^Jèyóóenóe 0udkeden
Rij ssen buiten de wallen
w
m
m
Londen City houdt vast aan oude gebruiken
en historische privileges
I
1
I
I
p
Excelsior naar de 2e klasse
'»mmmi
Lord Mayor is een machtig man
Spaar de moeite om naar
elders te gaan
Ais U zoveel goede adressen
ten dienste staan
DE VROUWE VAN DE STOEVELAAR
KAART DOOR
lis
-
I
1 -«•
'}mKf-''
rp,J« ^isi
-
Jaargang 38 No. 6 (Tweede Blad)
VRIJDAG 12 FEBRUARI 1960
Weekblad voor Rij ssen
De Vrouwe van de Stoevelaar had vaak
boodschappen naar de Rijssense naaister.
En eerlijk gezegd had zij veel noten op
haar zang. Maar Janna was er blij mee.
Want deze hoge klant kon voor haar al
les breken en maken. Haar moeder te
Hengelo was nu oud en versleten en Huis
Hengelo onbewoond. Maar Janna's moe
der leed geen gebrek. Zij woonde zonder
huur in de paar kamers van een oud klein
huisje en eenmaal in de twee maanden
zocht de Vrouwe van Stoevelaar haar
op. Maar Janna zelf werd op haar wen
ken bediend, tenminste, zolang ze haar
werk naar de zin kon doen van mevrouw
van de Stoevelaar. Janna was ook een
van de weinigen, die niet behoefde te
wachten op loon. Mopperend en vloekend
betaalde de heer van de Stoevelaar het
loon, dat Janna in rekening bracht. De
Vrouwen van de Oosterhof en de Grim
berg hadden wel eens aanmerkingen op
het werk van Janna en de hoge kosten.
En de dames kregen altijd gelijk van de
luitenant-stadhouder van de lenen. Dit be
gon de Vrouwe van de Stoevelaar te ver
velen. En zij verweet haar man, dat het
zonde was, dat hij een vrouw als haar ge
kregen had. Rijk, mooi en zuinig. En ze
bracht hem aan het verstand, dat Janna
de naaister goed in het zadel moest wor
den geholpen. En terwijl de heer van de
Stoevelaar met zijn duim de tabak in de
pijp drukte, schamperde hij: en de tuin
man Peters zeker ook? Laat dat maar aan
mij over, riep mevrouw. Vanmiddag gaan
we even naar Rijssen, decreteerde zij, en
zorg er voor, dat je je gewicht als stad
houder der lenen in de weeschaal werpt!
De Vrange moet schoolmeester worden,
versta je? Heer Jacob verstond 't en was
er blij mee, blij dat die lamlendige kerel
van de Stoevelaar verdween. Maar eer
het negen uur des avonds was, kwamen
er weer nieuwe wolken aan de echtelijke
horizont op den huize Stoevelaar. Janna
had te Rijssen een neef en die moest aan
een baan geholpen worden. Zij wist het
zo te plooien, dat mevrouw haar beloofde,
dat Janna's neef poortwachter zou wor
den op de Stoevelaar. Op andere adellijke
huizen had men zo'n baan niet, maar dros
ten en luitenants-stadhouder der lenen
hadden zo iemand wel. En nu had heel toe
vallig de Jonker zelf de post beloofd aan
de aanstaande van Aalken de kamenier.
Toen mevrouw des avonds, de mooie
voetjes in muiltjes gestoken, gezeten aan
het helder knappend haardvuur, haar
plannen ontvouwde, gromde haar heer ge
maal als een hond en beet haar bits toe,
dat hij de post beloofd had aan Aolken's
aanstaande. Fel boorden mevrouws bruine
ree-ogen in de zijne. Jacob, riep ze, Berend
uit Rijssen wordt poortwachter, een an
der verkies ik niet.
En weer vermeldde het dagboek: Op
aanraden van mijn vrouw zal Berend uit
Rijssen poortwachter worden, maar ik wil
hem niet! Wind oost en schraal weer. De
Vrange gaat volgende week weg!
De Vrouwe van de Stoevelaar had het
geklaard, de oude schoolmeesterse kwam
op de Stoevelaar en haar man, de school
meester, ook.
