Koninkrijk der Nederlanden 150 jaar n pompvers *8 Brigadegeneraal per straalhef- schroefvliegtuig naar Rijssen buiten de wallen De avonturen van Vinkendieks Bi'ujfl FILMNIEUW S Koningshuis en krijgsmacht nauw verbonden HOLLANDSE NIEUWE 50.000ste BEZOEKER „DE KOERBELT" NIEUWE WEGEN WACHTTRAJECTEN Vrijdag en zaterdag de film: BATTLE CRY Woensdag de film: KOORTS IN 1IET BLOED Vrijdag 1 WEEKBLAD VOOR RIJSSEN Pagina 5 Grote belangstelling Speciale regeling voor groepen Muzikale rondwandeling Taptoe Fanfarekorps, motordemonstraties en niet verbrand PIGMADERM t jUlli J.30Ó Wij herdenken in dit jaar 1963 het feit dat 150 jaar geleden het Koninkrijk der Ne derlanden, na een periode van vreemde over heersing, tot stand kwam. Het is niet zon der reden dat ieder die de tentoonstelling ..Paraat 1963" betreedt, allereerst geconfron teerd wordt met taferelen die verband hou den met deze herdenking. Aan de geboorte van ons Koninkrijk zijn moeilijke jaren voorafgegaan. Jaren van be zetting, van onderdrukking en van economische ellende. U weet het nog wel uit de vaderlandse ge schiedenislessen op school: aan het eind van de 18e eeuw gistte het in heel Europa. De tijd van de absoluut heersende vorsten liep ten einde. De staatsburger verlangde meer vrijheid en meer invloed op het staats bestuur. De Franse revolutie brak zich baan en de leuze: „vrijheid, gelijkheid en broederschap", verbreidde zich over Europa. Toen in de strenge winter van 1795 de Fran se troepen de toegevroren grote rivieren van de Republiek der Zeven Provinciën over trokken, ontmoetten zij dan ook weinig of geen tegenstand. Integendeel, velen haalden de Fransen met geestdrift binnen. Men dans te om de „vrijheidsboom". Maar het werd een grote desillusie! Had aanvankelijk de Bataafse Republiek en later het Koninkrijk Holland nog enige schijn- van onafhankelijkheid, dit veranderde geheel toen Napoleon in 1810 ons land dit „aan slibsel van de grote Franse rivieren" zoals hij zei bij Frankrijk inlijfde. Holland werd een deel van het Franse keizerrijk; het werd ver deeld in 9 departementen met Franse namen. Intussen was het met de welvaart in ons land steeds bergaf gegaan. De rigoureuze doorvoe- Advertentie ring van het z.g. „continentale stelsel", waar mede Napoleon Engeland op de knieën wilde dwingen, betekende de nekslag voor onze eens zo bloeiende handel. In 1811 leefde niet minder dan een derde deel van de Amsterdam se bevolking van de bedeling! In datzelfde jaar vielen in de Amsterdamse haven slecht 40 'schepen binnen, in Rotterdam niet meer dan 10. Maar strenge heren regeren niet lang. In 1813 sloeg het uur van de bevrijding. De Franse legers werden bij Leipzig beslissend verslagen en het Franse imperium stortte in een. De Fransen werden uit Nederlanden ver dreven. De erfprins van Oranje keerde na 18 jaren van ballingschap in het vaderland terug. Op 30 november 1813 landde hij in een vis sersvaartuig te Scheveningen, waar hij met grote geestdrift werd ingehaald. Gijsbert Karei van Hogendorp die een voor lopig bewind had gevormd, deed op 17 no vember 1813 de blijde proclamatie uitgaan welke begon met de woorden: „Oranje Bo ven! Holland is vrij". Aanvankelijk als Soeverein Vorst, later als Koning Willem I, nam Oranje het be wind in handen. De grondwet van 1814 legde de grondslag voor de constitutionele monar chie. Het Koninkrijk der Nederlanden was ge boren! Een der Hawker-Hunters zoals ook in Rijssen zal komen, trekt de grootste belangstelling van de jeugd. En wat is interessanter dan de cockpit, met al z'n metertjes klokjes, knopjes en handeltjes. De Hollandse Nieuwe is er weer! Wij zijn weer een jaartje ouder geworden, maar de nieuwe haring is altijd jong. Daarom heet