„Cliënt-gericht werken,
daar draait hier alles om"
G.A.K. is een bekende klank.
„Klachten Hengelo
anders van aara"
De complexe
wereld van
HOLTENS NIEUWSBLAD
MR. A. SCHOONDERMARK, DIRECTEUR GAK HENGELO:
„DOELMATIGHEID EN DESKUNDIGHEID"
DONDERDAG 29 NOVEMBER 1984
13
HENGELO - „Wij hebben eigenlijk een verdomd goeie taak te vervullen,
zeker in deze tijd, 1984.Met deze stand van werkloosheid.Natuurlijk
staan we permanent onder druk, maar dat is op zich niet zo erg. Steun geven
aan mensen die het nodig hebben, mensen die zijn aangewezen op een
uitkering... Het belang van die groep behartigen noem ik dankbaar werk.
Kijk, wij weten ook wel dat nogal wat mensen in eerste instantie het G.A.K. de
ENSCHEDE/HENGELO - Binnen
kort bespreken de Enschedese werk
groep G.A.K./G.M.D., de Sociale Ver
zekeringsraad in Zoetermeer en afge
vaardigden van de G.A.K./G.M.D.
|-kantoren in Amsterdam en En
schede de klachten die vijftien En-
schedeërs bij de Sociale Verzeke
ringsraad hebben ingediend.
Het gaat hier om de kritiek
fan de vijftien op het functione-
ten van drie G.A.K./G.M.D.-art-
en. „Ze hebben zich denigrerend
iver cliënten uitgelaten", klinkt
iet, en: „Hun benadering is door
logal wat cliënten als discrimi-
lerend ervaren, terwijl die in een
antal gevallen ook bevooroor-
eéld was". Wanneer de klach-
en, die thans nog nader worden
nderzocht, gegrond blijken,
unnen deze leiden tot het ont-
lag van de drie
».A.K./G.M.D.-artsen.
Mr. A. Schoondermark, direc
teur van het Gemeenschappelijk
Administratie Kantoor in het
district Hengelo, acht het niet
zijn taak om commentaar te ge
ven op de „Enschedese kwestie".
Wel merkt hij op: „Ik denk dat
het in Hengelo wat anders ligt.
We zijn in '82 gestart met een
vragenlijst. Op de vraag „Bent u
tevreden over het G.A.K." ant
woordden 55 van de in totaal 75
mensen die het formulier hadden
ingevuld met ,ja". De twintig
mensen die „nee" hadden geno
teerd, hadden kritiek op de
wachttijden, ww, de inlevering
van werkbriefjes, dat soort za
ken. Klachten dus van een an
dere aard dan in Enschede. Als
er in Hengelo morgen een belan
gengroep opstaat die zegt: wij
willen ëen gesprek over dit of
dat, dan zeg ik: prima, jullie zijn
welkom...".
schuld geven van een verlaging van hun uitkering, dan zegt men: jullie kunnen
mooi praten, maar je zit wel uit mijn portemonnee te pikken.U moet .niet
vergeten dat wij een uitvoerende taak hebben, de politiek neemt een
beslissing, niet wij. We proberen dan ook altijd om de mensen dat duidelijk te
maken, in veel gevallen ontstaat er dan meer begrip voor onze situatie".
terst serieus. Bij ons wordt niet
gedacht, dit of dat is flauwekul,
pak maar een standaardbrief.
Elke brief die dit pand verlaat
bevat de naam van een contact
persoon waarmee de betrokkene
zich onmiddellijk in verbinding
kan stellen. Wij werken hier met
mensen, vergeet u dat niet.
„Ik zei al: wij hebben een uit
voerende taak, de politiek neemt
beslissingen. Het wordt, nu de
sociale uitkeringen steeds meer
onder druk komen te staan, ove
rigens wel steeds moeilijker om
bepaalde beslissingen die in Den
Haag worden genomen zeg maar
te verkopen aan onze cliënten.
