m DUIK IN DE WIELERHISTORIE
VAN NOORD- OOST NEDERLANDS
GROOTSTE CLUB DIE KLEIN DEGON
De Zwalnwen, in 1930 12 leden nn, 1980,300
WSKSm
HOITENS NIEUWSBLAD - 10 OKTOBER 1980 - PAG. 13
meer Herman Letteboer op de praatstoel te krijgen. Hij wist nog
erg veel over het ontstaan van de wielerclub. „In 1929 bloeide de
wielersport in regio Twente hoofdzakelijk in Enschede, waar de wie
lervereniging Het Oosten, tal van goede wielrenners voortbracht. Ik
kan me nog goed voor de geest halen, hoe Jan van der Bosch, in
die tijd een der beste coureurs op grasbaan van Nederland, Broer
Oude Keizer uit Oldenzaal (hij werd later de persoonlijke adviseur
van profrenner Hennie Kuiper) en Daan Schipper, er veel voor
voelden in Almelo grasbaanwedstrijden te gaan brengen. In die pe
riode werd er wel gefietst hier, maar een officiële vereniging kende
Almelo nog niet. Na die grasbaanwedstrijden op het Heraclesterrein,
waar nu Sp. Heracles nog speelt, werd besloten in Almelo een wie-
lercluub op te richten.
Schaarman was ondertussen
voorzitter geworden. Meulenbeld
werd toen ook gestrikt voor een
bestuursfunktie, evenals Van
Schayk. Schaarman hield het
niet lang vol, waarna Meulen
beld de voorzittershamer oppak
te. Hij was manusje van alles en
kende de moeilijke periode op
zijn duimpje. Sportief gezien wa
ren de Zwaluwen toen een flop.
Ze werden zo naar huis gefietst.
Men trainde wel in Fleringen,
maar eigenlijk nog niet zo lang.
Het grasbaanrijden was definitief
verleden tijd.
Zo langzamerhand k'vam door
de komst van Henk Krabshuis,
Ben Slot, Jan Harbers, Gerrit
Wennemers, Ben Hove, Jo-
han Pluimers (hij rijdt nog),
Henk ten Berge (ook veteraan)
en zelfs Gerben Karstens (bleef
ongeveer twee jaar lid) een
nieuwe generatie wielrenners, die
de oorsprong van de grote bloei
waren. Men werd in Wijk bij
Duurstede in 1960 of 1961, 27e
in de nationale ploegenstrijd.
Daarna zelfs zesde wat een
kleine sensatie betekende Dieks
ten Berge, Gerrit van der Berg,
Johan Boode, Wim Neeskens,
Eppie van Dijk, Joop Hobert,
Harrie Homan, Jan Ramerman,
Henk Poppe, Johan Huis in 't
Veld, Theo Meijer, Gert Plui
mers en Bertus Boom, waren
renners die nationaal sterk voor
de dag kwamen. Poppe werd
zelfs beroepsrenner en won een
etappe in de Tour de France.
Theo Meier werd de eerste
kampioen van Nederland in het
Zwaluwenshirt. Men was toen al
veruit de sterkste vereniging in
de regio.
Meulenbeld kreeg handenvol
werk te verrichten. Was tevens
één der mannen in Ronde van
Overijssel die een dag na de
Ronde van Almelo (30 april was
die) verreden werd. Zo kon het
gebeuren dat men één dag
daarvoor werd opgebeld, dat er
geen geluidswagen was. Dat
kwam men doodleuk even ver
tellen. Tot twee uur hield me
vrouw Meulenbeld de man vast
tot Barend van een vergadering
terugkwam. Alles kwam toch
nog goed. Rond de Ronde van
Almelo werd 's nachts gewoon
doorgewerkt. Programma's
moesten geniet worden en noem
maar op. Barend Meulenbeld
heeft al eens, terwijl de renners
op de Nieuwstraat zich aan het
inrijden waren voor de Konin-
ginneronde als „trekker" gefun
geerd. De jurywagen was niet op
zijn plaats gebracht. Barend
Meulenbeld en zijn vrouw („wat
heb ik vaak alleen gezeten maar
ik gunde hem de wielersport")
kijken met genoegen terug op
die tijd.
