Water in Salland goed,
in de Vecht slecht
Nieuwe exposities
en uitbreidingen
op de Flevohof
Hoe ratten en muizen
werden bestreden
i-
Portables
verboden!
Consulent
strak
knmtmïï
Wij zijn kritische
aardappeleters
Vakantie en
sociale ver-
Interessante expositie
zekering
HOLTENS NIEUWSBLAD - 8 JUNI 1979 - PAG. 7
$ët Zuiveringschap West Overys-
sej heeft een uitstekend gedocu
menteerd rapport opgesteld over
kwaliteit van het oppervlakte
water in het gebied over de periode
tfiiï oktober 1978 tot april 1979. De
W^aliteit in vergelijking met in de
j$n terperiode 1977-1978 is iets
achter uitgegaan, omdat door de
;£renge winter de zelfreinigende
jerking van het oppervlaktewater
J^nimaal was, en door lozing van
ajyalwater van een aardappelmee-
igbriek in Drente, waardoor de
"^aliteit van de diverse watergan-
Jn verslechterde.
P$n de 53 onderzochte watergan
gen moesten er 19 met een zeer ge-
mge kwaliteit worden aange-
nïerkt. Door toekomstige zuiverin-
götechnische maatregelen zullen ze
gaandeweg in kwaliteit verbeteren.
benedenstrooms van Ommen is de
kwaliteit van het Vechtwater nade
lig beïnvloed door de instroming
v$n de Regge. De matige kwaliteit
vjin het water is hoofdzakelijk een
gevolg van de hoge ammoniumge-
haltes, welke werden gevonden.
lit Salland
De waterkwaliteit in vry wel geheel
Skiland was goed: een situatie die
ook het vorige winter- en zomer-
halfjaar werd gevonden. De kwali
teit van het bovenstroomse deel
vjin enkele Sallandse weteringen
was opvallend goed ten aanzien
van het fosfaatgehalte.
li de Buurserbeek-was de kwaliteit
van het water matig, gevolg van lo-
zihgen op Duits grondgebied (hoge
I stikstof- en fosfaatgehalten). Door
zelfreiniging herstelde zich de kwa-
lifieit, ook de waterkwaliteit van de
Dude Schipbeek was goed, evenals
flie van de IJssel, gementen in De
venter.
De Peterswaterleiding, waarop de
oude zuiveringsinstallatie van Hol-
Als de nieuwe aardappelen op tafel
komen neemt, een Nederlander af
scheid van de winter. Overigens
.zijn wij Nederlanders erg kritische
aardappeleters met specifieke ei
sen geworden. Het verlangen naar
„die smakelijke aardappelen van
toen" wordt elk jaar duidelijker
merkbaar. Onder andere door de
toenemende vraag naar Dorés, en
Lekkerlanders. Ook de Belgen
(fijnproevers van huis uit) hebben
de gunstige eigenschappen van de
Doré's en de Lekkerlanders ont
dekt. Dat deze als nieuwe aardap
pelen net zoveel vitaminen bevat
ten als een tomaat zegt genoeg be
treffende hun voedingswaarde.
Wat wij Nederlanders ook eten, de
kombinatie nieuwe aardappelen,
vlees en verse groenten is en blijft
onze grote favoriet!
ten loosde, had, evenals vorig zo
merhalfjaar, een zeer slechte wa
terkwaliteit door riooloverstorten,
veroorzaakt door herhaaldelijke
storingen in het gemeentelijk
rioolgemaal. De Beusberger water
leiding, waarop de voormalige in
stallatie Markelo loosde, is niet
meer verontreinigd. In het door de
technologische dienst opgestelde
rapport over de werking van de
zuiveringsinstallaties in 1978 wordt
over de installatie Holten-Markelo
gezegd dat bij aanvoer door rege
nweer de belasting plostseling
sterk kan toenemen, daar de in
houd van de persleiding versneld
op de installatie wordt aangevoerd.
