Zij is niet belachelijk
Stille werkers veranderen in 300 jaar
heel de wereld
In uw frafa het
Van de week naar de maand"
Drie eeuwen natuurwetenschap herdacht
Z0MERL00PSTAL: PRIMEUR VOOR TWENTE
leven van and'ren
Royal Society 28 nov. 1660
opgericht
Nieuwe bedrijfssystemen in de landbouw
Regelmatige climax
De geheimen van het leven
Een nieuwe visie
DESMOND RICHE
Zij bepalen de toekomst
Minder dure arbeid en toch sociaal verantwoord
De „Royal Society" is niet het oudste natuurwetenschappelijk genoot
schap. In de notulen van de oprichtingsvergadering van 28 november
1660 lezen we zelfs, dat deze society opgericht werd naar het voor
beeld van buitenlandse genootschappen.
Ze is echter wel de beroemdste en op de dag van vandaag is het nog
voor iedere geleerde op de gehele wereld 'n grote eer lid van de „Royal
Society" te zijn. 28 november 1660, na een lezing van Christopher
Wren, bleven er 12 mensen napraten en zij besloten een genootschap
te stichten. Zij zouden wekelijks bijeenkomen.
Ieder zou 10 shilling storten en bovendien elke week nog 1 shilling
om de uitgaven te dekken.
In 1667 verscheen het eerste deel van da nu zo beroemde serie ver
handelingen van de Royal Society.
De aarde bestaat misschien duizend
miljoen jaar en de menselijke bescha
ving nog geen tienduizend jaar. De laat
ste driehonderd jaar daarvan lijken op
een stormachtige veroveringstocht die
nog alsmaar niet ophoudt.
De geschiedenis van deze veroverings
tocht is voor een deel ook de geschiede
nis van de Royal Society.
Vanaf de stichting groeide het aantal
mensen dat hoofd en hand in dienst stel
de van het onderzoek der natuur. Hun
arbeid was grotendeels onbekend aan
hun tijdgenoten en de historici nemen
nauwelijks notitie van deze mensen.
Toch hebben zij het aanschijn der aar
de blijvend veranderd en niet de konin
gen, keizers, presidenten, ministers en
veldheren, waarvan de historie ons ver
haalt.
De jonge Society mocht zich verheu
gen in de belangstelling van de Koning,
maar voor het overige stond haar werk
aan allerlei kritiek bloot.
De leden werden openlijk ervan be
schuldigd godsdienstloosheid en atheïs
me in de hand te werken en hun tijd te
verknoeien met het napluizen van nutte
loze waarheden. Deze kritiek is nog niet
verstomd; ze heeft alleen een andere
vorm aangenomen.
Men verwijt de natuurkundigen van
daag de verwoestende gevolgen van de
ontdekkingen van het vrijmaken van
stoomenergie.
Zij zullen rustig doorwerken, verder
zoeken, want deze beschuldiging is al
wat milder, dan die in de 17e eeuw toen
men hen verweet de mensen in de eeu
wige verdoemenis te storten.
Dit soort bezwaren blijft leven en be
reikt regelmatig een climax, in de 19e
eeuw was de evolutieleer een steen des
aanstoots, in de 20e eeuw is het de
atoomenergie. Er schuilt angst en onwe
tendheid achter deze bezwaren, en ze
komen nooit van ter zake kundigen. De
beschuldiging, dat deze mensen hun tijd
besteedden aan het zoeken naar nutte
loze waarheden, is verstomd.
Het is tè duidelijk dat het schijnbaar
nutteloze onderzoek de wereld veran
derd en verrijkt heeft.
De nieuwsgierigheid naSr de gedra
gingen van een stukje barnsteen dat met
een kattevel gewreven was, heeft uit
eindelijk geleid tot onze machtigste com
municatiemiddelen: radio en televisie.
Newton was de eerste die wiskundig
kon beschrijven waarom en hoe een ap
pel viel en daarmee kon hij niet alleen
de beweging der hemellichamen ver
klaren, maar legde hij tevens de grond
slag voor de ruimtevaart.
