SAN FRANCISCO
Paramaribo
Gemarkt
^s$m
Millioenenstad in 100 jaar
Stad met vele kerken
Ledenvergadering
„Het Groene Kruis"
Nóóit meer
zwarte pannen
dank zij
SHELL BUTAGAS1
BUTAteS
Klein Velderman, Holten
Op de Maandag j.l. te llijssen gehou
den veemarkt waren aangevoerd: 947
runderen (vette koeien 87, guste koeien
239, melk- en kalfkoeien 210, pinken
156, graskalveren 124, nuchtere kalve
ren 131), 641 varkens (drachtige zeu
gen 27, loopvarkens 24, biggen 590), 2
schapen.
Prijzen: Vette koeien: eerste kwali
teit van f2,88 tot f2,98; tweede kwali
teit van f2,70 tot f2,85; derde kwali
teit van f 2,50 tot f 2,68 per k.g. slacht -
gewicht. Guste koeien van f560,- tot
f820,- per stuk. Meik- en kalfkoeien
van f580,- tot f 1000,- per stuk. Pin
ken van f370,- tot f580,- per stuk.
Graskalveren van f 190,- tot f 350,- per
stuk. Nuchtere kalveren van f28,- tot
f40,- per stuk. Drachtige zeugen van
f250,- tot f300,- per stuk. Loopvarkens
van f50,- tot f70,- per stuk. Biggen van
f 4,75 tot f 5,25 per week.
Overzicht handel:
Vette koeien en stieren: het aanbod
was niet groot, maar de handel had een
vlug verloop; voor een prima dier wa
ren de prijzen iets hoger.
Guste koeien: het aanbod was weer
groot, trokken weer goed belangstelling
en brachten weer hoge prijzen op.
Gebruiksvee: het aanbod was groter,
doch de handel onderging geen verande
ring; een best dier was goed te plaatsen
tegen gelijkblijvende prijzen.
Pinken en kalveren: de aanvoer was
groter, de handel had een tamelijk vlug
verloop, doch in de prijzen was weinig
verandering.
Nuchtere kalveren; het aanbod was ge
lijk de vorige markt, de handel willig
en de prijzen iets hoger.
Varkens en biggen: het aanbod was
gelijk de vorige markt, de handel kalm,
de prijzen onveranderd.
ZWARTE LIJST VOOR
NIET-CREDIETWAARDIGEN.
De heer H. Wormgoor heeft onlangs
in een vergadering van de Holtense Han
delsvereniging iets verteld over de wer
king van het Overijssels Advies-, Bemid-
delings- en Incassobureau, directeur de
heer G. Ie Loux te Almelo, en daarbij in
het bijzonder gesproken over het systeem
van incasso door middel van de zwarte
lijst.
Niet iedereen weet de tering naar de
nering, zoals een goed Hollands spreek
woord ons vermaant en daarvan worden
de zakenmensen dikwijls de dupe. Reeds
vele jaren heeft men hier uitgezien naar
een systeem om ernstige verliezen te
voorkomen en in dit verband gaf de heer
Wormgoor zijn uiteenzetting, welke wij
door plaatsgebrek niet konden opnemen.
De bedoeling van 't systeem der zwar
te lijst is, om de middenstanders, dus uit
sluitend de detaillisten, welke bij dit bu
reau zijn aangesloten, te waarschuwen
voor niet-credietwaardige kopers. Wan
neer dus iemand, die op de zwarte lijst
vermeld staat, bij een zakenman
komt om goederen op crediet te kopen,
dan kan deze zakenman in een boekje
zien of deze persoon op de zwarte lijst
staat of niet. In het eerste geval zal hij
weigeren crediet te verlenen. Nu gebeurt
het in de praktijk heel dikwijls, dat,
wanneer iemand z'n hoofd stoot, hij er
toe over gaat z'n oude schulden te be
talen, zodat uiteindelijk de ene midden
stander er toe bijdraagt, dat de andere
zakenman z'n geld krijgt.