De installatie was voor slechts 34%
belast en die belasting toonde
sterke variaties, die samenhangen
met de produktie van industrieel
afvalwater. In haar totaliteit is de
Installatie voor 26% self suppor
ting. Totaliteit wil hier zeggen: in
clusief de verbruikte electrische
energie van pompen, vijzels etc. en
ingekochte hoeveelheden aardgas
voor verwarming. De watergraaf, ir.
CD. Viehoff, heeft nog eens gewe
zen op het verbeterde zuiveringsef
fect van de Deventer installatie. In
1980 zal in Deventer begonnen
worden met een eigen energie
opwekking.
Veehtvervuiling
Dat de vervuiuling van de Vecht
nog lang niet ten einde is, dat is
uitvoerig uiteengezet. De aardap
pelmeelfabriek Excelsior in
Nieuw-Amsterdam voert vuil wa
ter uit Drente naar de rivier door
een lozingsvergunning van het
Drents zuiveringschap.
De strenge winter veroorzaakte
een geringe waterafvoer, waar
door het afvalwater maar weinig
werd verdund. Het afwaterings
kanaal op de Vecht bevatte ver
dund rioolwater, dat de kwaliteit
van het Vechtwater ongunstig
beïnvloedde. Ook een schimmelin
fectie was de oorzaak van vervui
ling. De visstand moet zowel door
de verontreiniging als door de
strenge winter grote schade heb
ben ondervonden. Slijmdraden en
slijmvlokken bezorgen de vissers
veel hinder.
Het ligt in het voornemen ir.
G.W.H. Heusinkveld per 1 augus
tus te benoemen tot consulent voor
de varkens- en pluimveehouderij te
Zwolle. Hiermee zal worden voor
zien in de vacature, die is ontstaan
by het vertrek van ir. H. J. Vleeming
per 1 mei. Gerrit Willem Hendrik
Heusinkveld (geboren 4 september
1946 in Laren) studeerde in 1972 af
aan de Landbouwhogeschool en
trad vervolgens in dienst by het
consulentschap voor de varkens-
en pluimveehouderij te Roermond.
De heer Heusinkveld is vanaf 1
maart 1976 werkzaam bij de direc
tie veehouderij en zuivel van het
departement van landbouw en vis
serij te Den Haag.
Het algemeen bestuur van het zui
veringschap West Overijssel heeft
in zijn vergadering, die vorige
week in het Postiljon motel te
Zwolle werd gehouden, met alge
mene stemmen besloten tot vast
stelling van een plan voor aanleg
van een gemaal en transportlei
ding van Lettele naar Bathmen.
Van de totale stichtingskosten, die
worden geraamd op f370.000,
komt f 21Ö.000 voor rekening van
het zuiveringschap.
Zowel in het bestaande als in het in
bewerking zijnde waterzuiverin
gsplan worden over het algemeen
woonkernen met een totale vervui-
lingswaarde van niet meer dan 500
inwoners-equivalenten buiten be
schouwing gelaten. Om die reden
was aan de woonkern Lettele geen
plaats ingeruimd in het zuiverin
gsplan. Verspreide lozingen binnen
de kern leverden toch wel bezwaren
op. Diepenveen was reeds bezig een
rioleringsplan voor de kern te ont
werpen, waarbij het afvalwater van
Lettele ongezuiverd zou worden af
gevoerd naar de Soestwetering.
Er is echter een nieuwe ontwikke
ling, omdat Defensie uitbreiding
overweegt van het militaire com
plex tussen Lettele en Bathmen. In
dat kader is een afvoerleiding naar
Bathmen in bewerking genomen.
Door samenvoeging van het afval
water van de woonkern Lettele en
militair complex is de norm van 500
inwoner-equivalenten vrijwel be
reikt. Vandaar dat zal worden
overgegaan tot de aanleg van een
transportleiding van Lettele naar
Bathmen met bijbehorend gemaal.