Het waren vaak pracht kerels,
waar de maatschappij totaal
geen last van heeft gehad. Moet
je nu komen Neen, wielrenners
scheppen weinig problemen. Ba
rend Meulenbeld eens onderne
mer, later leraar schilder, vergde
veel van zichzelf, wilde ook te
veel doen. Een grote kracht
voor de wielerclub die noodged
wongen in 1974 afscheid van de
club moest nemen Als we goed
hebben gerekend had de Zwa
luwen toen al zo'n vijf nationale
kampioenschappen binnenge
haald
Meulenbeld werd uiteraard ere
voorzitter en bleef als adviseur
in het bestuur
Na het twintig-jarige voorzitter
schap van Meulenbeld was het
niet eenvoudig een nieuwe, be
kwame man aan het roer te
krijgen Pieter Stiggelbout. zoon
van een arts uit Wierden, nam
de honneurs voorlopig waar Hij
deed het prima, samen met Jan
Protzman, die ook erg veel ge
daan heeft en nog doet. Be
stuurlijk liep het wat moeilijk,
maar gek genoeg kwamen de
prestaties wel. Bertus Boom
werd zelfs wereldkampioen,
Herman Ponsteen, Henk Poppe,
Hennie Stamsnijder, Jos Lam-
mertink, Dick van Egmond,
Herman Lammertink, Henk en
Hans Boom, Wim Albersen, Har
rie Homan, Jan Boode, Ep van
Dijk, Peter Steyn, Johan Plui
mers, zij brachten de Zwaluwen
over de gehele wereld. Ponsteen
kwam uit op de Olympische
Spelen, evenals Hennie Stams
nijder. Ook werd men in 1974
Over verschillen die soms te
constateren zijn tussen de waren
uit de ene en de andere muur
zullen we het hier maar niet
hebben. Misschien wel leuk is
de vermelding van een test die
jaren geleden door een toen zeer
populair televisieprogramma
Poets is gemaakt onder „snelle
hapnemers"
In een automaat gevuld met
kroketten werden kroketten ge
legd, die alleen nog wat vorm
aan ging met de kroket te ma
ken hadden, de smaken lagen
op het vlak van marsepein en
chocolade. Een verborgen ca
mera filmde de reacties van de
consumenten. En bij de eerste
hap wat verbaase uitdrukking
was alles wat de camera kon
registreren. Het het ging er in
„als koek" De kroket die naar
marsepein smaakte of naar cho
colade De kaken maalden vro
lijk voort. Moet je daar nu om
lachen of huilen? Wel lijkt er
een uitspraak van een kok met
een respectabele staat van
dienst mee te zijn bevestigd Hij
kwam naar jaren koken voor de
meest uiteenlopende gezelschap
pen tot een sombere conclusie.
„Nederlanders fijnproevers? Kom
nou, ze eten alles met smaak,
als de kaken maar op en neer
gaan!" Voor een gedeelte van
het legioen zal dat wel op gaan,
maar toch wat aan de sombere
kant Hoe is die automatiek nu
eigenlijk onstaan? Om dat eens
nader te kunnen bekijken moe
ten we terug, schrik niet, naar
het jaar 1888 In dat jaar name
lijk openden de heren Hom en
Herman Letteboer felicteert Jan
Jansen met de overwinning van
de Ronde van Overijssel in
1960.
voor de eerste keer baankam-
pioen van Nederland en stond
dat tot vandaag niet meer af.
Meer dan vijftig nationale kam
pioenschappen heeft men bin
nen. De vereniging groeide met
Jan Protzman, de huidige voor
zitter.
