KORT
De pepernootcrisis gÊL
Itót G/töteTielÜ
Sinterklaas-
puzzel
SPEELGOED AL INGEKOCHT?
4- ïte
Het heeft maar een haartje gescheeld of
u had de pepemoten er dit jaar bij
moeten denken. Gelukkig is het goed
afgelopen, maar lange tijd verkeerde
iedereen op het bisschoppelijke paleis
in de bange verwachting dat het een
verjaardagsfeest zonder d.e dobbel
steentjes van peperkoek zou worden.
Menigeen heeft nachtenlang liggen
woelen, zinnend op middelen de vrese
lijke impasse te doorbreken. Vooral Sint
Nicolaas is aldus veel slaap tekort ge
komen.
Voor zijn ogen doemden aldoor kinderen op die
vragend hun handjes ophielden maar steeds met
ongevulde knuistjes op hun schreden terugkeer
den. Sint gooide zich dan op zijn andere zijde; hij
wilde het beeld kwijtraken. Maar op het behang
liepen ze weer, de kinderen, niet-begrijpend in hun
lege handpalmpjes turend, want vader en moeder
hadden hun toch verzekerd dat de man uit Spanje
verre van krenterig met de lekkernij was. De
bisschop richtte zich vervolgens op om het sche-
I merlampje op zijn nachtkastje aan te knippen.
Getergd trok hij zijn hand terug, want naast het
i lampje zat een jongetje op zijn knieën voor een
I klomp. Met zijn vingertjes tastte hij alle hoekjes
1 van het schoeisel af, tevergeefs zoekend naar de
1 spullen waarmee het Madrileense paleis vol
heette te liggen. Sint Nicolaas - wanhopig - rolde
zich tot een bal op onder de dekens, maar de
ontgoocheld afdruipende kinderen bleven hem
kwellen. Nee, de bejaarde grijsaard heeft het er
niet gemakkelijk mee gehad.
Twee Spaanse reporters hebben de affaire in de
openbaarheid gebracht. Ze hadden van hun baas
opdracht gekregen een reportage te maken over
de pepemootcampagne zoals die telkenjare wordt
gevoerd. Toen ze aan het eind van de zomer met
hun blocnotes voor de poorten van het paleis
verschenen en de dienstdoende Zwarte Piet'het
doel van hun komst bekendmaakte, schrok deze
zich een hoedje en riep dat dit nu toch wel een
allerakeligste zaak was. „Jongens", zo vertelde hij
hen op bewogen toon, Jullie kunnen het geloven
of niet, maar we hebben nog geen pepernoot in
huis!" De reporters lieten van ontsteltenis hun
schrijfboeken op de grond vallen. Dit was een
aangelegenheid waarbij het Watergate-schandaal
tot een nietig misverstandje ineenschrompelde.
Aan het eind van de zomer immers moest de
pepemootcampagne in volle gang zijn en nu ver
telde een gedienstige daar ijskoud dat er nog in
het geheel niet aan werd gewerkt! Dat was groot
nieuws en hand in hand snelden ze het paleis in
om Sint Nicolaas opheldering te vragen. Het was -
zoals de reporters later in hun krant schreven -
begonnen met een massale staking van de Zwarte
Pieten in de bisschoppelijke bakkerijen. De Pie
ten waren ontevreden over hun werkcondities en
hadden hun vakbond, de Bakbond VZP (Vakbond
voor Zwarte Pieten), ingeschakeld om bij hun
baas op verbeteringen aan te dringen. Het arbei
derscollectief kondigde terstond een stiptheid
sactie in de bakkerijen af; alleen het allernoodza
kelijkste bakwerk mocht worden verricht. Ver
volgens traden enkele vakbondsleiders met de
bisschop in onderhandeling teneinde inwilliging
van de wensen af te dwingen. Die verlangens
logen er niet om. De Zwarte Pieten begeerden een
dertigurige bakweek, drie weken vakantie per
jaar en het recht van vergadering binnen de
paleismuren. Bovendien wilden ze uitbreiding
van het verlovenpakket. Sinds Pietenheugenis
was het de werkers in de bakkerijen toegestaan
pepemoten mee naar huis te nemen zonder daar
voor zoet te zijn geweest. Dit stond als „Verlof A"
te boek. De Zwarte Pieten meenden ook recht te
kunnen doen gelden op „Verlof B" (het vrij mee
nemen van marsepeinfiguren) en „Verlof C" (het
vrijelijk beschikken over borstplaatbaksels). De
linkervleugel van de Bakbond VZP vond dit een
leuk begin, maar wilde niet met Sint Nicolaas
rond de tafel gaan zitten als de verloven „D", „E"
en „F" (resp. voor suikergoed, chocolade en ge
vulde speculaas) buiten de onderhandelingen
bleven. De bondsbestuurders achtten dit een te
omvangrijk pakket. Ze belegden een vergadering
om het definitieve aantal eisen vast te stellen. De
bijeenkomst zorgde voor veel vuurwerk. Een mili
tante groep Zwarte Pieten beschuldigde het be
stuur van „heulen met Myra en het Vaticaan".