Het afvalwaterprobleem voor Let
tele wordt dan namelijk versneld
Het Voorlichtingscentrum Sociale
Verzekering heeft zojuist weer de
geheel voorziene folder „Vakantie
en sociale verzekering" uitgegeven.
In deze folder wordt er op gewezen,
dat wie zijn vakantie voorbereidt,
er verstandig aan doet te overwe
gen of er op het terrein van de so
ciale verzekering nog iets te regelen
valt. Vooral ziekenfondsverzeker
den en zij die een uitkering inge
volge de ziektewet, de wet op de
arbeidsongeschiktheidsverzekering
de Algemene Arbeidsongeschikt
heidswet of de Werkloosheidswet
ontvangen, kunnen daarmee voor
komen dat zij in hun belangen wor
den geschaad.
De folder is gratis te verkrijgen bij
het V.S.V., Rhijnspoorplein 1, Am
sterdam, tel. 020-927474.
Alleen als het om wat grotere aan
tallen gaat, wordt een stuksprijs
van f 0.16 berekend.
Veilig Verteer Natolgrct#
Dat is het onderwerp van een
nieuwe expositie in de tentoon
stellingsruimte van de Zaanse
Buurt. Ratten en muizen speelden
vroeger (en nu nog wel) een be
langrijke rol in het dagelijks leven
van de mens. Deze knaagdieren
kwamen door hun voortplanting
in zulke grote aantallen voor en
waren door hun voedingsgewoon
ten zo'n grote last voor de mens,
dat bestrijding ervan tot een haast
dagelijkse bezigheid was voor
boer en burger.
Uit de verzamelingen van het
Openluchtmuseum kwamen de
vallen en klemmen, prenten en af
beeldingen voor deze tijdelijke
expositie. Een (echt-)paartje
zwarte ratten, een soort die in te
genstelling tot de bruine rat, zeer
zeldzaam geworden is, vormt een
levend onderdeel in deze tentoon-
stellilng.
Pestverspreiders
Knaagdieren behoren tot de groot
ste groep zoogdieren, zowel in soor
ten als aantallen. Het contact tus
sen deze dieren en de mens is altijd
zeer intensief geweest. Onze leef
gewoonten, wijze van akkerbouw
en manieren van voedsel opslaan
en bewaren hebben al vanaf de
vroegste tijden ideale biotopen,
(„leefplaatsen") voor ratten en
muizen gevormd.
De zwarte rat, de bruine rat, de
huismuis en de veldmuis zijn zo af
hankelijk van de mens geworden,
dat we bijna over huisdieren tegen
wil en dank kunnen spreken. De
dieren vreten jaarlijks voor kapita
len aan levensmiddelen op, beder
ven veel voedsel, zijn soms ver
spreiders van ziekten en richten
grote schade aan door knagen en
graven, b.v aan dijken, electrisch
isolatiemateriaal, hout en papier.
Ratten en muizen waren in de mid
deleeuwen de grote verspreiders
van de pest. Pestepidemieën, zoals
die van 1347 tot 1352 in Europa-
voorkwamen, ontvolkten hele
landstreken en ontwrichtten het
sociale en economische leven.
Veldmuizen kwamen (en komen
nog) sinds mensenheugenis perio
diek in zo'n grote getale voor, dat
men over ware plagen sprak.
Natuurlijke vijanden
De bestrijding van ratten en mui
zen kan op verschillende manieren
gebeuren. De alleroudste vorm is
de bestrijding door de natuurlijke
vijanden van de knaagdieren. Veel
roofdieren (vos, wezel, hermelijn,
bunzing) en roofvogels (torenvalk,
uil) hebben namelijk een voedsel
pakket waarin knaagdieren een
niet onbelangrijke plaats inne
men. Uilen waren op de boerderij
van vroeger graag geziene gasten,
omdat ze vaak nestelden op de zol
der waar het ongedorste graan
bewaard werd. De boer maakte
openingen in de topgevel van zijn
boerderij, z.g. oelegaten, die naast
licht en lucht ook uilen binnenlie
ten. Deze vingen op de zolders rat
ten en muizen. De kat als huisdier
bewijst nog steeds zijn nut bij de
bestrijding van dit ongedierte.