hij ook maatjes-haring - maagdekens-haring zo één van de uitleggingen van de naam ons vertelt. Altijd jong zijn de maatjes. Ons kun nen ze niet de eeuwige jeugd verschaffen. Wel een hap vol gezondheid en vol heerlijkheid. Wie er van houdt kijkt niet op een maatje. Hij doet er zich zelf en de vissers goed mee. Eet ze zo uit de hand of van een bord of op een tooslje: 's ochtends, 's middags, 's avonds - een haring komt altijd van pas. Vergeet ze niet, eet ze. Als u voor een lekker hartig hapie moet zorgen is een mootje haring op een dun stokje of op een toostje gemakkelijk en verrassend. Mocht u menen dat deze „goede wijn toch nog een krans behoeft" dan kunt u de ha ring combineren met schijfjes radijs, plakken tomaat of komkommer. Fijngesneden kropsla op plakjes hardge kookt ei; als u borage in de tuin hebt - naar oud gebruik - met de bloempjes ervan. Die kunt u mee opeten ook. Wilt u er een uitge breider hapje van maken, dan kunt u de ha ring opdienen met een schepje aardappelsla (plakjes of blokes aardappel met olie en azijn en wat peterselie of bieslook aange maakt) of met koude gekookte sperciebonen (niet te zuur met olie en azijn aangemaakt). De tentoonstelling staat in het teken van „150 jaar Koninkrijk" terwijl ook de NAVO se rieus in de aandacht is getrokken. De officiële opening van de tentoonstelling „Paraat" vindt plaats in het Parkgebouw op donderdag 20 juni om 11.00 uur. Voor de opeing zal zowel van de zijde van burgerlijke als van militaire autoriteiten gro te belangstelling bestaan. De brigade generaal dr. M. W. J. M. Bröëk- meijer zal namens de minister van defensie blijk geven van zijn belangstelling en in Rijs sen per straalhefschroefvliegtuig arriveren, op een terrein nabij het gemeentelijke gymnastiek lokaal aan de Lentfersweg. Het vliegtuig zal tussen 10.30 en 11.00 uur aldaar landen. Namens Z.K.H. Prins Bernhard zal bij de opening aanwezig zijn Luitenant kolonel jhr. M. W. C. de Jonge, schoonzoon van mevr. De Rijssense predikant Melchiro Ben them begaf zich naar de Grimberg in zijn lan ge predikanten loopbaan te Rijssen. Van 1639 tot 1674 was hij her der en leraar geweest in de stad Rijssen. In Deventer en Zwolle lachte men er wel eens om, dat al die kleine steden in Twente stadsrechten hadden net als Deventer. Maai de burgers van de kleine steden voelden zich even goed vrij als die van Deventer. Daarbij had Rijssen in zijn nabijheid een der grote veldoversten van zijn tijd. De predikant bezocht nog al eens geregeld Vinken Jan Harm. Die moest vooral in het goede spoor gehouden worden, maar op de dinsdagmorgen van de 11e juni 1660, was Vinken Jan Harm bezig met de bijbel. Zijn vrouw zat naast hem. Jan Harm met de tong in de neusgaten. Hij probeerde het grote gebeuren dat zijn zoon Dieks de eer te beurt viel, om met de generaal majoor baron van Voertt als oppasser mee te gaan naar vreem de landen. Jan Harm werd gestoord door de komst van de dominee. En de dominee begon te klagen aan de hand van het boek Jeremia. Jan Harm hoorde het aan, en zijn vrouw ook. En Jan Harm vroeg ten leste waar Je remia gewoond had. De predikant stond spra keloos over zoveel verdorvenheid. Maar toch, nam hij Jan Harm de ganzeveren pen uit de hand en zette in de bijbel dat Vinken Dieks mee zou gaan op veldtocht met de baron van Voerst. Toen de domine vertrokken was fluis terde Jan Harm tegen zijn vrouw het is een braaf man maar het is mij zo'n Jeremia. Melchior Benthem had reeds afscheid geno men van de veldheer. Toen de predikant weg was schoot het Jan Harm te binnen dat hij nog iets had vergeten. Hij wilde weten of Lingen nog in het Hollandse lag. De predikant moest hem helaas teleurstel len sinds 1648 met de vrede van