Hardart een klein restaurant in
Philadelphia. Een en ander was
bijzonder eenvoudig van uitvoer
ing, en dat bleek de aanzet tot
een succesformule. Het tweetal
besloot tot het opzetten van
meer zaakjes. Dat draaide ook
allemaal naar wens. De heren
hoorden echter verhalen over
een snoepautomaat die in Eu
ropa uitgevonden was.
Ze besloten die nieuwigheid di
rect naar de USA te laten ko
men. En in 1902 werd in de
zelfde plaats het eerste automa
tische Help Uzelf geopend. Een
sensatie!
De heren Hom en Hardart had
den dan ook alle reden om in
hun handen te wrijven Ze
openden filialen in verschillende
delen van de stad. Het duurde
echter tien jaar voordat het
tweetal op het idee kwam de
stap naar New-York te maken.
Maar toen dat besluit eenmaal
gevallen was, werd het ook di
rect groots aangepakt.
Broadway, zelfs nu is de naam
nog magisch! Daar werd de Big
Town automatiek van de heren
H en H geopend Een schot
midden in de roos De eetindus-
trie groeide uit tot een keten
van 85 filialen, en 66 magazij
nen Er werden zelfs nog „van
gisteren" restaurants opgericht,
waar de mensen tegen sterk ge
reduceerde prijzen schotels van
de vorige dag konden consume
ren! Zoiets kan alleen maar in
Amerika Het personeel liep op
tot een totaal van 11 500 man,
het zal duidelijk zijn dat de om
zet steeg tot ver in de mifjoe-
de dag. Er kwam een afschei
ding met een Nijverdalse groep.
Johan Sluiter werd de nieuwe
voorzitter, wat hij tot vorig jaar
bleef, maar de groei zette voort,
evenals de resultaten. Men werd
opnieuw met Ponsteen, Lam
mertink, Stamsnijder en Dick
van Egmond, nationaal kam
pioen, men won het Skol-
klassement als vereniging met
de meeste overwinningen. Men
kreeg in Ponsteen, Stamsnijder
en Lammertink, drie profs.
De toerafdeling groeide binnen
één jaar van vier leden tot ver
boven de honderd leden. De
Zwaluwen hebben nu bijna de
driehonderd leden bereikt. Ont
zettend veel werk is er te doen
voor het huidige bestuur. Jan
Protzman, mevrouw Meulenbeld,
Hemmink, mevrouw Kaal-
Tamminga, Jos Kroeze, Carla de
Vries, Ben Schmidt, Herman
Oerbekke. En niet te vergeten
de toer- en jeugdcommissie.
Men brengt nu zo'n vijftig wed
strijden per jaar. De renners
komen uit alle plaatsen rond
Almelo. Vijftig^ jaar ups en
downs. In Tibbe zal het zater
dagavond wél het gesprek van
de dag zijn, als de Zwaluwenfa
milie nu eens ongedwongen feest
gaat vieren.
nen. Toen één van de oprich
ters, Hom, zijn laatste adem
uitblies liet hij een vermogen
achter van 2.5 miljoen dollar
na
En waar gingen veel mensen als
eerste heen? Niet naar de dak
tuin van de hoogste wolken
krabber, niet naar de bar van
bokskampioen Joe Louis, nee zij
gingen naar het restaurant zon
der kelners. De eetgelegenheid
waar het meubilair bestaat uit
stoelen en tafels, een batterij
glazen kastjes gevat in een lijst
van glimmend metaal, zonder
portier, buffet, of deftige gérant.
Wat bleef was de kassier die
hele of halve dollars wisselde
voor stuivers. Nu is de Ameri
kaanse automatiek wel even
uitgebreider dan de Nederlandse.