Bepaalde wijzigingen worden ons
zo laat medegedeeld, dat het in
sommige gevallen bijzonder
moeilijk is om dat de mensen
duidelijk te maken. Dat mag
dan onze klacht naar de over
heid heten: men maakt het ons
steeds moeilijker om goed te
kunnen functioneren, daardoor
komen we onder steeds grotere
druk te staan en komt het as
pect van de begeleiding van de
mensen die op het G.A.K. zijn
aangewezen steeds meer op de
tocht te staan...". In het Jaar
verslag 1983 schrijft het G.A.K.
onder het kopje „Gevolgen van
de vergaande detaillering van de
regelingen" onder meer het vol
gende.
Vertrouwen
„De constatering, dat derge
lijke regelingen (verlaging van.
het wettelijke minimumloon en
afschaffing van het minimum
loon wao, bijvoorbeeld, red.)
slechts voor deskundigen geheel
te begrijpen zijn, impliceert dat
velen van hun, voor wie deze re
gelingen zijn bestemd, nl. de uit
keringsgerechtigden, in feite ge
noegen moeten nemen met wat
voor hen niet of nauwelijks te
begrypen is, in vertrouwen op
een juiste toepassing daarvan
door de administratie van het
uitvoeringsorgaan. Aldus legt de
ze wijze van wetgeving een extra
verantwoordelijkheid en druk op
degenen, die met de uitvoering
van - en de toelichting op derge
lijke gecompliceerde regelingen
zijn belast". En voorts: „Wij moe
ten eveneens vaststellen, dat de
jarenlange roep om meer helder
heid en eenvoud in de sociale
verzekeringswetgeving steeds
minder gehoor blijkt te vinden
bij de instanties, cfie voor de re-
Directeur mr. A- Schoondermark
van het GAK: „Iedere klacht be
kijken we serieus".
gelgeving verantwoordelijk zijn".
Extra verantwoordelijkheid en
druk: het betekent voor het
G.A.K. bijvoorbeeld dat de voor
lichtende functie (de toelichting
op de uitvoering) steeds belan
grijker zal worden. Mr. A.
Schoondermark beaamt dat. Hij
zegt: „We zijn een groot appa
raat en hebben veel deskundigen
in dienst, specialisten op ver
schillende terreinen. Juist daar
door is het mogelijk om, om het
populair te zeggen, dicht bij de
cliënt te kruipen. Belangrijk is
ook het feit dat wij een gedecen
traliseerde organisatie zijn, dus
op verschillende plaatsen in Ne
derland vestigingen hebben. Ook
daardoor kunnen we gestalte ge
ven aan onze basisgedachte, dat
we zo dicht mogeüjk bij onze
cliënten moeten zitten om zo op
timaal als maar mogelijk is te
kunnen functioneren als G.A.K.
Een voorbeeld. Er komt-iemand
bij ons met een probleem: hij is
werkloos en moet een uitkering
hebben. Dan is het onze taak
om te beoordelen of hij daar ook
inderdaad voor in aanmerking
komt.
Is dat zo, dan keren wij
geld uit, onze uitkerende functie
na onze beoordelende functie. In
de periode die ligt tussen dat
beoordelen en uitkeren, proberen
we onze cliënt zo optimaal mo
gelijk te betrekken bij het proces
dat dan in gang is gezet. We
vertellen dan bijvoorbeeld wat er
precies gaat gebeuren met zijn
aanvraag, verschaffen hem zo
veel mogelijk, hetzij mondeling
hetzij schriftelijk, informatie die
betrekking heeft op die aan
vraag.