De oude schoolmeester sprak de Jonker
telkens tegen, en zo iets was op de Stoe
velaar nog nooit vertoond. De oude lum
mel, noemde de Jonker hem. Maar hoofd
zaak was dat Janna als naaister te Rijs
sen bleef. En de hoge vrouwen van de
Oosterhof, de Grimberg en Eversberg wa
ren het volkomen met de Vrouwe van
Stoevelaar eens, dat Janna als meesters-
vrouw een behoorlijke woning moest heb
ben. De Vrange zelf viel als schoolmees
ter mee. Dat had hij te danken aan zijn
vroegere meesteresse, die hem daarvoor
had laten klaar stomen. Vrangen Jan
moest maar adresseren aan de burge
meesters om een woning naar zijn stand.
Maar de burgemeesters antwoordden, dat
mevrouw van de Stoevelaar daar maar
voor moest zorgen. Zij had de burgemees
ters ook de Vrange op het dak geschoven.
Toen de Vrange dit alles eerlijk tegen de
Vrouwe van de Stoevelaar opbiechtte,
nam deze haar man onderhanden. Hij
moest de burgemeesters van Rijssen aan
het verstand brengen, dat een Rijssense
schoolmeester 'n principale woning kreeg.
Maar de Jonker verklaarde met een ver
woede uitval, dat hij liever op de Vrange
zou schieten, dan voor hem bij de Rijs
sense burgemeesters te gaan soebatten
om een woning. Dus daar kwam niet van.
Maar mevrouw had meer pijlen op haar
boog. Zij stuurde een knecht naar Evers-
berg of zoone Van Heerdt eens wilde ko
men, zij had moeilijkheden. En zoon van
Heerdt kwam met zijn vrouw Cornelia.
En ze werden door de moeder hartelijk
ontvangen en door Jonker Jacob ook, al
vond deze Adam van Heerdt een walg
van een kerel. Zoone van Heerdt kon zich
de moeilijkheden van zijn schoonmoeder
voorstellen, want de dochter Cornelia was
ook niet mis, die wist op dezelfde manier
als haar moeder haar zin door te drij
ven, al was zij dan ook veel zuiniger dan
mama. Mevrouw van Heerdt was er da
delijk voor, dat haar man een behoorlijk
huis zou kopen te Rijssen, maar, zo voeg
de ze er bij, hij, de schoolmeester, moest
een verantwoorde huur betalen. Het kwam
\y'>
i
I
A
t
Voorbereid op de zomer in een
charmant jurkje. De Nederlandse
stoffenindustrie biedt daartoe tegen
woordig een massa mogelijkheden,
in katoen, wol en half-syntetische
textiel. Bedrukt of geweven in fraaie
kleuren. (Foto „Modenieuws")
dan voor elkaar en op een mooie oktober
dag moest heer Jacob zich zeer tegen zijn
zin in volle luister kleden, de degen als
teken zijner waardigheid als luitenant-
generaal der lenen aangespen en met zijn
vrouw mee, om de huwelijksplechtigheid
in de kerk te Rijssen bij te wonen. En
dat voor zulke pruttel!, vloekte hij in
zichzelf. Ziezo, dat was dat. Maar spoedig
zou mevrouw van de Stoevelaar klachten
krijgen. Schoolmeester de Vrange was een
machtswellusteling, die zelfs de zoontjes
van de burgemeesters een flink pak voor
de broek gaf als dat zo te pas kwam.
Toen een der burgemeesters zich daar
over beklaagde, riep De Vrange: In de
school ben ik baas en buiten de school de
kasteelheren. En, voegde hij de klagende
burgemeester toe, als het je niet aanstaat,
zeg het maar, dan kun je ook een smeer
krijgen! Dat vonden de burgemeesters
toch te gortig. Orde en gezag moest er
zijn, maar dat ging te ver. Twee burge
meesters trokken naar van Ittersum naar
de Oosterhof. Zij werden er hartelijk ont
vangen. En de Jonker van de Oosterhof
sprak van slechte tucht onder de kinderen
in de tijd van de oude schoolmeester, die
ze uit zuinigheid op de stoel hadden la
ten zitten. Neen, hij kon er alleen niets
aan doen. De heer van Eversberg en de
Grimberg moesten er ook in gekend wor
den. En hij gaf hun tevens de raad, zich
tot de Vrouwe van Stoevelaar te wenden.
