Rijssense oudheden* 1 Coöp. 1 Boerenleenbank RAAD RUSSEN „Notter' BURGERLIJKE STANG ZENUWRUST Het weer Jaargang 37. No. 26. VRIJDAG 3 JULI 1959 De abonnementsprijs van dit blad bedraagt 1.00 per kwartaal, voor post-abonnees 1.25 per kwartaal. Administratie en Redactie: Enterstraat 10, Rijssen. Telef- 2303 (05480) Advertenties 10 ct. per m.m. Bij contract korting. Inzending van advertenties tot uiterlijk donderdagmorgen 12 uur. SPAARBANK REKENING-COURANT EFFECTEN DEVIEZEN KREDIETEN VOORSCHOTTEN HYPOTHEKEN Vraagt inlichtingen bij de nodig voce rustig denken en werken en goede nachtrust Mijnhardt's Zenuwtabletten HUTTENWAL 31 - RIJSSEN 1 Butaangasontploffing veroorzaakt ramp VAN DER STOUW voor vulpennen! WEEKBLAD VOOR RUSSEN HET TWAALFJARIG BESTAND. RIJSSEN HIELD HET MET DE KONING VAN SPANJE. Toen men in eerste instantie moe was van de tachtigjarige oorlog, kwam er een be stand, dat twaalf jaar duurde. De Republiek was zich aan het vormen, die later de Re publiek der zeven verenigde provinciën zou worden. Nu konden bij het begin van het bestand de steden van Twente kiezen wie zij als hun heer wilden hebben, de Staten van Holland of de koning van Spanje. De Twent se stadjes kozen als één man de koning van Spanje. En Rijssen maakte hierop geen uit zondering. Nu had men één ding over het hoofd gezien, namelijk de kwestie van de godsdienst. Daar was niet over gesproken. Men had aangenomen, dat ook in Rijssen, nu het de zijde van de Spaanse monarch had gekozen, de burgers R.K. wilden blijven. Maar dit was met de meerderheid der be volking niet het geval. Van Deventer uit was de hervorming Twente en Salland bin nengedrongen. En Rijssen heeft hier een flink aandeel in gehad. En dat moest oók wel, want de destijds machtige koopstad Deventer had vooral in Rijssen, Goor en Del den grote invloed. Om van Markelo en Hol ten maar te zwijgen. Deze beide dorpen zaten voorgóed onder de plak van Deventer. Ri tussen, de bekoring voor de hervorming was in Rijssen groot. Maar nu kwam het twaalf jarig bestand en de zaak moest blijven zoals ze was, te Rijssen, te Goor en te Delden ook. Rijssen heeft de laatste drie eeuwen een deel waar in hoofdzaak de hervormden woonden en een deel waar bij voorkeur de roomsgezinden gevestigd waren. Zo was het te Goor en te Delden ook. Zonderlinge toe standen deden zich tijdens het twaalfjarig bestand voor. De hoge heren moesten bij elkaar komen om de kwestie van de godsdienst nog eens te bespreken. De bevolking zelf van Rijssen kon het onder elkaar best vinden. De onenigheid, die er gemaakt werd, kwam van hogerhand. De classis Deventer, deze stad was in handen der staatsen, deed alle mogelijke moeite om terrein te winnen. En Oldenzaal, de hoofd stad van Twente, was in handen van de Span jaarden. En daar zat Rijssen tussen twee vu ren in, van beide zijden aan de jas getrok ken. Niettemin, de stad herademde er was twaalf jaren vrede. En de hervormers van Deventer deden wat ze konden om terrein te winnen. En vanuit Oldenzaal deed men alles om het oude gebied te behouden. Vandaag de dag nog kunnen wij met kleine wijzigingen het gebied aanwijzen tot hoever de hervorming in de aanvang der 17e eeuw is doorgedrongen. Voor Rijssen behoeft dit geen commentaar, het spreekt voor zichzelf. Maar de invloed buiten Rijssen is ook heel goed merkbaar. Het gehele gebied, waar De- venters invloed groot was, was geheel Rijs sen, Markelo en Holten inbegrepen. In En ter in mindere mate, Goor en het kerspel Diepenheim, Gelselaar-Geesteren, Lochem en Laren en alles wat binnen deze kring lag. De invloed van Oldenzaal reikte even ver. En daaruit