Munster zijn wij Lingen kwijt. En wie is er nu baas? wilde Jan Harm weten. De Pruisen! stelde dominee vast. Jan Harm liep naar de school meester, dat was Klaas. E. daar wilde hij zijn licht opsteken. Maar de schoolmeester was niet in een beste bui. Hij had zich die mor gen bij het hakselsnijden in de vinger ge sneden en hij bloedde als een varken. Dus daar kon Jan Harm zijn licht niet opsteken. Maar na de middag kwam zijn eerwaarde terug. Hij had een bijna nieuw boek onder de arm. De eerste uitgave van de korte beschrij ving van enige vergeten en verborgen anti quiteiten enzovoort. In dit boek stond 'n kaart in het ruige. En het is waar, het is in het ruige getekend, maar Lingen staat er op. De generaal ma joor en zijn oppasser Vinken Dieks trokken heel Europa door vechtende drinkend en ten slotte raakten zij slaags met de Tur ken. Dieks zond soms een krabbel naar huis over de knapheid der jonge Turkse vrouwen. Dat werd moeder Vinke toch te gortig. En zij liep met de brief naar burgemeester Bonenkamp van Rijssen. Daar zat naar men beweerde Turks bloed in. De burgemeester ver telde aan Vinken Diene, da je daar zo weinig van zeggen kon. Het was meer een kwestie van geld. Aldus burgemeester Bonenkamp. Een meisje zonder geld kon je overal krij gen, maar een schone Turkse met geld, die dan nog bovendien Christin wilde worden naar de Rijssener smaak, ja dat was feitelijk niet te versmaden. Maar het ging over. Het leger waarin de generaal majoor streed met zijn oppasser Vin ken Dieks naast zich, behaalde de volledige overwinning. Vele honderden jonge en oude Turken bleven dood als een pier op het slag veld achter. En die Turkse meid mocht Dieks ineens niet meer, en de baron waarschuwde hem, in dien Dieks gezond wilde blijven, zich niet meer met Turkse vrouwen in te laten. Want ze waren instaat om je te vergiftigen. Op de terugtocht had Dieks nog kennis gekregen aan een Servisch meisje. Maar toen moest de ge neraal van de blanke sabel gebruik maken om zijn oppasser te beschermen. De Servische den. komgens hadden Dieks aan repen willen snij- Vijf jaar lang diende Dieks trouw zijn heer. De oude predikant Benthem was gestorven en ds. Herman Scheen, was zijn opvolger ge worden. De predikanten te Rijssen hadden vroeger een lang leven. Veertig jaar dienst was geen uitzondering. Ook de schoolmeester zou spoedig de dienst moeten opgeven, men bracht hem nog per kruiwagen naar school maar het was duidelijk dat dit niet lang meer zo kon. Intussen was de generaal met roem en met veel geld beladen op de Grimberg teruggekeerd. Hij had het er best afgebracht Beter dan zijn oppasser Vinken Dieks. Die had door een schot in de dij een stijf been overgehouden. Voor oppasser was hij niets meer waard. Maar de baron had hem be loofd, hem aan een goede baan te helpen. De vacature voor schoolmeester kwam vacant. En de grote vraag was nu wie zou er school meester koster van Rijssen worden. De predi kant had een magnifieke kandidaat. Trouw in de leer en van goede zeden. De burge meester Bonenkamp had een neef die zelfs in Ootmarsum gestudeerd had. De oude vrou we van de Oosterhof had het haar vrij jonge huisknecht beloofd indien hij met de oude keukenmeid Sientje trouwde. Want mevrouw had Sientje beloofd haar wegens haar vele en trouwe dienstjaren aan een man te helpen. En Sientje wilde niets liever dan dat, want een jongen naar haar stand kwam niet op haar af. Dus de vrouwe van de Oosterhof liet door haar rentmeester een brief opstellen, dat zij haar Jacob aan beval tot koster schoolmees ter van Rijssen. Maar de generaal majoor van de Grimberg riep zijn rentmeester Ze ver Bats. De majoor legde hem uit dat Vinken Dieks schoolmeester moest worden van Rijs