JWenijsuggesties
Januari
Sl
Budgetonderzoeken
lllllllllllllllillllllllllllllllllllllllllll
Energie besparen
in de keuken
een utopie?
Tips voor bewuster en
1 zuiniger gebruik van energie
Recepten en menu's
llllllllllllll
Meer
iiiiiiiiii
llllllllllllll
aandacht voor
peulvruchten
WW
-tt
q
n-
U-
33-
J3-
33-
33-
33-
33-
33-
33-
33-
33-
ï!-
33-
33-
«-
JV
33-
Ü-
J3-
n-
-p m
-ü m
•p a
a
-u p
-P 1
-P B
-P
-p jj
-P
-p m
-p m
-p
•P E
-p O
ip m
-P
-P §j
•PÏ
•PB
■P
-PB
•PE
-PB
■PI
■PI
-PB
-PI
-PB
-PI
-PI
-PJ
-pi
-pi
-pi
mill!
HOLTENS NIEUWSBLAD - 5 JANUARI 1979 - PAG. 11
ES. Tips voor het verstandig omgaan met
gas en electriciteit werden door huis-
H houdetijke en voedingsvooriichters na
de oortog veel gegeven. De laatste 15
jaar echter helften ze nauwelijks aan
dacht gekregen in de voorlichting Maar
zo langzamerhand gaat het er toch op
lijken dat we 2e zouden moeten op
poetsen en eventueel met nieuwe aan
vullen
Moe zit dat nu met het energiebesef
van de Nederlandse huisvrouw'' De
autoloze zondag heeft de noodzaak
wat zumiger te doen met energie bij
vele consumenten versterkt De eerste
overheidscampagne verstandig met
energie" werd door velen in dank afge-
nomen omdat er oplossingen werdén
geboden voor problemen, die men zelf
ondervond
Echter, het bewustzijn met betrekking
5= tot energie dreigde al gauw te verflau-
wen door wishful thinking en elkaar te-
gensprekertde publicaties
De overheid heeft niet stil gezeten en
EE wie daar oog voor-heeft, kan zich vast
SE nog enkele campagnes herinneren na
die roemruchte eerste
SS Wat doen zulke campagnes nu? Be-
SE vorderen ze bewustzijn, kennis, doen?
SE Als voorlichter. die toch ook wat zui-
SS nigheid met energie in de voorlichting
wil stoppen, ben je daar benieuwd
naar.
De Rijks Voorlichtingsdienst-heeft in
opdracht van het Ministerie van Eco
nomische Zaken wat onderzoeken ge
daan naar het succes van de campag
nes
Het blijkt gelukkig dat het bewustzijn
van de consument weer wat is opgevij
zeld De campagnes - dagbladadver
tenties-en T V spots - blijken aan te
slaan als zij vergezeld gaan van tref
fende illustraties van besparingsmoge
lijkheden
Mensen willen best eens denken over
warmte binnenhouden ramen en deu
ren met zonder noodzaak laten open
staan. minder warm stoken Maar zui
nig 2ijn met licht en het gebruik van
electrische apparaten, ook in de keu
ken is een andere zaak
Met is verstandig om direct bij aanschaf
van een apparaat te letten op hét
=S energieverbruik. Het plaatselijk ener-
giebedrijf kan u hierover informeren
|H Gebruik de juiste pannen op de juiste
EE pit of plaat. Bij een grote kookbrander
EE hoort een pan met een bodem van ten
EE minste 20 cm doorsnee
'EE Laat vlammen niet om de pan spelen
jSE er gaat veel warmte (energie) verloren.
-•=== Juist de uiteinden van de vlammen
=j= hebben de hoogstp temperatuur
Kook aardappelen en groente met wei
nig water, dat bespaart een lange
aanwarmlijdenergieverlies. Bovendien
blijven de voedingsstoffen op d«2e
manier beter behouden
Zet Wadgroente die veel vocht loslaat
op met aanhangend water
Leg altijd goed sluitende deksels op de
pannen, dan Wijft de warmte in de pan
Breng wat u koken wilt vlug apn de
EE kook en temper daarna de warmte Met
=5 ..klepperende deksels" wordt het eten
EE niet sneller gaar. Een laaggedraaide
EE vlam gebruikt slechts 1 /6 van de ener-
H= gie van de volle vlamt
=1= Kook gerechten niet langer dan nodig
EEE is om ze gaar te (aten worden. Gebruik
EE e« n keukenwekker
Een hogedrukpan kan energie bespa-
jEE ren bij gerechten met een bereidings-
tijd. die langer is dan 30 mmuten
Ga aan tafel als het eten klaar is. warm
houden'kost energie en geeft boven
dien verlies van vitamines en smaak.