is het te verklaren, dat Oost-Twente en een deel van Zuid-Twente alsmede Noord- Twente nog overwegend roomsgezind is. Deze toestand werd door het twaalfjarig bestand vastgelegd voor twaalf jaar. Dit sloot ook in dat Rijssen moest gehoorzamen aan de Spaansgezinde drost. Er waren gedurende deze twaalf jaren ook twee drosten, voor iedere partij één. Dat de Rijssenaren tijdens het bestand ijverig voor de zaak der her vorming geijverd hebben, terwijl zij de ko ning van Spanje waren toegedaan, werd hun flink ingepeperd, toen in 1625 enige Spaanse vendelen te Rijssen kwamen, om de Rijssenaren eens te laten zien dat de koning er nog was. Zij stichtten te Rijssen grote branden, roofden vee en graan, en trokken in triomf weer naar Oldenzaal. Precies een- en-twintig jaar vroeger, hadden de benden van Spinola er ook een visite afgelegd, die niet mooi meer was. Later, na het bestand, liet Rijssen de koning van Spanje de hak ken zien en sloot zich ferm bij de Oranje vorsten aan. Maar toen kwam een andere vijand in de vorm van de pest. Wanneer wij de lijst der Rijssense predikanten raadplegen, blijkt er een hiaat te zijn, zodat het twijfel achtig is of hier gedurende dit tijdperk wel steeds een predikant te Rijssen woonde. En dit had ook weer zijn oorzaak. Hiervan was Rutger Braamcamp de man, die in Rijssen het onmogelijke mogelijk trachtte te maken. Hoewel r.k. priester zijnde, lieten de her vormden hem rustig in de Wheme wonen. Van deze wordt verteld, dat hij aan de drost van Ittersum bedenktijd vroeg, toen men hem voor het feit stelde: of predikant wor den, of zijn werk als R.K. priester te sta ken. Naar we aannemen was hij een geboren Rijssenaar van een gegoede familie. En wat deed Braamcamp nu? Hij stuurde de drost met een kluitje in het riet. Hij gaf onderdak aan reizende (zeg maai' in die donkere tijden zwervende) predikanten. Hij hield de pro testantse schoolmeester de hand boven het hoofd maar bleef verder voorlopig heer en meester van het geestelijk terrein. Pastoor Rutger Braamkamp stierf in hoge ouderdom dn het jaar 1629. En in hetzelfde jaar werd Justinus Havenberg tot predikant te Rijssen benoemd. Hiermede was een einde gekomen aan het verbroederingswerk vah pastoor Braamkamp. Zonderling kon het er in die dagen in Twente toegaan. De pastoor van Borne was Luthers predikant geworden op het kasteel Welveld in Zenderen. Hij was daar hofpre diker. De Katholieken van Borne hadden geen pastoor. En de Jonker Iskele van Wel veld was collator van de kerk in Borne. Als Luthersgezind stelde hij daar natuurlijk in die dagen geen pastoor aan. Toen vroegen die van Borne, of hun vroegere pastoor na de middag op zondag geen mis mocht hou den voor de roomsgezinden te Borne. Toen moet Jonker Iskele geantwoord hebben: als mijn dominee dat wil, is het mij best. En zo kon het gebeuren, dat een en dezelfde per soon des morgens dominee was en des mid dags pastoor. Voorwaar, het waren verwarde tijden én in dit licht bezien komt ons het gebeurde met Rutger Braamcamp te Rijssen helemaal niet zo gek voor. Ds. Justinus Havenberg, zo heet het verder, nam met succes de hervorming ter hand. Hij was echter maar tien jaar te Rijssen. Ons dunkt, dat deze tijd niet lang genoeg was om van het Rijssense volk te maken, wat het wezen moest, namelijk: strenge be lijders der hervormde leer, voorzover dan als ze hervormd waren. VAN COEVERDEN. In een bijzonder vlot tempo werkte de Rijssense raad vrijdagavond de niet om vangrijke agenda af. Er heerste een aan gename stemming, die nog werd verhoogd door de serenade, die door de Enterse mu ziekvereniging Irene werd gebracht