Hitlers „Berghof" verwoest
komt op
uw eigen hoofci
neer
0
T
Het Dagboek
van Mevrouw Colijn
r\
m
25 april 1945
Van schamel onderdak tot bomvrije burcht
Burgerlijke Stand
AUSTIN SEVEN ZUINIGSTE BRITSE WAGEN
Voetballers vormden
erehaag
Terreinkeuring
Een Heitje voor de
vluchtelingen
PREDIKBEURTEN
Op de Obersalzberg dook de Führer in 1923 als vluchteling onder
UITSLAGEN ENGELSE MOBIL ECONOMY RUN
ÏMmSWMMÊÊÊÊMËËÊ
I,
Als ge uw clientele prettige ser
vice verleent, wat ligt dan meer
voor de hand dan regelmatig
adverteren?
Nog altijd vraagt de wereld zich verbaasd af waar de schizofreen Hitier zijn
maniakale plannen met Europa en de wereld vandaan haalde. Dit raadsel zal wel
nooit opgelost worden, maar wel is bekend, dat hij een groot aantal van zijn be
langrijke beslissingen in Berchtesgaden, midden tussen de Beierse Alpen, heeft
genomen.. Was het de schoonheid van het landschap of fascineerden hem de
Alpen op zodanige wijze, dat hij er tot grootse daden werd geïnspireerd? Mis
schien vond hij die grond wel heilig omdat Beieren de bakermat vormde der
„Partei". Hoe het ook zij, stellig heeft hij geen slechte plek gekozen om tot rust
te komen, want de omgeving van Berchtesgaden is van een onvergetelijke schoon
heid.
Toch is er wel een aannemelijke reden te vinden waarom de man, die de wereld
ruim vijf jaar op zijn grondvesten deed trillen, juist hier, in een uithoek van
Duitsland, zijn lustwarande „Berghof" liet bouwen die in zijn korte bestaans-
periode meer geschiedenis heeft gemaakt dan menig oude burcht, die reeds zes of
zeven eeuwen door de tijd wordt gedragen.
Zoals bekend trachtte Hitier reeds in
1923 het bestaande bestuur in Duitsland
omver te werpen. Die revolutie-poging
had plaats te München en mislukte ge
heel. Hitier en zijn Nazi-trawanten moes
ten vluchten, omdat zij gezocht werden.
Menig uur heeft toen de latere leider
van het „derde rijk" in verbeten woede
op de Obersalzberg doorgebracht, dezelfde
berg, waarheen hij amper vijftien jaar
later de voormannen der onderworpen
volken ontbood om hem daar genade te
vragen voor hun onderdanen. Was het
een sadistisch genoegen voor Hitler om
juist vanuit de plaats waar hij eens diep
vernederd had rondgedoold, zijn dictaten,
waarin over dood en leven van miljoenen
werd beschikt, de wereld in te slingeren?
Of was deze plaats hem heilig, waar hij
als vogelvrij verklaarde heeft gezworven
en waar hij de kracht hervond, om zijn
machtsstrijd voort te zetten. In een klein
huisje met slechts een simpel zoldertje,
het geheel van zeer ruwe steen opgetrok
ken, vond de Duitse heerser der dertiger
jaren na zijn mislukte opstand een scha
mel onderdak. Hier vocht hij de proble
men, die hem bestormden, met zichzelf
uit. Hij dacht na, probeerde de toekomst
te doorboren en werd er bezield met de
intuïtie, die hem naar de pen deed grij
pen om alles neer te schrijven wat hij
zag.
Hier maakte hij een aanvang met
zijn handboek voor het nieuwe Eu
ropa, „Mein Kampf", dat hij later,
na zijn ontdekking, in de vesting
Landsberg, in gevangenschap voltooi
de. Op de Obersalzberg trok hij de
grondlijnen van zijn later systeem,
legde hij de fundamenten voor zijn
„Reich", dat echter tien jaar slechts
zou bestaan. Nooit zal hij die tijd van
vernedering vergeten hebben, daar
van getuigen al zijn latere daden.