Moet er toch korte tijd iets worden
warmgehouden. gebruik dan een sta-
pelring, zodat de pannen stevig op el
kaar staan.
Houd branders en kookplaten goed
schoon
Verwijder ketelsteen uit de waterketel
door die uit te koken met azijn-of wijn
steenzuur
Kook geen liter water voor één kopje
thee of koffie
Vergeet de afzuigkap of ventilator niet
uit te doen na het koken
Gebruik geen warm water als het ook
met koud kan
Plaats koelkasten en diepvriezers met
naast een verwarmingsapparaat en
liefst ook met op een zonnige plaats
Sluit deuren van koelkasten en diep
vriezers steeds goed
Ontdooi koelkast en diepvriezer regel
matig. zorg dat de ijsafzetting niet dik
ker wordt dan een paar millimeter
De bewaartemperatuur in de diepvrie
zer moet -18° zijn Lagere temperatu
ren hebben, behalve voor het invrie
zen, geen zin Je verbruikt er wel on
nodig energie door
In i groot gezien is men wel overtuigd
van de noodzaak wat bewuster om te
springen mei energie maar ih" het
klem thuis dus blijken de goede voor
nemens snel te tanen Met andere
woorden, het bewustzijn ten aanzien
van het energieprobleem is aanwezig,
maar vraag niet hoe. Men troost 2ich
met en verschuilt zich gemakkelijk
achter een onuitsprekelijk vertrouwen
m de techniek ..als het werkelijk,ernst.
wordt zullen ze wel wpt gévcinden
hebben" Berichten over kernreactoren.
zonne-energie en windmolens op zee
ve'Sterken dit denken nog Gemaks
halve laat men maar buiten beschou
wing of de uitvoering van zo n vinding
op grote schaa^welte realiseren valt
Onder problemen als internationale
spanningen, milieu, positie van de
vrouw, middenstand en ontwikkelings
hulp. neemt de enefgieproblematiek
een plaatsje-ergens-in-het-midden m.
Terwijl ironisch genoeg, voor. vele,van.
de andere problemen, energie bespa
ren oplossingen biedt.
Opvallend is. dat vele huisvrouwen zich
nauwelijks realiseren wat energie, is
Men draait de knop om en ,.ér is elec
triciteit". Je houdt een vlammetje bij de
brander en .er isgas" waarop je kunt
koken Maar hoe dat allemaal in z n
werk gaat en wat ervoor komt kijken is
een onbegrepen en met als belang
wekkend ervaren zaak.
Bij tips en aanwijzingen behoeft men.
het waarom met te vermelden.
Hoe klem het technisch inzicht i.s wordt
geïllustreerd door redeneringen als
..hoe dikker het ijs in mijn koelkast, hoe
koüder het vriesvak" Een begrijpelijke
gedachtengang die zeker illustratief is
voor hét verschillend denken van leken
en deskundigen
Van belang voor voorlichters is te we
ten, hoe men mensen het best kan
motiveren Het element ..verspilling"
invoeren is méér dan verspilde moeite
Het strijkt de mensen tegen.de haren
in ..De ander verspilt, ik niet" Ook.
zuinig zijn is een motief, dat 'de Ne
derlander. privé althans, met aan
spreekt, hoewel hij de oudvaderlandse
zumigheid-m-het-algemee'n prijst
Positief beoordeelde argumenten voor
wat zumiger zijn met energie, zijn be
waren voor later" opdat ook anderen,
de kinderen b.vstraks nog wat heb
ben en de-vaderlandse economie
Wie het zoekt in „verminderen van uit
gaven" vangt bot. De lagere gas/licht-
rekemng is meestal -geen motief meer
De veelal automatische giro - en bank-
af3Chrijvingen en de betaling voor
maanden tegelijk maken deze uitga
ven voor de huisvrouw steeds minder
reeel.