Mocht nu blijken dat de
persoon in kwestie niet in aan
merking komt voor een WW-uit-
kering, dan zeggen wij waarom
dat niet het geval is, en waar hij
wèl naartoe moet. Mocht hij het
er niet mee eens zijn, dan be-
staat de mogelijkheid om zich
tot de Raad van Beroep te wen
den. Het komt er op neer, dat
wij iedere cliënt vanaf het mo
ment dat hij bij ons binnenkomt
tot het moment dat hij na ver
loop van tijd zekerheid heeft
over zijn uitkering begeleiden, en
proberen bij te staan met raad
en daad. Die werkwijze vereist
de nodige interne maatregelen,
en dat kost nu eenmaal de no
dige tijd. Dat wordt overigens al
vrij snel bureaucratie ge
noemd. .Je ontkomt er niet ge
heel aan".
Proces
De „interne maatregelen" waar
mr. A. Schoondermark over
spreekt, zijn tevens een gevolg
van de zeer vele meldingen, bij
voorbeeld inzake ziekte, die er
bij het G.A.K. jaarlijks binnen
komen. In Hengelo bijvoorbeeld
(naar verwachting) 35.000. Een
ander voorbeeld van een proces
dat in werking treedt. Wanneer
de werkgever een werknemer
ziek meldt, en de bedrijfsvereni
ging waartoe de werknemer be
hoort de „administratie" laat
verrichten door het G.A.K., komt
de verzekeringsgeneeskundige
van het G.A.K. in actie. De be
trokken werknemer krijgt een
oproep om op het spreekuur van
de „G.A.K.-dokter" te verschij
nen, en deze heeft de taak Oiri
vast te stellen of de betrokken
werknemer tengevolge van zijn
ziek-zijn zijn eigen werk niet
meer kan doen.
„Dat is de primaire probleem
stelling: kan hij tengevolge van
dat ziek-zijn zijn eigen werk niet
meer doen...", zegt mr. A.
Schoondermark. „Iemand breekt
bijvoorbeeld tijdens de winter
sport een been, dan zegt de goe
gemeente onmiddellijk: die man
kan niet werkenTerwijl die
man zelf zegt: ik kan wel wer
ken, ik kan me go'ed bewegen
Zou zo iemand nu bijvoorbeeld
de krant moeten rondbrengen,
dan zou hij niet kunnen werken.
De verzekeringsgeneeskundige
moet vaststellen of iemand zijn
eigen werk niet meer kan doen,
tengevolge van zijn ziek-zijn en
het betekent dat er per individu
een beslissing moet worden ge
nomen". Het controle-aspect van
het G.A.K. Wie een WW-uitke-
ring heeft wordt door het G.A.K.
gecontroleerd, dat heeft, zo
meent mr. A. Schoondermark,
ook een motiverende functie.
„De mensen dienen hun ge
zicht bij ons te laten zien, na
tuurlijk heeft dat alles met con
trole van doen, maar wij hopen
mensen tevens te kunnen moti
veren om weer aan de slag te
gaan, proberen ze daarbij te hel
pen. Ménsen menen vaak dat wij
aléén een controlerende functie
hebben, maar die controle is niet
meer dan een deel van onze wet
telijke opdracht. Daarnaast ne
men de begeleiding en de voor
lichting een omvangrijk deel van
ons takenpakket in beslag. Ook
proberen wij door te praten met
werkgevers, mensen die in de
ziektewet zitten terug te krijgen
in het bedrijf waar ze ziek zijn
geworden. Samen met de werk_
gever bekijken we dan of het
mogelijk is dat er in de arbeids
situatie iets verandert, waardoor
een werknemer weer aan de slag
kan. En dat is ook in het belang
van de werkgever, want niemand
vindt het prettig om een goede
arbeidskracht te moeten verlie
zen.
Filosofie
De werknemers van het Ge
meenschappelijk Administratie
Kantoor volgen trainingen en
cursussen, die ertoe moeten bij-
Hef Gemeenschappelijk Admini
stratie Kantoor aan de Prinses
Beatrixstraat in Hengelo.
dragen, dat de filosofie van het
G.A.K. zo goed mogelijk in de
praktijk wordt gebracht. Aange
past aan de eisen van de mo
derne tijd, heet dat zo fraai en
aangezien die tijd voortdurend
aan veranderingen onderhevig is,
vinden de trainingen en cursus
sen regelmatig plaats, waarbij de
inhoud van het gedoceerde uiter
aard is afgestemd op de cliënten
van het apparaat.
