HOLTENS NIEUWSBLAD
v.v.v.
jHoltens nijverheid
in het verleden
Plaatselijk Nieuws
UacattUe-pAagAamma
Mo. 31. Jaargang 7 (Tweede Blad)ZATERDAG 6 AUGUSTUS 1955. Verschijnt elke Zaterdag.
LOFFELIJK VERSLAG OVER H.M.V.
In het Augustusnummer van „Het
Maandblad", officieel orgaan van de
Kon. Ned. Federatie van Harmonie en
Fanfaregezelschappen, werd opgenomen
het critisch verslag van het Federatief
Muziekconcours, georganiseerd door de
Muziekvereniging „Orpheus" te Bath-
men, aan welk concours o.m. werd deel
genomen door H.M.V.
De jury, die bestond uit de heren
Louis de Morée, Mar. Ogier Jr. en Wil
lem Zonderland, zegt m haar verslag
over H.M.V. het volgende:
Verplicht nummer: „Prometheus ont-
boeid" van Sir Granville Bantock, arr.
P. J. Molenaar.
Veel behoeft over deze hoogstaande
uitvoering niet geschreven te worden.
Na een minder gelukkige inzet treden
de zeer goede kwaliteiten van dit corps
duidelijk naar voren. Tussen 1 en 2 valt
enige onzekerheid te constateren, maar
overigens marcheert zo goed als alles
uitstekend. 4 verloopt in elk opzicht
naar wens. Na 6 is de stemming niet
volkomen rem.
Verder is de uitbeelding zeer te prij
zen. Jammer, dat het samenspel nu en
dan een beetje te wensen overlaat. Het
piu moto treft ons door de rake weer
gave. De samenklank is bijzonder mooi.
in Calando kan de forte-klank iets meer
stralend zijn. In 14 worden wij weer
getroffen aoor de prachtige uitbeelding.
Muzikaal en technisch staat deze vertol
king op een mooi peil. Dit nummer be
haalde 51 punten.
Keuze-nummer „Woodland Pictures"
van Percy E. Fletcher, arr. Gosl. Moll.
I. Het begin is zeer goed. In 2 is het
samenspel niet helemaal gelijk. In de
discant iaat de stemming iets te wensen.
3 staat weer op een hoog peil. In 11
hapert het even in het samenspel. Ove
rigens alle lof.
II. De voordracht is muzikaal fijn
aangevoeld. Wij genieten van de mooie
ensemble-klank. In 2 is de inzet een
beetje onzeker, maar verder is alles
zeer mooi van uitbeelding en karakter.
III. In een goed tempo wordt begon
nen. Voor en in 3 is het samenspel niet
overal absoluut gelijk. De sfeer wordt
bijna doorlopend uitstekend getroffen.
Over het geheel een loffelijke prestatie.
Dit nummer behaalde 54 punten.
Voor beide nummers met 105 punten
een le prijs.
De algemeen voorzitter van de Kon.
Ned. Federatie van Harmonie- en Fan-
faregezeischappen, de heer C. G. M. v.
Riei, heeft met een warm gestemde toe
spraak de Federatiewimpel aan het Fe-
üeratievaandei bevestigd. Daarbij heeft
hij de dirigent, de heer Joh. F. Heieen-
ders en de leden van de Muziekvereni
ging H.M.V. te Holten van harte geluk
gewenst met het zo zeer verdiende suc
ces. Voor al deze hulde bracht de voor
zitter van H.M.V. een woord van wel
gemeende dank.
VAL MET ERNSTIGE GEVOLGEN.
Toen zij Vrijdagavond een doos van
de zolder wilde halen in de winkel van
de Fa. Gebr. Dikkers, is mej. Joh. Dik
kers van de wat steile en moeilijke trap
gevallen en in de bakkerij ongelukkig
neergekomen. Zij brak een pols, terwijl
dokter Rietdijk, die de eerste hulp ver
leende, een schedelbasisfractuur consta
teerde. Nog dezelfde avond is zij per
ambulance-auto naar het ziekenhuis in
Deventer overgebracht.
De toestand van mej. Dikkers, die ook
nog over pijn in de rug klaagde, was de
laatste dagen wel wat vooruitgaande.
De Holtense Muziekvereniging H.M.V.
(Vaandelafdeling Fanfare) zorgt voor de
muzikale opluistering van de tweede
Braderie-avond, 10 Augustus a-s.
I; De enorme brand, welke in 1829 Hol
ten teisterde, heeft onder de bevolking
van deze plaats een buitengewoon grote
armoede teweeggebracht. Teneinde deze
ongekende armoede effectief te kunnen
bestrijden trachtte het plaatselijk be
stuur in samenwerking met de bestuur-
1 deren der marke van Holten industrie
aan te trekken. De pogingen daartoe
werden in 1834 met succes bekroond.