Een andere manier van bestrijding
was vergif. Vooral arsenicum, in de
volksmond ook wel rattekruid geh-
ten, werd veel gebruikt. Echter niet
zonder risico. Onbekendheid en
onvoorzichtigheid bij het gebruik
ervan leidde dikwijls tot dodelijke
ongevallen bij mens en huidier.
Op veel oude schilderijen en pren
ten komt de rattenvanger voor. Hij
gebruikte meestel rattekruid, dat
hij in een kistje bewaarde, zoals op
veel afbeeldingen te zien is. Vaak
was hij vergezeld van een hondje,
dat mogelijk ook als rattenvanger
dienst deed. Het rattenvangen was
opgelost en de gemeente behoeft
geen investering te doen in een
minder goede noodoplossing. Bo
vendien kan de persleiding gelijk
tijdig worden aangelegd met een
fietspad. Het Zuiveringschap heeft
met de gemeente Hellendoorn een
akkoord bereikt over de overne
ming van zuiveringswerken van de
gemeente Hellendoorn, met name
in de kern Haarle. De installatie zal
in de toekomst worden gesloten en
het afvalwater zal t.z.t. worden af
gevoerd naar de Raai ter installaite.
Het overname-bedrag is f 263.653 -
Een belangrijk besluit nam het
Zuiveringschap met de vaststelling
van het plan voor de aanleg van een
aantal transportleidingen met de
daarbij behorende gemalen in de
N.O.-polder, met kostenraming ad
f28.437.000.
vroeger niet zo'n erg hooggeacht
beroep. In onze tijd is het tot een
taak van de overheid geworden.
Vallen en klemmen zijn van ouds
her heel belangrijk bij de
ongedierte-bestrijding. Ze zijn te
verdelen in twee soorten: in de ene
wordt het dier levend gevangen, in
de andere gedood. In de expositie
in het Openluchtmuseum komt
duidelijk naar voren uit de tiental
len vormen van vangtoestellen het
vernuft van de mensen bij het uit
vinden en maken ervan.
Kennis over werking en gebruik
van deze apparaten verkreeg men
in het verleden veelal uit oude
boeken, schilderijen en prenten.
Vallen moesten makkelijk te ver
plaatsen zijn, goed werken en
weinig kosten. Sommige soorten,
zoals b.v. blokvallen, zijn al eeu
wenlang in gebruik.
Wanneer geen enkel bestrijdings
middel hielp, bleef altijd het geloof
over Onze voorouders riepen vaak,
wanneer de actieve bestrijding
faalde, de hulp in van de Heilige
Gertrudis, abdis van het klooster
van NJjvel, de beschermheilige te
gen ratten en muizen. Zij wordt wel
afgebeeld met een spinrokken en
muizen, maar vaker met een abdis-
sestaf waar ratten en muizen te-
geop klimmen. De legende vertelt
namelijk dat de duivel in de ge
daante van een muis haar herhaal
delijk, maar zonder succes, tijdens
het spinnen heeft willen verleiden.
Uiteindelijk vormt de meest werk
zame bestrijdingsmethode de pre
ventieve bestrijding, d.w.z. zorgen
dat ratten en muizen niet dat leef
milieu aangeboden krijgen, waarin
zij goed gedijen. Dus zorgen dat ze
niet bij ons eten en onze voedsel
voorraden kunnen komen.
De tentoonstelling blijft tot 1 no
vember in het Nederlands Open
luchtmuseum te bezichtigen.
