BIJ VEERTIGSTE MARKTVERLOTING
Th
Verhaal van mensen, dieren,
prijzen en trekkingslijsten
Cijfers rondom de
marktverloting
LAATSTE KANS
pompvers
•A
DE KOE WERD
TRADl l IE (AF)
B'g,
Historie
Paard
Rammelen
Verhalen
sen
VARKENS ALS
PADDESTOELJAGF.RS
TONEELU1TVOERING
AFSCHEIDSAVOND
INGEZONDEN
Jeugddrumband „Irene"
Vrijdag 18 oktober 1963
WEEKBLAD VOOB RIJSSEN
Pagina 3
f^PBUlL tandpasta
Traditionele koe maakt plaats
voor modern verschijnsel
W
-t
Stond in voorgaan
de jaren de koe op
de eerste plaats, thans
hij de 40ste Markt-
verlotmg is zij ver
drongen door Dau-
phtne, het autootje
Hier ziet men haar
stevig verankerd aan
een stang op de vee
markt.
VAN ONZE GOEDE STAD RIJSSEN wordt wel eens gezegd dat zij
ongeveertig dertig jaar bij de moderne beschaving ten achter loopt. Hu
moristen zeggen dan, dat zelfs 't televisie-journaal in Rijssen een kwartier
later wordt ontvangen dan elders.
De feiten zijn er echter om dergelijke beweringen tegen te spreken.
Want waar in Nederland vindt men een Vereniging tot Bevordering van
het Marktwezen en Plaatselijke Belangen, die in een periode van onge
veer vijftig jaar veertig marktverlotingen organiseert, ja, zelfs kan or
ganiseren? In Rijssen lukt dat, in de eerste plaats misschien wel door het
gevoel voor traditie, dat elke Twent eigen is, maar ook het zakelijke in
zicht van de organisatoren heeft altijd een grote rol gespeeld.
-- :i):,
Want wat is voor een overwegend agra
rische streek, zoals Twente was en eigenlijk,
in een verborgen plekje van elk Twents hart
nog wel is, aantrekkelijker dan een levende
eerste prijs: EEN KOE? De koe is traditie
geworden. Wanneer het tegen oktober loopt,
is de kans groot dat bij een gesprek over
de grote najaarsmarkt plotseling de opmer
king word gelanceerd: „Ik dènke, da'k dit
joar de koo mèr is winne
Maar toch is de koe nu verleden tijd ge
worden: de organisatoren wilden iets nieuws
en vonden dat in een andere hoofdprijs: een
auto. Het was een idee, dat wij door de Rijs-
senaren zelf wel eens vaker hebben horen
opperen: „Ze mossen nen auto hebn, den löp
volle hadder dan zonnen koo". Welnu, het
voorwerp dat aldus reeds lang als „kroon
prins" in de gedachtenwereld leefde, is nu
kroonprins af, hoewel de naam behouden
bleef, Dauphine, het Franse woord voor
kroonprins.
De koe is nu naar het tweede plan ver
drongen. Zij, wier naam eerst in vette kapi
talen op de loten prijkte, staat er nu in ma
gere lettertjes op, temidden van allerhande
prijzen waar zij eerst op neerkeek.
De koe is niet altijd de eerste prijs ge
weest. In vroeger jaren, waar uit ons helaas
geen bescheiden zijn bewaard gebleven, om
dat in de oorlog alle archieven door de Duit
sers in beslag zijn genomen bij de arrestatie
van de heer H. Koedijk, bestond de eerste
prijs ook vaak uit twee koeien, voor die tijd
een vorstelijke prijs.
voordat de trekkingslijsten klaar waren: de
drukker moest eerst uit Zutfen komen fiet
sen dan weer terug en aan de arbeid gaan,
hetgeen nogal tijd vergde. Maar die Dijker
hoeker wist dat niet, of was in ieder geval
veel te blij om het zich te realiseren. Bo
vendien hadden zijn vrienden hem goed opge
stookt Dinsdags ochtends, „Jans van de Kroo-
ne" lag net in bed na een drukke dag en
avond, werd er tegen vijf uur aan de luiken
gerammeld: „1st woar da'k de koo heb ewunn?"