Holten kreeg een calicotsweverij. De
I marke, op 17 September 1834 onder lei
ding van markerichter F. W. v. Gendt
in vergadering bijeen, besloot op voor
stel van burgemeester Jan Vincent, een
subsidie van tenminste f 2000.te ver
lenen voor de bouw van een fabriek,
onder voorwaarde, dat 't gebouw eigen
dom van de marke zou blijven. In de
maand April van het jaar 1835 bereik-
Iten de gecommitteerden van de marke
met Jan Willem Roelofs overeenstem-
iming omtrent de grond, waarop de fa
briek zou verrijzen. In 1836 kreeg de
'oouw zijn beslag. Om zoveel mogelijk
personen tewerk te kunnen stellen werd
naderhand besloten de fabriekszolder af
te schutten. Het aantal arbeiders kon
toen met een dertigtal kinderen worden
uitgebreid. Tot 1 Mei 1852 was de fa
briek verhuurd aan de heer Artzenius
te Goor.
Voorzover ik heb kunnen nagaan is
de weverij later overgegaan in handen
van ter Horst en Co. te Rijssen. In 1866
waren in deze fabriek 14 personen werk
zaam, waaronder één vrouw. De lonen
varieerden van f 1.50 tot f 2.60 per week.
De huismjverheid was in die tijd van
Iveel groter betekenis. Niet minder dan
290 personen verrichtten thuis textiel-
arbeid. Het loon van de thuiswerker was
in het algemeen gelijk aan dat van de
fabrieksarbeider. Een goede jutewever
kon een weekloon van ten hoogste f 3.
vermenen.
In 1873 bedroeg het aantal in de fa
briek tewerkgestelde arbeiders 56, der-
,haive viermaal zoveel als in 1866. Vier
onder hen waren vrouwen. De huisar
beiders waren belangrijk minder in getal
in 1866. Hun aantal bedroeg nu
slechts 99. De huisarbeiosionen bedroe
gen f 1.tot f 1.80 voor jongeren en
iz.tot f2.70 voor ouderen, terwijl de
fabrieksarbeiders f 3.tot f 4.50 per
week ontvingen. Het aanmerkelijk ver
schil in loon is ongetwijfeld de oorzaak
van de toeioop naar de fabriek. De we
vers in wonmg en fabriek fabriceerden
in 1873 'n aantal van 403z02 jutezakken.
De firma ter Horst en Leestemaker
trachtte de productie van jutezakken zo
veel mogelijk op te voeren. In Maart
1876 deelde zij de raad van Holten mee,
dat nog een aantal wevers werk kon
worden verschaft, doch een bezwaar
,was, dat de garens eerst van Rijssen ge
haaid moesten worden om daarna als
geweven goed teruggebracht te worden.
Dit bezwaar zal waarschijnlijk te berde
gebracht zijn, omdat een gedeelte van de
i bevolking het weven ais nevenarbeid
Iverrichtte. Aan het geopperde bezwaar
kon worden tegemoet gekomen, indien
;de raad aan de firma ter Horst en Lees
temaker de oude school geheel of ge
deeltelijk ten gebruike zou willen af
staan, teneinde deze als magazijn te
I kunnen inrichten. De raad, zich wel be
wust, dat hiermee een gemeentebelang
van de eerste orde zou worden gediend,
verhuurde de school met ingang van 1
April 1876 gedeeltelijk tegen een ver
goeding van f 20.per jaar. Voordien
was het gebouw wel eens in gebruik af
gestaan aan de Holtense Rederijkers
kamer „Van Lennep", welke daarin uit
voeringen gaf.
j De huisnijverheid maakte geleidelijk
I plaats voor de arbeid 'in fabrieken. In
het gemeenteverslag van 1909 wordt
geen melding meer gemaakt van textiel-
arbeid in de woningen. Waarschijnlijk
hebben de thuiswerkers, die het weven
immers vaak als aanvullende werkge
legenheid beschouwden, him volle em
plooi in de landbouwsector gezocht.
Wellicht mede tengevolge van een con
junctuurdaling waren in 1909 nog maar
zeven arbeiders in de fabriek te Holten
werkzaam. In 'datzelfde jaar schijnt zij
gesloten te zijn. Het gemeenteverslag
van 1910 rept althans niet meer van haar
bestaan. Opmerkelijk is het, dat de
Koninklijke Jutespinnerij en Weverij
Ter Horst en Co. N.V. te Rijssen ook
thans weer pogingen in het werk stelt
om een gedeelte van haar bedrijf in
Holten te vestigen. Naar het zich laat
I aanzien zullen deze pogingen met suc
ces bekroond worden.
Voorts kan Holten nog bogen op een
andere tak van nijverheid. De vermel
ding van het beroep fabrikant achter de
naam van G. J. Struik, die bij raadsbe
sluit van 4 October 1856 werd benoemd
tot lid van de gezondheidscommissie,
wijst trouwens ook in deze richting.
