LANDBOUWSCHAP.
VOORZITTER LANDBOUWSCHAP VERWACHT MINDER
SNELLE BALING AANTAL LANDBOUWBEDRIJVEN
DE WAARDENBORCH EIM WEGGESTAPEL
TWEE STERKTEN ONDER HOLTEN )l(
Jè
ZAAIENHOEVEEL
EEUWEN AL?
WENKEN VOOR
FIETSERS
Provinciale jeugddag
in Balfsen
WEEKENDRECEPT
«i KALFSLEVER NIET HEEL VEEL UIEN
Voorlicbtingsmiddag Rundvee-enVarkenshouders
Tegengaan
Fiscale ruimte
HOLTENS NIEUWSBLAD - 2 APRIL 1981 - PAG. 13
lij de algemene beschou
wingen over de gemeente-
iegroting van 1981, in no-
2 rember j.l., heeft raadslid
in fractieleider van het
IDA, H.J. Westerik, opge-
terkt, dat de ruïne van de
"J,Waardenborch" een on-
luidelijke functie heeft en
le vraag gesteld of een en
inder zinvol te continueren
s, Op die vraag valt hier
jeen antwoord te verwach-
;en, maar het is voor velen
Vellicht interessant te we
ien wat dit kasteel of sterk-
!e, dat daar gestaan heeft,
>p de hoek van de Rijssen-
ieweg en Markeloseweg, in
ang vervlogen tijden, be-
ekende. Daar komt nog bij,
lat Holten in het verleden
ïog een tweede sterkte ge
iend heeft namelijk het
tasteel „Weggestapelen",
lat gestaan heeft in de
murtschap Holterdijk, die
ïu Dijkerhoek heet.
'n het boekwerk „Nederland in
iroeger tijd" van 1803, met als on-
lertitel „Tegenwoordige staat van
)veryssel'wordt een en ander over
ïolten uit die tijd beschreven, dat
n verschillende opzichten afwijkt
ran hetgeen De Graaf geschreven
leeft in zijn boekje „Uit het archief
Ier Marke van Holten".
Jet boekwerk geeft onder meer de
rolgende karakterestiek van Hol
en in het verleden:„In het kerspel
ran Holten, welke veel uitgestrek-
ier is dan dat van Bathmen, en
vaarin men een derde halfhonderd
luizen telt (Holten had zich inmid-
lels flink uitgebreid), is de grond
fan zeer onderscheiden soorten. In
le Borkelt is dezelve hoog en
teenachtig, en dit heeft vooral
nede plaats in den omtrek van het
lorp, bij welke de Holterberg,
viens stenen in de omliggende
ilaatsen tot straten gebruikt wor-
len, en die ten noorden aan den
laarlerberg in Hellendoom aan-
chiet, een einde neemt".
ferder wordt gezegd, dat in Espelo,
lolterdijk en in een gedeelte van
iet Neerdorp zwarte aarde wordt
langètroffen. „Ten westen van het
ebergte heeft men eene groote
igemeente", het Holterbroek ge-
laamd, bestaande uit eenen mees
tal lagen grasgrond, die 's winters
dikwijls onderwater staat, maar bij
zomertijd goede weide geeft, het
welk de veefokkerij hier min kost
baar en dus overvloediger maakt,
terwijl de bergachtige streken, ge
zonde heide voor de schapen ople
verende, uitwerken, dat hier overal,
uitgezonderd in de Holterdijkse
buurtschap, velen van die dieren
gevoed worden. Het Holterveen,
ten oosten van den berg is genoeg
zaam om de ingezetenen van turf te
voorzien: doch deze brandstof is
daar niet zo overvloedig als in het
Rijssensche veen, welke aan het
zelve paalt".
In de buurtschap Holterdijk, die
ook wel Holterbroek genoemd
werd, lag eertijds het, in den meer
aangehaalden keizerlijken brief
van 't jaar 1046 reeds genoemde
kasteel „Weggestapelen", welke
naam thans nog in een boerenhuis
bewaard wordt.