„HAUS WACHENFELDT"
Enige jaren nadat hij uit Landsberg
was ontslagen kocht hij nabij Berchtes
gaden een huisje, dat hem zeer aantrok en
de naam kreeg van „Haus Wachenfeldt".
In dit huis heeft Hitier veel van zijn plan
nen uitgebroed, die tenslotte leidden tot
de machtsovername in 1933. Tal van ver
trouwden heeft hij er ontvangen en be
zield met zijn geloof in de overwinning
van zijn ideeën.
De Obersalzberg bracht hem geluk.
Eenmaal in het zadel zittend kon Hitier
zijn dromen verwezenlijken om in de
Alpen, op de Obersalzberg, een fantas
tisch landhuis te bouwen. Het nieuwe ge
bouwencomplex heette „Berghof". Het
werd ontworpen door zijn privé architect
Speer, die hij zelf de richtlijnen ver
strekte. Een soort luxueus fort, gecamou
fleerd omgeven door vijf rijen prikkel
draad van 2 y2 meter hoog, die voortdu
rend onder stroom stonden. De weg er
heen werd afgezet met een aantal lief
lijke torentjes, waarin mitrailleurposten
werden ondergebracht. Hitiers speciale
lijfwacht lag dag en nacht op de loer en
kreeg als dank een zeer moderne kazerne
temidden van de landelijke omgeving.
Bij het betreden van het gebouw
kwam men in een kleine hall, waar
Hitier gewoon was een rijtje gene
raals en ministers met veel balken en
sterren op te stellen, om reeds ter
stond belangrijke bezoekers te impo
neren. Daarachter lag een kleine zaal,
waarvan het begin halfduister was,
maar die uitliep op een groot ven
ster, dat uitzicht gaf op Oostenrijk,
het land, dat vooraan lag op de weg
van Hitiers veroveringsdromen.
Conferentiezalen kende het gebouw
niet. Het historische vertrek, waar Cham
berlain in 1938 zijn vredesbesprekingen
voerde, was een gezellig ingerichte land
huiskamer met een groot open haard
vuur, zodat men de indruk kreeg op een
jachtslot te zijn. Dat Hitier hier inder
daad toefde op zijn jachtterrein, met als
voornaamste prooi de wereldheerschappij,
zullen niet veel bezoekers hebben be
grepen.
BOMVRIJ HOTEL
Het landhuis bood slaapgelegenheid
aan honderd gasten. De voornaamste gas
ten hadden steeds een privé-badkamer
ter beschikking. Een staf van bedienden
in hagelwit tenue vloog op ieders wenken.
Rond de eerste verdieping bevonden zich
bloembakken met de geurigste en kost
baarste bloemen. Verscheidene prachtige
terrassen boden onvergetelijke pano
rama's.
Ten overvloede bevonden zich een
aantal bomvrije schuilplaatóen met
slaap- en eetzalen onder het gebouw
want in de omgeving stond het mo
dernste luchtafweergeschut in grote
hoeveelheden dag en nacht in stel
ling. Bovendien kon de omgeving bij
luchtaanvallen in een kunstmatige
nevel worden gehuld.
Men kan spreken van een lusthof,
die een soort vogelparadijs moest
worden want Hitier zorgde uitste
kend voor de gevederde zangers, die
hier wel achtduizend nesten hadden
gebouwd, zodat men overdag de
leeuweriken hoorde zingen en 's
avonds de nachtegalen kwelen.
Hier, temidden van bergen, machtsver
toon en vogelgekwetter, kwamen de be
stuurders der Europese landen hun eer
betuigen en hun geschenken aanbieden,
in de vorm van landen, die door de
machtshonger van deze naar heerschappij
dorstende dictator werden opgeslokt.
We ontmoetten er Schussnig, die er
Oostenrijk aan zijn voeten legde en dr.