Tot slot mr. A. Schoonder
mark: „We hebben nog wel eens
het gevoel, dat mensen niet dur
ven klagen over dingen die be
trekking hebben op het G.A.K.,
bijvoorbeeld uit angst dat hun
uitkering wordt ingetrokken.
Laat ik nog eens overduidelijk
zijn: iedereen die een klacht
heeft, kan bij ons terecht en
vindt er gehoor. Klagen heeft
geen consequenties, om het zo
maar eens te zeggen. Ik ben bij
zonder gelukkig met het overleg
dat er is met diverse belangen
groepen in Hengelo. Die groepen
namelijk opereren zeg maar in
het veld, en weten dus ook on
middellijk wat er onder bepaalde
groepen mensen leeft. Door dat
overleg bereiken wij ook de men
sen die drempelvrees hebben,
niet bij het G.A.K. binnen dur
ven lopen en daar hun vragen
stellen. Via die belangengroepen
kunnen zij nu hun vragen stellen
en eventuele klachten kwijt.
Voor ons betekent het, dat we
cliënt-gericht kunnen werken, en
daar draait alles om...".
Honderden Hengeloërs fietsen
of lopen, of rijden per auto er
dagelijks langs: het G.A.K. Toch
zullen er maar weinig mensen zijn
die exact kunnen vertellen wat er
gaande is in het moderne pand
aan de Prinses Beatrixstraat,
waar behalve voor de
aangesloten Hengelose cliënten,
ook de „administratie" wordt
verricht voor leden in omliggende
gemeenten als Oldenzaal, Borne
en Almelo. G.A.K., de drie letters
vormen een bekende klank, wat
dat aangaat onder te brengen in
het rijtje „bekende klanken"
waarin ook PTT, NS en V D zijn
ondergebracht.
De Twentse Pers doet een
poging om wat helderheid te
verschaffen in een complexe
wereld, die schuilgaat achter de
drie letters G.A.K. Daartoe
werden gegevens verzameld, kon
de Enschedese „affaire" niet
onaangeroerd blijven en werd
uitvoerig gesproken met mr. A,
Schoondermark, directeur van
het Gemeenschappelijke
Administratie Kantoor, district
Hengelo.
tussen het hoofdpostkantoor en
de spoorlijn Hengelo-Borne. Van-
daaruit verzorgt het G.A.K. de
uitkeringen bij arbeidsonge
schiktheid (zw, wao, aaw), wer
kloosheid (ww) en ouderdom en
overlijden (bedrijfspensioenen,
ouderdoms-, en weduwen- en we
zenuitkeringen en uitkeringen bij
vervroegde uittreding).
Van de 26 bedrijfsverenigingen
die Nederland telt, zijn er 18 die
de „administratieve werkzaamhe
den" laten verrichten door het
G.A.K., terwij de instantie het
zelfde doet voor 20 bedrijfspensi
oenfondsen. Om het voor de uit
keringen noodzakelijke geld op
te kunnen hoesten int het Ge
meenschappelijk Administratie
Kantoor premies bij de verschil
lende werkgevers. Naast boven
genoemde instellingen handelt
het G.A.K. in naam van een
aantal andere instanties, die
eveneens een taak hebben in de
sociale verzekering.
De „administratieve taak"
komt in de praktijk neer op: er
voor zorgen dat de vele guldens
die nodig zijn voor de ,vele en
verschillende uitkeringen binnen
komen, het behandelen van aan
vragen, het betalen van de uitke
ringen, het registreren, de voor
lichting voor en het begeleiden
van werklozen en arbeidsonge
schikten. medisch' onderzoek
(door de „G.A.K.-dokter") en het
voorbereiden van beleid voor de
diverse opdrachtgevers. De op
somming is niet compleet, maar
geeft een beeld van de meest
belangrijke taken. Het Gemeen
schappelijk Administratie Kan
toor biedt werk aan ruim 12.500
mensen.