Op Flevohof, het 150 hectare grote
Kijk-, Speel- en Doe-Park, is de af
gelopen winter een groot aantal
nieuwe exposities gereed geko
men, terwijl daarnaast tuinen en
parken flinke uitbreidingen heb
ben ondergaan. Ook het kinder
dorp en de kinderboerderijen zijn
wederom vergroot. Vorig jaar be
zochten bijna 700.000 Nederlan
ders en buitenlanders Flevohof.
Voor 1979 zijn de verwachtingen
niet minder hoog.
Een groot aantal exposities is ver
nieuwd en een aantal is aan de be
staande toegevoegd. In het hoofd
paviljoen bijvoorbeeld zijn per
manente, originele kleerdrachten-
taferelen opgesteld uit plaatsen,
waar ook nu nog klederdrachten
worden gedragen.
ïn de echte boerenkaasmakery in
het zuivelpaviljoen wordt dagelijks
de melk van het veehouderijbedrijf
tot echte boeren (Flevolander-)
kaas verwerkt. De bezoekers kun
nen het kaasmaakproces geheel op
de voet volgen. Geheel gemoderni
seerd is o.a. de expositie van het
internationaal bloembollencen
trum Hillegom. CEBECO-
Handelsraad, Nederlands grootste
coöperatieve aan- en verkooporga
nisatie, geeft in het geheel ver
nieuwde algemeen paviljoen- een
overzicht van het totale landbouw-
gebeuren. De Centrale Rabobank
heeft een inzending verzorgd, die
geheel is gericht op kijken, spelen
en doen. De champignonkwekerij
is uitgebreid met een overzicht
stentoonstelling over de produktie
van champignons. In het veehou
derijbedrijf is een permanente
dia/geluids-presentatie ingericht,
waardoor het mogelijk is de gehele
dag te zien, wat er tijdens melktijd
in de stal gebeurt. Geheel gericht
op het toeristisch bezoek werden
aan de veehouderij nieuwe huisves
tingen toegevoegd voor jongvee,
diverse kipperassen en biggetjes.
Gedurende de maanden juni, juli,
augustus en september zal een
aantal extra aktiviteiten een be
zoek aan Flevohof nog aantrekke
lijker maken. Een tijdelijke ten
toonstelling van het Zwiters Ver
keersbureau over centraal Zwitser
land is te zien in de hal van het
hoofdpaviljoen. De resultaten van
de landelijke kindertekenwedstryd
„Snoep verstandig, eet een appel"
fleuren een van de wandelgangen
op. Van 14 juli t/ml2 augustus
wordt een lelie-
binnententoonstelling gehouden
in samenwerking met véreniging
„De Lelie". De resultaten van de
Nationale Kampioenschappen
bloemschikken op 14 september
worden op 15 en 16 september ten
toongesteld. Vanaf vrijdag 21 t/m
zondag 23 september wordt in het
hoofdpaviljoen, in samenwerking
met de Nederlandse Dahlia Ver
eniging, een grote dahliatentoon
stelling georganiseerd, dit in com
binatie met een buitenshow.
Tuinen en parken
Behalve de buitenshow van de Ne
derlandse Dahlia Vereniging in
september is er op het gebied van
tuinen en parken veel nieuws te
zien op Flevohof. De nationale co-
niferentuin is met 1100 exemplaren
uitgebreid. Het park bij de ingang
is na acht Jaar geheel herzien. Te
rassen en vijvers zijn vergroot en er
zijn wederom speciale voorzienin
gen getroffen voor de oudere be
zoekers. In samenwerking met de
Nederlandse Hoenderclub en de
Stichting zeldzame huisdierrassen
worden alle zeldzame Nederlandse
hoenderrassen op Flevohof ge
huisvest. De kinderboe rij is uitge
breid met nieuwe ponystallen en
een vogel-eiland. Bovendien werd
het aantal paarden, siereenden,
geiten en schapen vergroot. Bij het
nieuwe spartelbad van 2500 m2 zijn
waterspeelattrakties en kleedka
mers gebouwd.