Hacha met Tsjecho-Slowakije in zijn be
vende handen. Daar kwamen Daladier,
Mussolini en Chamberlain praten over de
toekomst van Europa, dat Hitler van de
top van de Obersalzberg al lang aan zijn
voeten zag liggen. Zij spraken lang en
pleitten veel met "het orakel van Berch
tesgaden en zijn roofridders, maar gingen
met lege handen en bevende harten huis
waarts.
Met de groei van zijn rijk vermeerder
de de glorie van de Berghof op de Ober
salzberg. Zoals Hitier plannen had de
wereld te veroveren, zo liep hij ook met
plannen rond zijn lustoord nog aan groot
heid en luxe te doen toenemen. Doch,
evenals zijn „Reich" en zijn toekomst
dromen werd de „Berghof" door Ameri
kaanse bommenwerpers versplinterd.
Op 25 april 1945, nu vijftien jaar
geleden, ging Hitiers tempel der in
tuïtie in rook en vlammen op. Het
was alsof daarmee een godheid, dat
eens zo grote rijk had verlaten. Nog
geen tien dagen later was de volle
dige ineenstorting van Hitiers derde
rijk een voldongen feit geworden en
stierf de Führer in Berlijn, ver van
zijn tempel, verlaten door zijn in
tuïtie
RAADGEVINGEN van ons
VEILIG-VERKEERSMANNETJE
Wouter Wegwijs
De tijd is weer aangebroken, waarin
wij een extra beroep gaan doen op onze
vervoermiddelen. Om „veilig" aan het
verkeer deel te nemen moeten wij over
een „veilig", d.w.z. goed onderhouden
vervoermiddel beschikken. Wie dat niet
gelooft zal op een kwade dag aan den
lijve (èn in de portemonnaie!) ondervin
den wat Veilig-Verkeersmannetje Wouter
Wegwijs zegt:
£v- A 7
/tl T I t 1
- - -yö
Geboren: Dinant Johan Hendrikus, zv
J. van Putten en G. W. Keizer, Arend
Baanstraat 48. Janetta, dv J. Voort-
man en H. van de Maat, Prinsenstraat 6.
Jannes, zv H. Zwoferink en H. G .J.
Jansen, Vennekesgaarden 27a. Her-
mannus, zv J. H. Poortman en G. Baan,
Margrietlaan 2. Geertje, dv F. Koster
en H. Harbers, Esstraat 13.
Ondertrouwd: Gerrit Jan Tijhuis, 26 j.,
Rijssen, Arend Baanstraat 67a en Johan
na ten Hove, 24 jr., Rijssen, Öpbroekweg
1. Hendrikus Boerman, 25 jr., Rijssen,
Holtentorensweg 9 en Hendrika Baan, 27
jr., Rijssen, Hagweg 9. Bernardus Jo
hannes Sesink, 25 jr., Steenderen, Baak,
Emmeriksw. 117 en Hendrika Wilhelmina
Velnaar, 26 jr., ifijssen, Nijverdalseweg
86.
Gehuwd: Jan Smit, 24 jr. en Hendrika
Strokap, 25 jr., Rijssen, Hangerad 27.
Op 30 juni 1942 werd dr. H. Colijn door de bezetters gevangen genomen en naar
Valkenburg gevoerd. Vanaf deze dag heeft mevr. Colijn een dagboek bijgehou
den, niet met de bedoeling dat dit ooit gepubliceerd zou worden, maar om haar
drie zonen met hun gezinnen op de hoogte te houden. Deze kinderen vertoefden
allen in het toenmalige Indië. Daar mevr. Colijn niet wist of zij ooit haar kinderen
terug zou zien en aangezien zij hun ook niet kon schrijverrp"vertrouwde ze haar
gedachten toe aan dit dagboek.
Het is het relaas van een dappere vrouw en niemand had ons beter kunnen in
lichten over de laatste jaren van dr. Colfjn dan zij.
Op 29 oktober werd dr. Colijn van Val
kenburg naar Berlijn vervoerd, waar hij
zich aan lange verhoren moest onderwer
pen.