aan het bruidspaar Beverdam, dat een bruiloft had „aangericht" in Hotel de Kroon. De muzi kale klanken klonken duidelijk in de raads zaal door en ondanks de opmerking van bur gemeester Landweer: „Niet laten afleiden, we zijn bezig met een serieuze raadsagenda", konden de raadsleden er een moment de ge dachten niet bijhouden, zodat de vergade ring voor korte tijd werd geschorst. Na dit muzikale intermezzo werd de agen da verder afgehandeld. Bij de ingekomen stukken was een ver zoek van Gebr. Baan, om aan de Haar- straat (in het gedeelte lopende van Hol terweg tot Nijverdalseweg) een tankstation te vestigen in de groenstrook van de ge meente. B. en W. stelden de mening van de raad uit een geheime vergadering ken nende voor, op dit verzoek afwijzend te beschikken. De heer Otten maakte duidelijk, dat hij het met het voorstel van b. en w. niet eens was. Aan de rechterzijde van de Haarstraat is een parkeerverbod uitgevaardigd tot aan de (bestaande) benzinepomp van de Gebr. Baan. Hierdoor zijn deze mensen gedupeerd, aldus de heer Otten. Bovendien hebben de Gebr. Baan grote bereidwilligheid getoond bij het afstaan van grond ten behoeve van de bouw van een transformator, hetgeen een groot voordeel voor de gemeente heeft op geleverd. Hoewel deze kwestie niet aan het het verzoek kan worden gekoppeld, was de heer Otten toch bereid het verzoek in te willigen. De Voorzitter bracht nog eens naar vo ren, dat het college de bouw van een ben- In Georgië, Verenigde Staten, ontplof ten twee spoorwegwagons met butaan gastanks, juist op het moment, dat de trein, waarvan de wagens deel uitmaak ten, over een bruggetje reed. Het brand bare gas vloeide uit de tanks over het water en de oevers van het riviertje, waar zich vele vakantiegangers verza meld hadden. Velen van de vakantie gangers vonden een verschrikkelijke dood in het brandende gas. Op deze ra diografisch overgebrachte foto zien we hoe vlammen en rook uit de trein op stijgen. Geboren: Antonia, dv H. Goorman en J. Smeijers, Molendijk 64. Alie, dv H. J. Veneklaas en J. ten Hove, Blinde Ba- nisweg 9. Gerrit Jan, zv G. ten Hove en J. Smalbrugge, Taibaksgaarden 24. Janna, dv W. Reterink en H. D. Dokters, Nijverdalseweg 72. - Maria, dv J. Dangre- mond en J. Kreijkes, Bouwstraat 21. Wilhelmina, dv M. Rutterkamp en H. Sep- penwoolde, Esstraat 81. Mina, dv M. Ligtenberg en A. Voortman, Ligtenber- gerdijk 27, gdb. te Almelo. Johan, zv J. H. Roosink en L. B. Schuitemaker, Wierdensestraat 101, geb. te Almelo. Ondertrouwd: Albert van den Berg, 23 jr., Rijssen, Elsenerstraat 56 en Elisabeth Danneniberg, 26 jr., Rijssen, Hagweg 7. Gerrit Jan Scholten, 26 jr., Wierden, Zui derdwarsweg 3 en Janna Kiers, 21 jaar, Rijssen, Vennekesgaarden 29a. Jan Hendrik Bolink, 22 jr., Almelo, Nachte gaalstraat 141 en Janna ten Hove, 22 jr., Rijssen, Banisweg 25. Gehuwd: Johan Langkamp, 23 jaar en Wilhelmina Fredrika Smeijers, 22 jaar, Rijssen, Schild 2. Johannes Fredrikus Smit, 24 jr. en Willemina Zandvoort, 23 jr., Rijssen, Spuitstraat 20. Johan Pijf- fers, 27 jr. en Willemina Rozendom, 24 jr., Rijssen, Koninginneweg 17. Jan Vrugteveen, 27 jr. en Hermanna Kark- dijk, 26 jr., Wierden, Enter, Dorpsstraat 71. Gerhard Beverdam, 26 jr. en Janna Wieringa, 23 jr., Wierden, Enter, Beatrix- laan 1. Overleden: Maartje van Rees, 54 jr., ev C. A. Lanser, Dr. Stokkersstr. 