bui was, liet hij zijn zoon
met twee grote ijzeren sleutels spe
len, die hij als reliquiën in zijn schrijf
bureau bewaarde. Die sleutels, vertel
de hij, waren van de Bastille, de be
kende Parijse gevangenis. Hij had ze
geërfd van Jules -Verne, wiens zuster
zijn grootmoeder was.
In Charles' ogen was Jules Verne, die
hem steeds als oud-oud-oom werd voor
gehouden, een sprookjesfiguur en het
traditionele verzoek was dan ook elke
avond: „Vader, leest u weer voor uit
20.000 mijlen onder zee"? Hij kende het
verhaal bijna uit zijn hoofd, maar kon
er nooit genoeg van krijgen. Eens, zo
besloot Charles, zou hij duiker worden
om de dingen te doen, die Jules Verne
had gedroomd.
En eens zou die kinderdroom zijn
levenswerk worden.
Een buitengewoon merkwaardige foto in het licht van de jongste gebeur
tenissen in de Sowjet-Unie. Maarschalf Zoekow, toen aanvoerder van de
Russische legers, die Berlijn binnentrokken, nu Russisch Minister van
Defensie, en Generaal Eisenhower, toen hoofd van de geallieerde strijd
krachten, nu president van de Verenigde Staten, ontmoetten elkaar 12 jaar
geleden in Frankfort om een „overwinningstoast uit te brengen. Zoals
de laatste berichten uit Rusland melden, is er aan de zuivering van het
presidium van de communistische partij nogal een en ander voorafgegaan
en heeft Chroesjtsjef de overwinning zeker niet cadeau gekregen. Een groot
pluspunt voor de Russische partijbaas was, dat generaal Zoekow hem met
de macht van het leger in de kaart speelde. Zoekow's ster is hiermede
tot aanzienlijke hoogte gestegen. In de geschiedenis van de laatste 12 jaar
hadden Eisenhower en Zoekow meermalen „vriendschappelijke correspon
dentie" met elkaar. Het feit, dat ook de oude Finse communistenleider
Küusinen tot de hoogste partij-instantie is bevorderd, doet voorzichtig de
gedachte rijzen, dat Chroesjtsjef's koersverandering in wat „liberaler" rich
ting zou kunnen wijzen.
Waarom gaan er zeven dagen in
een week en niet tien? Waarom
twaalf maanden in een jaar en niet
dertien? Wij zijn zo gewoon ge
raakt aan onze tijdsindeling en tijd
rekening, dat wij aan 't stellen van
dergelijke vragen als regel niet toe
komen. En toch heeft de Franse
revolutie besloten tot opheffing
van de week van 7 dagen en is het
samenstellen van de kalender een
probleem geweest, waar men zich
de eeuwen door (en nu nog) mee
heeft bezig gehouden.
De indeling van de tijd is van godde
lijke oorsprong. Het scheppingsbericht
uit het Bijbelboek Genesis vertelt ons,
dat God het licht schiep en vervolgens
dit licht „dag" noemde en de duisternis
„nacht". Tevens schiep God de hemel
lichamen, zon, maan en sterren, en wel
met een meervoudig doel: ze moesten
scheiding maken tussen dag en nacht,
ze regelden dagen en jaren, dus de ka
lender. Ze bepaalden de jaargetijden,
de tijd van zaaien en oogsten en ten
slotte waren ze middelen tot oriëntatie.
Kortom, heel het leven der mepsen
op aarde wordt bepaald door de stand,
die deze planeet ten opzichte van de
andere hemellichamen inneemt, De zon,
voor alle leven beslist noodzakelijk, be
paalt in haar schijnbare weg rondom
de aarde zowel dag en nacht als zomer
en winter. En dat de maan niet maar
„koningin van de nacht" is, doch ook
een machtige invloed op de getijden
uitoefent, hebban we in de dagep van
„de ramp" aan den lijve ervaren.
Van overoude tijden.
De tijdrekening in het hedendaagse
Palestina is nog precies dezelfde als
die van eeuwen en eeuwen her. Men
kent een dag van 24 uren, die begint en
eindigt met zonsondergang en ook de
dag Vein 12 uur, die begint bij zonsop-
en eindigt met zonsondergang.
Dit betekent dus, dat niet alle uren
even lang zijn, of liever, dat zij steeds
wisselen. Maar daar had men, waar klok
ken ontbraken, niet zo veel last van.
Men berekende 't uur van de dag een
voudig naar de lengte van eigen scha
duw. En reizigers vertellen, dat de in
heemse bewoners op deze wijze ook
vandaag nog tot merkwaardig precieze
resultaten komen.