En zo kan men elke belangrijke ont
dekking terugvoeren tot de nieuwsgie
righeid van de geleerden en hun noeste
vlijt waarmee zij net zo lang zochten tot
zij weer een deeltje van de wonderlijke
schepping ontraadseld hadden.
Ijverige microscopisten onderzochten
de structuur van de levende wezens en
ontdekten de cel als levenseenheid.
Het is een zinvol beeld dat de gedachte
„In uw handen het leven van and'ren"
bij ons oproept. Maar het stelt de zaken
ook bijzonder scherp. Het stelt ons name
lijk direct verantwoordelijk voor 't leven
van onze medemensen.
Daarbij gaat het niet om indrukwek
kende vertoningen: om rally's of snel
heidsraces, waar dikwijls het uiterste ge
vergd wordt van een autobestuurder en
waar het gevaar dat er brokken gemaakt
worden vanzelfsprekend groter is dan in
het geval van de man, die op z'n fiets
van huis naar kantoor en vice versa
rijdt. Neen, het gaat om het leven-van-
alledag. Om de man op zijn fiets, om de
kinderen die van en naar school gaan, om
de vertegenwoordiger die zijn vaste klan
ten bezoekt, om de huisvrouw die bood
schappen doet. In hun handen dragen zij
hun eigen leven mee; onverschilligheid,
roekeloosheid, onvoorzichtigheid kunnen
voor henzelf vreselijke, onherroepelijke
gevolgen hebben.
Politiemannen, doktoren, verslag
gevers staan elke dag ergens in ons
land op een plaats waar een winke
lende huisvrouw onvoorzichtig over
stak, waar een zakenman op een
onbeveiligde overweg éven niet op
lette, waar een schoolkind ineens met
zijn fiets te ver naar links uitweek.
De roerloze gestalte, op het wegdek
of naast de spoorrails uitgestrekt
onder een wit laken of een grauwe
deken is de stille getuige van het af-
De mens-, plant- en dierkunde en de
geneeskunde ondergingen in de afgelo
pen drie eeuwen een totale verandering.
Men ontdekte dat het leven van de
cel door chemische reacties in stand ge
houden werd, die men ook bij de dode
stof tegenkomt.
Ook dit ondervond bij outsiders hef
tige tegenstand. Merkwaardigerwijze
telde men onder de beoefenaars der na
tuurwetenschappen evenveel gelovigen
als ongelovigen. De waarlijk wijze mens
begint te ontdekken, dat de grote men
selijke waarden van Geloof, Goedheid en
Schoonheid nooit geschokt kunnen wor
den door het zoeken naar de waarheid.
En dit inzicht is uiteindelijk waarde
voller dan de angstige oppositie van de
gelovigen bij elke moeilijkheid die de
wetenschap naar voren brengt.
Langzamerhand ontdekte men, dat het
idee dat wij ons van materie, energie en
tijd gevormd hadden niet meer geldt
voor de verklaring van de fijnste struc
tuur van de schepping. De „Relativiteits
theorie" en de „Quantumtheorie" be
schrijven de schepping op geheel andere
wijze dan de klassieke natuurweten
schappen.
Men zou het paradoxaal kunnen uit
drukken: Hoe meer de natuurweten
schap ontdekte, des te meer raakte ze
ook verstrikt in de wonderen en gehei
men der schepping.
De Deense natuurkundige Oerstedt
heeft eens gezegd:
„De wetten der natuur zijn de gedach
ten van God" en de moderne natuurkun
dige zou hieraan kunnen toevoegen dat
die gedachten van God nu reeds onein
dig veel subliemer blijken, dan Oerstedt
kon vermoeden.
De spelers in het drama van de na
tuurwetenschappen zijn enkelingen. De
grote nieuwe gedachte ontspringt aan
een enkeling. Soms worden deze profe
ten geëerd, maar nog meer vinden zij
pas waardering na hun dood. De grote
scheikundige Avogadro en de bioloog
door
Mendel zijn hiejvan sprekende, voor
beelden.