35, overl. te Almelo. Derk Jan Harbers, 54 jr., ev H. Nijkamp, Zuna 2a, overl. te Enschede. Wiej hebt gelukkig règn ehad, De boele is wier lekker nat, Iej könt het zeen in de natuur, Als hef a wier ne aandre kluur. Het grös det was venoaweg rood, Nen heeln hoop leü dee klaagn eur nood, Ze kon 't zich zean ze neet meer heugn Wonneer 't zo lange was blieuwn dreugn. Wocht ees, zo zean ze teeg'n mekoar, Woer deur of als wa wodt van 't joar, Temet dan muj oe blauw betaaln Aj wat van 'n greüntëboer mun haaln. De dreügte hef een ène nömn, Doar is wier volop règn ekömn, De eerpel, sloaboon' en zo meer Warn bes te passe met det weer. Miej duch wiej hebt non ech wa rèn Um dankboar vuur den règn te wèn, Meer loat 't nog ees 'n poar dage règn, Dan kump 't oons a neet meer gelègn. O nee, want dan zeuj wal ees zeen, Dan klage wiej wier steen en been, Was 't ees te areüge, dan te nat, En zo hebbe wiej aaltied wat. Rijssen. J. ROZENDOM. zinestation op de bedoelde plaats „bezwaar lijk" achtte, waarmee de heer Jansen het eens was. „Waar is het einde", aldus dit raadslid, „als wij dit verzoek toestaan", die er nog aan toevoegde dat het de verzoekers niet onmogeijlk wordt .gemaakt een benzine station te doen bouwen „als dat maar op eigen terrein gebeurt". Ook de heer Leusink was bevreesd voor de consequenties, terwijl de heer Ter Avest opmerkte, dat in het stuk SchildHolterweg niet minder dan 4 benzinepompen waren. Men kan gerust een zaak beginnen zonder een benzinepomp, aldus de heer Ter Avest. De heer Kamphuis gaf te kennen het niet eens te zijn met b en w. De zaak van de Gebr. Baan is gesplist, meende spr„ en hij zag het gewoon als een deel van het inko men. Dit station komt niet zo maar uit de lucht vallen. Het is een bestaand iets, al dus spreker. Wethouder Goosen meende, dat de zaak niet gesplitst was, zoals de heer Kamp huis had opgemerkt. Als we dit verzoek toe staan, is het hek van de dam, meende de wethouder, terwijl tot slot van het debat door de heer Smeijers nog werd opgemerkt, dat het verkeer van Nijverdal naar Holten op bedoelde plaats een veilige tankplaat's zou kunnen vinden. Bij de Roba is het tankstation ook aan gebracht op een groenstrook. Dat bleek echter een andere kwestie, om dat de Rbba de betreffende grond in eigen dom had verkregen. Om een einde te maken aan de discussie over deze aangelegenheid, werd er ge stemd, hetgeen tot resultaat had dat het voorstel van b. en w. (afwijzend te beschikken) werd aangenomen. Tegen stemden de heren Kamphuis, Nijland, Plui- mers, Siegerink, Otten en Smeijers. Degenen, die hadden verwacht dat over het voorstel van de nieuwe kostprijsbere kening van gronden in het plan Vennekes gaarden uitvoerige discussie zou plaats heb ben, kwamen bedrogen uit, want dit voor stel werd betrekkelijk vlot aanvaard. Door Ged. Staten van Overijssel was me degedeeld, dat verhoging van de grondprij zen in het plan Vennekesgaarden gewenst Was, teneinde het bereke|nde verlies van f 141.758.te drukken. B. en w. stelden een gedeeltelijke verho ging voor tot f 6,50, f 8,50 en f 10,50 per m2, waardoor het verlies wordt teruggebracht tot f 122.508.—. De heer Haase vroeg hoe of het mogelijk was dat een tekort van zulk een grote om vang was ontstaan. Is dit plan wel econo misch uitgevoerd?, zo vroeg spreker zich af. De Voorzitter antwoordde dat het ontstaan van het tekort te wijten was aan de ver traagde uitvoering door het beperkte bouw volume, waarover de gemeente Rijssen in de loop der jaren de beschikkking heeft ge kregen. Bovendien, aldus de burgemeester, zijn er in het verleden minder juiste metingen verricht, die later hersteld moesten worden. Wethouder Scholman voegde hieraan toe, dat nu getracht zal worden de rest van de stukken, zowel in de Vennekesgaarden als in de Lentfertsstukken in één keer uit te voeren. De heer Ter Avest meende dat „men het plan had laten zwemmen". Er