Renault 18 binnenkort
leverbaar als stationcar
Kind en hartin
het J aar van het Kind
Dwars door
de muur,
kijken naar
de DDR
FOTO
STRIP.
VER-
Wie is er bang voor
kringlooppapier
Gesprek met Groninger schoolarts
INGEZONDEN
EEBBBflBflBBBflBBBBBBBBBBBBBBBBBBflBBflBBflBBBBBBBBBBBiaBEBBBBBBflBflflflfl
HOLTENS NIEUWSBLAD - 23 FEBRUARI 1979 - PAG. 15
Het Jaar van het Kind 1979 is ingezet met
veel publiciteit. Er is gewezen op de verkla
ring van de rechten van het Kind. Er is ge
wezen op de achterstand in ontplooiin
gskansen in grote delen van de wereld en
met name in kinderrijke ontwikkelingsge
bieden. De Nederlandse Hartstichting on
derschrijft graag de noodzaak om heel veel
te doen voor de rechten van het Kind. Om
dat het recht op gezondheid essentieel deel
uitmaakt van de voorwaarden tot een toe
komst zonder levensbedreigende situaties
vraagt de Nederlandse Hartstichting, van
uit haar specifieke opdracht tot gezond
heidsbewaking, aandacht voor het voor
kómen van hart- en vaatziekten vanaf de
vroege jeugd.
Tegelijkertijd wil de Hartstichting
de aandacht vragen voor de pro
blematiek van het kind meteen
aangeboren hartafwijking. Sarijen
met het - onder auspiciën van de
Hartstichting functionerende -
Oudercomité Kmderhartenfonds
i heeft de organisatie in de voorbije
jaren reeds het nodige gedaan voor
de belangenbehartiging van de ge
zinnen met een hartekind. Daar
voor is o.m. de Hartenark in Biltr
hoven gesticht. Jaarlijks worden
daar therapeutische recreatie-
aktiviteiten voor zo'n 400 harte-
kinöeren georganiseerd, naast an
dere dienstverlening in de strijd te
gen het hart- en vaatlüden.
Meer kennis van de mogelijkheden
voor de preventie en op het gebied
van de behandeling van het aange
boren hartgebrek kan slechts wor
den verkregen door wetenschappe
lijk speurwerk en door de vergelij
king van resultaten daarvan met
die van onderzoekers elders. Ver
volgens is het zinvol om de wetens
chappelijke informatie die be
schikbaar komt zó te „vertalen",
dat de bevolking er iets mee kan
doen. Er zijn steeds meer cardiolo
gen en andere artsen, die de nood
zaak onderkennen van het spreken
van verstaanbare taal tegenover de
hartpatiënt en allen die het kunnen
worden. Mevrouw ten Berge is een
van die communicatieven.
„Tja, hoe moetje beginnen", peinst
de Groninger schoolarts Jitske Ten
Berge, als wij met haar praten over
het jaarthema 1979,.Kinden Hart".
Na enig nadenken zegt ze: „Laat ik
het zó zeggen. Wil je heel gezonde
kinderen hebben, dan moet je al
voor het huwelijk beginnen erover
na te denken. Het bewustmakings-
proces bij de mensen dient al voor
de zwangerschap te beginnen".
En ze vervolgt: „Een vrouw moet,
om maar eens wat te noemen,
stoppen met roken zodra ze over
tijd is. Het hartje van het kind be
gint al te kloppen als het kind vier
weken oud is. De mensen weten dat
vaak niet. Nicotine heeft invloed op
de vaten van de moederkoek. Dus:
niet roken tijdens een zwanger
schap" Vlak nadat de laatste zin
uit haar mond is gekomen, geeft
mevrouw Ten Berge er een aanvul
ling op. „Ouders van kinderen zou
den helemaal niet moeten roken.
Dat zou het grootste geschenk zijn
dat ze een kind zouden kunnen ge
ven. Ik herinner me uit mijn eigen
jeugd mijn grootvader. Die rookte
altijd een pijp. Hij had er verschei
dene. Als kind vond je dat het zo
lekker rook. Hethoorde ook bij opa,
dat was een gezellig man. En daar
heb je het al. die associatie van ro
ken en gezelligheid. Die koppeling
van gedachten. Daardoor ga je ais
kind zelf roken. Dat hoort erbij".