Meer keus, en vaak in de vorm
van een restaurant. Ook hier
echter zijn er inmiddels de zo
genoemde self-service restau
rants gekomen, kiezen en eten,
zelf de hoeveelheid bepalen en
ga zo maar door. Enige vorm
van romantiek, dat uiteindelijk
bij een gezellig etentje wel om
de hoek pleegt te komen kijken,
is natuurlijk ver te zoeken. Maar
voor een hap „on the run" blijft
het een redelijk alternatief.
Francois Barthöl
„Zullen we even een kroket trekken?" Deze zin, dan
wel soortgelijke, waarin het woord kroket vervangen
is door nasischijf, bamischijf, frikandel, hoort men
dagelijks op vele plaatsen. Stations, winkelcentra,
kortom bijna overal waar grote groepen mensen tij
delijk verblijven is wel sprake van een automatiek.
Wij eten uit de muur, om het zo maar eens te zeggen.
De snelle hap, ofwel de kortstondige honderstillers
vinden bij tienduizenden hun weg naar de in de re
gel haastige consument.
Herman Voskamp en
s Landhuis waren de man
van het eerste uur Israël
tot voorzitter gebombar-
I en zou het zo'n twaalf
schat ik, blijven. Later
hij erevoorzitter van de
uwen. De vereniging kende
een streekfunktie, want
Ive de Almeloërs Harm Ja-
Jan Alberts, Herman Ra-
Jan Fokkens, Jo Stuiven-
wat later Gerrit Groot-
gebroeders Van der Eist,
Schotman uit Rijssen,
eerts uit Markelo, Lam-
uit Vriezen veen en Gerrit
nk uit Hellendoom. Namen
de oude garde zeker nog
zullen zeggen, net zo goed
Gerrit Krabbenbosch, Piet
ils en Henk van der Kemp,
van de Berg uit Rijssen,
log actief in Rondecomité
ijssel, G van der Aalst en
rt Hamming".
ijl mevrouw Letteboer de
denstroom van haar man
rbreekt met een kop koffie
merde deze dat hij ook fo-
had liggen. De lade werd
getrokken. Herman Lette-
noemt zo de namen op van
iterren van weleer, waarvan
maar een klein gedeelte in
is.
lelijk werd er door Jazet al
De wielerclub bestaat deze
maand vijftig jaar. Voor Wim Neeskens een reden om in de wie-
lerhistorie van de club te duiken. Daarbij kon hij uiteraard niet
om Herman Letteboer, Barend Meulenbeld en Jan Protzman heen.
Het was even puzzelen, maar na tal van bezoeken, veel bellen en
natrekken kwam Wim Neeskens veel aan de weet over het ont
staan van de nu grootste wielerclub van Noord-Oost Nederland.
We werden door Barend Meulenbeld, die twintig jaar voorzitter is
geweest, en Gerard Trebert, een der mannen van de Ronde van
Overijssel, op het spoor van Herman Letteboer gezet. We kwamen
uiteindelijk in de Kloosterhofflat terecht. Het was toen niet moeilijk
een goede prestatie geleverd
door in het nationaal kampioen
schap voor nieuwelingen een
vijfde plaats te behalen.
'9
'7
'9
'6
7
I Irend Meulenbeld, twintig
1 ir voorzitter. Nu ere-
6 orzitter van de Zwaluwen.
7
8
dagblad van het Oosten Si-
coploeg rond de jaren 1966.
te Dagbladploeg waren allen
aluwenrenners. In de Sinalco
iren van de Zwaluwen Bertus
om en Gerard van de Berg
[enomen. De ploeg Dagblad
het Oosten van links naar
hts. Harrie Homan, Jan Nij-
Freddy Jaarsma, Wim
erdink, Gert Pluimers, Her-
Letteboer en Johan Plui-
Sinalcoploeg van links
rechts: Gerard van de
rg, Henk Scheuten, Wim Der-
ik, Hans Bijen, Bertus Boom
Hans Blaauwgeers.