Tenslotte vond men elkaar op de verloven „B",
„C" en „E" en werden „D" en „F" in de ijskast
gezet.
Sint Nicolaas wees de eisen resoluut van de hand.
Er was geen haar in zijn baard die erover dacht de
Zwarte Pieten hun zin te geven. Hij liet zelfs
doorschemeren dat de knechten met hun imper
tinente gedrag hun kerstgratificatie van dit jaar
op de tocht hadden gezet.
De Bakbond VZP verhardde nu zijn standpunt.
De hele zaak ging plat en er zou geen pepernoot
worden gebakken voordat de eisen waren ingewil
ligd. De stakers vroegen de Zwarte Pieten op de
andere afdelingen zich solidair te verklaren. De
zen piekerden er niet over. „Een zinloze actie", zei
een van hen, „waar alleen maar narigheid uit
voort kan komen. Bovendien hebben we verno
men dat de kerstgratificatie dit jaar hoger is dan
voorgaande jaren".
Ondanks de druk die er van verschillende kanten
op hem werd uitgeoefend weigerde Sint Nicolaas
halsstarrig met de vakbond in zee te gaan. Hij zou
'de pepemoten wel elders halen als zijn eigen
personeel het vertikte de zwarte handen uit de
mouwen te steken. Met dit voornemen belandde
de goedheiligman in een mijnenveld van moei
lijkheden: niemand wilde hem pepernoten leve
ren of alleen onder onmogelijke voorwaarden.
Sint vertelde de twee reporters van de pogingen
die hij in heel Europa had gedaan.
„Ik heb me eerst met Engeland in verbinding
gesteld. Die rakkers wilden graag leveren. Ik
pakte dus de stoomboot en voer naar Groot-
Brittannië. Toen ik de pepemootfabriek in Liver
pool binnenstapte viel ik achterover van verba
zing. Ik had blinkende machines verwacht waar
de pepemoten aan de lopende band uitrolden.
Niets van dat alles! Twee rijen Britten vormden
met hun handen de pepemoten, vlijden ze op een
blad en schoven het zaakje de oven in. Moeten
jullie je voorstellen: handgevormde pepemoten,
vijftig in een uur! En dat in een tijd waarin er
machines zijn die de noten er bij duizenden tege
lijk uitkwakken! Ik heb de schuimspanen gezegd
dat ze het dak op konden met hun pepemoten.
Weet je wat ze zeiden? „That's your business!"
Foei, wat een onheus gedrag!"
Sint Nicolaas was erg geëmotioneerd geraakt. De
potloden van de reporters zwierden als schrijver
tjes over het papier.
„Daarna ben ik naar België gevaren. Bij Luik
staat een van de grootste pepernootfabrieken van
Europa. De Belgen waren bereid net zoveel te
leveren als ik wilde, liefst nog meer, maar stelden
als voorwaarde dat ik bij elke ton pepernoten die
ik afnam een halve ton mayonaise kocht. Ik zei
hun dat de kinderen in mijn strooigebied hun
pepemoten zonder mayohaise nuttigen, maar
daar wilden ze niet naar luisteren. Het was ja of
nee. Ik zei „nee" en wierp meteen de deur achter
me dicht!"
De stem van Sint-Nicolaas was weer vast gewor
den. Hij sprak op een toon alsof hij elke Belg die hij
tegen het lijf mocht lopen maar wat graag met zijn
staf af zou rossen. Toen hij zijn poging om in
Nederland pepernoten te bemachtigen aanroer
de, raakte hij weer van de kook.
„In Amsterdam zou het me wel lukken, dacht ik.
De pepemootindustrie daar staat op een hoog peil
en de export bestrijkt elke uithoek van de wereld.