„Maar al te vaak wordt vergeten,
dat roken veel meer schadelijke ge
volgen heeft dan over het algemeen
wordt gezegd: Neem nou dat on
derzoek bi) kinderen in Rotterdam,
waaruit bleek dat sommige kinde
ren bloed hadden dat heel snel
stolde. Wat stelde men vast? Die
kinderen hadden stiekem ge
rookt".
De strijd tegen roken is geen een
voudige. Alleen al de aanpak van
de reclame stelt de regering voor
een hoop problemen. Toch heeft
mevrouw Ten Berge hoop op een
betere toekomst. Hoop die vooral
gericht is op de Jongeren. Zij: „De
Jonge volwassenen van nu zijn zich
veel bewuster van hun gezondheid.
Een zuiver leven willen ze; Er is
meer aandacht voor natuurpro-
dukten en dat is een gunstige ont
wikkeling. Misschien dat die ten
dens doorzet".
Vetgebruik
Een ander probleem: het hoge vet
gebruik bij kinderen. Mevrouw Ten
Berge: „Vooral bij leerlingen van
LTS en Huishoudschool is het vet
gehalte in het bloed hoog. Door de
omstandigheden gedwongen ge
bruiken die kinderen veel vet.
Soms gaat het ook onbewust.
Sommigen denken, ach mayonai
se, daar zit toch geen vet in? Daar
komt nog bij dat het gedrag gericht
is op eten buitenshuis Snacks tus
sendoor zijn gewoon geworden"
„Als je vraagt: eet je veel, dan zeg
gen ze „nee"! Ze zijn het zich een
voudig niet bewust. Meestal moet
er iets gebeuren voor ze het in de
gaten krijgen. Ze kunnen moeilij
ker de trap op, ze kunnen met gym
nastiek op school niet meer zo goed
meedoen".
De ellende begint ai bij de baby's.
De cultuur van de dikke baby's
noemt mevrouw Ten Berge het. „Ze
moeten er allemaal als een Miche-
linmannetje uitzien. Dat is ont
staan in de tijd van de tuberculose.
Het kind moest snel groeien. Ten
dens was het afmeten van de voe
ding aan het wegen van het kind"
Het benadrukken van een goed
voedingspatroon moet je gewoon
volhouden, meent mevrouw Ten
Berge. „Er is niets in te brengen te
gen een goed voedingspatroon. En
dat hoeft allemaal niet zo pietje
precies op de weegschaal. Als je
eens erg veel zin hebt in koffie met
slagroom, dan moetje dat doen. Als
je de rest van wat je die dag eet
maar aanpast. Het gaat om het
zoeken naar een zeker evenwicht".
In dagelijkse praktijk merkt de
Groninger schoolarts duidelijk het
verschil in de diverse gezinnen. De
meeste ouders weten vaak wel wat
goed en niet goed is. maar hebben
het niet altyd even gemakkelijk om
zich aan de bekende dingen te hou
den. Wat voedingsmiddelen betreft
blijkt dat maar al te vaak. Kant- en
klaarprodukten zijn o zo verleide
lijk. Gemakkelijk en. dat komt er
bij, de smaak spreekt aan, Me
vrouw Ten Berge: „Bij het braden
van vlees moest, zo redeneerden de
moeders altijd, een heel pakje vet
worden gebruikt om een lekkere
jus te krijgen. In werkelijkheid is
voor 400 gram vlees 50 gram vet
voldoende. Met kruiden aange
maakt krijg Je ook een lekkere jus.
Een heel pakje boter. Dat betekent
vijf keer zoveel vet als nodig is".
Voor dikke kinderen is het leven
verre van eenvoudig. De ervarin
gen in een winkel (niets past - alleen
de grootste maten),, op gymnastie
kles (altijd worden ze geplaagd) en
de vaak niets ontziende bijnamen
als Bulletje werken uitmate fruste-
rend Ze willen wel van het extra
gewicht af, maar raken vaak na
korte tijd al ontmoedigd Meer dan
eens luidt het antwoord op de
vraag of het kind wel naar een dië
tist wil „Helpt dat dan?" De geste
gen welvaart heeft het er voor
dikke kinderen niet gemakkelijker
op gemaakt Frisdrank was vroeger
een traktatie op zon- en feestdagen,
tegenwoordig is het de normaalste
zaak van de wereld geworden. Veel
kinderen komen uit school, lopen
thuis naar de ijskast en plukken er
een fles uit.
