50 jaren Espelo-school
Immk
DE ERE-LIJST
Gouden Jubileum
Espeio-scbool
Godsdienstonderwijs
en Jeugdwerk
Ck, Jeugdbeweging
Espelo
Een persoonlijke
herinnering van
Heester Bos
No. 21. Jaargang 5.
ZATERDAG 30 MEI 1953.
Verschijnt elke Zaterdag.
HOLTENS NIEUWSBLAD
De abonnementsprijs van dii. blad bedraagt f 1.15 p. kwartaal
Uitgave van de Stichting ,Jloltens Nieuwsblad"
te Holten. Telef. K 5Jf8S - 2SJt
Adv.-prijs115 m.m. a contantf 1.50. Iedere m.m. meer f 0.06
Op 3 Juni herdenken wij het feit, dat
50 jaren geleden in de bossen van Espelo
een school voor openbaar lager onder
wijs is gesticht.
De stichting dezer school, weliswaar
,niet zonder moeilijkheden en zeker met
zeer weinig vertrouwen, tot stand ge
bracht, is de jaren door een wijs besluit
gebleken te zijn.
De school heeft bewezen in een be
hoefte van de buurtbewoners te voor
zien.
Als tweemansscbaol gebouwd, is er,
althans de laatste 15 jaren, nimmer vrees
geweest, dat de bevolking van de school
zo zeer in aantal zou afnemen, dat één
klas zou moeten ledig staan en één on
derwijskracht zou moeten afvloeien.
Het tegendeel is veeleer het geval ge
weest.
Niet alleen het feit, dat de school te
midden van de gezinnen is komen te
staan, waaruit haar leerlingen voortkwa
men, is voor de buurtschap Espelo van
eminent belang gebleken, doch eveneens
is hierdoor een sterkere binding ontstaan
tussen de buurtgenoten van Espelo.
De school van Espelo heeft de jaren
door mede de taak vervuld van vereni
gingslokaal, zij is wat in. een dorp vaak
de kerk of het dorpshuis is, het centrum
geworden van de buurtschap waarop zich
aller aandacht concentreerde', waar de
buurtgenoten elkander vonden in gelijk
gerichte activiteit.
Het kon dan ook niet anders, of de
hoofden der school, die er in die 50 jaren
hun werk verrichtten, hebben in die ja
ren naast hun opvoedende taak een groot
arbeidsveld gevonden, op maatschappe
lijk gebied.
Ons past bij het 50 jarig feest een ere
saluut aan die Hoofden en onderwijzeres
sen, die met zoveel liefde en toewijding
de belangen van Espelo welhaast op alle
gebieden des levens hebben gediend, die
hebben gewerkt en geleefd voor Espelo
en met Espelo.
Wij mogen Gedeputeerde Staten van
Overijssel, die in de jaren 18981902 met
taaie hardnekkigheid hun besluit, dat te
Espelo een school moest worden gesticht,
hebben gehandhaafd en doorgezet, dank
baar zijn voor hun hardnekkigheid.
Dat de Bosschool te Espelo haar eigen
specifiek intieme karakter moge bewa
ren in de jaren die voor ons liggen, is 'n
wens, die ik haar gaarne medegeef.
Mr W. H. ENKLAAR,
Burgemeester van
Holten.
Op 3 en 4 Juni herdenkt Espelo het feit,
dat 50 jaar geleden de school werd ge
opend. Voor die tijd gingen de kinderen
in Dijkerhoek op school. Dit was voor
de jeugd van Espelo een hele afstand. Nog
kan men de ouderen hierover horen ver
tellen, hoe lopend in die dagen de lange
weg door alle weersomstandigheden heen
twee keer per dag werd afgelegd.
Algemeen werd dan ook de behoefte
gevoeld om in deze buurtschap een eigen
school te hebben. En ze kwam er. Op 15
Augustus 1902 gingen de schooldeuren
voor het eerst open en ging de toenmalige
jeugd het nieuwe gebouw binnen en een
„nieuwe" juffrouw en een „nieuwe"
meester zouden trachten hen kennis bij
te brengen.
Zo was dan het stille plekje in het bos
aan de toenmalige, nog zo zandige Raal-
terweg geworden tot een punt, waarom
heen zich in de loop der jaren het cultu
rele leven van de buurtschap concentreer
de.
En al was dan het leerlingenaantal niet
zo groot, toch kon de school beginnen
met twee leerkrachten. Dat ze in deze
50 jaar gegroeid is en nu 66 leerlingen
telt stemt tot vreugde.