Reeds in 1726 waren in de buurtschap
Borkeld vijf tichelovens, waar stenen,
misschien ook al dakpannen, werden
gebakken. Het veen onder Holten en
het Broeck (vermoedelijk het Holter-
broek), alsook de „gemene weide op de
Borkeld werden seer benadeelt door
het halen van kley".
In 1866 bezat Holten nog één pannen-
bakkerij en twee steenfabrieken. In de
pannenbakkerij werkten drie mannen
tegen een weekloon van f 4.20. In de
steenfabrieken vonden 16 mannen en 3
vrouwen werk. Het loon voor arbeiders
beneden 16 jaar bedroeg f 3.tot f 4.
per week. Werknemers boven 16 jaar
konden wekelijks ten hoogste f 6.ver
dienen. In 1873 was nog slechts één
steenfabriek in bedrijf. In dat jaar wer
den 200.000 stenen en 120.000 pannen
gefabriceerd. De prijs der stenen be
droeg f 8-50, die der pannen f 17.50 per
1000 stuks. Naderhand schijnt deze tak
van industrie van zeer weinig betekenis
te zijn geweest. Geen enkel verslag over
de toestand der gemeente na 1873 maakt
melding van de aanwezigheid van een
steen- of pannenfabriek.
W. OTTEN.
VRACHTAUTO
RAMDE mENSXB US 0,A.D.
Woensdagmorgen ramde een Duitse
vrachtauto met aanhangwagen in de
Dorpsstraat ter hoogte van ae garage
EHaG van de heer T. blokkers, een
cüenstbus van de Ü.A.D., welke om 7.30
van hier vertrekt naar Almelo.
De bus, weike bestuurd werd door de
heer A. J. M. te Rijssen, werd zwaar be
schadigd en door het rondspringende
glas werden de chauffeur, ae conduc
trice en twee passagiers licht gewond.
De chauffeur van de Duitse vracht
auto, J. H. uit Essweiier, kwam uit de
richting Hengelo en moest wegens een
geparkeerde auto met zijn voertuigen
naar het midden van de weg. Hij heeft
door de flauwe bocht in de straat waar
schijnlijk de uit de anaere richting ko
mende dienstbus met tijdig opgemerkt,
zodat hij een aanrijding met meer kon
voorkomen. De diens to us werd eerst
door de trekker en aaarna door de aan
hanger geraakt en een eind teruggescho
ven, zodat zij ernstige averij opnep. Het
ongeluk is voor de inzittenden bijzonder
goed afgelopen.
Van de beide Duitse voertuigen werd
de aanhanger het "meest besciiauigd.
TIJDELIJK ONDERWIJZER
Onze plaatsgenoot, de heer W- J. Run-
neboom, is-met ingang van 1 beptemoer
a.s. benoemd tot tijdenjk onderwijzer te
Dijkerhoek, in verband met de vacature,
ontstaan door het vertrek van 't hoofd
der schooi, de heer G. H. Wanders.
In verband hiermede is voor R., die
3 Augustus onder de wapenen moest
komen, uitstel van eerste oefening aan
gevraagd.
VERKEERSHEK VERNIELD.
Maandagmorgen omstreeks half 7 is j
een truck met oplegger van de expeditie j
Beverdam uit Hengelo tegen het ver-
keershek bij de Ulo-school gereden, dat
uit de grond werd gerukt en totaal werd
vernield.
Het ongeluk zou ontstaan zijn, door- i
dat de chauffeur heeft moeten afrem-
men voor een voor hem rijdende wa
gen. Daarbij zijn de remmen van de op
legger geblokkeerd, waardoor de wagen
opzij sloeg en het hek raakte. De ver
zekering zal hier wel uitkomst moeten
brengen. Persoonlijke ongelukken kwa
men niet voor.
Op Zaterdagavond 6 Augustus zal de
Dressuurclub „Holten" in het Sportdal
'n programma van hondendressuur bren
gen. De voorstelling begint om 7 uur.
Aan dit programma verleent mede
werking de hondendressuurvereniging
„Riessen" onder leiding van de heer J.
Sloot. Het programma vermeldt:
1. Opmars.
2. Volgen aan de lijn.
3. Volgen links en rechts op comman
do.
4. Volgen bij het rijwiel.
5. Apporteren van houten en ijzeren
voorwerpen en fles.
6- Op teken afleggen en komen op
signaal.
7. Geluid geven en stil zijn op com
mando.
8. Vooruitsturen (30-40 m.) en afleg
gen.
9. Vrije sprong over een haag en
apporteren.
10. Klimsprong over schutting 1.75 a
2 m. hoog en apporteren.
11. Weigeren van aangeboden en toe
geworpen voedsel.