Dit systeem is door het genoemde bu
reau opgezet over geheel Twente en in
het z.g. Zwart Boek komen dan ook
namen en adressen voor van wanbetalers,
plaatsgewijze en alphabetiseh gerang
schikt, zodat een zakenman uit Rijssen
wordt gewaarschuwd voor iemand* uit
Holten. Elke aangesloten zakenman krijgt
een Zwart Boek en dit wordt elke drie
maanden aangevuld en herzien. Het ge
heel vraagt veel organisatie, doch heeft
reeds bewezen in een dringende behoefte
te voorzien.
Ook buitenkerkelijke Surina-
mers staan niet los van de kerk.
Evang. Broedergemeente en R.K.
Kerk numeriek het sterkst.
Een van de vele eigenschappen
goede en kwade welke het neger
ras heet te hebben, is die van diep
religieus te zijn. En een feit is, dat de
Surinaamse neger, met zijn afstamme
lingen en nakomelingen, steeds het
bewijs levert erg gebonden te zijn aan
godsdienst. Of op zijn minst aan de
kerk. Het deel van de Surinaamse be
volking (de Europeanen hier uiter
aard niet meegerekend), dat niet bij
een kerkgenootschap is aangesloten,
mag, verhoudingsgewijs, stellig wel 't
geringste ter wereld geacht worden.
De laatst gehouden (en enige) volks
telling in Suriname noemde een per
centage van nog geen achtste deel
als niet aangesloten bij een of ander
kerkgenootschap.
Wanneer alle gelovigen in dit landje
de heilsboodschap op dezelfde wijze
zouden verstaan, zouden drie Sint
Pieterskerken te Rome nog niet de
helft van deze gelovigen kunnen ber
gen, want van de ruim 250.000 inwo
ners van Suriname zijn meer dan 230
duizend officieel alleen niet inge
schreven bij een of ander kerkgenoot
schap, maar ook trouwe bezoekers
van hun kerk. „Buitenkerkelijken",
zoals in Nederland, kent Suriname
niet in de zin, zoals er in Europa en
elders onder wordt verstaan. Wat hier
niet ter kerke gaat, zit nog in een of
andere kerkorganisatie, zoals jeugd
verenigingen enz. De Zondag is de
kerkdag, ook voor degenen, die geen
voet buiten hun huis zetten. Op die
knettert Paramaribo's enige om
roep door alle huiskamers met de
sonore klank van dominees-stemmen
of het ijle gezang van de kerkgangers.
En die radio-luisteraar is dan de „bui
tenkerkelijke" Surinamer. Op alle
christelijke feestdagen lopen boven
dien de kerken stampvol met personen
die er anders niet of zeer zelden naar
toegaan. Misschien lossen ze dan een
mystieke schuld in, maar een feit
blijft, dat ze daarmee bewijzen niet
los van de kerk te staan. Hoe zou het
trouwens ook anders kunnen in een
land van Afrikaanse negers (met hun
afstammelingen)waar alle godsdien
sten elkaar vredig ontmoeten, zelden
elkaar uit de weg gaan, meestal
elkaar vinden in een gemengd huwe
lijk of in buitenechtelijke samenle
ving?
Veel Mohammedanen en Hindoes.
De christelijke godsdiensten zijn
elk afzonderlijk tenminste nume
riek in de minderheid ten aanzien
van enige andere. Zo zijn er in Suri
name 50.000 Mohammedanen en nog
45.000 Hindoes. Verder zijn er o.m.
4000 Confucianen en ruim 500 Israëlie
ten. Onder de christelijke kerken
staan de Evangelische Broeder-ge
meente (Moravische Broeders) en de
Rooms-Katholieken numeriek het
sterkst, met in totaal 72000 leden
tegenover de Nederlands Hervorm
den en Lutheranen met tezamen een
15.000 lidmaten. Dit' is ook logisch.
De Moravische Broeders en de R.K.
Missie dateren nog uit de slaventijd
en zijn, als de enige van toen, die zich
het slavenlot aantrokken, tot op van
daag de volkskerken bij uitstek ge
bleven.
Tot vandaag-aan-de-dag heten de
Lutheranen en Ned. Hervormden in
de volksmond nog de „bakra-kerkie"
(kerk der blanken), daar zij in het
grijze verleden vrijwel uitsluitend
hun vleugelen openden voor blanke
meesters.