Maar, o, o, o, wat een teleurstelling. De fabriek
waar ik aanklopte was niet genegen mijn bestel
lingen uit te voeren, maar het waarom van die
weigering heb ik nog steeds niet begrepen. De
directie had geen bezwaren, maar er was een raad,
een raad van arbeiders, en die wenste dat ik
vanuit Spanje signalen over democratiseringen in
mijn paleis zou geven. Waar ik die dingen vandaan
moest halen en of ze überhaupt wel in de handel
waren, werd me niet verteld. Evenmin werd me
uitgelegd wat ze bedoelden met internationale
solidariteit, beloningstelsels en twijfels die ze her
en der hadden. Ik heb gevraagd of ze alles niet in
de zak van de mij begeleidende Zwarte Piet wil
den doen, zodat ik het thuis op mijn gemak kon
uitzoeken, maar daar waren ze niet toe bereid. Ze
vroegen ook in welke loonschaal de modale
bakkerij-Zwarte Piet zat. Ik heb toen gezegd dat
deze Zwarte Pieten gewoon pepernoten bakten en
daarvoor peseta's ontvingen en dat er van schalen
en modaal gedoe geen sprake was. Toen werden ze
boos en verweten me stremmingen aan te brengen
in bewustwordingsprocessen, wat dan nu resul
teerde in een explosie van arbeidsverzakingen.
Nee,jongens, het ging me ver boven mijn mijter. Ik
zou niet weten waar ik al die spullen waarover zij
spraken in mijn paleis moest bergen. Het is nu al
woekeren met de ruimte. Ik heb tenslotte geroe
pen: „Krijg ik nu pepernoten, ja of nee?" Ze riepen
door elkaar dat het in het licht van de recente
ontwikkelingen en met het oog op een stuk besef
dat slechts moeizaam baanbrak ongewenst, on
verstandig en onhaalbaar geacht moest worden
de. ach, ik vermoed dat het antwoord „nee" was,
maar ik ben weggegaan. Mijn hoofd liep om. En
dan te bedenken dat ik alleen maar om een ton of
wat pepernoten had gevraagd, en dan nog niet
eens verpakte pepemoten, gewoon bulk. Makke
lijker kan het al niet!"
Sint Nicolaas was geheel over zijn toeren geraakt
en moest door de twee reporters met een glaasje
water en enkele taaitaaipoppen tot kalmte wor
den gebracht.
De rest van Sints relaas was nog triester dan de
mislukte missies naar Engeland, België en Neder
land. De Europese Organisatie van Pepernoot
Exporterende Landen (EOPEL) trok zich het lot
van de stakende knechten aan en verbood haar
leden zaken te doen met de Spaanse weldoener.
Alle landen respecteerden het decreet. Alleen
Rusland, een natie die als een raket omhoogschiet
in het rijtje pepemootlanden, lapte het verbod
aan de laars en verklaarde elke hoeveelheid te
willen leveren die de bisschop van Myra noodza
kelijk achtte. Sint sprong erop af, maar werd
bitter teleurgesteld. Het Kremlin wilde een lijst
hebben van de landen waar de pepemoten ge
strooid zouden worden. De goedheiligman wees
de Russische eis verontwaardigd af. Hij wenste
onder geen beding inmenging in de interne aange
legenheden van Myra.
Teneinde raad wendde Sint Nicolaas zich tot de
Verenigde Staten. Hij verzocht president Reagan
hem uit de brand te helpen. De Amerikaanse
Minister van Buitenlandse Zaken stond al op het
punt voor overleg naar het bisschoppelijk paleis
in Madrid af te reizen, toen Europa felle kreten
van protest liet horen. Alle landen waren tegen
een Myreens-Amerikaanse transactie: de Russen
zouden zich erdoor beledigd kunnen voelen en om
de wereldvrede in gevaar te brengen voor een
handvol pepemoten werd algemeen te gortig
geoordeeld. De bisschop trok zich moegestreden
in zijn paleis terug. Hij viel in een stoel neer en
bleef dagenlang mismoedig voor zich uit staren.
In deze toestand vonden de beide Spaanse repor
ters hem. Ze lieten Sint Nicolaas rustig uitpraten
en boden aan gezamenlijk een oplossing te zoe
ken. Ze zouden hun verhaal in de koker laten tot
de pepemootmoeilijkheden uit de wereld waren
geholpen.
Sint Nicolaas liet zich dat geen tweede keer
voorstellen. Getweeën wierpen de reporters zich
op het netelige probleem en zoals dat met pien
tere krantenjongens gewoon is, vonden ze de
oplossing: Japan.