Aanvaarden
Het is bekend: hart- en vaatziekten
manifesteren zich pas op langere
termijn. Dat maakt het extra moei
lijk te aanvaarden voor de mensen.
Mevrouw Ten Berge: „Er is een
groep met een bepaald verhoogd
risico. Hijvoorbeeld families bij wie
hartinfarcten voor het zestigste le
vensjaar meer dan eens zijn voor
gekomen. Die groep moet extra
oppassen. Het is noodzakelijk die
mensen eruit te pikken en er extra
zorg aan te besteden".
Het thema „Kind en Hart" moet
naar de mening van mevrouw Ten
Berge niet slechts op de ouders
worden gericht, maar wel degelijk
ook op de kinderen zelf. Boekjes
met informatief materiaal voor de
scholen bijvoorbeeld. Om te begin
nen al op de kleuterschool. Een
kleuter kun je best leren wat ge
zond en lekker is-
Om een voorbeeld te geven: op
school zou best kunnen worden
uitgelegd, dat wit brood moet wor
den vervangen door bruin- of liever
nog volkorenbrood. Mevrouw Ten
Berge: „Meer vezels moeten ze
eten, meer rauwe groenten. Dat
leidt tot een mindere calorie-
inname en de vezels zijn erg goed
voor de stofwisseling. Kinderen
kunnen dat best leren, maar dat
moet je niet overdrijven. Het mag
niet tot dwangmatig gedrag leiden.
Dat komt voor. Ik heb wel kinderen
gezien, die van huis uit qua voe
dingsgewoonten heel strikte regels
naleefden. En wat zag je op een ge
geven moment? Die kinderen
kochten witbrood als snoep. Na
tuurlijk, die ouders bedoelen het
uitstekend, maar je kunt je niethe-
Renault introduceert op de Salon
te Genève de stationcar versie van
de Renault 18 in verschillende uit
voeringen.
Het aantrekkelijke van elke sedan
is vooral de vormgeving welke te
gemoet kan komen aan de smaak
van vele automobilisten. Het func
tionele karakter echter gaat bij een
dergelijk concept vaak verloren.
De van een dergelijke sedan afge
leide stationcarmodel biedt wél die
extra mogelijkheden, maar het uti
litaire karakter verstoort vaak juist
de vormgeving.
De Renaults 18 Stationcar zijn ech
ter een voorbeeld van een fraai sta-
tioncarontwerp. Renault komt
daarmee tegemoet aan de eisen
van een groeiend aantal gezinnen
en de toenemende recreatie be
hoeften.
De renaults 18 Stationcar comple
teren het Renault 18 gamma met
lemaal afzonderen van de maat
schappij, je zo dogmatisch opstel
len. Het kind zou vervreemden van
de rest". Het uitslaan van dreige
nde taal sorteert geen effect, meent
mevrouw Ten Berge. „Beter is te
zeggen, datje prettiger leeft zonder
al die extra kilo's. Dat je niet alle
dagen die extra last mee hoeft te
zeulen".
Een aparte groep vormen de kinde
ren met aangeboren hartafwijkin
gen. Voor deze kinderen werd in
juni van het vorig jaar de „Kinder
hartenark" geopend. Temidden
van de Bilthovense bossen ligt dat
unieke huis, dat speciaal voor hen
is gebouwd. Mevrouw Ten Berge:
„Het is van groot belang, dat voor
deze groep duidelijk iets gedaan
kon worden. Kinderen met aange
boren hartafwijkingen kunnen
moeilijk naar normale vakantie
kampen.
Er zijn hartgebreken die verholpen
kunnen worden, er zijn er ook
waarbij dat niet kan. Vaak weten
die kinderen heel precies, dat ze
maar een beperkte levensduur
hebben. En de ouders weten dat ze
deze kinderen maar kort zullen
hebben. Daarom is het zo goed dat
er een speciaal Oudercomité in het
leven is geroepen".