Met dit alles staat er in Suriname
een respectabel aantal kerken en
bedehuizen, onevenredig met de be
volkingssterkte. En waar Suriname
in vele opzichten slechts Paramaribo
is, concentreert zich alles in de hoofd
stad. Daar staan reeds dertig kerken
en bedehuizen, de vijftien moskees
en tempels der Hindoes en Moham
medanen niet meegerekend. Wat er
zich sinds 1946, na het einde van de
wereldoorlog II, nog is komen vesti
gen, laten wij buiten deze telling, of
schoon het er niet zo weinig zijn: de
Zevendedag Adventisten, de Jehova
getuigen, de Koptische kerk uit Ethi
opië, de Pilgrim Holiness Mission uit
de Verenigde Staten en nog meer.
Godsvrucht en realisme.
In de districten vindt men door
gaans geen vertegenwoordigers van
deze secten, maar van de overige; eer
der genoemde kerkgenootschappen,
des te meer. 't Aantal kerkgebouwen,
vooral in het grote district Suriname,
is eens zo groot als in Paramaribo, al
is een deel daarvan in een zodanige
toestand komen te verkeren, dat ver
der gebruik soms bijna gevaarlijk
moet worden genoemd. Wanneer de
mentaliteit van een volk moet wor
den beoordeeld naar zijn kerken en
bedehuizen, tenminste naar 't aantal
daarvan, dan zou men allicht gaan
veronderstellen, dat de Surinamer
wegdoezelt in een ijl spiritualisme.
Niets is echter minder waar. De com
binatie van godsvrucht en kale nuch
terheid (en soms nog restanten van
Afrikaans bijgeloof) is 'n kunst, welke
de Surinamer, zeker die van neger-
afkomst, uitermate goed verstaat.
INWONERTAL IN HONDERD JAAR
VAN 850 OP 3.000.000.
„GOUD....!"
In de vijftiger jaren van de vo
rige eeuw klonk de kreet „goud"
door de primitieve kampementen
van Californië, een der meest
„romantische" staten van Noord-
Amerika. De „goldrush" begon,
maar na korte tijd keerden de
meeste goudzoekers terug; haas
tig gebouwde scheepswerfjes rot
ten weg. Thans zijn over de wer
ven en de gezonken oude boten
straten gebouwd. Poelen en mod-
derbanken werden dxooggelegd
en de grote boten meren thans
aan moderne steigers.
Toevallig ontdekt.
De eerste bewoners van San Fran
cisco waren Spaanse soldaten en
priesters, die de baai toevallig ont
dekten op een 500 mijl lange mars
van San Diego uit het Zuiden. Dat
was in 1769, toen Amsterdam een al
oude stad was en toen Don Gaspar de
Portola, kort tevoren tot gouverneur
van Californië benoemd, voor 't eerst
de haven zag en in gebed op de knie-
en zonk. In 1775 liet het kleine kar
veel San Carlos het anker in de baai
vallen, het eerste schip, dat de haven
was binnengevaren. Nog pas 175 jaren
geleden. Thans leggen niet minder
dan 177 verschillende scheepvaart
maatschappijen hun schepen m deze
stad geregeld aan.
Zelfs in het midden van de vorige
eeuw, in 1847, woonden slechts 850
mensen in San Francisco en omgeving.
Thans meer dan drie millioen. Ameri-
ka's jeugd denkt over San Francisco
als een oude stad. Maar Amerika's
ouderdom is gelijk een uur in de
wereldgeschiedenis.
De grootste brug van de wereld,
eigenlijk een aaneenschakeling van
bruggen, is de San Francisco-Oakland
Bay Brug. Zij is meer dan acht mijl
lang; heeft meer dan 77 millioen dol
lar gekost; tijdens het bouwen kwa
men 24 arbeiders om het leven. De
brug is een „twee-dekker". Op het
bovenste dek zijn zes verkeerslanen
voor personenauto's; het beneden-dek
heeft vijf lanen, waarvan drie uitslui
tend voor vrachtwagens. Een andere
enorme brug is de Golden Gate Brug,
in 1937 voltooid. Deze brug geeft de
duizend mijl lange weg van Seattle
naar het Zuiden een onafgebroken
verbinding. In de grote baai liggen
vele eilanden. Twee ervan hebben een
wereldvermaardheid. Alcatraz, de
nachtmerrie van alle gevangenen; en
Treasure Island, een kunstmatig
eiland, drooggelegd en opgehoogd
speciaal voor de wereldtentoonstel
ling van 1939. Alcatraz, bijgenaamd de
rots, is een moderne gevangenis, maai
de meeste gevangenen, die daar bin
nentreden, sterven op 't barre eiland.
