Het .Köknkreantje reeds 47 jaar
gast in vele Rijssense gezinnen
VEERTIG JAAR
JUBILEUM-PRI] S VRAAG
,UW EIGEN OUDE STAD'
geleden schreef het
Weekblad voor Rijssen
dient
heel de huid
NOTTER
„Looft den Heer"
maakte uitstapje
Openstelling kastelen
Aan- en Verk. Ver. op stap
Albatrossen krijgen
extra zoul
regen
Vrijdag 21 mei 1965
WEEKBLAD VOOR RIJSSEN
Pagina 5
Reeds meer dan 47 jaar is het geleden, dat wijlen de heer G. ten
Cate „Het Weekblad voor Rijssen*' uitgaf. In al die jaren is het
W eekblad een welkome gast geweest in praktisch alle Rijssense
gezinnen. Momenteel wordt het Weekblad door ongeveer 2800 ge
zinnen wekelijks gelezen, terwijl enkele honderden exemplaren
worden verzonden naar abonnees in geheel Nederland, die in het
\V eekblad de band zien, waarmede zij met hun geboorteplaats nog
enigszins verbonden kunnen blijven. Daarnaast zijn nog een aantal
emigranten in Amerika, Canada en Nieuw-Zeeland op het Weekblad
geabonneerd.
Uitgever was tevens redacteur
Muilen
Kaarsen wegens gebrek
aan petroleum
Deze prijsvraag voor onze lezers brengen wij onder het motto
„Uw eigen oude stad". Wij hebben nl. 'n serie interessante foto's
van oud-Rijssen kunnen vinden, welke wij 3 achtereenvolgende
weken gaan publiceren, elke week drie foto's.
Uw taak zal het zijn de gebouwen, huizen of straten te noemen.
Het is aan te bevelen de nummers van 21 en 28 mei goed te be
waren. In onze uitgave van vrijdag 4 juni publiceren wij tot
wanneer en hoe u uw oplossingen kunt inzenden.
Als prijzen stellen wij beschikbaar waardebonnen, welke u kunt be
steden bij onze adverteerders. - le prijs f 50,-; 2e prijs f 25,-; 3e
prijs f 15,-; 4e prijs f 7,50; 5e prijs f 2,50.
De eerste drie (genummerde) foto's vindt u op deze pagina.
Het Weekblad had vroeger niet de pretentie,
een belangrijk blad te zijn, waarin wereld
nieuws werd verwerkt of Nederlands nieuws
werd gecommentarieerd.
Dat was vroeger en ook heden ten dage
niet het geval. Het Weekblad is nooit anders
geweest en wil niet anders zijn, dan „een kro
niek" een kroniek van het plaatselijk gebeure.
Aan de orde komt art. 84: verbod zwem
men.
De heer Pluimers heeft vroeger al eens ge
hoopt, dat hier een zweminrichting zou komen.
Zou dat nu niet kunnen?
De voorz. is er sterk voor daartoe pogin
gen aan te wenden, doch dat is thans niet aan
de orde; het gaat nu alleen over den inhoud
van art. 84.
De heer Siegerink merkt op, dat dit art.
waakt voor de goede zeden en hij wenscht
er bij opgenomen te zien, dat het verboden is
zich één uur na zonsondergang nog in de Groe
ne Kruis-bosschen te bevinden.
De Voorz. vindt dat wel wat sterk; de per
soonlijke vrijheid wordt daardoor te veel aan
banden gelegd. Bovendien is het moeilijk te
omschrijven, wat men onder die bosschen ver
staat. Hoort de Lentfertsw. er b.v. ook bij? Men
zou den ouden Goorschen weg ook bosch kun
nen noemen.
Weth. Otten: Men kan den openbaren weg
niet verbieden.
De Voorz.: Volgens art. 1 zijn de bermen
zelfs nog onder den openbaren weg begre
pen. Nauwkeurig toezicht is gewenscht, maar
dan is uitbreiding der politie nodig.