Ook de Chinezen en Japanners ge
bruikten een dergelijke lunisolaixe ka
lender. Weliswaar kennen Chinese schrij
vers een fantastische ouderdom toe aan
him kalen der gebruik en, maar deson
danks kan van met zekerheid te herlei
den dateringen toch pas sprake zijn, se
dert men cyclussen van 60 jaren en van
60 dagen in gebruik ging nemen, overi
gens stuk voor stuk aangeduid door be
paalde namen.
Voor de Egyptenaren betekende de
was van de Nijl een levensbelang. Van
daar, dat him oudste burgerlijke jaar
van 360 dagen drie jaargetijden telde:
overstroming, winter en zomer. Later
gingen zij het jaar brengen op 365 da
gen, 12 maanden van 30 plus nog vijf
toegevoegde dagen. Maar het begin van
een jaar van onveranderlijk 365 dagen
verplaatst zich in 1456 jaar door de
jaargetijden heen. Daarom noemt men
zulk een jaar wel een annus vagus of
dolend jaar.
Julius Caesar en Paus Gregorius.
Ons woord kalender' danken wij aan
de Romeinen. Bij hen was kalendae de
naam voor de eerste dag van elke
maand. De beroemde Julius Caesar
gaf zijn naam aan de z.g. juliaanse ka
lender: 3 jaren van elk 365, gevolgd
door een schrikkeljaar van 366 dagen.
Volgens besluit van de romeinse senaat
werd onze huidige maand juli eveneens
naar hem genoemd. Keizer Augustus,
die enkele veranderingen in de juliaan
se kalender aanbracht, schonk zijn naam
aan de daarop volgende maand.
Uiteindelijk is tijdens paus Gregorius
XIII (eind 16e eeuw), naar een ontwerp
van de geleerde Aloysius Lilius, onze
huidige kalender ingevoerd. In de gre
goriaanse kalender zijn de eeuwjaren
geen schrikkeljaren, tenzij deze door
400 deelbaar zijn.
Diverse pogingen tot invoering van 'n
nieuwe of hervorming van de bestaan
de kalender zijn in de loop der jaren
ondernomen. Marco Mastrofini bijv,
wilde, dat 31 december en 29 februari
niet meer de naam van een weekdag
zouden dragen. Daar 364 een veelvoud
van 7 is, zouden dan alle data op een
onveranderlijke weekdag vallen; De
Charles Courtney was ongeveer 23
jaar oud, had z'n diensttijd in 't Ame
rikaanse marinierskorps vervuld en in
het burgerleven als slotenmakersleer
ling al heel wat ervaring opgedaan,
toen hij een advertentie zag, waarin 'n
maatschappij duikers vroeg. Zij werk
te voor de regering of voor grote ver
zekeringsmaatschappijen; haar opdracht
luidde altijd de lading van vergane sche
pen te bergen.
Courtney's eerste duik was naar een
dikbuikige vrachtboot, die een goede 30
meter onder water op haar kant lag. In
zijn onlangs verschenen memoires Un
locking Adventure', vertelt Courtney
de emotie tijdens die eerste afdaling
onder het zeeoppervlak.
„Snel gleed ik naar beneden, eerst
door blauw, toen door zwart water. Ik
was gewaarschuwd, dat de druk mij in
verwarring, misschien zelfs in paniek
zou brengen, maar niemand zou mij
hebben kunnen vertellen over het ver
schrikkelijke gevoel van volkomen ver
latenheid, dat mij als 't ware naar de
keel sprong. Een paar minuten dacht
ik krankzinnig te worden, verpletterd
onder een onzegbaar, duister vacuum.
Ergens omhoog wist ik mijn God, maar
zo ver weg, dat Hij me niet zou kun
nen horen roepen. Toen priemde <le
druk van het water in mijn oor, maar
zodra ik op de zeebodem stond, was
die weer verdwenen.''
Onmenselijk zwaar.
Die druk is de grootste vijand van
alle duikers. Hij neemt toe bij iedere
meter. Óp 100 meter diepte bedraagt
hij ongeveer 60 kilo per vierkante inch.
Als de luchtkabel onklaarraakt of de
muur van lucht bezwijkt, die de druk
binnen het duikerspak hoger houdt dan
de drulc van het water, dan wordt de
duiker binnen weinige minuten tot 'n
vormloze gelei samengeperst.
Courtney's kennis van sloten en sleu
tels kwam hem bij z'n on der water avon
turen goed van pas, maar het werk kon
hem niet bekoren. Het was levensge
vaarlijk en onmenselijk zwaar. Tuber
culose eiste van de jonge duikers een
zware tol; velen werden doof of blind
of krom door-gewrichtsrheumatiek, ve
len stierven jong. Het goede loon, 25 a
30 gulden per dag, verzoette de arbeid
en de risico's slechts ten dele.