is geen reke ning gehouden met prijsverhogende factoren. Overigens werd het voorstel van b. en w. aangenomen. De grondprijzen in het plan Lentferts stukken zullen in de toekomst f 6,50, f 8,50 en f 10,50 per m2 kosten. Het desbetreffende voorstel werd zonder opmerkingen aange nomen, evenals het voorstel tot verhoging van de grondprijzen in het plan Molenstal. Het voorstel, aan de speeltuinvereniging Irene een eenmalige subsidie van f 1911,38 te verstrekken, werd door de raad aange nomen, evenals het voorstel om het maxi mum jaarlijkse subsidie te verhogen tot f 1000,(verzocht was f 1500, Het voorstel van b. en w. tot wijziging van de begroting van maatschappelijke zorg werd aangenomen. De heer Kamphuis was niet ingenomen met het standpunt van het bestuur van maatschapelijke zorg, b. en w. geen inzage te verstrekken van de handelingen door „dese instantie" verricht. Spr was van mening, dat de gemeente „als geldschieter" toch op de hoogte moet zijn, wat er met „het geld" gebeurde. Wethouder Scholman deelde mede, dat on derzocht zal worden of het standpunt van het bestuur juist is. In verband met het bedanken om ge zondheidsredenen door de heer L. Tijhuis als lid van het bestuur van maatschappelijke zorg, moest er door de raad in de ontstane vacature worden voorzien. Gekozen werd de heer A. M. Geuzendam, Lentfersweg 35. De rondvraag bleek een belangrijk deel van de vergadering te worden, omdat er door de heer Leusink een vraag werd ge steld, die de gemoederen in Rijssen al lange tijd bezig houdt en op het antwoord waar naar velen benieuwd zijn. De heer Leusink vroeg n.l.: Hoe staat het met de stichting ouden van dagen in Rijs sen? Dit is al lang geleden aan de orde gesteld en geen mens weet waar men aan toe is. De Burgemeester antwoordde, dat er 2 aanvragen zijn binnengekomen om medewer king van de zijde van de gemeente, n.l. van de Grietje en Jan ter Horst stichting en van een stichting van de Hervormde ge meente. Ten aanzien hiervan is een bespre king, om te trachten tot samenwerking te komen, gehouden, waarna een schrijven is gericht tot „alle kerken" in Rijssen met de vraag of men bereid was op een bepaalde basis tot samenwerking te komen. Verzocht is op deze vraag te antwoorden voor 1 juli. „Het antwoord wachten wij met spanning af", aldus de burgemeester, „of er in Rijssen een stichting kan komen met een positief christelijke signatuur, die aanvaardbaar is voor de Rijssenaren." Vervolgens zag de heer Leusink graag, dat de gemeente Rijssen instemming betuigde met de pogingen, in Twente een Technische Hogeschool gevestigd te krijgen. De Voorzitter stelde dat de gemeente Rijs sen het zeer zeker op prijs zou stellen dat er een Technische Hogeschool in Twente zou worden gevestigd, gezien de grote in dustrieën en de ontwikkeling daarvan in Twente. Niets staat ons in de weg om adhae- sie te betuigen aan de pogingen, een 3e Technische Hogeschool in Twente gevestigd te krijgen. De heer Ter Avest had kennelijk dezelfde opmerking als de heer Leusink willen ma ken: De heer Leusink heeft mij het gras voor de voeten weggemaaid, zei hij, waarop de heer Leusink zeer slagvaardig opmerkte: Er is nog wel meer gras, hetgeen dit raads lid even later duidelijk maakte door te wijzen op de onmogelijke toestand, waarin het terrein rond de gasfabriek verkeert. Het is daar een vreselijke toestand, het lijkt daar wel een gebombardeerd gebied. Het onkruid tiert er welig en spreker drong aan, hierin verbetering te brengen. Wethouder Goosen zegde toe, dat dit bin nenkort zou gebeuren. De heer Otten herinnerde aan zijn sug gestie, een vorig jaar gedaan met