Waardenborch
„Het huis Waardenborch", veel
tijds ook het Huis te Holten gehe
ten, was in vroeger dagen van meer
belang, en vooral niet minder dan
de Arkeisteen (een kasteel aan de
Zegendijk te Bathmen). Het strekte
namelijk ter bewaring van Zalland,
volgens den inhoud van een oud
geschrift, waarin wij de eerste mel
ding van hetzelve aantreffen, en
welk ons berigt, dat het door zeke
ren Henrik van Solmisse (denkelijk
onder de regering van Floris van
Wevelikhoven) werd in brand ge
stoken".
Deze veldheer had meer op zijn
geweten, want in 1381 werd door
hem of misschien door genoemde
Floris van Wevelikhoven het kas
teel Ter Mollen of Ter Molen, ook
wel, naar het geslacht in welke be
zit het was, Schulenburg geheten,
onder Hellendoom, verwoest.
De Waardenborch moet toen niet
geheel verwoest zijn, of kort daarna
vernieuwd zijn, want in 't jaar 1382
vinden we, dat een burger van De
venter het kasteleinschap daarvan,
uit handen van de bisschop van
Utrecht en der steden Deventer en
Zwolle aanvaardde, onder belofte
het met drie mannen te zullen be
waren en het, desgevorderd, bin
nen drie dagen wederom te zullen
overleveren.
In het volgend jaar - maar hier
treedt wat onduidelijkheid op -
verkreeg Deventer het voorrecht,
dat de kastelein een burger der
hui
i "^e ui was 6000 jaar geleden al peper en
^•bekend bij Babyloniërs en 100 gr. boter,
tikfcgyptenaren. De gewone rood-'
aajiChtige bruine, platronde ui,
%ordt in grote hoeveelheid in
^foederland, vooral op de Zuid-
'n<Wlandse eilanden geteeld.
in%ien worden aan het eind van
r zomer geoogst en worden de
k°fyinter door bewaard. Thuis kan
'Sefnen ze op een koele droge
aaj)laats weken goed houden.
asJtoo gr. kalfslever in plakken
^50 gr. uien
gr. mager gerookt spek
rota
lm
"laurier
"^moflook
«"tout
niej
dal ii imi.ii
iter
„jjlAM MET ZUURKOOL
ieiZuurkool, een zeer belang-
i drijke groenteconserve, heel
w%envoudig bereid van witte
ndkool, die met weinig zout
^ejvordt ingelegd, daarby tot
^gisting komt en verzuurt,
gepankzy een omzetting van
rgjioolhydraten in melkzuur.
reiDe kool is friszuur van
smaak, licht verteerbaar en
lijk aan vitamine C. Voor
ikons is zuurkool een typische
lajwintergroente, maar in
PeMidden- en Oost-Europa eet
dcjtnen het hele jaar door
Jpiurkool en ook in de Elzas,
.Jtoaar zuurkool het meest be
noemde nationale gerecht
liefs
dikke plakken ham
gel ui
appels
B. gedroogde pruimen
Spek in blokjes snijden en even
flink uithakken in de hete boter,
daarna de spekjes uit de pan
halen. Vervolgens de lever op
hoog vuur snel om en om aan
braden en eveneens de lever uit
de pan nemen. De in dunne
plakken gesneden uien gaan nu
de pan in, waar ze gedurende 1
uur op laag vuur samen met de
kruiden, zout en peper blijven
sudderen. Als ze helemaal zacht
zijn, een echte uienpuree dus, de
plakken lever weer terug in de
pand doen samen met de spek
jes en gedurende 30 minuten
heel zacht laten sudderen.
50 gr. spekvet
1 kg. zuurkool
1 blaadje laurier
1 theelepel majoraan
2 kruidnagels
2 theelepels suiker
boter
Week de pruimen een nacht.