24 maart 1942 kreeg mevr. Colijn be
richt van de S.D. op het Plein, dat haar
man naar Ilmenau in Thüringen overge
bracht zou worden en dat zij daar ook
heen mocht gaan. Eindelijk een lichtpunt
je in deze donkere dagen.
Mevr. Colijn schrijft hierover:
„Prettig dat wij bij elkaar kunnen
komen. Arme vader, hij is zo lang al
leen geweest en maakt zich zorgen
over kinderen en kleinkinderen in
Indië".
Op 8 april 1942 kwam ze in Ilmenau
aan, vergezeld van haar zwager de heer
P. A. Colijn en hiermee begon een bal
lingschap, die tot het eind van de oorlog
zou duren. Wat moeten het eindeloze da
gen zijn geweest. Eén kamer op de derde
verdieping van een hotel, weinig of geen
contact met mensen, gedoemd tot niets
doen. Als oud-militair hield dr. Colijn
zich aan een strenge dagindeling. Hij
maakte lange wandelingen, soms met me
vrouw, en las verder veel. Het enige con
tact met Nederland was de corresponden
tie met de heer J. Schnabel, de chauffeur
In de Engelse Mobil-zuinigheidswed-
strijd, die van zaterdag tot woensdag over
1900 km werd verreden, is een Austin Se
ven als de zuinigste Britse wagen uit de
strijd gekomen. De rijder, T. T. Wolfen-
dale, wist namelijk met één liter benzine
20.28 km te rijden, waardoor hij winnaar
werd in klasse 1, voor wagens met een
cylinderinhoud van 500-1000 cc.
Deze zuinigheidswedstrijd werd dit jaar
gekenmerkt door een bijzonder zwaar
traject. Er waren vele secundaire wegen
in de route opgenomen, zomede heuvels
en bergen met een stijging van 25%. De
Austin Seven werd direct gevolgd door
een Morris 850 met aan het stuur J. M.
Readings, die zich met 1 op 19.47 een
goed tweede betoonde.
In klasse 2 (1000 - 1600 cc) werd win
naar een Wolseley 1500 met P. A. Tothill.
Zijn verbruik was 1 op 16.48. Het is wel
zeker, dai Tothill deze overwinning voor
een groot deel mede te danken heeft aan
het feit, dat de Nederlander M. Bijlsma
op het laatste moment aan deze wedstrijd
niet kon deelnemen. In Bijlsma vond de
ze Britse rijder tijdens de rit van verle
den jaar zijn grootste tegenstander. De
tweede plaats werd hier bezet door een
Zijn
Riley 1.5 met als rijder T. J. Roden,
verbruik was 1 liter op 15.74 km.
In klasse 3 (1600 - 2500 cc) hebben twee
Standard Ensigns om de eerste plaats ge
streden. De wagen, bestuurd door E. Jo
nes, werd met 1 op 14.33 winnaar, ter
wijl zijn rivaal J. F. Bassett, met 1 op
12.05 genoegen moest nemen met de
tweede plaats.
In klasse 4 (boven 2500 cc) was het de
bekende zuinigheids-expert George Ken-
drick, die met de erepalm ging strijken.
Hij reed met een Ford Zephyr 1 op 11.52,
gevolgd door een Austin A. 99, rijder R.
Neate, met 1 op 11.45.
De deelneming door rijders van het
continent aan deze Britse zuinigheids
wedstrijd was dit jaar matig. Eén hun
ner, de Fransman G. Chaterre, van wie
men grote verwachtingen had, kwam
door pech te laat bij een tijdcontrole en
eindigde daardoor onderaan het klasse
ment. Algemeen winnaar van deze Britse
Mobil Economy Run is tenslotte gewor
den de rijder E. Jones met Standard En
sign, omdat zijn verbruik in verhouding
tot het gemiddelde benzineverbruik in
zijn klasse het laagste was.
van dr. Colijn. Over hem wordt steeds
met de grootste waardering geschreven.