Jans kon het ons nu niet meer precies
vertellen, maar hij meende te weten dat de
Holtenaar nu niet bepaald een hartelijke ont
vangst kreeg
was echter met de keuze van het dier niet erg
gelukkig geweest en de proef is nooit her
haald.
Nodig was dat ook niet. De koe(ien), pin
ken, biggen en schapen die de hoofdprijzen
uitmaakten, waren bekend genoeg. Boven
dien verheugden velen zich al bij voorbaat
op de sfeer, die op de trekkingsmiddag in
Rijssen hing, een sfeer van zenuwachtig af
wachten, sigarenrook en ,.slaasjes"lucht. „Jans
van de Kroone" kan nog de fraaiste verha
len vertellen over de tonelen, die zich na de
trekking afspeelden.
Veertig jaar marktverloting. Nee, méér dan
veertig jaar ~)oor de Duitse inmenging is het
niet meer precies vast te stellen, wanneer
de eerste verloting werd gehouden, maar uit
een zakboekje uit 1919, waarin de vierde ver
loting wordt aangekondigd mogen wij wel
concluderen dat het in 1616 was. Men hield
de trekking toen nog in de Schildschool. Door
de enorme belangstelling echter moest men
verhuizen en vond in de nu afgebroken stal
van hotel „De Kroon" een nieuw onderko
men. Door de oorlog 1914-'18 gedwongen, werd
de markt zelf enige tijd op het stationsplein
gehouden, op de plaats waar nu Paalmans
expeditiebedrijf is gevestigd, maar waar toen
nog bomen stonden.
Tot de tweede wereldoorlog gaat het dan
steeds crescendo. Begonnen met 5.000 loten,
wordt dit aantal gestadig uitgebreid tot 10.000
15.000, 20.000 en momenteel zelfs 25.000. Ook
het bestuur wisselde: in 1919 was wijlen
jhr F A Coenen voorzitter, gesecondeerd
door de heren H. H. Kortebos, J. A. Koedijk,
H. Tusveld, R. de Lange en Bos.
De heer Lugtigheid volgde in 1937 jhr. Coe
nen op. de heer H. Koedijk, wijlen de heer
De Jong en na de 2de Wereldoorlog kwam
de heer J. Th. Gijsbefs als administrateur.
Ongetwijfeld hebben wij velen vergeten, al
hun verdiensten ten spijt.
hl 1949 was de eerste prijs ietwat ver
legen Zij wilde niet o-p de foto zonder de
derde prijs. Links staat veeleider Sander-
maninmiddels overleden. Op de achter
grond enige rasechte Rijssenaren.
loting verbonden, zijn de ontelbare verhalen,
sterke verhalen zo u wilt, over mensen die de
eerste prijs, twee koeien wonnen. Zoiets was
onmiddellijk aanleiding tot een groot feest.
„De man trakteerde de hele wereld", her
innerde dhr Koedijk zich, „maar toen hij na
een paar dagen weer helder kon denken, kwam
hij tot de ontdekking dat dk grap hem meer
had gekost dan de prijs waard was.."
Och, zo zijn er meer verhalen Dat van die
kleine boer uit de Dijkerhoek bijvoorbeeld,
die stellig geloofde dat hij de eerste prijs had
gewonnen Na de trekking, op maandagmid
dag, duurde het in die dagen nog tot donderdag
Wat wij weten uit die voor-oorlogse periode
weten wij o.a. van de heer J. Hodes, in Rijssen
beter bekend als „Jan van Joochem". Hij
was de man, die de prijzen kocht. Hij heeft
nog enkele oude schriften weten te bewaren,
schriften met namen van Rijssense midden
standers. Er zijn veel namen bij, die wij nu
in Rijssen niet meer vinden. Ook toen al pro
beerde men wel eens een nieuw element in
de verloting te brengen: éénmaal was de
hoofdprijs een paard. De aankoopcommissie
En zo verliep in 1949 de trekking. Ter-
vijl heel vaag) op de achtergrond de
heer Tijhof toekijkt, opent wijlen no
taris L. Bernard de trommel. Opper
wachtmeester D. de Witt kijkt, even
als wijlen onze stadsomroeper de heer J.