Snipper de ui en 1 appel en
fruit de snippers even in
spekvet. Spoel de zuurkool
uit en snijd de koolslierten
fijn. Voeg de zuurkool bij de
ui en appel, geweekte prui
men, laurier, majoraan,
kruidnagels, suiker en 1/4
ltr. water toe en laat het
geheel een uur stoven. Sny d
1 appel in plakken en bak
deze met de plakken ham
even in boter aan. Geef bij
de zuurkool gebakken ham
en appel en aardappelpu-
stad moest zijn en aan deze en de
Bisschop de eed zou moeten afleg
gen. Frederik van Blankenheim
verpachtte in het jaar 1401, met
toestemming van het Utrechtse
Dom-kapittel, dit kasteleinschap
met het richterambt van Holten en
andere daarbij behorende gerech
tigheden, aan Gerrit Borre voor de
tijd van tweeëndertig jaren tegen
betaling van 70 Zallandse ponden
's jaars. Borre verkreeg deze gunst
uit hoofde van de grootte diensten
welke hij aan 't Stigt door 't verbe
teren en versterken van Arkelstein,
van 't Huis te Vollenhove, als van
de Waardenborch, had bewezen.
Het laatste bleef ondertussen nog
in een zeer onvolkomen toestand.
Immers zegt de Kerkvoogd in een
merkwaardige brief .hebben wij
besonnen, dat die landweer (een
wal door het landschap) én dat huis
te Holten om groeten noet (om de
grote nood) onss lande van Zallant
gemaeckt syn, ende dat die by on
sen tiden merkelic tot groten sta-
den en orbar syn gecomen, ende
dat bedacht ende aengesien dat
onse huis te Holten also starke niet
en is, noch sulke vesten heeft, dat
men enige swaer last van volke, die
daer onversiens mochten comen,
wederstaen mach". Ten vervolge
daarvan vinden we, dat de kas
telein nog duizend oude schilden
tot verdere verbetering mocht be
steden: terwijl hij het huis steeds op
eigen kosten met „drie weeraftige
man, mit hemarssche ende weren
als dair toebehoert" moest bewa
ren. De bisschaop bleef verplicht de
overige bezetting, die de omstan
digheden mochten vorderen, te be
talen.
Naderhand raakte het kasteel, in
handen van Gerrit Borres, erfge
namen, in zo'n slechte staat, dat de
Stad Deventer de toenmalige bis
schop Rudolf van Diephout, met
geld moest bijstaan om het te her
stellen.
In 1444 verkreeg Deventer het kas
teel met de tol van 't gericht in
pandschap voor 1500 oude schil
den. Drie jaar later verpachtte de
stad het huis met twee daarbij be
horende erven en 't gericht aan
haar burger, Henrik ter Bruggen,
onder voorwaarde, dat hij als
schout de oude rechten van de in
gezetenen zou bewaren, dat hij
twee rijpaarden, met ten minste
een knecht, en een wachter of por
tier houden zou en dat hij de stad-
stollenaar, die mede zijn woning
binnen de ringmuren had, daar on
gemoeid zou laten. In 1477 werd
Jacob van Ittersum, vermoedelijk
een schoonzoon van Ter Bruggen,
kastelein van de Waardenborch.
Vast staat dat in de volgende eeuw
het huis nog in handen van het
geslacht der Ter Bruggens was. De
bezittingen breiden zich uit want in
1536 behoorden er zelfs 3 waren
(erven) bü het slot.
Wanneer de sterkte is gesloopt is
nog niet achterhaald. In de twinti
gerjaren zijn de fundamenten in de
weide van de familie Ten Velde,
waarin in de winter meestal een
grote plas water stond, al eens
blootgelegd en kwamen dikke mu
ren te voorschijn. In 1968 is de ruïne
door het R.O.B. (Rijksinstituut
Oudheidkundig Bodemonderzoek)
ontgraven en gerestaureerd en
heeft meester B.H. Brouwer, oud-
hoofd van de oi. Dorpsschool er
voor zijn leerlingen een brochure
over geschreven (De Sage van de
Waerdenborch). Ook werd door
hem toen een kleine tentoonstel
ling georganiseerd. Hij noteerde
twee jaartallen 1340. Na 1340 wor
den de Sallandse landweren gegra
ven van Deventer tot Holten, met
de daarbij behorende versterkte
huizen. 1348: enige Deventer bur
gers gaan naar Holten om daar een
huis te bouwen. (De vermoedelijke
stichtingsdatum W.B.).