sen. Dieks is niet geschikt mijnheer antwoord de Zever Bats. En toen ontstak de baron in zulke hevige woede, zodat hij zijn renmeester helder afdekte, tot dat deze in wanhoop riep Dieks is zeer geschikt mijnheer! Nou, en toen de bloedneus over was die mijnheer hem geslagen had stelde hij een ver nuftige sollicitatiebrief op voor Dieks. Welke in hield dat de goedsheren en collatoren der kerke van Rijssen om zijn grote bekwaam heid en grote Godsvruchtigheid gaarne Vin ken Dieks benoemd zouden zien als koster en schoolmeester van Rijssen. De predikant Herman Scheen wreef zich de ogen uit. Hij riep het kerkbestuur bij el kaar, maar dat wilde liever met de zaak niet te maken hebben. De heer van de Grimberg zou Dieks wel het beste kennen. Maar bur gemeester Berend Bonenkamp hakte de knoop door. Iemand die achter Turkse vrouwen heeft aangelopen, kan geen goed Christen zijn. Als die meid maar gewild had, dan hadden wij hier in Rijssen opgescheept gezeten met een Turks wijf. Goed Bonenkamp was tegen. Dat was tenminste wat. Maar nog d'ezeldfe avond moest de Aampiepe, de kerkenbode naar, de Grimberg om te vertellen dat men niet erg gebrand was op Vinken Dieks. De Aampiepe werd behoorlijk ontvangen. Hij kreeg een maaltijd die klonk als een klok en ook volop en goed bier. Want de heer van de Grimberg mocht de Aampiepe wel. Het man neke was een trouwe dienstknecht des He ren. Hij moest wachten tot Zever Bats het antwoord aan de stad Rijssen en des zelfs pre dikant klaar had. Mijnheer de jonker dicteer- dicteerde het de 't en de ganzeveren pen daverde over 't pa pier. Toen de brief gelakt en gevouwen was kon de Aampiepe gaan. De burgemeester Berend Bonenkamp ont ving de brief. Zijn vrouw vroeg hem na het lezen of hij niet goed werd. Wat beef ie en t'idder ie toch? Vroeg zij. Bonenkamp krabde zich in de haren en liep zonder iets te zeggen naar ds. Scheen. Ook deze stond met de oren te wapperen. Er viel niets aar te stellen. Ik beveel Vinken Dieks mijnen gewezen oppasser om zijn getrouwheii en zijn kennis tot schoolmees ter van Rijssen aan, met voorbijgaan van alle sollicitanten diï er zijn of nog mochten ko men. Nadat Berend Bonenkamp er een nacht over geslapen »ad. Besloot hij door te zetten Hij stelde met de andere burgemeesters een verweerschrift >p. Inhoudende dat zij als stads bestuurders ooc medezeggenschap hadden in het benoemen 'an een degelijke Godvruchtige en eerlijke scioolmeester van goeden huize. Nu werd <e Aampiepe andermaal naar de Grimberg jestuurd met de brief. De jon ker scheurde di brief aan flarden toen hij hem gelezen had m gaf de Aampiepe bescheid mee dat hij ie zaken te Rijssen wel eens recht zou zeten De volgende dag ging hij zelf naar de stad zoals hij altijd zelf zei. Want de geiraal majoor was trots op Rijs sen, dat do<r hem geregeerd werd gelijk een Haar. He eerste stevende hij naar burge meester Bereid Bonenkamp. De baas was niet in huis maa op het land. De Jonker over viel hem. Vit heb je op Vinken Dieks aan te merken? zroeg de jonker. Ikke niks! Was het antwoorl Dan is het goed, goeden mor gen. En de verblufte boer en burgemeester bleef staan en de jonker ging. Toen schreed hij naar d. Scheen. Deze maakte bezwaar tegen Dieksomdat hij als Christen gevrijd had met een Tirks meisje. Met mijn goedkeuring bitste de «neraal. Ook de domine haalde bakzeil. Ton onder de andere burgemeesters gemor opgag kregen deze een brief dat de jonker herr wel mores jou leren. Nou daar hadden ze liet van thuis en op een maandag morgen versheen Dieks op school als school meester. Dekinderen keken op. Toen ze in de klas zaten fiechelden zij. Maar Dieks deed een daverenle slag op tafel en toen een bel hamel van Urgemeester Bonenkamp