Hij heeft tijdens het verblijf van dr. en
mevr. Colijn in Duitsland steeds gezorgd
voor voedselpakketten, bracht berichten
over naar familie en vrienden en zorgde
later toen het huis van de familie Colijn
werd afgebroken, voor het onderbrengen
van de meubels.
Door het hele boek heen spreekt het
verlangen naar en de angst om de kin
deren in Indië. ,,Geve God dat wij jullie
eens weer mogen zien. Mijn gedachten
zijn heel veel bij jullie, elk apart wordt
herdacht. Waar zijn de zonen? Waar onze
schoondochters en kinderen? Wij hopen
zo innig, dat jullie in deze moeilijkheden
je troost en sterkte zult mogen vinden
bij onze Zaligmaker, onze Heiland, die
voor ons geleden heeft. Daarbij verge
leken is ons lijden niets."
Op 18 juli 1943 waren dr. en mevr.
Colijn 50 jaar getrouwd. Ze hadden
altijd gehoopt deze dag met hun kin
deren te mogen vieren. Helaas kon
dit niet het geval zijn, maar toch
werd het nog een blijde dag, want
de beide kleinzoons Henk en Rob plus
de heer P. A. Colijn en zijn vrouw
kregen toestemming om uit Neder
land naar Ilmenau te reizen en en
kele dagen bij hen te zijn.
Dan volgt op 18 september 1944 het
droeve verhaal van de plotselinge dood
van Dr. Colijn: „Vanmorgen aan 't ontbijt
kreeg je beste vader hartkrampen die zo
ernstig zijn geworden, dat de dood in
trad; hij is om half elf van mij weggegaan
zonder een woord van afscheid. Och lie
ve kinderen, vader hoopte nog zo voor
ons vaderland te mogen arbeiden en dacht
veel over allerlei moeilijkheden, die er
na de vrede zouden zijn. Heeft vader
misschien te veel gepiekerd. En zo zit ik
dus heden alleen in den vreemde en voel
me diep ellendig. Gelukkig dat ik weet
dat God kracht naar kruis geeft. Mijn
vertrouwen is op God, Die een Vader is
voor weduwen en voor een ieder die op
Hem zijn vertrouwen stelt."
Dr. Colijn werd met eer in Ilmenau be
graven. Aan zijn groeve spraken ds. Hell-
voigt en een Nederlandse student H. D.
Stehouwer. Van deze Stehouwer ontving
mevr. Colijn veel hartelijkheid en steun
in de tijd dat ze nog alleen in Ilmenau
moest zijn.
Eindelijk de 17e juni 1945 kan mevr.
Colijn naar Nederland terugkeren. Hier
komt in oktober de verpletterende slag,
dat twee van haar drie zoons de oorlog
niet hebben overleefd. Dr. A. H. Colijn,
de oudste zoon, is op 11 maart 1945 in
een concentratiekamp gestorven en mr.
P. Colijn, de jongste, werd 8 november
1943 al door de Japanners onthoofd.
In haar dagboek schrijft mevr. Co
lijn: „In ruim één jaar moet ik drie
geliefden missen. Het is zo zwaar.
Mijn wens is, dat God de andere ge
liefde thuis zal willen brengen. Ge
lukkig dat ik mijn toevlucht kan ne
men tot mijn Hemelse Vader, Die
wel slaat, maar toch ook kracht geeft
om het zware leed te kunnen dra
gen". „Jezus! Uw verzoenend ster
ven, Blijft het rustpunt van mijn
hart".
Hier eindigt het dagboek. Gelukkig
heeft mevr. Colijn haar zoon, schoon
dochters en kleinkinderen nog terug
mogen zien. Zij stierf in 1947 op 80-
jarige leeftijd.
Drs. G. Puchinger voorzag dit boek van
aantekeningen en schreef er een mooi
voorwoord bij, ook voegde hij er brieven
van Dr. Colijn en andere documenten aan
toe. De heer Puchinger en de uitgeefster
van dit boek, de firma Kok, hebben recht
op de waardering van de velen, die hun
litteratuur over Dr. H. Colijn ongetwij
feld dank zij dit dagboek zeer verrijkt
zullen achten.