Het land van de Rijzende Zon moest worden
ingeschakeld. De Japanners kenden de pepernoot
weliswaar niet, maar ze werden niet voor niets de
„Kopieerders van het Verre Oosten" genoemd en
zouden met het namaken van de lekkernij geen
enkele moeite hebben. De contacten werden ge
legd, de Japanners verzochten een pepernoot als
voorbeeld te sturen en weldra draaiden de fabrie
ken in Osaka, Foekoeoka en Beppoe op volle
toeren. Het transport geschiedde door middel van
een zeebrug. Grote pepemoottankers voeren rond
Kaap de Goede Hoop en liepen de haven van
Cadiz binnen. Van daaruit werden de pepemoten
over de weg naar de Madrileense opslagruimten
vervoerd. Na enkele weken barstte het paleis uit
zijn voegen door de massa's pepernoten die er in
lagen opgetast. De stakende Zwarte Pieten gaven
zich er rekenschap van dat de grootscheepse
invoer van pepemoten hun onderhandelingenpo
sitie tot niet terugbracht. Ze namen ontslag en
verdwenen schielijk. Sint Nicolaas stond hen in de
paleispoort na te kijken en riep olijk: „Kijk 's aan,
Zwarte Pieten die zichzelf de zak geven, dat zie je
niet elke dag!"
De twee Spaanse reporters brachten in tientallen
artikelen verslag uit van hun ervaringen en ver
richtingen. Heel Spanje consumeerde gulzig de
verhalen en weldra waren ze ook gebundeld te
koop. Natuurlijk wierpen de Grote Werelduitge
verijen zich op deze vette kluif. In alle landen van
de wereld verscheen het boek, waarvan de En
gelse titel - hoe kan het ook anders na de
Watergate-affaire - „All the Saints ginger-nuts"
luidde.
Wanneer u dit boekwerkje met Sint Nicolaas op
uw verlanglijstje plaatst, kunt u er verzekerd van
zijn dat de goedheiligman het met een aantrekke
lijke korting op de winkelprijs door uw schoor
steen werpt.
Horizontaal: 1. ongekookte; 5.
voormalig russisch heerser; 10.
voormalig soort onderwijs (afk); 12.
voedsel; 14. groente; 16. soort ver
pakkingsmateriaal; 19. ledemaat;
21. munt; 22. gelukkig nieuwjaar
(afk); 23. of dergelijke (afk); 24.
meisjesnaam; 25> vogel; 26. plaats
in Noord-Holland; 28. vod; 29.
vriend (frans); 31. plaats in Gelder
land; 33. schatten; 35. dof geluid;
37. natuurkundeterm (afk); 38.
Gode zij lof (lat. afk.): 39. en omge
keerd (afk) 40. voorzetsel; 41. geslo
ten; 42. stremsel; 43. wagenspil; 45.
titel (afk); 46. lekkernij; 47. titel
(afk); 49. aanvang; 51. geestelijke;
53. danskoor; 54. en meer anderen
(afk); 55. bijbelse naam; 57. plaats
in Brabant; 62. hoeveelheid
sneeuw; 64. soort vrucht; 65. dub
belklank; 66. dat is (afk); 67. arbeid;
68. voorzetsel; 69. deel van de Ver
enigde Staten; 72. watering; 73.
voorzetsel; 74. verfrissing; 75. meis
jesnaam; 77. stannum (afk); 78. la
ten zien; 80. Italiaanse provincie;
82. lidwoord; 83. heidebloempje; 85.
gewicht; 86. paar; 87. Engelse titel.
Verticaal: 2. uitroep; 3. voormalig
soort onderwijs (afk); 4. rivier in
Rusland; 6. graafwerktuig; 7. voor
zetsel; 8. waterhoogte (afk); 9. voer
tuig; 11. zangnoot; 13. dus (latijns);
14. deel van een boom; 15. deel van
Azië; 17. meisjesnaam; 18. tover
heks; 19. wandeldreef; .20. zee
macht; 26. belemmering; 27. deer
nis; 30. wijsje; 32. bezinksel; 34. N.V.
(Duits) 36. grondtoon; 43. afwezig
heid; 44. selenium (afk); 47. lid
woord; 48. huilend; 50. soort dorpje;
52. vlinder; 56. vergelding; 58. von
nis; 59. gevaarlijke plek in zee; 60.
rivier (Spaans); 61. eens; 63. god
heid; 69. voorzetsel; 70. op deze
wijze; 71. houding; 74. kleurrijk; 76.
godheid; 78. klef; 79. nummer (afk);
80. permanente commissie (afk); 81.
Engels voegwoord; 84. in casu (afk).