Het is de verdienste van de „Royal
Society" dat zij altijd aan deze geniale
mensen de nodige steun heeft gegeven:
door het uitgeven van niet-commerciële
tijdschriften om hun ontdekkingen in
te publiceren, financiële steun, voor
ideeën die nog niet rijp waren voor prak
tische toepassing, de mogelijkheid van
vruchtbare onderlinge discussie en voor
al door de immateriële beloning van de
erkenning ener wetenschappelijke pres
tatie. Op het ogenblik telt de Royal So-
ciëty meer dan 600 leden, (waaronder
vier Nederlanders en een Belg).
Terugziende over de laatste 300 jaar
is het niet vermetel te voorspellen, dat
de toekomst van onze beschaving voor
een groot deel bepaald zal worden door
het werk van deze eminente geleerden.
EEN VROUW achter het auto-stuur
is tegenwoordig een normale zaak, on
danks het feit dat e:r nog heel wat man
nen zijn die blijkbaar weinig vertrou
wen hebben in deze combinatie. „Zeker
weer een vrouw", wordt er al gauw
geconcludeerd wanneer er eens ergens
een wagen niet helemaal correct wordt
geparkeerd of iets minder vlot wordt
gereden dan gewoonlijk.
En toch is een dergelijke conclusie
meestal wel zeer voorbarig, want de
moderne, vrouw en de moderne auto
vormen een eenheid die zeer goed denk
baar is en in het geheel geen aanlei
ding behoeft te zijn voor onoordeelkun
dig gebruik van de wagen. Integendeel,
men heeft al verscheidene malen aange
toond dat de gemiddelde automobiliste
wat de rij techniek betreft haar
echtgenoot de baas is en er is nog nim
mer bewezen dat de levensduur van
een auto bij een uitsluitend gebruik
door het zwakke geslacht ongunstig
wordt beïnvloed.
In de eerste plaats is de vrouw van
nature fijngevoeliger en voorzichtiger,
terwijl bovendien vaststaat dat zij op
autogebied veel gauwer iets aanneemt
dan de manlijke bestuurder. Wie zijn
echtgenote: eenmaal op een bepaalde
rij-fout heeft geattendeerd, kan er van
verzekerd zijn dat deze fout nimmer
meer gemaakt zal worden.
UITZONDERINGEN
NATUURLIJK zijn ook hier uitzonde
ringen, doch dit neemt niet weg, dat de
vrouw zich doorgaans niet aan drank te
buiten gaat of andere risico's neemt.
Aan de hand van een aantal in de Ver
enigde Staten verzamelde statistische
gegevens, heeft men kunnen vaststel
len dat vrouwelijke automobilisten be
neden de 25 jaar de meest voorzichtige
en veiligste weggebruikers zijn. Het ge
brek aan technische kennis en technisch
inzicht van de meeste vrouwen is daar
aan niet vreemd.
Ook bij de mannen vindt men de beste
auto-bestuurders onder hen, die abso
luut niet weten wat er gebeurt wanneer
ze de pedalen van hun wagen intrappen
of de versnellingshandle bedienen. Deze
laten we het maar „onkunde" noemen,
heeft een bepaalde mate van voorzich
tigheid en „eerbied voor het onbekende"
tot gevolg, die de rij kwaliteiten slechts
ten goede komt.
Het ziet er naar uit, dat een verande
ring in de betalingsgewoonten zich in
versneld tempo door gaat zetten.
Zowel in de overheids- als in de par
ticuliere sector gaat het ene bedrijf na
het andere er toe over de weeklonen te
vervangen door maandsalarissen. Reeds
in 1955 werd deze stap gedaan door de
Gemeente 's-Gravenhage en reeds toen
werd daarbij de medewerking van het
Gezins-Begrotings-Instituut ingeroepen.
De ontwikkeling gaat nu eerst recht
op gang komen: het Staatsbedrijf der
P.T.T., de Marine, verschillende gemeen
ten, maar ook steeds meer particuliere
ondernemingen hebben de maatregel,
hetzij in voorbereiding, hetzij reeds uit
gevoerd.