Toen de burgemeesters vertelden dat zij
met de Stoevelaar niets te maken hadden,
hield de heer van de Oosterhof hen voor,
dat men daar voor de oude schoolmeester
zorgde. Twee burgemeesters werden afge
vaardigd naar de Stoevelaar. Intussen
was mevrouw al ingelicht door de Vrouwe
van de Oosterhof. De heer van de Stoeve
laar verkneuterde zich in het bezoek. Een
burgemeester, die door de schoolmeester
een pak slaag werd aangeboden, daar zat
muziek inHij vroeg aan Berend de poort
wachter uitvoerige inlichtingen over de
Rijssense burgemeesters, en twee dagen
later, des middags om half drie, daar wa
ren ze. Zij werden door Berend met de no
dige onderscheiding begroet, en meldden
zich, de huisknecht liet hen binnen. In de
kleine kamer op de huize Stoevelaar, waar
men burgers en boeren placht te ontvan
gen, zaten de heer en mevrouw van de
Stoevelaar te wachten. Mevrouw stond wel
even versteld van de gemanierdheid van
de Rijssense ambtsdragers, die hun bezen
ding keurig deden. En toen ze De Vrange
een gloepert noemden, protesteerde zij
niet eens. Toen ze vertelden dat De Vran
ge een hunner op een pak slaag getrak
teerd had, bulderde de Jonker van het
lachen.
VAN COEVERDEN.
RV (ZM) WON OP OVERTUIGENDE
WIJZE
Hef met enkele invallers uitkomend
RV-team heeft zaterdagmiddag op uit
stekende wijze revanche genomen tegen
het bezoekende Juliana. Met 31 gingen
de gasten uit Hengelo ten onder tegen
een ploeg die geladen in het veld kwam.
Met de terugkeer van rechtsachter Rete-
rink was de rust in de RV-achterhoede
weergekeerd, terwijl de debuterende
linkshalf Ten Bolscher een dermate goede
partij speelde dat heropstelling van deze
speler zeker aanbeveling verdient. Met
uitzondering van de rechtsbuitenplaats
vertoonde de RV!-ploeg dit keer geen
zwakke plekken. Reeds na vijf minuten
kwam duidelijk tot uiting dat de ad-
spirantkampioenen het tegen deze RV-ers
zwaar te verduren zouden krijgen. Met
goed opgezette aanvallen werd de Ju-
liana-veste gedurig onder druk gezet en
het was voornamelijk aan de uitstekend
keepende doelman Meutstege te danken
dat er vooreerst geen doelpunten kwa
men. De cornerverhouding 71 in het
voordeel der thuisclub, reeds na 20 min.
spelen, sprak echter duidelijke taal. In
de 21e minuut kwamen de gastheren aan
hun alleszins verdiende 10 voorsprong.
Een lange pass van Lohuis bereikte de
actieve midvoor Rutterkamp, die profi
teerde van een aarzeling in de Juliana-
achterhoede en Meutstege daarop geen
kans gaf. Slechts zelden kwamen de gas
ten tot uitvallen doch deze waren dan
geenszins van gevaar ontbloot. Uit één
hiervan scoorde midvoor Willemsen in
de 43e minuut de gelijkmaker, dankbaar
gebruik makend van een presentje van
de RV-rechtshalf Müller, die hem het
leer uitnodigend voor de voeten schoot
(11). Direct hierop kreeg Juliana een
penalty toegewezen, Wegens obstructie
van stopper Ruiterkamp. Trainer-speler
Brands (ex-prof), belastte zich met het
nemen van de strafschop, doch vond de
uitstekend en snel reagerende doelman
Jansen op zijn weg, waarna Lohuis rus
tig kon wegwerken.
De tweede helft gaf in eerste instantie
een sterk aanvallend Juliana te zien,
doch allengs bezetten de gastheren weer
het middenveld en bezorgde de snelle
RV-voorhoede de verdediging der gasten
volop werk. Enkele goede voorzetten van
Kosterbok werden op keurige wijze door
Meutstege onschadelijk gemaakt; een
schot van Rutterkamp ging net naast; de
schuiver van Bruggeman belandde tegen
het hoofd van stopper Groen en ging
corner, doch dit alles was slechts uitstel
van executie. In de 28e minuut was het
n.l. Ten Bolscher die vanuit het midden
veld een soloren op het doel begon, tijdig
afgaf naar de vrijstaande Lohuis, en door
stormde naar het strafschopgebied, waar
hij via Kosterbok het leer terugontving.
Dit alles ging zo vlug in zijn werk, dat
Meutstege zich pas realiseerde wat er ge
beurd was toen het leer reeds achter hem
in de touwen lag (21). Alle kramp
achtige pogingen nog een gelijkspel uit
het vuur te slepen faalden, doordat de
RV-achterhoede potdicht zat en in de
40e min. kreeg Juliana de genadeslag.