Wat kan de huisvrouw zelf doen?.
Naar haar eigen mening heel weinig,
althans wat de keukenapparatuur be
treft, omdat zij daar met alleen het ini
tiatief tot gebruiken toe neemt De ge
zinsleden zijn hierin sterk medebepa
lend.
Misschien brengen de tips aan het slot
van dit artikel haar op uitvoerbare
ideeën.
De mogelijkheid hier het bedrijfsleven
in mee te krijgen is dus voorlopig met
aanwezig. Jammer, want het wordt
toch langzamerhand tijd dat we met z'n
allen de schouders zetten onder dit
grote probleem
Het scheppen van voorwaarden die
het de huisvrouw gemakkelijker maken
b.v door het ter beschikking krijgen
van apparaten die zuinig omgaan met
energie, wacht op afspraken in Euro
pees verband
Recepten voor 4 personen
Hf Hartige groentetaart
IH voor een boterkoeKvorm of springvorm
van i 24 cm doorsnede
SS voor deeg
EE 250 g bloem. 1 theelepel zout, 80 g
EE koude boter of margarine. 1 eetlepel
EE azijn. 1 dl koud water.
-voor vulling
SE 1 eetlepel boter of margarine. 4 piak-
SE /es bacon, ham of 25 g mager rook-
ES spek. 400 g soepgroente. 4 eieren. 2
SE eetlepels melk. t blikje tomatenpuree.
ES peper. zout. nootmuskaat. 3 eetlepels
ES paneermeel
I =Ej Zeef de bloem met het zout in een
ES kom Houd deel van de bloem ach-
ter Smjd de koude boter of margarine
3= met 2 messen klem in de bloem Voeg
ÜÜSÜ aziln 'oe en roer zoveel water door
=3 dit mengsel totdat het juist een somen
's hangend geheel «5 Kneed hiervan snel
'ES met een koele hand een deegbal Laat
fH het deeg afgedekt 30 mmuteh rusten
..Eg in de koelkast Bak in da hete boter of
Ej margarine het in stukjes gesneden
Ei vlees en voeg de gewassen en uitge-
Ej lekte soepgroente toe Fruit dit S-'O
Ei minuten mee Klop de eieren schuimig.
•|S voeg de melk en tomatenpuree toe en
i||| maak het op smaak met peper, zout en
•H| nootmuskaat
J|| Rol het deeg uit en gebruik hieftlj de
rest van de bloem om vastplakken op
JU het aanrecht voorkomen Bekleed
ij| een ingevette boterkoekvorm of epnng-
Ül vorm met het deeg en strooi hierop de
SE paneermeel Schep de groente hierop
fH en giet het eieroiengsel erover
=S Zet de taart m het midden ven een
H hete oven 200°C> en bak hem m
45 minuten gaar en bruin
Kapucljnerechotel
750 g goudremetten, 200 g doorregen
rookspek. I zakje gedroogde nasikrui-
den. 250 g prei. 2 blikken kapucijners,
paneermeel
Kook van de goudremetten appelmoes
Bak in een braadpan langzaam de in
blokjas gesneden spek uit Laat de ge
droogde nasikruiden m wat heet water
wellen Snijd de prei in ringen en was
de groente goed Bak de preiringen en
de gewelde kruiden een paar minuten
met de spekblokjes mee Voeg de uit
gelekte kapucijners toe en warm het
geheel goed door
Doe het kapucijnermengsel in een
vuurvaste schaal en bedek dit met de
appelmoes Bestrooi de schotel met
wat paneermeel en laat het in 10
minuten in een hete oven t 200oC) of
onder de grill heet en lichtbruin wor
den
Spaghetti met kaas-zalmsaus
1 pak (230 g) spaghetti. 50 g boter of
marganna. 50 g bloem, (óf 2 pakjes
witte saus). 6 dl halfvolle melk. 100 g
geraspte kaas. 1 blikje zalm. verse of
gedroogde peterselie, nootmuskaat. 2
eetlepels paneermeel
Kook de spaghetti volgens ge
bruiksaanwijzing en doe hem in een
ingevette vuurvaste schaal
Verwijder de graatjes en vellen van de
zalm
Sme» de boter of margarine, roer de
bloem er door en verwarm die even
moe Schenk de melk er in gedeelten
bij en roer de saus steeds glad óf
maak een saus uit een pakje volgens
gebruiksaanwijzing Roer 75 g geraspte
kaas door de saus en schep de stukies
zalm er door heen Maak de saus op
bestellen van onze uitgaven
uitsluitend schriftelijk
1. Per briefkaart. Hierop in geldige
postzegels het totaal bedrag van de
bestelde brochure plakken tot ten
hoogste f 2,50 plus 1,20 voor het
verzenden van het materiaal;
bij bestelling van 1 brochure f 0,80.