„Het gene 'er overschiet is een
woord te zeggen van het Dorp Hol
ten, twee uuren gaans van Bath
men en vier van Deventer afgele
gen. Hetzelve maakt eene aanzien
lij ker vertoning dan Bathmen en de
huizen zyn ten deele ook regelma
tiger geplaatst, zo dat zy een straat
vertoonen. Aan 't westeind van
hetzelve staat de eenige koommo-
len (een stenderkast op de plaats
waar nu de verzorgingsflat „Mo
lenbelt" staat), die in dit kerspel
wordt gevonden. In 't midden staat
de kerk, van welke wij leven, dat zij
voormaals onder de parochiekerk
van Rijssen stond. Gelyk van ouds
de priester, zo wordt nóg thans de
predikant door de goedsheren be
noemd.
De weinige Roomschgezinden, die
in 't kerspel van Bathmen, en in de
buurtschappen Espelo en Holter
dijk van 't kerspel Holten wonen,
verrigten hunne godsdienst
oefening in Kolmeschate. In dit ge
hele Schoutampt is geene Statie"
(R.K.-afbeelding?).
Holten betekende in de Midde
leeuwen zeer weinig. In 1429 ston
den er nog maar 37 huizen in de
marke. In 1470 was dit aantal ge
stegen tot 70. Deventer telde toen
224 en Zwolle 308 huizen.
Tot zover het voren geschetste
boekwerk. w B
Voor de jaarlijkse „Voorlich
tingsmiddag" die de vereniging
voor Bedrijfsvoorlichting „Hol
ten, Bathmen, Diepenveen" in zaal
Boode te Bathmen organiseerde
bestond een zeer goede belangstel
ling. De heer A.H. Koops, specia
list voedervoorziening van het
Consulentschap voor de Rund
veehouderij te Zwolle hield een
inleiding n.a.v. proeven die de
laatste jaren zijn gehouden op de
proefboerderjj te Heino.
Betreffende de jongveevoeding
constateerde men dat een te
krappe voeding in de winter maar
voor 25% in de weide periode kan
worden ingehaald. Een goede re
gelmatige groei van het jongvee
van 0-2 jaar is erg belangrijk. Uit
onderzoekingen is gebleken dat er
een duidelijk positief verband is
tussen gewicht na eerste keer af
kalven en de melkproduktie. Een
hoog levensgewicht na afkalven
geeft een aanmerkelijk hogere
melkproduktie.
Bij de jongvee huisvesting bleek
weinig verschil in groei te bestaan
tussen volledig rooster en ligboxen.
Volgens spreker komt het in de
praktijk wel voor dat by volledig
roostervloer er teveel dieren per m3
inhoud aanwezig zyn en de ventila
tie onvoldoende wat een lagere
groei ten gevolge kan hebben. Uit
voerig stond de heer Koops stil by
de proeven met meer bestendig ei
wit b(j de voeding van melkvee.
Proeven op de proefboerdery
„Schothorst" gaven zeer positieve
resultaten bij koeien met een pro-
duktie van meer dan 25 kg. Proeven
op andere bedrijven vielen wat
minder gunstig uit. Ook op de
proefboerderij Heino is men thans
bezig met deze proeven. Volgens de
heer Koops speelt de hoeveelheid
suiker en zetmeel in het krachtvoer
ook een belangrijke roLen ook hier
is nader onderzoek belangrijk. Ook
is in Heino in onderzoek het ge
bruik van bierbostel in de voeding.
