75 jaar geleden en nu:
een verschil van dag en nacht
27
als paklinnens voor het emballeren van partijen
textielgoederen,
als binnenwerk in de schoenenindustrie,
als wapening in de papier- en bitumenindustrie,
als filterdoeken voor industrieel gebruik,
als basis voor de vervaardiging van linoleum,
als basis voor de vervaardiging van kunstleer,
als basis voor de vervaardiging van zgn. tufted
carpets,
als basis voor de vervaardiging van plastic tegels.
Geprepareerd juteweefsel wordt gebruikt als ca-
mouflagenetten voor het leger. Jutekleden zijn
onmisbaar bij de wegenbouw voor de afscher
ming tegen weersinvloeden van pas gestort beton,
terwijl een speciaal weefsel, versterkt met ijzer-
draad, dienst doet in de mijnen als bescherming in
de gangen tegen steengruis.
Ook de meubel- en pettenindustrie, de matrassen
en matrasdekkenindustrie verwerken juteweef-
sels.
Jutedoek, als wandbekleding (o.a. in musea) geeft
een warm effect.
In land- en tuinbouw en veeteelt worden jute-
weefsels gebruikt voor dekkleden, oogstkleden,
koedekken en als zgn. boomkwekerslinnen, nl.
voor het beschermen van de wortelkluiten.
Scheepvaartlijnen achten de jute onvervangbaar
voor separatiekleden en broekings, terwijl de
stepperijen juteweefsels gebruiken als basis van
hun artikel.
De toepassingsmogelijkheden voor jutegarens lig
gen vooral bij de vervaardiging van conventio
nele tapijten, panlappen, tomatentouw en bloe-
mentouw. Het wordt gebruikt voor het breeuwen
van scheepsdekken, als isolatiemateriaal, als ba-
contouw, voor de fabricage van strohulzen en
voor de kabelindustrie.
Jute heeft zijn plaats in de samenleving gevon
den.
1885: Meisjes en jongens van 12 jaar verlaten de
Lagere School om deel te gaan nemen in het ar
beidsproces. In Rijssen is dat niet anders en velen
vinden werk bij Ter Horst. De meesten van hen
weten dan al wat werken is: al enkele jaren heb
ben zij hun ouders moeten helpen bij het bewer
ken van een stuk gepachte grond - rogge en
aardappelen - waarvan de opbrengst het belang
rijkste voedsel vormt voor de arbeidersgezinnen.
Voorzien van een getuigschrift van het school
hoofd gaan zij op twaalfjarige leeftijd aan de slag,
nu echt geld verdienen. De meisjes worden in
hoofdzaak opgeleid voor de spinnerij, de jongens
voor de weverij. Ze verdienen Fl. 2.- tot Fl. 3.-
per week. Als volleerde spinster kunnen de meis
jes het tot Fl. 4.- brengen. Het gemiddelde loon
voor volwassen mannen bedraagt omstreeks
Fl. 5.- per week tenzij zij bijzondere werkzaam
heden verrichten.
Twaalf uur duurt de arbeidsdag, onderbroken
door een schafttijd van één uur. In omstreeks 200
gezinnen in Rijssen wordt 50 a 60 cent per week
bijverdiend, doordat de vrouwen thuis zakken
naaien, terwijl hun mannen in 'n stoom" wer
ken. Iedere morgen rijden zij de zakken met grote
kruiwagens naar de fabriek en ontvangen daar
nieuw jutedoek voor de volgende partij.
Voor zieken en zwakken is er weinig uitzicht in
de wereld van 1885. De ouden van dagen en min
der validen hebben in Rijssen nog het voordeel,
dat zij zo lang mogelijk aan het werk worden ge
houden. Bij Ter Horst worden zij niet ontslagen
om plaats te maken voor jongere en dus goed
kopere krachten. Elders komt dit maar al te vaak
voor.