2. Bestelt u voor méér dan ƒ2,50 dan
kunt u de briefkaart naar ons toesturen
zonder bijplakken van extra postzegels.
U ontvangt achteraf een acceptgiro
kaart voor het verschuldigde bedrag
plus de portokosten. Dit geldt voor
zendingen tot 10 kg. Voor pakketten,
bezorgd door een bodedienst, moet u
de vrachtkosten zelf betalen. Voor het
geleverde materiaal volgt later een
acceptgiiokaart.
Onderwijsinstellingen en personen of
instanties werkzaam in de gezond
heidszorg zoals (tandjartsen, diëtisten,
schooltandverzorgingsdiensten, school
artsendiensten en kruisverenigingen,
krijgen bij afname van 100 exemplaren
en meer van iedere uitgave van het
bureau 25% koning.
Het materiaal wordt verzonden voor
rekening van dé besteller.
smaak met peterselie en nootmuskaat
Giet de saus over de spaghetti en
strooi een mengsel van paneermeel
de rest geraspte kaas én'wat peterselie
over de schotel Laat 'hem in 10 mi
nuten in een hete oven 200"C) of
onder de grill lichtbruin worden
Kerriekool met gehakt
1 eetlepel boter of margarine. 1 gröte
ui. 1 'n eetlepel kerrie. 300 g runder
gehakt. zout. peper, nootmuskaat. 750
g witte kool. 4 eetlepels rozijnen
Fruit de kleingesneden uï met de kerrie
in de hete boter of margarine Bak on
der voortdurend roeren met een vork
het gehakt hierin rul Voeg zöut peper
en nootmuskaat naar smaak toe
Snijd of schaaf de kool fijn en was
hem Meng de kool door het gehakt
mengsel en smoor hem in 20 minuten
gaar Voeg de laatste 5 minuten de
gewassen rozijnen toe
Peulvruchten verdienen een grotere
plaats in de voeding van de Nederlpn-
der dan ze-:nu innemen Ze zijn be
langrijke leveranciers van een groot
dahtal voedingsstoffen Gezien dp hui
dige voédi'ngspröbiematiek zijn peul
vruchten vooral belangrijk ten aanzien
van plantaardig eiwit en van voedings
vezel- - -f
Het gebruik van peulvruchten in plaats
van vlees kip of vis draagt bij aan de
Beter eten voor diabeten
door Jacomine Landman- Kasper
Uitgeverij Ankh-Hermes'B V Deventer
Prijs f 7.50
Zojuist verscheen het boekje Betereien
voor diabeten", geschreven door de irisco-
piste Jacomine Landman-Kasper Het be-,
roep van de schrijfster dmdt at-op de invals
hoek van waaruit het is geschreven nl de
natuurgeneeswijze Binnen deze geneeswij-
ze speelt voeding een belangrijke rol Er
worden aèn vele produkten! bepaalde eigen
schappen toegeschreven, die ib de reguliere;,
voedings- en dieetleer niet' worden onder
schreven/Bijvoorbeeld; melkfermenten Wer
ken bloedsuikerverlagend. gist activeert de
alvleesklier, fructose is aanbevelenswaardig
voor zwaarlijvigen In de algemene voe
dingsadviezen worden bepaalde voedings
middelen aanbevolen of verboden waarvan
dei zin ook. niet duidelijk is vanuit de alge
meen gehanteerde voedings- en dieetleer
Aanbevolen worden b v .zoutloze blanke
ham .rauwe eieren (avidiné!) alle soorten
groente behalve worteltjes -pompoenen en
erwten; verboden worcten Bieten -paprika .5,
bananen, meloen, perziken, pferen en zoete,
appelen Brood wordt in de algemene voe-
dingsadviezen met genoemd De beschrij
ving van de werking van diverse voedings
middelen is te fragmentarisch en vaak met
ter zake om voor de gemiddelde-diabeet
van praktisch nut te zijn De feitelijke inlor-
matie over diabetes mellitus wordt dikwijls
met behulp'-.van medische vaktermen tussert
de voedingsadviezen door gegeven Hierbij
wordt de nadruk gelegd op de rol die het li-v
chaamsgewicht speelt bij het ontstaan van
de aandoening. Ook wordt-aandacht be
steed aan de"invloed van de kosmos en van
de geest op het lichaam -
Het boekje.is1 misschien,toepasbaar voor die'
diabeten die onderbéhandelmg zijn van
een arts die de natutirsgeneeswijze aan
hangt
Het is in ieder géval niet geschikt om op ei
gen initiatief mee te experimenteren
gewenste verschuiving van dierlijk naar
plantaardig eiwit Doordat ze tevens rijk
ztjn aan ijzer en vitamines van het B-
complex, kunnen ze vtees vervangen.