De heer Siegerink wenscht, dat het ver
boden is gemeente eigendommen en -bosschen
te bezoeken een uur na zonsondergang.
De heer Pluimers: Men moet de jeugd niet
alle genoegen ontnemen. Er komt geen onzede
lijkheid voor. De heer Ligtenberg: U zou de
heele wereld wel als een draaimolen willen
inrichten.
Het voorstel Siegerink wordt in stemming
gebracht en met 9 tegen 2 st. aangenomen.
Tegen stemden de heeren Pluimers en Van
Willige.
Een greep uit een raadsverslag d.d. 22 mei 1925
Art. 94, betreffende Zondagssluiting van ca
fe's.
Weth. Otten: De bedoeling is voor de café's
geheele Zondagssluiting in te voeren.
De heer Siegerink kan er zich niet mee ver
eenigen om voor de werkdagen het sluitingsuur
vast te stellen op 9 uur. Dat moet blijven
zooals nu nl. 10.30 uur. Ook met het voorstel
Otten kan spr. zich niet vereenigen. Als Zon
dagssluiting komt, waar moeten de jongeren
dan blijven? De zedelijkheid zou er onder lij
den.
Als het Parkgebouw, het R.K. Verenigings
gebouw gesloten zijn, waar moeten de jonge
ren dan heen? Al te veel aan den band leggen
is verkeerd. Wel zou spr. het goedvinden, als
het verkoopen van sterken drank verboden
kon worden.
De heer Pluimers: We zouden dan ook om
de gemeente Rijssen een muur moeten bouwen
zoodat de jeugd niet naar buiten kon. Wil men
hier soms de oude toestanden terug hebben?
De beschaving is hier de laatste jaren ge
lukkig zeer veel vooruit gegaan.
De heer Van de Willige kan zich niet ver
eenigen met hetgeen de heer Siegerink zegt:
de sterke drank weg. Dat zou een bevoordee
ling van het Parkgebouw zijn en daar is
spreker tegen. De vergunninghouders betalen
evengoed belasting.
De heer Ligtenberg: het spijt me, dat onze
christelijke regeering de Zondagswet niet aan
durft. Nu is op Zondag alles geoorloofd. Hier
dient gehandeld te worden naar het woord van
den Heere: „Gedenk den Sabbathdag". We
moeten niet vragen: wat wil ons kind? Als
de regeering nalatig Is - wij zijn verantwoor
delijk voor wat wij doen.
Wij moeten naar onze belijdenis handelen.
De heer Pluimers: Er zijn ook menschen,
die heiliger willen zijn dan Christus.
De Voorz.: Er staat in den Bijbel: werd
de ezel gezadeld, omdat het Sabbathdag
was. Toen was er niet dien Sabbath, dien
men thans wil maken van den Zondag. Wat de
opmerking van den heer Siegerink betreft,
omtrent het sluiten der café's om 9 uur, dan ko
men hier de stille kroegen als paddestoelen
uit den grond rijzen. Spr. is er voor, dat
het sluitingsuur op 10.30 uur blijft bepaald.
Als de café's dicht zijn, komen hier geen vreem
delingen meer. Zoo'n maatregel past in het te
genwoordige leven niet.
De heer Siegerink: Negen uur sluiten is te
vroeg, maar laat men aan 10.30 uur sluiting
streng de hand houden.
De heer Ter Avest: Toen Christus op aar
de was, heeft hij gezegd: „Wie niet voor mij is,
is tegen mij. Er is geen tusschenweg, maar
voor of tegen Christus. We moeten den Zondag
zooveel mogelijk heiligen en de café's slui
ten.
De Voorz.: Jezus heeft gezegd: „Hebt uw
naasten lief als u zeiven". Als andersdenken
den hier komen, moeten ze iets kunnen
gebruiken.
De heer Ter Avest: Rijssen volgt Amsterdam
en Den Haag. Niets dan vermakelijkheden!