Zeven maal afgebrand in één eeuw.
Waar men zich ook in San Fran
cisco bevindt, men is zich altijd be
wust van de zee. Mensen, honderden
mijlen verwijderd, spreken over hun
„Bay", alsof zij er wonen. Maar zelfs
een haven zó adembenemend schoon
en zó diep en uitgestrekt als die van
de Golden Gate, is slechts zo belang
rijk als haar achterland is. En ook in
dit opzicht is San Francisco gezegend.
Amerika's vijftien Westelijke staten,
die voornamelijk op de haven van
San Francisco aangewezen zijn, pro
duceren 69 pet. van het Amerikaanse
graan, dat in alle 48 staten in totaal
wordt geoogst. De rijkdom van de 15
staten blijkt tevens uit de, in dit geval
niet zo dorre, statistieken, die aan
tonen dat 72 pet. van alle suikerbie
ten, 34 pet. van het rundvee, 58 pet.
van de schapen, 55 pet. van de wol,
70 pet. van het hout en 50 pet. van de
vis door deze streken wordt geleverd.
De vijftien staten beschikken over de
helft van de Amerikaanse kolen, 94
pet. van het koper, 52 pet. van 't lood,
de helft van al het zink, 21 pet. van
het natuurlijke gas, 31 pet. van alle
petroleum en 99 pet. van al het goud
en zilver.
Geen wonder, dat na elke brand,
na elke aardbeving de stad opnieuw
moest ontstaan. Geen wonder, dat
Phoenix, de vogel die uit zijn as her
rees, het symbool van San Francisco
is. Nog zijn er vele oude gebouwen
van de tijd der Spaanse missionaris
sen, maar het San Francisco van heden
is voornamelijk de stad, die na de
brand van 1906, een ramp afschuwe
lijk in felheid en omvang, opnieuw
werd gebouwd. Daarom is San Fran
cisco de nieuwste van de cosmopoli-
tische wereldsteden.
San Francisco heeft de steilste stra
ten van de wereld. Market Street is
in de benedenstad vlak genoeg, maar
naarmate deze verkeersader de heu
vels opklimt naar de beroemde Nob
Hill en Telegraph Hill met haar prach
tige vergezichten, bekruipt de auto
rijder het gevoel, of hij regelrecht de
Alpen oprijdt. Kabel-trams trekken
haar passagiers de heuvels op. San
Francisco heeft zestig parken voor de
ontspanning van zijn bevolking; het
prachtige zeestrand is meer dan vijf
kilometer lang.
Een van elke zes San Franciscans
is in het buitenland geboren, doch de
Chinezen hebben van alle vreemde
lingen de meeste aandacht voor zich
opgeëist.
Iedereen, die de stad bezoekt kan
China zien zonder de Stille Oceaan
over te steken. De Chinezen hebben
hun eigen stad van tien blokken, waar
practisch geen blanken wonen: China
town. Het is alsof een deel van Hong
kong of Peking rechtstreeks naar hier
is overgeplaatst. Chinees is de voer
taal, er is een Chinese telefooncen
trale met Chinese telefoonjuffrouwen.
Er zijn Chinese winkels, banken,
restaurants en vermaaksgelegenhe-
In China verschijnen geen betere
couranten dan de Chinese dagbladen
van San Francisco. In belangrijkheid
volgen dan Mexicaanse en Spaanse
wijken.
Hier pralen de vrolijk felle kleu
ren van zuidelijke klederdrachten en
rode daken op verblindend witte
muren, patio's met verborgen nissen
voor Maria-beelden. Trots zijn de
vrouwen en meisjes van „Little Mexi
co" op hun gitzwarte vlechten en
glanzende chignons. Tango en rumba
houden de schetterende rel der jitter
bugs op een afstand. Men ziet in San
Francisco ook meer bloemen dan in
de meeste Amerikaanse steden.