Dat Flevohof ieder jaar opnieuw
enorm wordt uitgebreid en ver
nieuwd is mogelijk, omdat de be
groting reeds sluit op 600.000 be-
zoers. De financieringsopzet is ech
ter dusdanig, dat Flevohof ieder
jaar bijna 1 miljoen kan vrijmaken
voor nieuwe objecten. Tel daarbij
de nieuwe inzendingen, die door
het bedrijfsleven worden bekos
tigd, dan behoeft het geen betoog,
dat Flevohof sucsessievelijk is uit
gebreid tot één van de belang
rijkste nationale toeristische at-
tractiepunten.
De prijzen van Flevohof zijn gelijk
gebleven aan die van vorig jaar.
Parkeren is gratis. Flevohof is in de
maanden juni, juli, augustus en
september met openbaar vervoer
De foto toont enkele karakteres-
tieke klederdrachten
bereikbaar vanaf station Harder
wijk en met de bus van uit Elburg.
Klederdrachten
Een bijzondere attractie op de Fle
vohof is de nationale klederdrach
tenexpositie. Ze bevat een com
plete collectie Nederlandse kleder
drachten uit dorpen, waar ze nu
nog worden gedragen. Er zijn
familie-taferelen uit Staphorst,
Bunschoten, Spakenburg, Marken,
Volendam, Urk en Huizen, Maar
ook klederdrachten uit Twente.
Salland en Zeeland De tentoon
stelling, gehuisvest in een apart
deel van het hoofdpaviljoen van d€
Flevohof, is samengesteld door de
familie Harms uit Renkum, die
haar collectie klederdrachten dis
ponibel heeft gesteld, mits elk j aai
een bedrag ten goede komt aan het
sponsorproject wereldkinderen,
waarmee het kinderen uit de In
diase deelstaat Bihar mogelijk
wordt gemaakt om onderwijs te
volgen.
Uit onderzoek blijkt dat tien pro
cent van de recreanten een porta
ble radio meeneemt naar strand,
bos en hei en daarmee de helft van
de andere recreanten hindert, die
juiit naar buiten was getrokken op
zoek naar rust en stilte
De Nederlandse Stichting Geluid
hinder heeft daarom een nieuw
„verbodsbord" ontworpen: „ver
boden voor portables". Camping-
en strandtentexploitanten en an
dere recreatie-ondernemers, die de
behoefte aan rust van hun gasten
willen waarborgen, kunnen dit
„bord", uitgevoerd als grote in
rood, zwart en wit bedrukte sticker,
gratis verkrijgen bij de NSG.
By de NSG zyn sinds de start dit
voorjaar van de publicaties onder
het motto „Laten we zacht zyn voor
Deze badschone, die gewapend
met een portable naar het strand
trekt, is geen uitzondering op de
portablefans. Tienduizenden toe
risten waar dan ook kunnen blijk
baar niet buiten een portie mu
ziek, waar ze ook zijn. Altijd hin
derlijk voor rustzoekers, die niet
gediend zijn van opgedrongen
luisterprogramma's. Vandaar het
bord „Verboden voor portables":
ook een middel tegen milieuver
vuiling.
elkaar", al meer dan 20.000 schrifte
lijke aanvragen om informattema'
teriaal binnengekomen. Het gratii
pakketje, dat belangstellenden
wordt toegestuurd, bevat een bro
chure over geluidhinder, een serfr.
van acht geluidhinderstickers en
het verzoek van de NSG om dona<
teur te worden voor vyftien gulder
per Jaar. Het biy kt dat veel mensen
de stichting graag steunen in haal
strijd tegen het lawaai. Het giro
nummer van de NSG is: 2315061
ten name van pennlngmeestel
NSG, Den Haag. Het adres luidti
NSG, postbus 381, 2600 AJ Delft.