Nijland (Bootn Jan) gespannen toe.
De heer J. G. Koedijk („Jans van de Kroo
ne") is een van de weinige nog in leven zijn
de Rijssenaren, die de marktverloting heeft
zien groeien. En onverbrekelijk met de ver-
Maar hoe vreemd het ook moge klinken: er
waren mensen die, zelfs al wonnen zij een
prijs, dood-kalm bleven. Zo was er een Rijs-
senaar die een toom biggen had gewonnen,
maar 's middags rustig naar zijn werk ging
en de biggen door een stel kennissen naar
zijn huis liet vervoeren Omdat dat huis niet
bepaald als een biggenhouderij was ingericht,
legden de vrienden de beeesten maar vast aan
een boom in de tuin, achter het huis Toen de
prijswinnaar 's avonds heel tevreden naar zijn
nieuw verworven aanwinsten ging kijken, klon
ken er echter heel wat krasse opmerkingen.
De diertjes hadden de namiddag besteed om
de fraai onderhouden tuin grondig om te
wroeten
En zo was sn is het verhaal van de Rijs
sense marktverloting. Een verhaal van humor,
tragiek, maar bovenal van mensen. Hard-
meewerkende mensen, en feestvierende men
sen. En laat ons de koe niet vergeten. Al is
het dan op het tweede plan, zij is er nog
steeds en zij heeft één groot voordeel bo
ven de auto - als wij die onbekende Rijssenaar
tenminste mogen geloven: een koe kun je
melken
r
- A A
1 De Rijssense Marktverloting bevat
1 voor een statisticus een groot aantal in- -
teres santé gegevens. In 1916 begonnen,
1 ging de reeks tot 1940 onafgebroken
I voort. In de tweede wereldoorlog kon ei
van enige activiteit geen sprake zijn
maar in 1946 begon men weer met frisse
moed.
- Een typisch kenmerk van de verloting r
is het feit dat door het hele land ver-
I koop plaats vindt. En zelfs in Engeland, -
p Duitsland en België zijn nog mensen die
7 de trekking op 28 oktober in spanning
afwachten. Dit jaar gingen de loten bij- Z
Z zonder snel weg: op 2 september begon
1 de verkoop, op 5 oktober waren slechts
1 bij de wederverkopers nog exemplaren
- te koop. De Vereniging tot Bevordering
I van het Marktwezen en Plaatselijk Be-
lang was uitverkocht. I
Z Velen zullen in spanning zitten. Maai Z
waar de prijs ook valt: het is nog nooit 7
1 gebeurd dat de winnaar zei: Jk kan -
I hem niet gebruiken." -
I
•IHHIIIIIINIHIIIIIIIUIHIIIIJIUIIIIIIIllllllllIinillinillllHUIIIIlllllllllllllllllllll
De hoofdprijs in
1957. Achter de koe,
v.l.n.r. de heren Th.
Gijsbers, H. H. Mul
ler, K. J. Eilander,
G. Koedijk, G. Kap-
pert, A. J. Hodes en
H. G. Huiskes.
De Griekse regering heeft al veel gedaan
voor de eigen vluchtelingen en bijgedragen
voor de tallozen van andere nationaliteiten
zoals Russen, Armeniërs, Albaniërs, Roeme
nen en zo maar voort. Maar Griekenland is
zelf arm. Het worstelt met grote economi
sche vraagstukken.
Het gaat er om deze vluchtelingen op te
heffen tot het niveau van de Grieken zelf.
Zij moeten geïntegreerd worden. Dat is al
met tienduizenden gebeurd, dank zij het werk
van de Hoge Commissaris der Verenigde Na
ties voor Vluchtelingen en de steun van vele
regeringen en van de organisaties als de We
reldraad van Kerken. Er zijn in Griekenland
en in Turkije alles bijeen nog een driedui
zend mensen voor wie gezorgd moet worden.