Vanaf de rechtsbuitenplaats gaf Ten Bol
scher een hoge voorzet, waarna het leer
via de schoen van rechtsachter Hobbelink
voor de voeten van Bruggeman ketste.
Als een granaat sloeg het leer, een fractie
van een seconde1 later, langs Meutstege
in het net. De strijd was hiermee ge
streden en beide ploegen schenen met
deze 31 uitslag tevreden te zijn.
Zullen de rood-witten er morgen in
slagen Rijssen weer een 2e klasse voet
balclub te geven, waarvan onze stad na
de degradaties van RV sinds vele jaren
verstoken is geweest?
In de belangrijke wedstrijd, die op de
Mors gespeeld wordt tegen Oranje Nassau
uit Almelo kan de beslissing vallen. Reeds
aan een gelijkspel hebben de rood-witten
voldoende om te promoveren, maar de
kansen op de 7e overwinning in successie
zijn er en wij verwachten dan ook niet
anders dan dat er voor de zege gevochten
zal worden, zoals bij de revanche in Al
melo.
Natuurlijk zullen de Oranje-Zwarte
gasten tot het uiterste hun eigen kansen
verdedigen en dienen zij zeker niet on
derschat te worden, maar wordt er door
Excelsior met dezelfde wil en overtui
ging van eigen kracht gespeeld als de
laatste wedstrijden, dan kunnen de pun
ten in Rijssen blijven.
Heren, vecht voor de promotie en zorgt
er voor, dat de derde plaats op de rang
lijst, die u voor de tweede keer zo moei
zaam hebt bereikt, niet weer verloren
gaat!
De uitslagen van de zaterdag j.l. ge-
t
Deze praktische anorak is ge
heel gevoerd en in een drop
jes-dessin doorgestikt, van
„perlon-tafzij. Als kleur is in
dit geval z.g. Dior-rood geko
zen. De hals met ritssluiting
wordt extra beschermd door
bont. De lange wollen panta
lon is middernachtblauw.
(Ontwerp „Modenieuivs")
Toen in het jaar 63 na Christus de Ro
meinse geschiedschrijver Tacitus als „bui
tenlands correspondent" de plaats bezocht,
die nu Londen is, beschreef hij haar als
„bekend om haar handelsactiviteit en de
opslag van allerlei koopwaar". Als hij van
daag de dag terug zou keren naar dezelfde
plaats, zou hij aan zijn woorden van bijna
tweeduizend jaar geleden niets hoeven
te wijzigen. De vierkante mijl grond, die
City van Londen heet, is nog altijd een
van de rijkste plekjes ter wereld. De City
is méér dan het hart van Londen. Het is
een volkomen zelfstandige plaats met een
eigen karakter en eigen voorrechten en
ofschoon de wallen, die haar eens omring
den, tot op de grondvesten zijn afgebro
ken, is de City iets „aparts" gebleven en
zij is daar trots op.
DE TOWERBEWAARDER
RAMMELT MET SLEUTELS
De City is de eeuwen door een zelfstan
dig „staatje" gebleven en er is geen mo
narch geweest, die dat heeft kunnen ver
anderen. Natuurlijk: het is wel eens ge
probeerd, door Willem de Veroveraar bij
voorbeeld. Willem wilde van die zelfstan
digheid niets weten en nam zich voor,
zonder meer de toen nog ommuurde „City"
binnen te gaan. Maar de bewoners van de
City hielden de poorten voor de monarch
gesloten, en maakten Willem duidelijk,
dat zij niet voornemens waren, hem als
vorst te erkennen, wanneer hij niet op
zijn beurt de rechten van de City erkende.
En Willem de Veroveraar gaf toe. Hij
marchandeerde met de vertegenwoordi
gers van Londen-City alsof zij vertegen
woordigers van een vreemde mogendheid
waren en hij erkende de uitzonderlijke po
sitie van de historische plek.
LORD MAYOR
De zelfstandigheid van London City
leeft vandaag de dag voort op vele ma
nieren. De Lord Mayor van Londen heeft
een vrijwel absolute macht en hij is aan
niemand verantwoording schuldig, behal
ve aan de koningin, die overigens zonder
zijn toestemming niet het gebied van de
City zou mogen betreden, als de voorrech
ten precies en nauwkeurig werden nage
leefd.