betrek king tot een onderzoek naar de riolering van de Holterweg naar het Molenstal. Is van dat onderzoek nog iets terecht gekomen, zo vroeg spreker. Deze week zijn er met de stortbui weer moeilijkheden in het Molenstal TWENTSE JEUGD CONTRA WESTFALEN Voetbalminnend Rijssen heeft zaterdag j.l., ondanks de harde regen, van een goede wedstrijd kunnen genieten. Ter gelegenheid van het gouden jubileum van Rijssen Voor uit werd op het RV-terrein aan de Wier- denseweg een voetbalwedstrijd gespeeld tus sen een geselecteerd Twents jeugdteam en een elftal, gevormd uit jeugdige Duitse spelers. De wedstrijd werd door de gasten op ver diende wijze met 31 gewonnen. De eerste helft toonde een sterker Twente en de 10 voorsprong, die de Twentse jeugd zich vlak voor rust door een onverwacht schot van midvoor Achterberg (E. Boys) ver wierf, kon men dan ook niet geheel onver diend noemen. De tweede helft begon in een stromende regen en toen het terrein als gevolg hier van eenmaal flink nat was geworden, kwam de betere techniek der gasten pas goed naar voren. Met uitstekend opgezette aanvallen werd de verdediging der gastheren stuk- gespeeld en het duurde dan ook niet lang of doelman Ten Tusscher moest capituleren voor een ver schot van Fyolkwiski (11). Vijf minuten later maakte dezelfde spe ler, na goed voorbereidend werk van rechts buiten Keutschike er 12 van. De Twentse jeugd werd na dit doelpunt geheel over speeld en slechts zelden kwam men nog voor het doel der gasten. Toen rechtsbuiten Keutschike een slechte uittrap van doelman Ten Tusscher opving en het leer met een beheerste boogbal in het Twente-doel plaatste, betekende dit met een de eindstand (1—3). Hoewel de Twentenaren nog alle moeite deden tot een dragelijker resultaat te ko men, gaven de Duitse verdedigers geen krimp. gerezen. Ik heb gehoord, dat de riolering voor een gedeelte verzand is. Wethouder Goosen gaf dat toe er is in de begroting een bedrag uitgetrokken voor ma teriaal, waarmee dit euvel zou kunnen wor den verholpen. Hiervoor is nog geen goed keuring afgekomen. De heer Otten wilde echter ook weten, of de Holterweg wat betreft de riolering aan gesloten was op het Molenstal en of deze riolering functionneerde. Wethouder Goosen wist niet of dit onder zocht was. De heer Ter Avest meende dat het pro bleem van wateroverlast bij stortbuien al jaren oud was. Te dien aanzien had spreker al eerder aan gedrongen, meer „inlaten" te doen aanbren gen. Wethouder Goosen gaf ten antwoord dat deze suggestie was opgevolgd, doch dat daarmee het probleem niet was opgelost. De heer Haase voegde er aan toe, dat aan de rioleringen „nog wel wat te doen was". De heer Smeijers informeerde naar de medewerking ten aanzien van het plan van de te bouwen 3e school van de Gereformeer de Gemeente. De architect kan niet verclér werken, omdat hij verschillende gegevens nog niet binnen heeft. Wethouder Goosen weet dat aan het feit, dat de juiste hoogte nog niet bekend was. Deze kwestie is met de stedebouwkundige besproken. De Burgemeester zegde toe, dat de nood zakelijke gegevens binnenkort zouden wor den verstrekt. De heer Pluimers vroeg of de vergadering, die het college van b. en w. onlangs had ge had met het bestuur van de VW omtrent de vraag of in Rijssen wel of geen zomer huisjes zouden mogen worden gebouwd, al kon worden beantwoord. Met de mededeling, dat deze kwestie nog in beraad was, deed de burgemeester deze vraag af, waarmee het einde kwam van de openbare vergadering. Hierna ging de raad nog geruime tijd over in geheime vergade ring.

Erfgoed Rijssen-Holten

Weekblad voor Rijssen | 1959 | | pagina 1