De heer Ligtenberg betreurt het, dat het land
zoo diep gezonken is. In den tijd onzer voor
vaderen was het anders.
Dat wij als redactie van dit blad de laat
ste jaren hebben gepoogd zoveel mogelijk plaat
selijk nieuws te brengen, te schrijven over
industrievestigingen, over belangrijke (of min
der belangrijke) raadsbesluiten, en uitgebreid
de raadsvergaderingen hebben verslagen, heeft
wellicht het Weekblad aantrekkelijker ge
maakt, dan het wel eens geweest is.
Dat ons pogen gewaardeerd wordt bewijst het
feit, dat met name de middenstanders 't Week
blad graag zien als een aangewezen plaats om
de eigen Rijssense bevolking te bereiken.
Vooral ook mede hierdoor is het Weekblad
de laatste jaren vaak verschenen in een om
vang, die vroeger onmogelijk werd geacht.
Dat wij als redactie mede daardoor in de
mogelijkheid worden gesteld aan het plaat
selijke nieuws op zich meer aandacht te
wijden stemt ons tot voldoening.
Wij kwamen tot deze ontboezeming,, toen
wij de eerste uitgaven van het Weekblad uit de
jaren 1918 en 1919 en 1920 doornamen.
Als gezegd was het weekblad toen een uit
gave van en werd het toen gedrukt door wijlen
de heer G. ten Cate, die zijn drukkerij is be
gonnen in de v.m. zuivelfabriek aan de En
terstraat. Nadat de heer Ten Cate een poos
onderdak vond in het pand aan de Haarstraat
van de fam. ten Wolthuis (thans in gebruik
bij Jalink) vestigde hij zich in 1923 in de Jan
ter Horststraat.
Wijlen de heer Ten Cate zorgde aanvan
kelijk deels zelf voor de berichtgeving en
werd later bijgestaan door de heer Meilink.
Het „Riessense kreantje" werd de eerste
jaren gedrukt op een vlakpers met handbedie
ning, waarbij de heer Ten Cate hulp had van
de heer G. J. Nieuwenhuis, die dé hele oplage
moest „draaien". Toen in Rijssen gebruik kon
worden gemaakt van Electrische stroom schaf
te de heer Ten Cate een rotatiepers aan, het
geen een grote vooruitgang betekende.
Uit oude nummers van „het köknkreantjen"
zoals het vroeger veelal werd genoemd, ont
wikkelt zich een beeld uit lang vervlogen tij
den. De wijze van berichtgeving, de opstel
ling van de advertenties van de zakenlie
den, het aanbod van het soort artikel en voor
al de prijzen van de aanbiedingen is zo
danig, dat men een glimlach nauwelijks kan on
derdrukken.
Ook het gemoedelijke element, dat in vroe
ger jaren in Rijssen sterk leefde, komt, tot
uiting en zal bij ouderen wellicht een dosis
heimwee oproepen.
De eerste uitgaven van het Weekblad zijn
bijzonder klein van afmeting.
De pagina's waren iets groter dan een fo
liovel en eerst later verscheen het Week
blad in een „volwassen" formaat.
Aanvankelijk verscheen het blad onder de
naam „Weekblad voor Rijssen" met als on
dertitel:
„Gewjjd aan de belangen van de inwoners
der gemeente Rjjssen, bevattende de mede-
deelingen van het Gemeentebestuur, Levens
middelenbureau en Brandstoffencommissie.
Het nieuws element werd in de eerste jaren
kennelijk niet hoog aangeslagen, maar van
wege de belangrijkheid (in en na de oorlog
1914-1918) van de officiële mededelingen, wil
de geen enkele Rijssens gezin het blaadje
missen.
De advertentieprijs was (in onze ogen) uit
zonderlijk laag, n.l. 1 tot 5 regels kosten
75 cent en elke regel meer 15 cent.