Vanzelfsprekend is hierbij van bedrijfs-
zijde een overgangsregeling noodzakelijk
om de gezinnen in staat te stellen, de
schok op te vangen. Het is een niet ge
ringe pluim voor de huisvrouwen in de
Nederlandse arbeidersgezinnen, dat een
en ander overal practisch zonder stoor
nis verloopt. Want er komt heus heel
wat overleg aan te pas. Toch heeft het
Gezins-Begrotings-Instituut steeds ontra
den maatregelen te nemen, die op be
voogding van de gezinshuishoudingen
zouden kunnen lijken. Want over het al
gemeen zijn de Nederlandse huisvrouwen
in hun gezin goede ministers van finan
ciën, die van het woord begroten niet
meer schrikken.
Dit neemt niet weg, dat vele huis
vrouwen het toch wel prettig vinden
zich eens aan anderen te spiegelen. Dat
is trouwens een algemeen menselijke
beidskracht. Onder 't oude systeem be
liep de verzorging van 16 melkkoeien
(tweemaal melken, rantsoen en water
verstrekken) 5 uur en 20 minuten arbeid,
onder het nieuwe systeem 3 uur en 55 mi
nuten. Voor 22 melkkoeien thans is de be
nodigde arbeid precies dezelfde als voor
16 stuks vroeger, n.l. 5.20 uur. De melk-
gift ligt op het oude peil of daarboven.
Het verbruik van een matige kwaliteit
hooi bedraagt 3 a 4 kilo per koe per dag.
Niet voor niets hebben sommige Ame
rikaanse verzekeringsmaatschappij en
kortingen op de verzekeringspremies in
gesteld wanneer de betrokken auto door
een vrouw onder de 25 jaar wordt be
stuurd. En dat deze kortingen niet ge
ring zijn wordt wel bewezen door de
maatschappijen die tot 35 of 40 °/o gaan.
KONINKLIJK VOORBEELD
In de afgelopen oorlog werd, vooral
in Engeland, wel zeer duidelijk bewezen,
dat een vrouw in de auto tot zeer veel
in staat is. De tegenwoordige koningin
van Engeland, destijds nog prinses Eli
sabeth, gaf hier het voorbeeld dat door
duizenden vrouwen werd nagevolgd en
vele officiële regerings- en legerdiensten
waren voor een groot deel afhankelijk
van de vrouw achter het stuur.
En dat e:en dergelijke combinatie in
een drukke stad niet op haar plaats is,
is al evenzeer onjuist. In Parijs b.v. (en
als er sprake is van een drukke stad
denkt men toch in de eerste plaats aan
Parijs) zijn dagelijks vijftig vrouwelijke
taxi-chauffeurs in dienst en de resulta
ten die hierbij worden verkregen doen
beslist niet onder voor die van hun man
lijke collega's.
Dat het onderwerp „de vrouw achter
het stuur" in de loop van de jaren een
dankbaar object is gaan vormen voor
spotternij en kritiek, is zeker niet te wij
ten aan de onmacht van de vrouw om
naar behoren een auto te besturen. Veel
eer ligt de oorzaak hier bij de man, die
nu eenmaal graag op technisch gebied
zijn meesterschap wil tonen. Overal
worden fouten gemaakt, zelfs door be
roepschauffeurs met jarenlange erva^
ring en ook de vrouwelijke automobilist
maakt fouten. Maar belachelijk is deze
combinatie zeker niet, alle moppentap-
perij ten spijt.
Kennedy kiest minister van
buitenlandse zaken.
De toekomstige Amerikaanse presi
dent John Kennedy heeft de 51-jarige
Dean Rusk gekozen als minister van
buitenlandse zaken van Amerika als
opvolger van Christian Herter.
De foto toont Kennedy (links) en
Rusk in Palm Beach, Florida, na de
bijeenkomst, waarna de benoeming
werd bekend gemaakt.
neiging waardoor het zelfvertrouwen kan
worden versterkt.