Jaar in jaar uit kwamen nieuwe leer
lingen en ging een hoogste klas de school
verlaten, toegerust met een flinke dosis
kennis.
Niet alleen leerlingen kwamen en gin
gen, doch eveneens de leerkrachten, zij
het in niet zo talrijke mate. Meester Roe
lof sen deed als eerste zijn intrede en na
hem kwamen Birkenhagen, Vennink en
Haanstra. Verder de heren Rosendaal (2
broers), de heren K. Bos, P. van Arum, J.
H. C. Pleiter en A. J. Snijders.
Nog worden deze namen gehoord in de
buurtschap en gelukkig mogen we ons
prijzen, dat enkele van hen op 3 en 4 Juni
in ons midden zijn en met hen ook enkele
oud-onderwijzeressen, die hier op een
plattelands-tweemansschool terecht de
rechterhand van het schoolhoofd worden
genoemd.
Ook het onderwijs in deze 50 jaar is
meegegaan met de tijd en men heeft de
roep verstaan het onderwijs te verbete
ren en zo te maken, dat het voorbereidde
op het leven, dat steeds andere en hogere
eisen stelt.
Onderzoekingen op onderwijsgebied, in
de ruimste zin genomen en het vergelij
ken van de resultaten na afloop van de
schooljaren, bracht de onderwijsdeskun
digen er toe enige conclusies te trekken
en wel:
a. Het onderwijs moet berusten op een
goede psychologische basis. Hier die
nen dus de mensen van de weten
schap hand in hand te gaan met de
practijkmensen, i.e. de leerkrachten.
Derhalve onderzoek conclusie
toepassing bij het onderwijs.
b. Men dient meer rekening te houden
met het individuele, d.w.z. de leer
kracht moet de aanleg en capaciteit
van elke leerling, in acht nemen en
elk kind dient die leerstof aangebo
den te krijgen, die het kan verwer
ken. Dat dit zeer moeilijk te verwe
zenlijken is bij de huidige leerlingen-
schaal behoeft niet nader betoogd te
worden.
c. De school moet voorbereiden voor 't
leven.
d. De activiteit moet ontplooid worden.
De school moet zijn een instituut,
waar de kinderen iets „doen", waar
ze zelf moeten zoeken, vinden en toe
passen. Leer ze „denken".
Deze fundamentele eisen worden aller-
wege tegenwoordig als eerste eis gesteld
voor algehele ontplooiing van het kind.
Ook het godsdienstonderwijs op dé
school wordt trouw behartigd en is bij
ds Knipscheer, die momenteel dit gods
dienstonderwijs geeft in zeer goede han
den en geniet de grootste belangstelling
van de jeugd.
Het lichamelijk welzijn van de jeugd
wordt verzorgd door de Schoolartsen-
dienst en op gezette tijden verschijnt de
schoolarts en onderwerpt de leerlingen
aan een onderzoek, waarbij op eventuele
gebreken, afwijkingen enz. wordt gewe
zen, waarna de ouders worden verwezen
naar de huisarts ter verdere behandeling.
Vele jongens, die de school verlaten,
gaan, nu in Holten een Lagere Landbouw
school is gekomen, hier naar toe, om zich
theoretisch verder te bekwamen, terwijl
de meisjes naar de landbouwhuishoud-
school te Markelo of naar de landbouw-
huishoudcursus te Holten gaan.
Dit jaar voor het eerst heeft zich éen
betrekkelijk groot aantal leerlingen aan
gemeld voor de met 1 September 1953 te
openen school voor ULO te Holten.
Voor vele kinderen, die de nodige ca
paciteiten hebben is studeren een uit
komst, vooral daar waar een plaats op
het boerenbedrijf niet voor het grijpen
ligt. De doorstromingsmogelijkheden via
Landbouwschool en ULO zijn groot naar
velerlei kanten en dit kan een goede toe
komst betekenen voor onze plattelands
jongeren. Bovendien vormt het onderwijs
op deze school een fundament voor ver
dere studie.
Gouden jubileum Espelo. „Gouden"
houdt in: even stilstaan en teruggaan in
gedachten, doch ook vooruitgang, hier
boven geschetst. Vijftig jaar heeft het ge
bouw dienst gedaan en veel goeds heeft
het onderwijs, hierin gegeven, gebracht.
Met het oog op de toekomst gericht, ho
pen we, dat God het moge geven, dat nog
vele jaren met vrucht hier mag worden
gewerkt, tot verheffing van ons volk in
't algemeen en tot heil van Espelo in het
bijzonder.
H. J. HIDDINK,
Hoofd der school
te Espelo.
