De obsessie van de verjaarstraktatie
14
Een traditie, die in vele gevallen
zichzelf heeft overleefd.
De Sint Nicolaasmentaliteit is helaas
ons allen niet gegeven, maar toch
doen zich omstandigheden voor, dat
deze ons tegen onze eigen wil wordt opge-
gedrongen, zodat wij ons genoodzaakt zien
een rol te spelen, die ons, om de techni
sche term maar eens te gebruiken, geens
zins op het lijf geschreven is.
Zoals de goed-heiligman, naar de historie
wil, zijn verjaardag gebruikte om „al goed
doende rond te gaan", zo zien wij ons
eenmaal per jaar gesteld voor de traditie,
die langzamerhand tot een plicht is uitge
groeid, om de ploeg, de afdeling, ja soms
zelfs het hele bedrijf in de feestvreugde
te laten delen door met kwistige hand een
traktatie uit te delen.
V er j aardagsbelasting.
Er zit iets aardigs in deze gewoonte, dat
zij vooropgesteld. Maar het is een aardig
heid, die in vele gevallen zichzelf heeft
overleefd en die geworden is tot een be
lasting voor de jarige, die hem het genoe
gen van de feestdag vergalt. En als het
zover is gekomen, wordt het trakteren op
kantoor of in de fabriek een dwang, waar
aan iedere spontaniteit ontbreekt en die
de jarige van feestvarken tot slachtoffer
degradeert.
Hoe is een dergelijk gebruik ontstaan en
waarom wordt het gehandhaafd
Och, historisch is het gemakkelijk te ver
klaren. In de eerste plaats zijn we met de
„verjaardagstraktatie" bij wijze van spre
ken groot gebracht.
In de familiekring zijn het de taartjes,
waarop de gezinsleden en gelukwensende
bezoekers worden vergast. En op school
was het het koekjestrommeltje met kleve
rige zuurtjes, of toffees plus de feestsigaar
voor de meester.
Bovendien, en daar ligt waarschijnlijk de
grondoorzaak, bestaat in het bedrijf de
trakteergewoonte ook al langer dan van
daag. Die is vermoedelijk geboren op het
ogenblik, dat de onderneming het karakter
van eenmanszaak verloor. Toen de baas
jarig werd, fuifde hij zijn knecht op een
borrel en de knecht op zijn beurt wilde
ook niet achterblijven. Die goede gewoonte
werd aangehouden, ook toen er vijf knech
ten kwamen en tien.
En daarbij is het niet gebleven. Andere
afdelingen, die erbij kwamen, gingen deze
gewoonte overnemen en een boekhouder,
die naar een ander bedrijf ging, introdu
ceerde daar de verjaardagstraktatie.
Zo raakte de bal aan het rollen. En zij
rolt nog steeds. Door de fabrieken rolt zij
en vooral door de kantoren, waar de en
tourage en het zittende werk zich betera
lenen voor het nuttigen van een gebakjf^fc
Door de typekamer, waar dertig machine:^
even zwijgen voor een gelukwens en een
traktatie. Dat is ruw geschat 10,Een
heel bedrag voor een typiste, die in haar
eigen levensonderhoud moet voorzien. Maar
ze kan niet achterblijven, want de anderen
doen het ook. En lustig rolt de bal voort.
Door de kamers van de bazen, de afdelings
chefs, de bedrijfsleiders, de directiesecreta
rissen, de directeuren.
Allen doen zij mee. Omdat het zo'n aar
dige gewoonte is, omdat de anderen het
ook doen
En zó kan het gebeuren, dat de jarige op
zijn geboortedag van de bakker een reke
ning van laten we 't niet overdrijven
50,gepresenteerd krijgt voor „gebakjes
aan U Edelen geleverd".
Zonder dat hij daarover bij de boekhouder
een declaratie kan indienen voor „trakta
tie aan U Edelen verstrekt". Vindt U 't
tóch overdreven die vijftig pop