Van die mogelijkheid tot goedkoop adver
teren maakte (om maar een voor-beeld te noe
men) o.a. gaarne gebruik de fa. J. Oldekamp
en Zn. die in een grote advertentie een prijs
verlaging aankondigde van Pruimtabak en me
degedeeld werd dat men volop sigai-en in voor
raad had „vanaf 5 cent per stuk".
..Bij sigaretten zonder mondstuk wordt een
pijpje cadeau gegeven".
Het gemeentebestuur van Rijssen vestigde met
een opvallende mededeling op de voorpagina
van het nummer, dat op zaterdag 7 Juni 1919
verscheen de aandacht op het Land- en Tuin
bouwbedrijf „de Verdeeling".
Advertentie
De Chr. Gemengde Zang Vereniging „Looft
den Heer" te Notter hield haar jaarvergade
ring in het gebouw „Irene" te Notter onder
leiding van haar voorzitter de heer A. Fok-
kert.
.Mej. M. Nijzink kon als secretaresse in haar
jaarverslag mededelen dat het ledental met
8 was gestegen en thans 40 bedraagt. Ook het
kinderkoor groeide en telde nu 32 leden.
Tot directeur hiervan was benoemd de heer
Brouwer uit Rijssen, terwijl het grote koor
onder leiding blijft staan van de heer J. Slont
uit Almelo. Uit het jaarverslag van de penning
meester de heer M. Slooijer bleek dat de kas
sloot met een batig saldo. Bij de gehouden
bestuursverkiezing werden de aftredende le
den mej. A. Baan, en de heren G. Wevers en
H. Bouwhuis met algemene stemmen her
kozen. Daar er dit jaar niet zal worden deel
genomen aan een concours zal er een uitstapje
worden gemaakt naar de Efteling.
Na het afhandelen van het officieel gedeel
te werd het verdere gedeelte van de avond
op gezellige wijze doorgebracht, waarin onder
leiding van mevrouw Ooiman een pantomime
werd uitgevoerd, terwijl de winnaars van een
stoelendans werden: 1. De heer J. Kleinjan 2.
de heer Brouwer. 3. de heer J. Slont, en 4
mej. H. ter Keurs.
Kennelijk had dit land- en tuinbouwbedrijf
niet de instemming van alle gemeentenaren.
Het bericht spreekt voor zich zelf:
Wij maken er de lezers opmerkzaam op, dat
het de moeite ten zeerste loont, eens een
kijkje te nemen op het mooie Tuinbouwbe
drijf der gemeente, waar de gewassen prach
tig staan, zodat een rijke oogst verwacht kan
worden.
Als men eens met eigen ogen aanschouwt
dit mooiste onzer gemeentebezittingen en er
niet naar kijkt door den zwaren bril van men
schen, die om welke duistere reden dan ook
altijd gereed staan om er op te schimpen
en steeds meer aandringen op verkoop of
verhuring van deze gronden, dan zal men on
getwijfeld tot de conclusie komen, dat het tot
schade en schande der gemeente zou zijn,
dit bezit ooit van de hand te doen.
Duidelijk is, dat het in het gemoedelijke Rijs
sen van toen (evenmin als thans) ook niet al
tijd koek en ei was.
De fa. A. Janssen had in het nummer van
2 augustus 1919 een zeer bijzondere aanbie
ding in „Muilen" en bood ze aan van 5,-
nu voor 4,- en knoopschoenen van 12,- voor
10,-.
In het nummer van 26 juli 1919 wordt bericht
dat: door de heer J. ter Horst J. H. Zn. de
volgende legaten zijn gemaakt:
1. aan de fabrieksarbeiders van Ter Horst
en Co 300.000.
2. aan de provisorie of Burgerlijke Armen
te Rijssen 50.000,-
3. aan de afdeling van het Groene Kruis te
Rijssen 25.000-
t 4. aan het Dagsanatorium te Rijssen 25.000
5. aan hhet Volkssanatorium te Hellendoorn
25.000,-.
In het nummer van zaterdag 8 november zaj
het Levensmiddelenbedrijf (het gemeentelijk
distributiebedrijf) de winter, die voor de deui
stond kennelijk donker in.