Johan Sluyter, tot vorig jaar
voorzitter.
britten. De oorlog kwam er tus
sen, waarna een nieuwe genera
tie wielrenners, zoals Klaas en
Albert Tabak, Gerrit Grootelaar,
Hans Brummer, Barend Meulen
beld en John Grooters zich
aandienden".
Herman Letteboer gaf het roer
aan Barend Meulenbeld over,
want zelf ging hij weg en weet
hij niet goed hoe het verder
ging in Almelo. Later zagen we
hem veelvuldig terug als een der
mannen achter de Dagblad van
het Oostenploeg en afgevaar
digde van het Dagblad in de
Ronde van Overijssel.
Barend Meulenbeld
Barend Meulenbeld heeft onget
wijfeld grote invloed gehad in
de opkomst van de Zwaluwen
landelijk gezien. In 1944 tot en
met 1947 was er weinig of geen
materiaal te krijgen, dus veel
fietsen was er niet bij In 1948
kwam Dollekamp als secretaris,
voorzitter werd Van der Riet en
penningmeester Jan Hendriks,
de alom bekende handelaar in
vis. Tabois kende ook een be
stuursfunktie. Er kwam een
forse opleving, die tot 1951
duurde Dollekamp werd consul
van Overijssel en ging dus weg.
Hendriks kreeg zijn taak en
ging zondags niet meer mee
naar wedstrijden De grote Zwa
luwenrenners waren toen Bram
van der Velde en Bram Nieu-
wenhuis uit Wierden Er brak
een moeilijke periode aan.
Breuk in
wielergelederen
„Toch was het niet allemaal
koek en ei. Al eerder ontstond
het idee naast de Zwaluwen een
tweede club op te richten. Een
breuk was onafwendbaar Her
man Voskamp zat erachter en
Excelsior werd geboren. De ge
broeders Gerrit en Henk van
der Eist en KrabbenboSch ver
trokken, wat een verlies was
voor de Zwaluwen. Ik dacht dat
totaal een 15-tal leden Excelsior
kende. Voskamp werd natuurlijk
voorzitter. Zo had je niets, zo
had je twee clubs. Maar in de
jaren 1932 en 1933 hield de Zwa
luwen een 20-tal leden, waarbij
Halley, Aalderink Alberts en
Landhuis samen met de geble
ven Israël het Zwaluwenbestuur
vormde Een paar jaar later
kwam dan de wielerbaan tegen
over het Heraclesterrein. Direc
teur werd Pelgrim en Halley de
administrateur van het zieken
fonds kwam erbij en naar ik
meen ook als Zwaluwenbestuurs
lid Het was een fraaie houten
baan die elfduizend gulden kost
te Men draaide avondzesdaag-
ses voor een uitverkocht huis.
Mannen als Pijnenburg en Wals,
Braspennincks, Klaas van Nek,
de Duitsers Raus en de be
gaafde Paul Osmelle kwamen
hier natuurlijk voor dik poen.
De banden tussen Excelsior en
Zwaluwen werden verstevigd.
Henk van der Eist van Excelsior
en Harm Jazet vormde zelfs een
koppel Jonge, wat werd de Wie
lersport populair hier in Twente.
Honderden gingen wielrennen.
Toch was het geen geheim dat
het met die wielerbaan niet
goed ging, ondanks die duizen
den mensen. De kosten van al
die „keien" was te hoog. Men
kon nooit tegen een Amsterdam
of Utrecht op, dat tienduizenden
mensen kon bergen Een staan-
plaatsje kostte al gauw 35 cent,
in die tijd een heel bedrag.
Toen die zaak in 1938, dacht ik,
opgedoekt werd (het bracht
nauwelijks duizend gulden aan
hout op), kreeg de wielersport
hier een forse klap toegebracht.
Excelsior zakte helemaal weg
doordat de Gebroeders van der
Eist stopten. Jazet ook, maar de
Zwaluwen bleef bestaan. De
Zwaluwen hielden maar 15 leden
over. Men reed alleen interclu-