Vorig jaar bleek by een wat minder
gunstig ruwvoeder rantsoen de
bierbostel wel gunstig te werken.
Na de pauze hield ir. A. Hol, mede
werker van het consulentschap van
de varkenshouderij te Zwolle een
inleiding n.a.v. de proeven op het
varkensproefbedrijf te Raalte. Op
dit bedryf met plm. 240 fokzeugen
en plm. 600 mestvarkens worden
veel proeven gedaan op het gebied
van voeding en huisvesting waarby
het voedemiveau by fokzeugen
uitvoerig wordt onderzocht. Aan
vankelijk leek een laag voedemi
veau gunstig te zyn maar later
bleek by de produktie van de zeu
gen een hoger niveau bij de opfok
gunstiger in verband met biggen-
produktie. Onderzoek naar speen-
leeftjjd leerdat dat bij 5 5 1/2 week
de beste leeftijd van spenen is. Bij
de zeugenvoeding is onderzoek ge
daan naar beperkt en onbeperkt
voeren tijdens de zoogperiode. Be
perkt betekent 4.3 kg en onbeperkt
plm. 6.3 kg gemiddeld.
Onbeperkt voeren lykt wat gunsti
ger, maar de maximum gift zal toch
niet hoger dan plm. 6 kg. moeten
zijn.
Bij het onderozek naar de ijzertoe-
diening is wel gebleken dat het
beste ijzerinjecties kunnen worden
toegediend op de le tot de 3e. Bij de
mestvarkens is men momenteel
bezig met het onderzoek naar het
gebruik van startvoer en babybig-
genmeel dat men gezien de erva
ringen het best kan gebruiken tot
35 kg. Na beantwoording van een
aantal vragen dankte voorzitter
J.H. Nijland de besprekers en wen
ste allen wel thuis.
We mogen rustig aannemen
dat het opkweken van
groentegewassen al eeu
wenlang wordt uitgeoe
fend. Vooral in klooster
tuinenen kon men rond
1500 verschillende gewas
sen aantreffen die bij ons
nog heel gebruikelijk zijn.
Om over het zaad voor het
volgende jaar te beschik
ken werden niet alle pro-
dukten geoogst. Een aantal
gewassen liet men staan om
er zaad van te winnen. Het
Hei unrisieiijK jongeren vernond Overijssel en het Provinciaal Gere
formeerd Centrum voor Jeugd en Jongerenwerk organiseren dit jaar
weer een „provinciale jeugddag". Deze jeugddag, die op zaterdag 25
april van 10.00-15.30 uur zal plaatsvinden in het ontmoetingscentrum
„De Trefkoele" te Daifsen, is bestemd voor klubkinderen van 8 tot 12
jaar. Het thema voor deze dag is: „Verleden - heden toekomst".
Op eerdere jeugddagen waren ook oudere kinderen (tot 15 jaar) welkom,
maar dit jaar heeft men, gezien het toch wel grote leeftyds- en interesse-
verschil, gemeend om naast een jeugddag voor 8 tot 12 jarigen een
tienerdag voor 12 tot 15 jarigen te organiseren. Deze tienerdag werd-
gehouden op 21 maart in het Hervormd Centrum in Nijverdal.
Spelenderwijs gaan op de jeugddag de aanwezige kinderen in een reis
door de tijd bezig met dit thema, 's Ochtends zullen ze een stuk
geschiedenis maken door middel van een super-strip-verhaal, 's middags
kunnen ze deelnemen aan verschillende aktiviteiten, die betrekking
hebben op het thema. Tussen de bedrijven door is er muziek en ook zal
een theatergroep met de kinderen op het thema inspelen. De
deelnemers-bijdrage voor deze dag bedraagt 6 gulden per persoon. Voor
informatie over en aanmeldingen voor de jeugddag kan kontakt worden
opgenomen met het jeugdwerkburo Olde Vechte, Zeesserweg 11 te
Ommen: Tel. 05291-1503.
Maak gebruik van fietspaden en
benut veilige fietsroutes.