Terug naar de vetzucht bij jonge
ren. Mevrouw Ten Berge: „Het is
toch wel vooral een probleem van
mensen, die een mindere opleiding
hebben gehad. Zij hebben minder
kans gehad om iets van de geboden
voorlichting op te pikken, Vaak
veroordelen, ze het als „duur ge
zwets" of zeggen ze: „Ze gunnen
ons het gebakje niet". Met die voor
lichting moet je vooral op kleinere
groepen gaan werken. Niet massaal
aanpakken. Gewone verenigingen
moeten er aandacht aan besteden.
Het is te gek, datje in kantines van
sportverenigingen snoep, bier en
frisdrank ziet liggen. En kinderen
mogen vanaf hun zesde jaar al op
een sportvereniging".
Vier van de duizend geboren kin
deren hebben een afwijking in het
cholesterolgehalte van hun li
chaam. Dat is statistisch vastge
steld. Toch wordt zo'n afwijking
niet bij de geboorte vastgesteld.
Mevrouw Ten Berge: „Zo zijn er
meer dingen, hoor. Bloeddruk me
ten kun je als arts doen vanaf het
derde jaar van het kind. En wat zie
je? Nog lang niet bij alle huisart
sen hoort de controle van de
bloeddruk tot de routine. Dan
vraag je je soms wel af, waar je
mee bezig bent
vier versies, te weten; de Renault 18
Stationcar, de Renautl 18 TL Sta
tioncar, de Renault 18 TS Station
car. de Renault 18 TS Automatic
Stationcar.
De inhoud van de bagageruimte
kan variëren van 475 dm? tot 1560
dm3 bij neergeklapte achterbank.
De naar boven scharnierende ach
terdeur geeft toegang tot een vloe
roppervlak van maximaal 2,03 m2.
Begin mei zullen de Renaults 18
Stationcar in Nederland leverbaar
worden. Tevens zullen dan de prij
zen bekend zijn.
Technische gegevens Renaults 18
Stationcar:
Renault 18, 18 TL Stationcar: Ci-
linderonhoud cc 1397. Max. vermo
gen (ISO) 46 KW/5500 t/min; Max.
koppel (ISO) 101 Nm/3000 t/min;
4-versnellingsbak, voorwielaand
rijving, tandheugelbesturing,
schijfremmen vóór, trommelrem-
men achter, 155 SR 13 banden.:
Ter geruststelling van allen, die na
het lezen van het ingezonden stuk
van de heer Trompetter „Kring
loop op Irene Vorrinkpapier" Hol-
tens Nieuwsblad van 2 februari jl.)
zijn gaan twijfelen aan het nut van
kringlooppapier, de volgende op
merkingen:
a Inderdaad is het Ministerie van
Volksgezondheid en Milieuhygiëne
onder leiding van minister Vorrink
voor een groot deel overgeschakeld
op kringlooppapier. Ook de hui
dige minister, de heer Ginjaar
(VVD) heeft echter gezegd positief
te staan tegenover kringlooppapier
en het gebruik hiervan binnen de
andere departementen te zullen
stimuleren. De wind waait dus niet
alleen uit de progressieve hoek,
zoals de heer Trompetter sugge
reerde!
b Slechts 7% van de wereldhout-
productie wordt gebruikt voor pa
pierfabricage. Dus. hout genoeg?
Vergeet het maar!! Bomen groeien
langzaam en bijv. in Scnadinavië
wordt nu al zóveel gekapt dat men
in de nabije toekomst een houtte
kort vreest. Dit zal ook invloed
hebben op de Nederlandse papie
rindustrie die 50% van zijn grond
stof uit deze landen importeert.
Hotbesparing is dus tóch een ar
gument voor hergebruik van oud
papier!
c. Verder wijst de heer Trompetter
op de verontreinigng van onze op
pervlaktewateren door lozing van
chemicaliën die bij de fabricage
van kringlooppapier gebruikt zou
den worden. Echt mensen, hier
slaat hij de plank toch wel helemaal
mis! Een belangrijk argument vóór
kringlooppapier is juist dat de wa
terverontreiniging bij de productie
sterk afneemt in vergelijking met
de productie van gewoon papier.