Men plaatste de volgende advertentie, die
voor zich zelf spreekt:
KENNISGEVING:
Zoolang de voorraad strekt, zijn aan het
Levensmiddelenbedrijf te Rijssen, voor de in
gezetenen verkrijgbaar: KAARSEN
a 55 cent per pak.
Aangezien deze winter gebrek aan petro
leum wordt verwacht, is tijdige voorziening van
Kaarsen zeer raadzaam.
Het Fruit en groentebedrijf der gemeente
Rijssen plaatste de volgende advertentie:
WINTERPROVISIE APPELEN EN PEREN.
Het fruit en Groentebedrijf der gemeente Rijs
sen heeft een pracht zending Appelen en Pe
ren ontvangen, waaronder bellefleurs, goud-
reinetten en sterappelen, die het voor de in
gezetenen der gemeente Rijssen tegen billij
ke prijzen beschikbaar stelt.
Algemeen verwacht men hoogere prijzen,
zodat het raadzaam wordt geacht eenige voor
raad in te slaan voor winterprovisie.
Bestellingen van 30 kg (een half mud) en
g'rooter worden franco in huis bezorgd.
Men kan deze bestellingen ter Secretarie
inzenden.
Kleinere hoeveelheden zijn, al naar gewoon
te, aan de Groenten- en vischhal verkrijgbaar.
Een ongelooflijk voorbeeld van hoe men
niet moet adverteren, kan men lezen in het
nummer van 8 november 1919.
Een prachtig opgemaakte advertentie,maakt
melding van de aanwezigheid van BESTE aard
appelen, Roode en Witte Kool, Eigenverbouw-
de boerenkool, krenten en Rozijnen, B'oter met
Zoute en zure Haring en Koffie voor 45 cent
per half pond en Thee a 25 cent per ons.
Wie deze fantastische aanbiedingen doet ver
meldt de advertentie niet
Misschien was wel een heel belangrijke ad
vertentie in dit nummer die van de Stoomzui-
velfabriek Salland:
Gebruikt wei in plaats van ondermelk voor
uwe varkens. Dagelijks verkrijgbaar. Een hal
ve cent per Liter. Ja die halve cent bestond
ook nog. Van tijd tot tijd hopen wij terug te
blikken in de nummers uit de eerste jaargang
van ons weekblad, die in ons archief berusten.
HET KASTEEL MIDDACHTEN een van
de weinige ingerichte kastelen in Nederland
zal ook dit jaar voor bezichtiging worden
opengesteld.
Openingstijden: alle zondagen van 6 juni
tot 16 augustus (13.00 tot 17.00 uur), dage
lijks van 9 juli tot 16 augustus (10.00 tot
12.00 uur en van 14.00 tot 17.00 uur).
Groepsbezoek is ook buiten deze openingstij
den mogelijk. Overleg noodzakelijk met Rent
ambt Middachten, De Steeg, tel. (08302) 2186
HET KASTEEL GELDERSCHE TOREN
te Spankeren (bij Dieren) zal de laatste week
van juli en de eerste week van augustus haar
tuinen openstellen voor het publiek, deze fraai
aangelegde tuinen trekken steeds veel bezoek
en kunnen dan ook bijzonder fraai wor
den genoemd. Gedurende die periode zal
er ook een tentoonstelling worden gehouden
van kunstwerken in de Orangerie van dit kas
teel.
Begunstigd door prachtig weer maakten de
leden van de Coöp. Aan- en Verkoop Vereni
ging Notter-Zuna-Rijssen met hun dames hun
jaarlijks uitstapje per autobus. Via Deventer
werd eerst naar het Uddelermeer gereden
waar koffie werd gedronken.