Wees niet egoiïstisch, rijd zoveel
mogelijk rechts.
Verkeerslichten zijn er óók voor fiet
sers.
Steek goed zichbaar uw arm uit bij
verandering van richting.
Respecteer zebrapaden voor voet
gangers en rijd niet op trottoirs.
Laat voor- en achterlicht, rode re
flector en reflecterende pedalen u
goed zichtbaar maken.
Rijd op goed opgepompte, slipvrije,
betrouwbare banden.
Laat uw remmen in orde zijn.
Zorg, dat uw fietsbel het doet.
Geef uw fiets regelmatig onder
houd; schakel de vakman in.
Voorkom diefstal, zorg voor een
goed slot.
Kies de fiets, die u past.
Fietsen is gezond: doe het dagelijks.
De voorzitter van het Landbouw
schap, ir. David Luteijn, verwacht
dat het aantal bedrijven in de
landbouw minder snel zal afne
men dan in de zeventiger jaren. De
teruglopende werkgelegenheid
betekent een verhoogde druk om
in de agrarische sector werkzaam
te blijven. In het West-Brabantse
Hoeven voorspelde hij donderdag
19 maart jl., dat deze ontwikkeling
ook met zich mee zal brengen dat
de ruimte voor bedrijfsvergroting
beperkter wordt en dat de groei
van de agrarische produktie min
der spectaculair zal gaaan verlo
pen. In de komende jaren zal het
accent meer komen te liggen op
kwaliteitsverbetering en het nog
uitgekiender omgaan met aange
kochte produktiemiddelen als
veevoer, kunstmest en gewasbe
schermingsmiddelen.
Voor de tachtiger jaren blijft het
uitgangspunt van het Landbouw
schap dat de agrarische produktie
plaats zal moeten vinden op zoveel
mogelyk zelfstandige bedrijven
met een gezinskarakter. De beno
digde arbeid zal in belangrijke
mate vanuit het gezin worden in
gebracht, maar het meewerken van
de gezinsleden moet geen voor
waarde zyn om de continuïteit van
het bedryf te waarborgen. De door
de gezinsleden gewerkte uren moe
ten op een reële basis kunnen wor
den vergoed.
Ir. Luteyn benadrukte dat een con
sequentie van deze opvatting is dat
de ontwikkeling van grote, indus
trieel opgezette landbouwbedrij
ven moet worden tegengeaan. Er
moet wel ruimte blijven voor het
aanwenden van „vreemde" arbeid
en ook samenwerkingsvormen zul
len een kans moeten krijgen. Part
time bedrijven wyst de voorzitter
van het Landbouwschap van de
hand. Ze mogen alleen worden ge
doogd voorzover het gaat om on
dernemers die er, vanwege de ge
ringe omvang van hun bedrijf of
hun inkomensmogelijkheden wat
by zijn gaan doen. Mensen van bui
ten de landbouw mogen in geen
geval als part-timer worden toege
laten. Daarnaast zal de landbouw
tegen nieuwkomers moeten wor
den afgeschermd door een vesti
gingswet voor de intensieve veeh
ouderij en het stellen van eisen in
het kader van de wet agrarisch
grondverkeer.
De heer Luteijn constateerde, dat
de huidige stagnatie in de econo
mie grote invloed heeft op land- en
tuinbouw. Hij noemde het voor het
landbouwbedrijfsleven van groot
belang als het uitgavenpatroon
van de overheid en het loonniveau
zou worden aangepast aan de reali
teit van een zeer geringe groei. Voor
de zelfstandige agrarische onder
nemers moet door middel van ex
tra fiscale maatregelen ruimte
worden geschapen. Het gaat daar
bij,behalve om zelfstandigenaftrek
en vrijstelling van het bedrijfsver
mogen, ook om het mogelijk maken
van bedrijfsoverdrachten tegen
agrarische gebruikswaarde.