Dit komt vooral door het wegvallen
van de pulpproductie (pulp is
grondstof voor papier) uit hout, die
topsnelheid 150 km6uur: benzine
verbruik bij constant .90 km/uur 1
op 14.9, bij constant 120 km/uur 1
op 11.4; Totale lengte 445 cm. totale
breedte 168 cm. hoogte 140 cm.
wielbasis 244 cm.: Ledig gewicht:
995 kg max toelaatbaar gewicht
1445 kg.: aanhanger gewicht (onge
remd) 474 kg. (geremd) 925 kg
Renault 18 TS Stationcar: Cilin
derinhoud cc 1647; Max. vermogen
(SIO) 57,4 KW/6500 t/min; Max.
koppel (ISO) 120,6 Nm/3000 t6min;
4-versnellingsbak, voorwielaand
rijving. tandheugelbesturing,
schijfremmen vóór, trommelrem-
men achter, 155 SR 13 banden
topsnelheid 160 km/uur;benzine-
verbruik: bij constant 90 km/uur 1
op 14,7, bij constant 120 km/uur 1
op 10,9; Totale lengte 445 cm. totale
breedte 168 cm., hoogte 140 cm.,
wielbasis 244 cm.; ledig gewicht
1025 kg.; max. toelaatbaar gewicht
1475 kg.; aanhanger gewicht (onge-
een enorme vervuiling met zich
meebrengt.
Om pulp uit oud papier te verkrij
gen hoeft het papier alleen maar
met water vermalen te worden. Er
worden hierbij geen chemicaliën
toegevoegd, laat staan geloosd!!
Verder blijven de gevolgen voor het
milieu ongeveer gelijk, of men de
papiermachines nu gewone pulp of
„kringlooppulp" laat verwerken
(afgezien van het feit dat het moge
lijk is een volledige waterkringloop
bij de fabricage van kringlooppa
pier toe te passen),
d De opmerking dat kringlooppa
pier moeilijk te beschrijven zou zijn
is mijns inziens uit de lucht gegre
pen. Ik heb tenminste nooit moei
lijkheden bij ondervonden.
Ook 2-zydige offsetdruk geeft geen
enkel probleem. De schoolkrant
van de Scholengemeenschap is
daar een voorbeeld van.
Ook 2-zijdige offsetdruk geeft geen
eenkei probleem. De schoolkrant
van de Scholengemeenschap is
daar een voorbeeld van.
e. De houdbaarheid van kringloop
papier wordt door de fabrikanten
zeker op zo'n 50 jaar gesteld.
Mocht kringlooppapier echter niet
voldoen aan de eisen die voor ar
chiefdoeleinden worden gesteld -
het door hem geciteerde TNO-
rapport moet nog openbaar ge
maakt worden, dan moeten wij het
daarvoor natuurlijk niet gebrui
ken. Maar de rest dan ook wel op
kringlooppapier; afgesproken
mijnheer Trompetter?
E. Helmer-Kraaijenbrink
Churchiilstraat 109
Holten
Voor uitgebreidere informatie over
dit onderwerp verwijs ik u naar. -
De Notal Kringlooppapier, Vereni
ging Milieudefensie tel. 020-221366
- Informatiepakket over kring
looppapier, Ministerie van Volks
gezondheid en Milieuhygiëne be
stelbaar via tel. 070-209260 ts 2950.
remd) 490 kg., (geremd) 945 kg.. Au
tomatische transmissie is tegen
meerprijs leverbaar op de Renault i
18 TS Stationcar.
Ten aanzien van de Oost-Europese
landen heerst in ons land nog vaak
een zwart-wit denken. Op Oost-
Europa worden klichées geplakt
als: geen meningsvrijheid, chris
tenvervolging, onderdrukking.
Daarentegen wordt de huidige-si-
tuatie in de Westerse wereld Koms
hemelhoog geprezen.
In de werkmap 'Dwars door de
muur. kijken naar de DDR', uitge
geven door het Hervormde Jeugd
raad en het Landelijk Centrum
voor Gereformeerd Jeugdwerk,
worden de vooroordelen eens nader
bekeken: kloppen ze, wat is er
waar, hoe leven de jongeren daar
eigenlijk. Gekozen is voor de DDR.
omdat diverse groepen uit Neder
land al jarenlang informatie ver
zameld hebben over dit land; bo
vendien hebben alle redaktieleden
van deze werkmap de DDR be
zocht.