Vervolgens werd over Putten en Nijkerk de
reis voortgezet naar de Loosdrechtse plassen
waar een rondvaart werd gemaakt. Hierna
volgde een bezoek aan Haarzuilen waar het
bekende kasteel Haarzuilen werd bezichtigd,
Op de terugreis werd over Wageningen ge
reden naar Arnhem waar de dames gelegen
heid kregen een uurtje te winkelen. Tot slot
van deze geslaagde dag kreeg het gezelschap
in Bathmen een diner aangeboden, waarna
men om ongeveer 22.00 uur weer op het punt
van vertrek was terug gekeerd. in
Tot de meest spectaculaire vogels, die de
aarde bevolken, behoren ongetwijfeld de al
batrossen, imposante dieren, die voorname
lijk de zeeën van het zuidelijk halfrond be
wonen. Er bestaan meer dan tien soorten,
waarvan de reuzenalbatros met bijna vier me
ter de grootste spanwijdte van alle vogels heeft.
Het is begrijpelijk, dat men deze zeevogels
in gevangenschap slechts hoost zelden ziet.
Men is er in Artis dan ook ten zeerste over
verneugd thans twee Malmok-Albatrossen in
de collectie te kunnen tonen. Alhoewel deze
soort aanmerkelijk kleiner is dan de reuzen-
albatros, zijn het toch formidabele vogels met
een lengte van meer dan tachtig centime
ter en een vleugelspanwijdte van ruim twee
meter. Het zijn echte zeeschuimers, die
zich voornamelijk met vis en lagere zeedie
ren, zoals inktvissen, voeden. Ze hebben een
zeer krachtige, meer dan tien centimeter lan
ge snavel, waaraan zich een fikse haak be
vindt. Zoals met vele zeevogels het geval is,
schijnen ook de albatrossen hun naam moet
zijn afgeleid van het Portugese „Alcatraz",
wat „Grote vogel" betekent - zeewater te
drinken. Het zout, dat ze daarbij binnenkrij
gen, wordt afgescheiden door speciale klieren.
Zijn de vogels niet iin staat zout tot zich te
nemen, dan kan dit ernstige gevolgen heb
ben. Dit was er vermoedelijk de oorzaak van
dat Albatrossen vroeger slechts korte tijd in
gevangenschap in leven bleven.
Sinds men ze echter extra zout toedient, schij
nen deze moeilijkheden uit de weg te zijn ge
ruimd. In Amerika zijn er althans enkele
dierentuinen, die de vogels reeds enige tijd
de collectie hebben. In Europa zijn ze, voor
In de laatste weken van april en begin mei
is de regen in stromen gevallen. Wat de con
sequenties hiervan zullen zijn voor oogst 1965
is nog niet te overzien, want steeds weer
blijkt dat het herstellingsvermogen in de na
tuur bijzonder groot is. Vooral als het verdere
deel van de maand mei warm weer geeft zal
er nog veel ten goede keren.
Verschillende percelen suikerbieten en aard
appelen hebben echter ernstig geleden. Op een
deel van de percelen waar de suikerbieten
en aardappelen nog gezaaid en gepoot moes
ten worden, zal de opbrengst waarschijnlijk
niet mximaal worden. Het grasland staat er
goed voor. Vooral op de bedrijven met laag land
heeft het vee echter enige weken langer op
stal moeten staan, wat een schadepost van
enige tientallen guldens per dier aan extra
krachtvoer betekent. Daar staat tegenover, dat
het weiland niet is vertrapt. De laatste we
ken is weer duidelijk gebleken dat de boerde
rij een fabriek is zonder dak.
zover bekend, behalve nu in Artis en in Duis
burg, niet te zien.
De twee MalmokAlbatrossen krijgen in
Artis dagelijks een tablet zout van vijf gram.
Dit wordt in een vis gestopt en komt zo, zon
der moeilijkheden in de maag van de wel iets
op enorme mantelmeeuwen lijkende dieren
terecht. Overigens zullen deze magnifieke vo
gels, wanneer ze geheel en al zijn gewend,
op de pinquïnrots worden gehuisvest. Het
staat wel vast, dat ze daar bijzonder goed tot
hun recht zullen komen.