Mij is gevraagd ter gelegenheid van
het 50-jarig bestaan der school in Es
pelo, iets te schrijven met betrekking
tot het godsdienstonderwijs daar.
Welnu, dit kan alleen maar een tevre
denheidsbetuiging worden. De jaren door
wordt er wekelijks in opdracht van de
Kerkeraad der Hervormde Gemeente
godsdienstonderwijs gegeven en de sa
menwerking van personeel én predikant
was steeds bijzonder goed, terwijl men
duidelijk merkt, hoezeer dit onderwijs
door de ouders gewenst en gewaardeerd
wordt.
Daarbij komt nog iets. De school wordt
n.l. ook spontaan opengesteld voor al
lerlei kerkelijk werkde jeugdverenigin
gen vergaderen er geregeld, jaarfeesten
worden er gehouden, aan welker voorbe
reiding het Hoofd der School zijn krach
ten geeft, het Kerstfeest der Zondags
school wordt er gevierd.
Zo is de school in Espelo niet alleen
een gebouw, waarin het gewone onder
wijs wordt gegeven, maar zij is de jaren
door geworden tot een geestelijk cen
trum, waarover alle buurtbewoners zich
verheugen.
Ds M. J. W. KNIPSCHEER,
Ned. Herv. Predikant.
Mij werd gevraagd in enkele woorden
iets te vertellen over het Chr. Jeugd
werk in Espelo. Uit de aard der zaak zal
dit zeer beknopt moeten zijn. Dit Jeugd
werk, bestaande uit C.J.M.V.- en C.J.
V.F.-werk, neemt een belangrijke plaats
in de Jongeren wereld van Espelo in.
Twee Jongensclubs, twee Meisjesclubs en
een Jongemannengroep vormen te zamen
een grote groep van jongeren, die in hun
club vriendschap, ontspanning en ont
wikkeling vinden. Dat dit werk de in
stemming heeft van de ouders, blijkt tel
kens weer als de een of andere groep
een beroep op deze ouders doet. Hun
gewone bijeenkomsten vinden plaats in
een der lokalen van de O.L. school al
daar. Door de vriendelijke medewerking
van het Gemeentebestuur is het mogelijk
dit Jeugdwerk aldaar uit te oefenen.
U zult nu misschien vragen: wat doe
je daar nu met de Jeugd? Welnu, in en
kele woorden samenvattend, zou ik kun
nen antwoorden: wij werken aan de
Geestelijke-, Maatschappelijke- en Licha
melijke ontwikkeling van onze jonge
Zoals in de .verschillende artikeltjes in dit jubileumnummer
tot uitdrukking komt, hebben de hoofden van scholen en de
onderwijzeressen, die in de loop der jaren aan de openbare lagere
school te Espelo verbonden waren, een zeer belangrijke taak ver
vult jegens de Espelose gemeenschap. Hun namen mogen dan
ook met ere genoemd worden.
Wij laten ze hier in chronologische volgorde de revue passeren
met vermelding van de jaren, dat zij aan de school werkzaam
waren en gedenken met eerbied hen, die door de dood zijn
weggenomen.
De hoofden:
1902—1904 F. W. Roelofsen
19041908 W. H. Birkenhager f
1908—1913 J. H. Vennink
1913—1916 F. Haanstra
19161919 K. van Rosendal f
19191920 R. van Rosendal
1921—1934 K. Bos
19341939 P. van Arum
1940—1947 J. H. C. Pleiter
1947—1951 A. J. Snijders
1951H. J. Hiddink
De onderwijzeressen:
1902—1903 Mej. A. M. de Haan
19031904 Mej. W. van Dam
1904—1906 Mej. J. te Zijthof
19061907 Mej. A. Zweers
19071910 Mej. H. Meelis
19101913 Mej. G. B. J. Nieuwenhuis
1913—1914 Mej. G. P. Ensink
1914—1915 Mej. R. de Groot
1915—1919 Mej. G. de Groot
1919—1922 Mej. W. E. Wolters
1922—1927 Mej. A. v. d. Burg
1927—1929 Mej. H. G. v. d. Broeke
1929—1931 Mej. P. C. v. d. Berg
1931—1946 Mej. J. B. Wibbelink
1946Mej. E. v, d. Ridder
De namen der tijdelijke onderwijzers en onderwijzeressen kon
den in deze opsomming niet worden opgenomen.
llllllllllllllllllillllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllillllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllH^
mensen. Dank zij de Organisaties, waarbij
elke club is aangesloten, ontvangen
Leidsters en Leiders voorlichting om een
verantwoord programma aan hun leden
te brengen. Een programma, waaraan ze
iets hebben, niet alleen nu, maar ook
voor hun latere leven. Kerk- en Gemeen
tebestuur staan achter ons werk en sti
muleren dit waar mogelijk.