In het bestek is het niet mogelijk
het leven in dit land uitputtend te
behandelen; wel worden een aantal
aspekten bekeken. Zo wordt uitge
breid aandacht gegeven aan de
jongeren in de DDR. Het blijkt o.a.
dat zeer velen zich betrokken voe
len bij het socialisme, zoals de DDR
dit vertaalt. De DDR, heeft als alle
landen, te maken met een opposi
tie, verschillende vertegenwoordi
gers hiervan komen aan het woord
in deze map. Eén van de bekendste
is Wolf Bierman, die vooral de bu-
rokratie in de DDR hekelt. Over de
positie van kerk en christenen in
dit Oost-Europese land wordt in
ons land verschillend gedacht.
Door middel van een interview met
Jisk Steetskamp, vicaris van het
Hendrik Kraemerhuis (een Neder
landse Oek. gemeente in West Ber
lijn en de DDR) wordt geprobeerd
een genuanceerder beeld te schefc-
sen van de positie van de christe
nen in DDR. Bij een ontmoeting
tussen Nederlanders en inwoners
van de DDR waren ontwapeningen
mensenrechten de voornaamste
gesprekspunten.
Het slothoofdstuk van deze werk
map bestaat uit enkele verwer
kingssuggesties, zoals gesprekvra-
gen, tips voor het gebruik van vi
deoprogramma's, literatuurver
wijzingen, kontaktadressen en een
begrippenlijst. Ook zijn een aantal
reakties van jongeren verzameld,
aangezet in enkele diskussiestel-
lingen.
De werkmap 'Dwars door de muur,
kijken naar de DDR' wordt uitge
geven door de Hervormde Jeugd
raad en het Landelijk Centrum
voor Gereformeerd Jeugdwerk.
Deze map is to verkrijgen door
f 6.50 over te maken op giro 47506P
t.n.v. Gereformeerd Jeugdwerk,
Driebergen, onder vermelding van
'Kwik-DDR'.
praktische tips
voor fotografen
m de vorm van
een foto-drieluik
Kinderen zijn een ideaal onderwerp om te fotograferen. Vooral als
ze in hun spel zijn verdiept, krijg je vaak een leuk resultaat. Daar
om stapte ik op een morgen gezellig met een buurmeisje naar haar
speelplaats om een serie foto's te maken. Toen ze eenmaal bezig
was in de zandbak probeerde ik ongemerkt een paar foto's te
maken. Maar dat was een misrekening, want Mireille wist best wat
er gebeurde; ze had ook meer belangstelling voor de kamera dan
voor het zand. In zo'n geval kun je het beste gewoon wat foto's
maken. Na een poosje richt de aandacht zich dan wel weer op het
eigen spel. Die eerste foto is dan ook minder geslaagd; de achter
grond is erg onrustig en Mireille kijkt echt poserend in de lens.
Als je zorgt voor een goed kontrast met de achter
grond, dan komt het onderwerp van de foto beter
uit. Die fetotip kwam me in dit geval goed van
pas, want door een iets ander standpunt te kiezen
kwam de jongedame leuker uit. De achtergrond is
nu veel rustiger en het resultaat is niet slecht.
Bovendien staat ze er nu minder geposeerd op; ze
is gekoncentreerd aan het spelen en kijkt net op
als de foto wordt gemaakt. Zo is het een geslaagde
foto geworden, waar ook haar moeder blij mee zal
zijn.
Nog een opname, nu genomen vanaf een van de
klimrekken. Mireille is de fotograaf al lang
vergeten. Je kunt zeggen: jammer, dat haar
gezicht nu niet zichtbaar is. Voor het kind is zo'n
foto later toch een mooie jeugdherinnering, want
de aandacht is nu gericht op dat spel met het
zand, waar ze zoveel plezier mee heeft gehad.
Deze drie foto's laten zien, dat er vele mogelijk
heden zijn om zo'n tafereel vast te leggen. En dat
vind ik nu juist één van de leuke dingen van foto
graferen.