Courtney hing zijn duikershelm voor
lopig „aan de wilgen" en ging op een
New Yorkse scheepswerf werken. Op
een middag, het was op het eind van
de vorige Wereldoorlog, riep directeur
Morse hem bij zich. Hij wist, dat Court
ney duiker was geweest. Het Duitse
s.s. „Kaiser", herdoopt met de Ameri
kaanse naam „Madawaska", was bin
nengelopen.
De Duitse bemanning had vóór de
overdracht letterlijk alles op slot ge
daan en de sleutels overboord gegooid.
Morse vroeg Courtney een loper voor
de hutten te maken en de andere slo
ten met zo min mogelijke beschadiging
open te breken.
De dynamietloods.
Courtney bracht het karwei tot een
goed eind. Na de „Kaiser Wilhelm"
kwam de ,Vaterland', herdoopt tot le
viathan", eveneens met alles en alles
op slot. Op een morgen was hij aan 't
werk op de vroegere „Kronprinzessin
Cecitie", toen hij een brandlucht rook.
Hij stak zijn hoofd buiten een patrijs
poort om de oorzaak te ontdekken en
op hetzelfde moment begonnen de si
renes van de werf te loeien.
„Hé, Courtney, je moet direkt een
slot' openmaken voor de baas. Vlug!"
schreeuwde een stem. Aan de loop
plank stond president Morse, wit van
angst. „Ga mee! Er is een afgesloten
loods vol dynamiet!"
De omliggende loodsen stonden al in
lichte laaie en de brandweer concen
treerde alle krachten op de dynamiet-
loods. Het water gulpte van het dak
af en in een ommezien was Courtney
zo nat als een rat onder de Niagara.
Met natte glibberige vingers begon hij
Dü
aan het slot. Het was een goed m*
chanisme, bestemd om inbrekende
boteurs te weerstaan. Achter hem
ken de arbeiders toe, gespannen en
hun ogen in zijn rug prikkend.
In vijf minuten, die hem uren toe
schenen, gaf het slot mee en zwaaif
de deur open. Een seconde later sto:
den de werklieden over Courtney hei
om de vaten dynamiet naar buiten
rollen. „Ga wat droogs aantrekken, e|
je een longontsteking oploopt!" riep
hoofdopzichter.
„Als we jou niet hadden gehad, wa
de hele zaak naar het weerlicht
weest."
Verdachte opdrach I
Courtney opende in 1922 een winfe
ln de 125th Street West in Harlem,
het hart van New York. Laat op e
avond klopten een chic geklede heeielanj
en dame aan de gesloten winkeldeur e n ca<
riepen zijn hulp in. Zij hadden de huis
sleutel van hun flat in de bioscoop ver.
loren, vertelden zij. Courtney's pr|
deed niet ter zake, maar zij wilden vat
nacht thuis slapen.
Buiten stond een Rolls Royce pliu
chauffeur. Op weg naar 'n deftig adr«
aan de Park Avenue vertelde de slo
tenmaker hun, dat hij nooit de hui
deur van een flat opende zonder d
de huisbewaarder of de liftbedieni
van de wolkenkrabber of huurder iden
tificeerde. Dat was absoluut overbodig
zei het tweetal, want de huisbewaarde
was al lang naar bed.
Maar toen zij bij de wolkenkrabbe
kwamen, belde Courtney in de foye
de huisbewaarder en noemde het nura
mer van de betreffende flat. Het sla
perige antwoord was: De huurder va:
die flat is juist naar Florida vertrok
ken.
Toen de slotenmaker de hoorn op
hing, was de huisbewaarder beneden ia
badjas en met revolver. Maar van ei
Rolls Royse was niets meer te zien.
ms
jntva
gillen,
turen
iarte]
lolte
TE
GE
gre
per
Met vork en lepel.
Op zekere morgen wandelde Court
ney naar zijn zaak, toen hij rook za
ontsnappen uit de bovenramen van
groot flatgebouw. Hij rende devestibuli
binnen envroeg de huisbewaarder
er iemand op die flat woonde. Ja, een
gezin met veel kinderen.
Terwijl de huisbewaarder de brand
weer belde, greep Courtney een vork
en een lepel en vloog met de lift naai
boven. Terwijl de liftboy onafgebroken
op de huisbel van de flat drukte,
Courtney met zijn ongewone gereed
schap aan het slot, zijn vingers klam
van angstzweet. Toen de brandweer ar
riveerde, hadden de twee mannen
vader, moeder en drie kinderen uil
bed gesleept, alle vijf bedwelmd door
de rook. Zij overleefden het avontuur
allemaal.