Het is weer bijna Sinter
klaas. De speelgoedwin
kels staan voller dan
ooit. Maar als gulle gever
sta je toch wel voor een
probleem, want de keus
uit zo'n 25.000 verschil
lende artikelen is niet
bepaald eenvoudig. Uit
een enquête is gebleken
dat maar liefst 90 pro
cent van het speelgoed
wordt gekocht omdat het
toevallig voor het grij
pen ligt.
Vele fabrikanten en win
keliers begrijpen dat de
.consument door de bo
men het bos niet meer
ziet. Daarom drukken ze
soms in hun brochures
een speelgoedwijzer of
speelgoedmeter af. In de
linkerkolom van zo'n
speelgoedwijzer of -meter
staande verschillende
soorten speelgoed ge
noemd; bovenaan de pa
gina staan de verschil
lende leeftijden. Met bij
voorbeeld een sterretje
wordt aangegeven voor
welke leeftijd een stuk
speelgoed het meest ge
schikt is. Natuurlijk is de
leeftijd een belangrijk cri
terium, maar aangezien
leeftijd en ontwikke
lingsniveau niet altijd
samenvallen, is leeftijd
slechts een grove aan
duiding.
Speelgoed is geen luxe,
maar een noodzaak. Het
spel is belangrijk voor de
ontwikkeling van het
kind. Spelen hoort nu
eenmaal bij de mens. En
voor dat spel hebben we
voorwerpen nodig. We
hoeven daarbij niet au
tomatisch aan speel
goedwinkels te denken.
Vroeger waren die er niet,
maar de kinderen speel
den toen ook wel degelijk.
Het meeste speelgoed zal
wel uit de winkel komen,
maar vele andere zaken
zullen voor het kind even
waardevol speelgoed
kunnen zijn. We kunnen
daarbij denken aan spul
len uit de leefomgeving:
pannen en deksels om
„muziek" mee te maken,
stoelen als trein, kleden
om een tent te maken enz.
Ook de natuur biedt veel
mogelijkheden tot spe
len. Denkt u maar eens
aan zand en water.
Kinderen willen steeds
méér speelgoed. Een te
veel aan verschillend
speelgoed kan zeer aflei
dend zijn. Het kind kan
niet meer kiezen. Natuur
lijk is te weinig speelgoed
even onjuist. Het kind
mist dan eenvoudig de
mogelijkheid om te spe
len. Het kan aanbeveling
verdienen om het speel
goed dat de kinderen niet
meer aankijken, een tijdje
op te ruimen. Na verloop
van tijd zullen ze er waar
schijnlijk weer mee gaan
spelen alsof het nieuw
speelgoed is.
Sinds 1976 is alle speel
goed onderworpen aan de
bepalingen van het
Speelgoedbesluit van de
Warenwet. Daarin staat
een groot aantal eisen
waaraan speelgoed moet
voldoen.
Het is een geruststellende
gedachte dat de Keu
ringsdienst van Waren
ons behoedt voor mis
stappen in speelgoed-
land. Een andere instan
tie die veel waardevol
werk op dit gebied ver
richt, is de Stichting
Goed Speelgoed, die dit
jaar haar 15-jarig bestaan
viert. Het doel van deze
stichting is het „bevorde
ren van de fabricage van,
de handel in en het ge
bruik van kwalitatief
goed en doelmatig speel
goed". Ze probeert dat op
diverse manieren te be
reiken. Eén daarvan is
het kiezen van het Speel
goed van het Jaar. Dit
jaar was het de tiende
keer dat het Speelgoed
van het Jaar werd geko
zen. Bij de keuze van de
artikelen let de jury op
zaken als: gebruikte ma
terialen, pedagogische
waarde, vormgeving,
speelwaarde en veilig
heid. Er wordt daarbij een
onderscheid gemaakt in
vijf categorieën: baby- en
peuterspeelgoed; kleu
terspeelgoed; speelgoed
voor het schoolkind; spel
len en puzzels; hobby
artikelen.
Met het kiezen van het
Speelgoed van het Jaar
houden de bemoeienis
sen van de Stichting
Goed Speelgoed echter
niet op. In samenwerking
met een uitgeverij heeft
de stichting onlangs een
Speelgoedwijzer gepubli
ceerd.
Sinds 1970 houdt de
Stichting Goed Speel
goed zich ook bezig met
het uitreiken van een
embleem aan speelgoed
zaken die daartoe waar
dig zijn gebleken. Tot nu
toe zijn er zo'n 100 van
deze emblemen uitge
reikt. Een winkel die het
embleem voert, levert
goed speelgoed en geeft
goede service.