Voor overgang van weekloon naar
maandsalaris komen velen ook te staan
in individuele gevallen van overgang
naar een andere werkkring of bij pro
motie. Bovendien kan er ook, als men
op week-inkomen blijft, een voordeel van
moeite- en soms ook geldbesparing in
gelegen zijn, zich daarvoor lenende be
talingen niet wekelijks maar maan
delijks te doen.
Al deze kanten worden bekeken in de
nieuwe brochure van het Gezins-Begro
tings-Instituut „Van de week naar de
maand", die voor 15 cent verkrijgbaar
iis bij de plaatselijke Spaarbanken en
Boerenleenbanken; op de postkantoren
zijn kaarten verkrijgbaar waarop men
de uitgaven kan bestellen door bijplak
king van de prijs in postzegels. Men
krijgt het bestelde dan per post toege
zonden.
LOUIS JOXE
werd in een door De Gaulle nieuw in
gestelde ministerspost voor Algerije tot
minister benoemd.
Een fraai staal van boerenonderne-
mingsgeest vond kortgeleden ziin bekro
ning in de officiële ingebruikstelling van
de zgn. zomerloopstal op het bedrijf „De
Sumpel" te Almelo, waarmede de boer-
eigenaar B. H. Versteeg een proef met een
nieuw bedrijfssysteem, althans voor ons
land, heeft geïntroduceerd. De directeur
van de Akker- en Weidebouw, ir. H. T.
Tjallema, gewaagde dan ook van zijn
waardering voor deze primeur, die Twente
voor zich mag opeisen en sprak de ver
wachting uit, dat hier een belangrijke bij
drage aan het onderzoek naar de verdere
ontwikkeling van de rundveehouderij in
ons land wordt geleverd.
In zijn bij de ingebruikstelling vooraf
uitgesproken rede merkte ir. Tjallema ten
aanzien van de verhoging van de arbeids-
produktiviteit in het gemengde bedrijf
o.a. op, dat mechanisatie in het algemeen
tot vermindering van het aantal produk-
tietakken per bedrijf zal leiden. Daar
staat dan groter omvang per productietak
tegenover, een zeker proces van bedrijfs-
vereenvoudiging dus. Zo is op „De Sum
pel" dan ook de laatste jaren het bouw
land geleidelijk met gras ingezaaid en tot
een zuiver graslandbedrijf uitgegroeid,
waarnaast alleen nog de varkensmesterij
van betekenis is.
De directeur van de Akker- en Weide
bouw memoreerde, dat naar mate het
aantal koeien per bedrijf groter wordt, de
arbeidsbehoefte per koe afneemt. De in
vloed van de grootte van de veestapel op
de arbeidstijd per koe is boven een aantal
van 25 gering; beneden de 20 koeien is
deze invloed belangrijk, hetgeen dus wil
zeggen, dat de arbeidskosten per koe bo-
schuwelijke moment, waarop de dood
volkomen onverwacht toesloeg.
Maar het is niet alleen ons eigen leven,
ons eigen bestaan dat in het geding is.
Wij hebben mét het stuur van onze auto,
scooter of fiets ook de existentie van
anderen in onze hand. Het gaat er maar
om hoe we dat stuur draaien, in hoeverre
we ons er van bewust zijn dat we hij elke
wending, ondoordacht of onverschillig
verricht, iemand onherstelbaar kunnen
treffen.
Het beeld dat we hierboven opriepen
is tragischde stille gestalte op wegdek,
of spoorwegovergang, terwijl politie en
medische dienst druk bezig zijn met het
verantwoordelijke werk, dat elk ernstig
ongeval met zich brengt. Het kan nóg
anders, nóg erger zijn: U staat er ook
bijde roerloze gestalte is uw slachtoffer,
het ongeval is te wijten aan uw gebrek
aan verantwoordelijkheidsbesef.
Een schoolkind keert niet terug, een
vader ziet zijn gezin niet meer, een huis
vrouw zal niet meer voor haar man en
kinderen kunnen zorgen. En het was uw
schuld: u hield het leven van anderen in
uw handen, maar u hebt u dat niet of
te laat -gerealiseerd.