Op de zaak gekomen, vond Courtnev
een verzoek van de Morse-scheepswa*
ven. Er was weer een schip binneng-
kornen met alles op slot en niet éa
sleutel aan boord. Duitsers waren niet
de enigen, die sleutels lieten verdwij
nen. Toen de „Normandië" haar eerste
zeereis had voltooid, moest Courtne;
voor bijna alle hutten nieuwe sleutel!
maken; de passagiers hadden de oor
spronkelijke meegenomen als souvenir
Courtney's meest spectaculaire kar
wei waarmede wij deze greep uil
zijn memoires besluiten kwam op
een middag voorrijden in de vorm van
een grote vrachtauto, geëscorteerd dooi
een politiemotor met zijspan. Het war
een koelauto voor vleestransport. De
chauffeur rukte de remmen vast, sprong j
uit de cabine, holde de winkel binnen
en schreeuwde: „Mijn maat zit er in,
opgesloten! De deur is achter hem
dichtgevallen en hij heeft zelf de sleu
tels in zijn zak. Hij vriest er dood!'"
Voordat de man zijn verhaal had uit
gestoten, was Courtney al bij het slot,
Het was een stevig exemplaar, bere
kend op eventuele vleesdieven. Na 2f
minuten vloog de deur open. Binnen
lag een halfbevroren man, wiens bloed
bijna gestold was. Maar hij kwam ei
bovenop.
Verbaast het U nog, lezer, dat Char
les Courtney, de man die naar belie
ven sloten maakt of sloten kraakt, zijn
tien vingers heeft verzekerd voor to
taal 100.000 dollar; dat is veel meer
dan een kwart miljoen in Nederlandse
munt!
In de
juli
Ons
d;
verzc
belee
ning
Belet
O
Bi
ten r
ters
bare
van
dag
N. A
midc
naamloze dag, die ook in tal van an
dere ontwerpen voorkomt, heet bij hem
blanco-dag of nul-dag. Maar tot op he
den hebben alle pogingen tot verande
ring uiteindelijk schipbreuk geleden en
houden wij ons dus voorlopig aan de
bestaande gregoriaanse kalender.
De week telt 7 dagen en dat is een
goddelijke scheppingsordinantie: 6 da
gen werken en de zevende dag rust.
Alleen is de volgorde sinds de opstan
ding van Christus op de eerste dag der
week omgekeerd. Wij gaan uit van de
rust, die Christus heeft aangebracht
(zondag, de éérste dag van de week) en
zo in tot onze zesdaagse werkweek.
Zon of maan?
Het Israëlitische jaar is een maan
jaar, in tegenstelling tot het onze, dat
een zonne-jaar is. Nu is de duur van de
kringloop der maan om de aarde 29 da
gen, 12 uren en 44 minuten. Men heeft
daarom zowel in Palestina als in an
dere landen, waar 't maanjaar gelding
had, de maand, die eigenlijk ruim 29
dag lang is, steeds afwisselend op 29
dagen en 30 dagen gesteld en ook dan
nog moest van tijd tot tijd een correc
tie worden aangebracht.
Bij dit alles is sprake van de échte
maand. Men kende echter ook de maand,
die telkens begon wanneer de maan
na haar onzichtbaarheid haar eerste
sikkel weer vertoonde. Overigens was
de indeling van het jaar gebonden aan
de loop van 't jaar in de natuur, waar
bij tevens de grote feesten (Pasen, Gre
te Verzoendag en Loofhuttenfeest) ea
grote rol speelden.
Het in overeenstemming brengen van
het maanjaar met ons zonnejaar brengt
bepaalde moeilijkheden met zich mee,
Het zonnejaar heeft een lengte van iets
minder dan 3651/* dag. Dit jaar wordt
dan verdeeld in 12 tamelijk willekeuri
ge stukken, die „maanden" genoenni
worden, hoewel ze met stand en loo?
van de maan niets te maken hebben.
Maandjaar daarentegen telt maanden,
waarbij dit laatste wél het geval is. De
lengte van het jaar is dan echter kunst
matig. Soms 'bestaat het uit 12, dan
weer uit 13 maan-maanden;
Van Babyloniërs tot Egyptenaren
De Babyloniërs kenden al omstreek
3000 jaar voor Christus' geboorte eee
kalender. Zij hadden maan-maanden
kenden bovendien jaren, waarvan he
begin bepaald werd naar de staat van
rijping van wintergerst of dadels. Het
jaar bestond dus bij hen nu eens uit
12 maanden, een gewoon jaar, dan weer
uit 13 maanden, een embolistisch jaar.
Zulle een afwisselend uit 12 en 13 maan
den bestaand jaar wordt genoemd een
gebonden maanjaar of lunisolair jaar,
G.
A. I
Mar
Dijk
kert
O;
jr-,
- C
A. t
In
flaa:
Vu-g
gezi
- I
51.
Aal;
lenc
V
Hol
D
tem
het
S.
nuu
Brii
ber,
Koi
Jan
Ina
Vel
Pas
sch
kin
kan
sin]
K
mir
Wil
Gei
Mü
Dei
en