12. Bewaken van spelende kinderen
tegen aanrander.
13. Bewaken van een dame tegen aan
rander.
14. Bewagen van diverse voorwerpen.
15. Opsporen van een misdadiger en
van het gestolen voorwerp.
16. Arrestatie van een stroper en op
zoeken van het geweer.
17. Arrestatie van twee smokkelaars.
18. Arrestatie van een rijwieldief.
19- Stellen van een persoon in burger.
Pakwerk:
20. Stellen op stokvastheid.
21. Stellen op schotvastheid.
22. Stellen op rijwiel.
23. Helpen op hulpgeroep.
24. Afroepen van vluchtende helper.
25. Afmars.
Voor deze avond wordt een entree ge
vraagd van 5u ct. voor volwassenen en
25 ct. voor kinderen. Radio Scüoneveld
zal voor het geven van de nodige expli
caties en voor muzikale afwisseling met
de geluidsversterker aanwezig zyn.
Dit is een voor Holten nieuw program
ma, zodat er zeker veel belangstelmg zal
bestaan.
De volgende dagen zijn in het vacan-
tie-programma reeds bezet:
9 en 10 Augustus: De Braderie van de
Holtense winkeliers. (Men zie hiervoor
het uitgebreid programma).
16 Aug.: Zanguitvoering van de Chr.
Gem. Zangvereniging „Sou Deo Gloria"
met medewerking van het strijkje „De
Boholo's" in Kaltstermansweide
20 Aug.: Openluchtuitvoering van het
toneelspel „Hilde", naar het gelijknamige
boek van Anne de Vries, onder auspi
ciën van O.C.H. De plaats wordt nader
bekend gemaakt.
21 Aug.: De Motorclub organiseert op
deze dag weer diverse oriënterings-
ntten, waarin o.a. door de zustervereni
ging uit Zwolle de wisselbeker zal moe
ten worden verdedigd.
7 Sept. staat eveneens genoteerd voor
de Motorclub.
HOBOCA PUZZLE-REISBONNEN.
Hoboca Rotterdam maakt tijdens de
Braderie op originele Vjze reclame. Op
Dinsdagavond tussen 18 en zl jaar zal de
lirote unbekenüe op de Braderie rond
stappen en aan willekeurige voorbijgan
gers de vraag stenen of zij in het bezit
zijn van een Hoboca-bon met opdruk
„Euzzie". De gelukkige bezitters, die
aangesproken woruen, ontvangen een
aardige verrassing per Ned. spoorwe
gen. noboca-bonnen geven recht op gra
tis reizen per Ned. spoorwegen en wor
den verkocht m de mee raamonjeuen
aangeduide zaken. Nadere bijzonderhe
den vmdt men in een annonce m dit no.
BENOEMD TE LEIDEN.
Onze plaatsgenoot, de heer W. Gel-
tink, is tot onderwijzer benoemd aan de
Rudolf Sterner school te Leiden, onder
voorwaarde, dat hem vrijstelling van de
dienstplicht wordt verleend, waarvoor
hij tot nu toe uitstel van eerste oefening
genoot.
HOLTENSE WIELRENNERS
IN ACTIE.
In de Zaterdagavond gehouden „Ron
de van Dalfsen", georganiseerd door de
W.S-V. „De Volharding", eindigde Wim
Beijers op de 2e plaats achter de En-
schedese nieuweling Dokter. Deze liet
over de 60 km. een tijd van 1 uur 15
min. en 7 sec. afdrukken.
Henk Brink reed dezelfde avond in
de inter club wedstrijd te Heer de tussen
de Hengelose wielerclub „De Tuban-
ters" en de W.S.V. „Zwolle". Het was
een race voor amateurs en nieuwelin
gen.
Na een enerverende strijd werd Mattie
van den Heuvel wmnaar in de prach
tige tijd van 1 uur 46 min. en 16 sec.
over een afstand van 70 km. Tweede
werd Henk Scheuten; 3 Frans Nijmeijer;
4 J. Oude Lenfermk (Delden); 5 H. Veld
huis (Zwolle); 6 H. Boom (Markelo;; 7
A. van Uden (Oss); 8 Th. Bulten (Zwol
le); 9 R. Brugman; 10 J. Brinks (Holten);
11 B. Platei (Zwolle); en 12 J. ter Eist
(Deiden).
Zondag kwam Beijers uit in de Ronde
van Wapse (Dr.). Hij reed een goede
race en wist een viertal prémies in de
wacht te slepen. Vijf ronden voor het
einde moest hij echter wegens een lekke
band opgeven. Op dezelfde plaats moest
ook een andere renner afstappen. Deze
had de spijker, die waarschijnlijk 't lek
veroorzaakte, nog in de band. Dat was
pech voor beide renners, die goed op kop
lagen.