Het hierboven besproken boek is een
uitgave van J. H. Kok N.V., Kampen.
Prijs f 5,90.
Onder veel belangstelling werd don
derdagmorgen het huwelijk voltrokken
tussen de heer G. Hulsink uit Wier den
en mej. J. Sohintz uit Rijssen. In verband
met het feit, dat de bruidegom de mid-
voorplaats in het tweede elftal van RK-
SV de laatste jaren bezet, werd 's mor
gens voor de kerk een erehaag gevormd
door junioren van deze vereniging, ter
wijl het hele tweede elftal op de receptie
verscheen. Bij monde van de heer Harrie
Kamphuis, aanvoerder van dit elftal,
werd hem een bal vol centen aangebo
den en wel met een passende toespraak.
Een fraai schilderstuk completeerde het
geheel.
Het R.K. Zangkoor, waarvan de bruide
gom direkteur is, zong een meerstemmige
plechtige H. Mis.
X;
Afgelopen week zijn door de voorzit
ter, de heer Averink en de secretaris, de
heer G. Heutink van de afdeling Twente
van de KNVB de voetbalterreinen van de
plaatselijke verenigingen gekeurd. Bij de
besturen van alle drie verenigingen werd
aangedrongen de nodige zorg aan de
grasmat te besteden, daar deze zich in
een slechte toestand bevindt. Geadviseerd
werd de terreinen zo weinig mogelijk te
gebruiken. Voor de trouwe leden der ver
enigingen volop gelegenheid het bestuur
hierbij te helpen.
Drie dagen lang hebben de jongens en
meisjes van de diverse jeugdbewegingen
zich ingespannen door allerlei karweitjes
op te knappen. Onder het motto: „Een
heitje voor een karweitje" hebben ze
heel wat geld verdiend voor de jeugdbe
wegingen. Dit jaar echter wordt van dit
geld een gedeelte afgestaan voor de
vluchtelingen. Iedere padvinder, gids of
kabouter verrichtte een karweitje (25 ct.)
voor het vluchtelingen-comité.
Ned. Herv. Gem. Grote Kerk. 9 en 10.45
uur Ds. Van Tuyl; 7 uur Ds. Vergunst
(Bed. H. Doop). Westerkerk. 9.30 uur
Ds. Vergunst en 3 uur Ds. Vos.
Elzen. 10 uur Ds. Vos.
Geref. Kerk (Boomkamp). 9.30 en 3 uur
Ds. Melsé van Oenkerk.
Geref. Gem. (Noorderkerk). 9.30 en 7 u.
Ds. Blok; 3 uur Leesdienst.
Oud-Geref. Gem. (Bevervoorde). 9.30 en
2.30 uur Leesdienst; 7 uur de heer Vos
man.
Oud-Geref. Gem. in Nederland (Walkerk)
9.30 en 3 uur Leesdienst.
Oud-Geref. Gem. in Nederland (Eskerk).
9.30, 2.30 en 6 uur Leesdienst.
Woensdag 27 april, 7.30 uur Ds. v. d.
Woestijne van Barneveld. Donderdag
28 april, 10.30 uur Ds. v. d. Woestijne
(huwelij ksbevestiging
VOETBALWEDSTRIJD VOOR
OUD-STRIJDERS
Op 5 mei vindt op het Excelsior-terrein
een voetbalwedstrijd plaats tussen het
Nijverdals elftal en een combinatie van
Excelsior en RKSV. De netto-opbrengst
komt ten goede aan de vereniging van
oud-strijders te Rijssen.
KONINKLIJK GEZIN IN ZERMATT
De Koninklijke Familie is maandag
middag aangekomen in Zermatt voor
het doorbrengen van een korte winter
sportvakantie. Op de foto v.l.n.r.: de
directeur van 't hotel „Zermatter Hof",
de heer J. Stoepfer; Z.K.H. Prins Bern-
hard, H.K.H. Prinses Irene, H.K.H.
Prinses Margriet en H.M. Koningin Ju
liana.