Door de Hoge Commissaris is aan Neder
land gevraagd bij te dragen tot het verwe
zenlijken van de plannen die gereed liggen.
Er is geld voor nodig. Men hoopt op drie
miljoen gulden via een bliksem-actie op maan-
Advertentie
Truffels, eetbare paddestoelen, groeien in
verschillende delen van Europa, maar wor
den vooral gevonden in het Departement Dor-
dogne in Frankrijk. De paddestoel groeit ech
ter onder de grond en kan slechts gevonden
worden door af te gaan op de muggen die
op de geur af komen, maar gemakkelijker
gaat het met speciaal afgerichte varkens. De
inwoners van Dordogne hebben ook gepro
beerd om hiervoor honden op te leiden, maar
daar honden geen natuurlijke voorkeur voor
de paddestoelen hebben was dat geen suc
ces, aldus „Landbouwdocumentatie"
Zeugen schijnen het best te voldoen. Tij
dens de opleiding wordt het dier met kleine
stukjes truffel gevoerd om er interesse voor
aan te kweken Als het varken de paddestoe
len lekker vindt, gaat het mee naar 't veld,
vooral onder eikelbomen. De varkens krij
gen zo nu en dan gebroken paddesoelen om
ze „graag" te houden, maar ze mogen de
paddestoelen zelf niet uitgraven.
dag 21 oktober aanstaande via radio en te
levisie. Luister naar de radio (Hilversum II)
of kijk naar de televisie op die maandag
avond van 20.20 tot 20.50 uur! Al was het
maar uit nieuwsgierigheid.
E n bedenk: dit is hun laatste kans! Vol
gend jaar wordt het vluchtelingenprogram-
ma voor Europa afgesloten en de aandacht
gericht op Azië en Afrika.
Als het den niet gelukt is deze mensen op
een minimum te brengen dan is het voor
bij. Daarom moet het gelukken. Dourgouti en
Kesariani moeten weg!
(Zie ook onze foto op de voorpagina)
Advertentie
Behoud van Uw tanden. 75ct-f1r
De liefdadigheidstoneelvereniging ,De Gong'
heeft het blijspel van Douglas Murray „Pollv
Perkins" in studie genomen. Dinsdag 26 no
vember hoopt zij onder regie van J. L. G. van
de Berg in het Parkgebouw een opvoering te
geven.
In een daartoe speciaal te beleggen bijeen
komst zal op donderdag 31 oktober afscheid
worden genomen van de heer J. Nijhof, hoofd
van de openbare lagere school te Rijssen.
Met ingang van 1 november gaat de heer
Nijhoff van zijn verdiend pensioen genieten.
M. d. R.
Velen onder U zullen dit jaar wellicht ge
dacht hebben, dat onze drumband niet meer
bestond. Het tegendeel is echter waar; door
bijzondere omstandigheden konden wij dit jaar
echter niet op straat komen. Wij hebben wel
normaal onze wekelijkse oefenavond gehou
den. Nu de winter weer nadert en het nieuwe
clubgebouw van de speeltuinvereniging „Ire
ne" ook zijn voltooiing nadert ligt het in de
bedoeling om weer te beginnen, met het op
leiden van nieuwe leden. Iedere jeugdige Rijs
senaar, die iets voor muziek voelt is bij ons
van harte welkom. Wij kunnen jongens en
meisjes plaatsen als hoornblazen, meisjes voor
picolet en jongens als tamboer. Ook oudere
jongens en meisjes b.v van 14 en 15 jaar
en ouder zijn van harte welkom Zij kunnen
inlichtingen vragen en zich opgeven, iedere
dinsdagavond van 7-8 uur in de speeltuin aan
de Vennekesgaarden.
De contributie bedraagt slechts 0.25 per-
week, dus dit kan geen hinderpaal zijn. Wij
rekenen dan ook op een goede opkomst.