De heer Luteijn zei duidelijk te kie
zen voor een overheidsbeleid.
waarbij de schaarse middelen wor
den aangewend om de structuur
van de bedrijven en de afeet te
versterken. Inkomentoeslagen,
rentesubsidies en geld om de ont
wikkeling van de landbouw af te
remmen ten gunste van een mooi
landschap wees hij van de hand.
Directe inkomenssteun aan bedrij
ven zal slechts tijdelijk mogen zijn
en op ad hoe basis, om levensvat
bare bedrijven over een hobbel
heen te helpen.
Naar de mening van de voorzitter
van het Landbouwschap zal de in
komensverbetering in de tachtiger
jaren, behalve uit kostenbesparin
gen, vooral moeten komen uit ho
gere prijzen voor de produkteri. Het
Europese markt, en prijsbeleid zal
hoeksteen moeten blijven van het
beleid. Wel tekende hij ernstig be
zwaar aan tegen financiële mede
verantwoordelijkheid van de pro
ducenten voor het Europese beleid.
De voorstellen die de Europese
Commissie ten aanzien hiervan
heeft gedaan komen, aldus ir. Lu
teijn, in feite neer op een Europese
belasting.
tellen van zaad voor de
handel is rond het jaar 1800
van de grond gekomen. In
het midden van de vorige
eeuw verschenen de eerste
zaadprijscouranten. In de
prijscouranten van rond de
eeuwwisseling komt al een
enorm uitgebreid assorti
ment groente- en bloemza
den voor. Een drietal ge-,
wassen van toen, maar ook
nu nog zeer populair, zullen
we er eens uitlichten.
Daarbij moet u natuurlijk
wel bedenken dat de rassen
van toen wel veranderin
gen hebben ondergaan in
vorm, kwaliteit enz.
Wortelen
Eén van de oudere gewas
sen. Rassen als Amster
damse Bak, halflange van
Nantes, Plakkese en Berli-
cummer kende men al
vroeg. Daarnaast kwamen
er vele andere rassen voor,
die inmiddels grotendeels
zijn verdwenen. Men maakt
onderscheid tussen zo-
mer-wortelen, die direct ge
consumeerd worden en win-
ter-wortelen om te bewa
ren. Vanaf maart tot juli
kunnen de zomer-wortelen
worden gezaaid. De groei-
tyd is ca. 3 maanden. De
winter-wortelen moeten
van half april tot juni ge
zaaid worden. Belangrijk
voor de teelt van wortelen is
een losse voedzame grond.
Op zware grond wil het met
de lange wortels niet zo best
lukken, gebruik daarvoor
de ronde worteltjes. Ter
voorkoming van wormste
kigheid in het gewas raad
plege men de leverancier.
Rode bietjes of kroten
De keus is hier minder
groot. Er worden 2 typen
onderscheiden. Voor uitzaai
eind maart gebruikt men
het ras Egyptische pla
tronde dat vrij ongevoebg is
voor schieten. Voor de teelt
van zomerkroten, uitzaai
vanaf mei tot juli, is het
hoofdras donkerrode kogel
of Detroit. De laatstge-
zaaide kroten zyn voor con
sumptie in de herfst of in de I
winter. Een voordeel van
kroten is dat ze op alle
grondsoorten groeien.
Tomaten
Een reeds eeuwenlang be
kend gewas dat afkomstig is
uit Zuid-Amerika. De con
sumptie van de vruchten is
pas 100 jaar geleden in
zwang gekomen. Tegen
woordig zyn er rassen die
ook in ons land buiten op
groeien. Een nieuwe moge
lijkheid is om tomaten in
een emmer op balkon op te
kweken. Deze rassen wor
den niet hoger dan 100 cm.
Een tomaat heeft graag een
zonnig plekje. In april/mei
zaaien in huis, overpotten
en na half mei in de tuin of in
een emmer op balkon uit-
planten. De plant gebruikt
vrij veel vocht, dus regelma
tig water geven en ook mest
natuurlijk. De vleestomaten
zijn momenteel erg in.