San Francisco heeft 350 kerken en
naast haar talrijke particuliere onge
veer 200 openbare scholen.
De bevolking is minzamer in de
omgang dan die van het stugge New
York, vandaar dat geen enkele stad
in Amerika, met uitzondering van het
onstabiele Los Angeles, een groter
aantal clubs en verenigingen heeft
dan San Francisco, van prijzenswaar
dige liefdadigheid en opvoedkundige
instellingen tot de club voor het be
houd van monumenten op honden- en
kattengraven toe. San Francisco telt
meer dan 500 hotels, tal van biblio
theken en enkele musea, welke de
nieuwe rijkdom van de „Hoofdstad
van het Westen" accentueren.
San Francisco, jonger en kleiner
en armer aan cultuur dan Parijs, is
echter bijna even cosmopolitisch.
Sterkste groei.
In 1914 begon San Francisco's
sterkste groei. De opening van het
Panama-kanaal bracht het industri
ële en bevolkingrijke Oosten van de
Verenigde Staten twee tot drie we
ken dichter bij per schip. Voordien
moest men langs het uiterste puntje
van Zuid-Amerika, Kaap Hoorn, zei
len. Binnen dertig jaar na de opening
van Teddy Roosevelts Panama-kanaal
groeide de provincieplaats San Fran
cisco tot 'n wereldstad. Zij is nu een
van de belangrijkste financiële centra
van de Verenigde Staten.
Omdat de stad zo jong is, behoren
haar haven-installaties tot de beste
en meest moderne van Amerika. In
1914 exporteerde de haven voor een
waarde van ongeveer 60 millioen dol
lars, thans is dit gestegen tot meer
dan een half milliard. Het aantal in
dustrieën in de omgeving van de Baai
is sinds '14 eveneens verveelvoudigd.
Maar San Francisco schijnt altijd
extra moeite te doen om mét de groei
van het bankwezen, van de havenwer
ken en de industrieën, de vooruit
gang van het culturele leven gelijke
tred te doen houden. De San Fransis-
co-Opera doet in prestatie weinig on
der voor de befaamde Metropolitan-
Opera van New York. De ook in Ne
derland vermaarde Pierre Monteux
heeft het San Fransisco Symphonie-
Orkest tot een der beste ter wereld
gemaakt. De Amerikaanse schrijver
William Saroyan getuigde: „Weinig
steden hebben een grotere toekomst
belofte. Geen stad nodigt het hart uit
te leven zoals San Fransisco 't doet
In de benedenstad ratelen trucks
en treinen, op de beurs is de nervo
siteit van geldkoorts; wolkenkrab
bers steken hun scherpe zakelijkheid
naar de hemel, alsof zij al het oude
willen wegvagen. Maar de moderne
tijden zijn in deze stad getemperd.
Getemperd door de niet te verwoes
ten schoonheid van mensen, geboren
uit mengeling van volken, door de
zachtheid van het zonnige klimaat,
waar de winter slechts een tijdelijke
gast is.
JAARLIJKSE ALGEMENE
van de Vereniging
op Woensdag 22 April a.s. des avonds 7.30
uur in HOTEL HOLTERMAN.
TE BEHANDELEN:
1. Opening en notulen.
2. Ingekomen stukken en mededelingen.
3. Jaarverslag van de Secretaris.
4. Jaarverslag van de Penningmeester.
5. Rapport controle-commissie en benoeming
nieuwe commissie.
6. Bestuursverkiezing wegens periodiek af
treden van Mevr. A. Soer - Stokkers en de
heren G. Brands en A. Fransen.
7. Rondvraag en sluiting.
Groene Kruisleden komt ter vergadering.
Uw leven en huishouding worden veel
gemakkelijker afs U Shell Butagas
neemt. Zónder roet of as, zónder stof
of rook, kunt U dan
KOKEN
VERLICHTEN
VERWARMEN
WATER WARM MAKEN
KOELEN
STRIJKEN 8^
Vraag inlichtingen, prijzen en...
gratis demonstratie I
SHiLL
NEBERLAND N.W.
Afdeling Butagas Den Haag
Wassenaarseweg 80, Tel. 183400.