Moge het u nooit overkomen, dit mo
ment dat u uw leven lang als een schrik
beeld zal blijven achtervolgen. U hebt het
in uw eigen handen: het leven van
and'ren!
PUBLIKATIE VAN HET
VERBOND VOOR VEILIG VERKEER.
ven de 25 stuks niet meer belangrijk da
len.
Per op een bedrijf aanwezige koe wordt
momenteel gewoonlijk een gemiddelde
norm van 200 uren arbeid per jaar (exclu
sief veldwerk) aangehouden. Er zijn even
wel, aldus ir. Tjafftma, gegevens van pro-
duktiesystemen bekend, waarbij slechts 80
uur per koe per jaar, nodig zijn. Ook voor
varkens en kippen liggen overeenkomstige
arbeidsproduktiviteit-verhogende moge
lijkheden voorhanden. In Amerika en En
geland vindt men het streven naar het
houden van gemiddeld 25 melkkoeien per
man, incluis alle veldwerk, niet te hoog
Durven en doorzetten
Het aan de Windmolenbroeksweg 4a te
Almelo gelegen bedrijf „De Sumpel" van
de heer B. H. Versteeg beslaat 8,8 ha gun
stig verkaveld grasland. Een in dit ver
band bijkomstige omstandigheid, die ei
genlijk toch ook weer een rol heeft ge
speeld in de reorganisatie van het bedrijf
is, dat de heer Versteeg al elf jaar met het
landbouwkundig bureau van de Ned.
Stikstofmeststoffen Industrie samenwerkt.
„De Sumpel" is dus tevens stikstofproef
bedrijf. Jaarlijks wordt 1400 a 1500 kalk-
ammon per ha grasland gestrooid. Door
deze voor de streek vrij hoge gift bedroeg
de veebezetting, in grootvee omgerekend,
20 a 22 stuks of wel 2,3 stuks per ha.
Toen de heer Versteeg uitbreiding van
de bedrijfsomvang overwoog is er nog een
moment gedacht aan de mogelijkheid van
het zgn. stalvoeren. Hierbij wordt het
rundvee het gehele jaar op stal aan de
ketting gezet. De veebezetting zou dan tot
3 id stuks per ha kunnen worden verhoogd.
Maar afgezien van het bezwaar dat deze
methode tenslotte funest voor het been-
werk van de dieren wordt en de bestaande
stal toch tegen belangrijke investering zou
moeten worden uitgebreid, zou het hier
aan verbonden werk voor de beschikbare
arbeidskracht niet meer totaal verant
woord zijn. De mogelijkheid van het stal-
voederen werd dus van de hand gewezen.
Uit het contact met de rijkslandbouw-
voorlichtingsdienst te Hengelo kwam ver
volgens bij de heer Versteeg de gedachte
op van de zomerloopstal, waarvoor het
Instituut voor Landbouwbedrijfsgebouwen
een nader plan heeft uitgewerkt.
De nieuwe bedrijfsomvang
De kosten van de zomerloopstal bedra
gen f 23.000,a f 24.000,met inbegrip
van de sleufsilo, de doorloopmelkstal en
de mestafvoerinrichting. De prijs van de
maaikneuzer is f 3000,en van de speciaal
geconstrueerde voederwagen f 3000,a
f 3500,Totaal is dus f 30.000,ge
ïnvesteerd.
De vaste kosten (gebouwen en werktui
gen) per melkkoe nemen met 24% toe,
maar de arbeidskosten nemen 32% af.
De veebezetting is met 50% uitgebreid.
Zoals gezegd, is het aantal stuks grootvee
van 22 op 30 gebracht of van 2,3 tot 3,4
stuks per ha. De rundveestapel wordt nu
voor de varkensmesterij gebruikt. Het
jaarlijks aantal af te leveren mestvarkens
wordt zodoende van 100 tot 200 stuks ver
hoogd.
De arbeidsbezetting op het bedrjjf be
droeg en bedraagt 1,7 volwaardige ar-