Ter Horst - Fabrika *»min Tarilii 20 Mart 1835 tarihinde bay G. ter Horst dokuma fabrikasini §enlikle agmi§tir. §imdiki pansiyonunuz kar§isinda kügük bir bina yapilmi§, 47 tane dokuma-makinesi ve 49 i§gi iie ter Horst firmasi böyle ba§lamistir. Pamuklu kuma§lar yapiyormu§ amma i§i kolay degilmi§, makineler el ile gali§tirmak lazimmi§. 1850 Senesine kadar ticareti 50k iyimi§ amma yava§ pamuklu kuma§lar az satilmaya ba§layinca fabrika stop etmek istememi§, bir 50k i§gi ve i§gi ailerleri fabrikaya bagli oldugundan iyi dü§ünmü§ler ve yeni plan kurmu§lar. O zaman Endonezya Hollanda'ya baglimi? ve oradan buraya kahve geliyordu. Bu kahve kendirden yapilmi§ guvarlar ile Hollanda'ya gönderirlermi§. §imdi ter Horst dü§ündü? Nigin fabrikamizda kendir iplerinden guvallar yapmiyacagiz? Ve böyle oldu ve o zamandan beri Rijssen'de kendir endüstri ba§ladi. 12 Ya§inda kiz veya erkekler fabrikada gali§mi§lar. Ilk okul bittikten sonra hemen para kazanmak isteyenler. Orada haftanin kazanc f 2,veya f3,mi§ gengler icin biiyük i§giler haftada f 5,kazaniyormu§ ve günde 12 saat gali§mak vardi. Fabrikada gali§an i§gilerin aileleri evde kendir guvallar dikiyorlarmi? biraz para kazanmak igin, haftada 50 veya 60 sent alilarmi§. O zamanlar i§giler kügük evlerde oturuyorlarmi§, bir oda, mutfak ve inek veya tavuk yeti§mek igin kügük bir yer. Ev kiralari haftada takriben 60 sent imi§. 1862 Senesinde ter Horst'un oglu Inglitere'ye gitmi§, o zamanlari Ingilizler bir buhar makinesi icat etmi§ler. Kendi fabrikasinida modern yapmak istiyen ter Horst 3 sene sonra Rijssen'de buhar kazanini kuruyor ve haftada 20.000 kilo ip imal ediyordu. Ilk öncesi i§giler ali§madilar amma sonra §ey iyi yürümege baslami§lar. O zamanda Rijssen kügük yermi§ 2.000 nüfüslü (§imdi 18.000) amma ter Horst bu kügük yere tren getirtmi§, yük katari Rijssen'e kendir teslim edermi§. 1900 Senesinde büyük bir yangin gikarak dokuma kisimdan hig bir §ey kalmami$. Bu büyük felaketmi§ amma nihayet yeni bina ve makineler kurdurmu§lar ve böylece i§i tekrar ele almi§. 2

Erfgoed Rijssen-Holten

Het Anker | 1972 | | pagina 4