grijnsde toen waaide er wat. VAN COEVERDEN. Ter Horst v. Dorp. De expositie is geopend van 14.00 uur tot 17.00 uur en van 19.00 uur tot 22.00 uur. Voor speciale groepen ide tentoonstelling geopend op vrijdag en zaterdag ochtend. Een regeling hiertoe en een aanvraag tot bezoeken (van groepen dus) moeten worden gericht tot de commandantvan de tentoonstelling de Ka pitein Jager, die bereikbaar is onder een spe ciaal telefoonnummer n.l. 2860 of 2960. Op de openingsdag (donderdag) zal door het fanfarecorps der genie een muzikale rondwan deling worden gemaakt. Het corps is gekleed in ceremonieel tenue. Om 21.30 uur zal door dit corps een groot se taptoe worden verzorgd op de zonneweide van het zwembad de Koerbelt. Hiervoor wordt een speciale belichting benut en dit optreden belooft een bijzondere gebeur tenis te worden. Vrijdagavond óm 19.00 uur houdt het fanfa recorps van de technische dienst een muzika le rondwandeling met als einddoel het terrein van de voetbalvereniging Excelsior, waar door een team van het wapen der Kon. Marechaus see spectaculaire motordemonstraties worden gegeven. Behendige rijders geven een demon stratie van moed, lenigheid kracht en disci pline. Advertentie Tube 2.95 - Flacon 7.50 en 2.95 Woensdag passeerde de 50.000ste bezoeker de controle van het Rijssens zwembassin „De Koerbelt". Het fraaie weer van de laatste week heeft er toe bijgedragen, dat reeds een maand na de opening deze mijlpaal kon wor den bereikt. Vooral de laatste week is de be langstelling zeer groot. Precies een week ge leden kon de 25.000ste bezoeker worden ge- meldt. Dit komt neer op een gemiddelde (de zondag niet meegerekend) van rond 4000 per dag. Het ziet er naar uit, dat het aantal be zoekers dit seizoen een record zal bedragen. Blijft het fraaie weer aanhouden, dan is het niet onwaarschijnlijk dat eind van deze maand de 100.00ste wordt verwacht. Vorig jaar werd deze eind juli geregistreerd. Bij de aanvang van het toeristische seizoen zullen negen nieuwe wegenwachten het corps pechbestrijders versterken. Het wegenwacht corps zal dan 265 man groot zijn. De ANWB zal aanstaande maandag 10 juni tevens twee nieuwe routes betrkken bij haar wegenwacht- net. Drie van de negen zojuist opgeleide we genwachten zullen op deze nieuwe routes dienst gaan doen. Het eerste nieuwe WW-traject is de rou te Eindhoven - St. Oedenrode - Veghel - Uden - Reek, welke aansluiting geeft op de route Den Bosch-Nijmegen. Het tweede traject is de rou te Borger-Zuidlaren-De Punt, welke aanslui ting geeft op de route Groningen-Assen. Binnen enkele weken zal nog een derde nieuw wegen wachttraject aan het wegenwachtnet worden toegevoegd, namelijk Lemmer-Sneek-Leeuw- arden. Met deze uitbreiding van routes patrouilleert de ANWB-Wegenwacht thans op een wegennet dat ruim 3320 km groot is, een afstand van Amsterdam tot Ankara, de hoofdstad van Turkije. Op weg naar het opleidingskamp voor Ma riniers in San Diego, maakt Danny Forrester kennis met zijn mede vrijwilligers Marion Hodgekiss, de boekenwurm; Spaanse Joe; de houthakker Andy Hookans; Ski; L. Q. Jones en de twee Indiaanse vrijwilliger Crazy Hor- se en Lighttower. Zij kunnen het goed met elkaar vinden en tot hun grote voldoening blij ven ze gedurende de opleiding bij elkaar. Na een harde africhtingsperiode wordt het groep je naar de radio- school gestuurd en na hun op leiding ingedeeld bij het 2e bataljon van het 6e regiment Mariniers, dat onde commando staat van majoor Sam Huxley, die de nieuwe lingen met ijzeren hand africht en tot goede mariniers maakt. Tijdens zijn regelmatig ver lof maakte Marion kennis met de mooie en geheimzinnige Rae, niet vermoedend dat zij een „soldatenvriendin" is. Danny, verloofd