Wij zijn dankbaar voor dit werk in
Espelo. Dankbaar dat wij mogen mee
helpen onze jeugd op te voeden tot
mensen, die straks him verantwoordelijk
heid in de maatschappij zullen weten aan
te voelen. Deze verantwoordelijkheid zal
straks van de ouderen moeten worden
overgenomen in Kerkelijk en Gemeente
lijk leven.
Als in deze dagen Espelo feest viert
en met recht dan doet ook haar
Jeugd mee, omdat de school ook in haar
verenigingsleven zulk een grote plaats
inneemt.
H. HÏLVERINK,
Voorm. leider C.J.M.V. te Espelo.
Van de zijde van de Jeugdverenigin
gen te Espelo was men zo vriendelijk
hieraan nog het volgende toe te voegen
Het Chr. Jeugdwerk te Espelo is in
Maart '46 begonnen. In het begin was het
alleen nog maar een Meisjesclub van on
geveer 10 leden. Mientje Koopman en
Zwaantje Krikkink werden bereid gevon
den om deze groep te leiden, wat toen
snel uitstoelde.
Op initiatief van de C.J.M.V. uit Hol
ten werd in Oct. '47 ook met het jon
genswerk begonnen met pl.m. 9 leden.
Deze Jongensclub werd geleid door G. J.
Aanstoot en E. Krikkink.
Het eerste begin was natuurlijk moei
lijk, maar al gauw begon dit werk te
groeien en vaster vorm aan te nemen.
Het doel van beide clubs was om de
meisjes en jongens bijeen te brengen in
clubverband en om hen vertrouwd te
maken met het verenigingsleven.
Maar bovenal was het de bedoeling
om de meisjes en jongens elke week uit
de Bijbel te vertellen en te wijzen op onze
Heer en Heiland Jezus Christus.
De jeugd vraagt echter meerook spel
en sport of handenarbeid wordt veel ge
daan.
Zo hebben we getracht om de jeugd
van Espelo bekend te maken met het
wereldwijde C.J.M.V.-werk, wat voor
ons als C.J.M.V.ers later van een ge
weldige betekenis kan zijn.
Deze vorengenoemde clubs, de „Lente
klokjes" en „De Jonge Bouwers" omvat
ten thans alle jeugd van Espelo beneden
de zestien jaar, op heel enkele uitzon
dering na, van pl.m. 70 leden.
Uit deze jongensclub groeiden natuur
lijk jonge mannen, welke de vereniging
geen „goeden dag" konden zeggen. Van
daar, dat in de herfst '50 werd begonnen
met een Chr. Jonge Mannen vereniging
van 9 leden. Thans zijn er 18 leden.
Zodoende is het C.J.M.V.-werk en C.J.
V.F. een belangrijk stuk verenigings
leven in Espelo geworden.
't I® ruim twee en dertig jaar gele
den, dat we in Espelo kwamen. Ik vond
daar een knap schooltje met slechts een
en dertig leerlingen. Juffrouw Wolters
had er zestien onder haar hoede en ik
vijftien. Bij mijn vertrek telde de school
vier en vijftig leerlingen. Dus een mooie
vooruitgang. En thans zijn er bijna zeven
tig kinderen. Nog een duwtje en de school
kan veranderen in een driemansschool,
wat het onderwijs zeer ten goede zal
komen.
Als landbouwonderwijzer bewoog ik mij
veel op het gebied van de landbouw en
menige boerenvisite werd dan ook als
een landbouwles beschouwd. Het eerst
begon ik met de verbetering van de
pluimveestapel. We lieten een deskundig
spreker komen, die een zeer leerzame
lezing hield en we bestelden een kleine
vierhonderd broedeieren van de Witte
Leghorn, die destijds, volgens de experts,
de meest voordelige kip vwas in deze
streek. Het duurde niet lang oï ook bui
ten Espelo kwamen liefhebbers opdagen
voor broedeieren. Er waren er, die 's
morgens al voor zes uur aan de bel trok
ken om het begeerde materiaal machtig
te worden, dat tegen winkelprijs gele
verd werd. Een enkele werd boos, als hij
niet voldoende eieren kon krijgen, omdat
ze er niet waren. I
Het doet me genoegen en stemt mij tot
dankbaarheid de groei en bloei van de
school in de buurtschap Espelo en dit
gouden jubileum te mogen meemaken.
K. BOS.