Mr. A. Schoondermark, direc
teur van het Gemeentelijk Admi
nistratie Kantoor district Hen
gelo, maakt van de korte stilte
die valt gebruik om een filtersi
garet op te steken, dan klinkt:
„Mochten er dan toch nog men
sen zijn die kritiek op het
G.A.K. hebben, dan staat het
hun volledig vrij om die te uiten.
Iedere klacht, of die nu monde
ling wordt geuit of per brief bij
ons binnenkomt, bekijken wij ui-
G.A.K.-dochter
Het hoofdkantoor van het Ge
meenschappelijk Administratie
Kantoor is in Amsterdam geves
tigd. In geheel Nederland zijn
voorts 30 districtskantoren, en
ongeveer 350 vestiginsplaatsen
waar artsen spreekuur houden,
de zogenaamde „GAK-dokter",
terwijl er tevens controle en be
geleiding is ten aanzien van de
uitkering krachtens de WW.
Eén van de 30 districtskanto
ren is in Hengelo gevestigd. Om
precies te zijn: aan de Prinses
Beatrixstraat, in een modern in
gericht pand, dat is gesitueerd
HENGELO - Er zullen in Nederland
maar weinig mensen rondlopen die
nog nooit van het G.A.K. gehoord
hebben. De drie letters worden
meestal zonder „puntpauzes" en in
één adem uitgesproken („Het GAK")
en vormen een bekende klank - wat
dat aangaat onder te brengen in het
rijtje „bekende klanken" waarin ook
NS, KLM, B W en PTT zich bevin
den. Toch zullen er maar weinig
mensen zijn die exact kunnen vertel
len wat het G.A.K. nu eigenlijk pre
cies is, en vooral: wat het doet.
De drie letters staan voor Ge
meenschappelijk Administratie
Kantoor, en om te kunnen be
grijpen waar dat op neer komt,
dient men eerst op de hoogte te
zijn van het verschijnsel bedrijfs
vereniging. Dat namelijk is een
vereniging van werkgevers en
werknemers uit een bepaalde be
drijfstak. Die vereniging is belast
met de uitvoering van wetten zo
als de Ziektewet en de Werkloos
heidswet. Wie is aangewezen op
een uitkering krachtens één van
bovengenoemde wetten ontvangt
deze dus van één van de 26 be
drijfsverenigingen die Nederland
telt.
Sedert 1952 echter bestaat
voor bedrijfsverenigingen de mo
gelijkheid om deze taak over te
dragen aan een instantie: het
Gemeenschappelijk Administra
tie Kantoor. Waarom? In de eer
ste plaats om tijd te kunnen be
sparen, een praktisch argument.
De balie: „We werken hier met
mensen..."
Het betekent immers dat een be
drijfsvereniging een bepaalde
hoeveelheid werk niet behoeft te
doen. Maar er zijn nog andere
redenen. De hoofddirectie van
het Gemeenschappelijk Admini
stratie Kantoor: „De voornaam
ste reden is het streven naar een
zo hoog mogelijke graad van
doelmatigheid en deskundigheid.
Doelmatigheid: het samen-doen
maakt een grote regionale sprei
ding mogelijjk. De sociale verze
kering wordt daardoor zo dicht
mogelijk bij de cliënten (werkge
vers en werknemers) uitgevoerd.
Deskundigheid: door het sa
men-doen kunnen wij gelijksoor
tige taken op de meest effeciënte
wijze uitvoeren. Deskundigen op
administratief, organisatorisch,
juridisch en medisch terrein kun
nen hun deskundigheid voor alle
opdrachtgevers aanwenden. Een
uitgebreide technische appara
tuur, bijvoorbeeld voor electroni-
sche informatieverwerking kan
op de meest verantwoorde wijze
aangewend worden."