met Kathy, die thuis op hem wacht, wordt verliefd op Elaine Yarborough, de leidster van een Militair tehuis. Hij verwaarloost zijn werk en schrijft niet meer naar huis, tot zijn ser geant, Mac, ingrijpt en hem met zijn vader in Boston laat telefoneren. Dit telefoongesprek maakt een einde aan Danny's korte oorlogsidylle. Het bataljon wordt naar Nieuw-Zeeland ge stuurd waar Andy verliefd wordt op een oor logsweduwe, Pat Rogers. Hij vraagt haar ten huwelijk en zij geeft hem haar „ja-woord". Door bemiddeling van Huxley wordt het hu welijk in snel tempo voltrokken, vór het ba taljon wordt ingezet bij de landing op 't eiland Saipan. Deze eerste grote invasie moet een keerpunt zijn in de oorlog in de Pacific. Zo worden de vrienden gegrepen in de grote maalstroom van gebeurtenissen, die van we reldbetekenis zijn en tevens diep ingrijpen in het leven van ieder hunner. Het is één grote botsing van uitersten, hevige emoties van haat en liefde van levensdrang en vernie tigingsdrift, van vijandschap en kameraad schap De verliezen zijn hevig! Huxley sneuvelt. Andy wordt ernstig gewond. Een been moet geamputeerd worden en in het hospitaal ligt hij, van bittere gedachten vervuld, mokkend, opstandig en zonder hoop op de toekomst. Hij weigert de post van zijn vrouw te lezen. Sergeant Mac weet echter tot hem door te dringen en leest hem de laatste brief van Pat, zijn vrouw, voor. Andy is in Nieuw-Zee- land vader geworden! Dit doet hem zijn le- venwil herwinnen - de toekomst opent zich weer voor hem en enige maanden later zien we hem gelukkig herenigd met zijn vrouw en kind in Nieuw-Zeeland. Wilma „Deanie" Loomis en Bud Stamper, leerlingen in de hoogste klas van een middel bare school ergens in Kansas houden van el kaar met een liefde, die heftig en beangstigend is. Bud's vurigste wens is om na zijn school tijd een landbouwcursus te gaan volgen, ten einde zo spoedig mogelijk met Deanie te kunnen trouwen en op de ranch van zijn vader te wonen. Zijn vader echter p 'n rijke oliemagnaat, die een blinde liefde koestert voor zijn zoon - heeft andere plannen met hem: hij wil dat Bud gaat studeren aan de universiteit van Yale; na z'n studie kan hij dan met Deanie trouwen, als hij inmiddels niet van gedachten veranderd is. Howel Bud het er niet mee eens is, zwicht hij voor de zoveel ste keer voor het dominerend gezag van zijn vader en hij belooft om na zijn eindexamen naar Yale te gaan. Bij Deanie is het haar moeder, die in haar domme verstikkende liefde voor haar doch ter Deanie's leven beheerst: zij is en blijft de „baby" in huis. Bud, die twijfelt of hij zich wel voldoende zal kunnen beheersen, verbreekt tijdelijk de dagelijkse omgang met Deanie; hij maakt af spraakjes met andere meisje om, zoals zijn vader hem aanraadt, „wat stoom af te bla zen". Deanie is diep ongelukkig en als de avond van de eindexamen-fuif is gekomen, benadert ze Bud en zegt ze hem, dat ze be reid is tot dezelfde intimiteiten als die andere meisjes. Bud wil hier niet van horen omdat hij haar teveel respecteert en in haar rade loosheid werpt Deanie zich in de armen van een andere jongeman, die haar maar al te graag meeneemt in zijn auto. Hij rijdt met haar naar een stil plekje bij een waterval, maar als Deanie zich realiseert wat zijn be doelingen zijn, vlucht ze weg. Ze is totaal van streek en over haar zenuwen heen en in wan hoop springt ze in het bassin boven de wa terval. Deanie wordt op het nippertje gered; ze verkeert in een zenuwcrisis en wordt naar een psychiatrische inrichting gezonden om tot rust te komen. Bud vertrekt naar Yale, maar hij volgt geen enkel college en is volkomen apatisch ge worden.

Erfgoed Rijssen-Holten

Weekblad voor Rijssen | 1963 | | pagina 5