Maar vandaag de dag is er geen enkele
man meer in de City, die zijn vorstin de
toegang zou willen ontzeggen en dus komt
de Lord Mayor elke keer, als de koningin
een officieel bezoek aan de City brengt,
op het koninklijk rijtuig toe en biedt zijn
vorstin als teken van erkenning en hoog
achting een zwaard aan, waarna de vor-
speelde wedstrijden luiden:
Excelsior III—DETO II 4—1
Excelsior IVHulz. Boys 2 75
Holten AExcelsior A 20
Excelsior BSVVN A 5—0
Excelsior C—RKSV A 4—2
Enter CExcelsior C 02
Het volledige programma voor morgen
is:
Excelsior 1Oranje Nassau 1
Sparta IIExcelsior II
Excelsior III—DES II
SVVN III—Excelsior IV
SOS AExcelsior A
Excelsior BHolten A
Excelsior CHolten B
Excelsior DEnter B
RV BExcelsior C.
stin haar tocht „mag" vervolgen. Zo is de
Mayor een machtig man: hij is het staats
hoofd van de City, des City's admiraal en
generaal en slechts hij mag als puntje bij
paaltje komt beslissen, wie er in de City
mag worden toegelaten en wie niet.
TRADITIES
Nergens leeft de Britse traditie zo als
juist in de City. Tientallen oude gebrui
ken, waarvan er ettelijke 't reeds duizend
jaar hebben volgehouden worden er angst
vallig onderhouden, zowel bij grote plech
tigheden, zoals de jaarlijkse rijtoer van de
Lord Mayor vóór het uitspreken van de
„jaarrede" (de koets, waarin hjj de tocht
maakt is twee eeuwen oud) als wel b(j
kleine feestelijkheidjes, die zelfs nog lang
niet iedere Londenaar kent. Zelfs de stra
ten in de City dragen het stempel van de
traditie.
Zij herinneren aan de ambachten, die er
vroeger werden uitgeoefend (Lombard-
street wekt gedachten op aan „de Lom
merd" en dan is men er niet ver naast).
Er is een Broodstraat, waar vroeger voor
namelijk bakkers woonden, er is een Melk-
straat, die vroeger plaats bood aan han
delaars in zuivelprodukten en er is zelfs
een Honingpotlaan, waar eeuwen geleden
de imkers van Londens omstreken bijeen
kwamen, om er hun produkten te verhan
delen.
„KELNERS"
In de oudste Londense ondernemingen
leeft de traditie ook nog voort. De enorme,
onlangs geheel vernieuwde zaal, waar de
grote verzekeringsmaatschappijen Lloyds
haar voornaamste zaken doet, heet nog al
tijd gewoon „kamer" en de bedienden van
Lloyds worden „kelners" genoemd, termen
die dateren uit de tijd, dat Lloyds nog een
gewoon koffiehuis was met een aparte
kamer, waar verzekeringsmannen bijeen
pleegden te komen voor het maken van
afspraken.
In de Tower van Londen gaat iedere
avond de hoofdbewaarder in zijn schilder
achtige uniform, vergezeld van enkele sol
daten, de hoofdpoort op slot doen met een
eeuwenoude sleutel. Dat op slot doen heeft
niets meer te betekenen: de moderne be
veiliging maakt dat oude slot volkomen
overbodig. Maar de traditie wil, dat het
gebeurt en daarom trekt de hoofdbewaar
der elke avond opnieuw naar de hoofd
poort
5000 INWONERS
Het aantal inwoners van de City is de
laatste honderd jaar sterk teruggelopen.
In 1850 waren het er nog 100.000, thans
zijn het er niet meer dan 5000, hoofdzake
lijk portiers, bewaarders en ander toe
zichthoudend personeel. De terugloop van
de bevolking is zeer wel verklaarbaar: in
de afgelopen eeuw heeft het handelsleven
op zoveel kantoor- en winkelruimten in de
City beslag gelegd, dat er voor woningen
niet veel plaats is overgebleven en van lie
verlede zijn de City-mensen verhuisd naar
andere wijken van Groot-Londen.
In de City werken niet minder lan
400.000 mensen, die elke morgen met bus
sen en treinen worden aangevoerd. De City
is alleen rustig op zondagmorgen: dan
kan het gebeuren, dat de wandelaar door
de City alleen maar enkele surveillerende
politiemannen ziet en een menigte zwerf
katten, waar Londen zo rijk aan is. Maar
's maandags neemt het gewone leven weer
bezit van dit historisch stukje grond, dal
sedert de dagen van Tacitus zijn belang
rijkheid in de wereld volkomen heeft we
ten te handhaven.