Verder dragen ze bij aan de gewenste
verhoging van voedingsvezel in de
voeding
Wafehwet
v Het Peuivruchtenb'esluit uit de Waren-
y/ët heeft aijeen betrekking op ge
droogde peulvruchten Het vermeldt
óp dal de ongebroken peulvruchten
in deugdelijke -toestand" moeten ver
keren; .zij moeten goed in de kook
zijn"..waaronder wordt verstaan dat zij
na 18 uur te zijn geweekt in water van
emge centrale drinkwatervoorziening
hier te lande welke dan ook pinnen 3
uur gaar koken Peulvruchten mogen
mét kunstmatig worden gekleurd en m-
diejvmet zwavelig zuur gebleekt moet
dit %et .gezwaveld op de verpakking
worden vermeld
Prijs
De pffjs is afhankelijk van de verschil
lende rassen. de kwaliteit en de grootte
van de oogst De prijs van erwten en
bonen wordt meestal lager als de
nieuwe oogst voor de deur staat.
De nieuwe oogst van erwten is eind
augustus te verwachten, die van bonen
in oktober en november Alléén deze
erwten én bonen mogen met de extra
aanduiding ..nieuwe oogst" in de han
del worden gébracht Dit geldt ook voor
gare peulvruchten in blik- of glasver-
pakfcing. De prijs voor ..nieuwe oogst"
is-wat hoger dan van produkten die
niet op deze manier zijn aangeduid.
Gedroogde peulvruchten zijn wat
goèdkoper Oan opgeweekte in blik of
pot
Bewaren en bereiden
Gedroogde peulvruchten moeten koel.
droog en liever met langer dan 1 jaar
worden bewaard De zogenaamde
..overjarige" peulvruchten hebben
evenals te droog bewaarde een lan
gere kooktijd dan normaal Kapucijners
worden tijdens het bewaren donker
bruin
Het toevoegen van zout aan het waek-
of kookwater verkort de kooktijd, maar
het vergroot de kans op stukkoken of
barsten Zuiveringszout, dat eveneens
het gaarworden bevordert, vernietigt
een groot deel van het aanwezige vi
tamine Bi
Groene erwten, bruine bonen en kapu
cijners Viorden in Nederland verbouwd.
Witte bonen en linzen worden geïm
porteerd. Er zijn zowel beige als rode
linzen in de handel
Sojabonen worden eveneens geïm
porteerd Ze hebben een veel hoger
vetgehalte dan de andere peulvruch
ten. Volgroeide, maar met rijpe sojabo
nen, kunnen worden bereid als andere
peulvruchten Rijpe sojabonen 2ijn
-nauwelijks geschikt Voor menselijke
consumptie Ze zijn moeilijk gaar te
krijgen en zwaar verteerbaar, de
.smaak is bitter
Sojaprodukten die vlees kunnen ver
vangen, zijn o.a tahoe en tempeh
Tempeh wordt bereid van geweekte
sojabonen die met een schimmelcul
tuur in aanraking wordt gebracht Tem
peh kan worden gekookt, gestoofd en
gebakken In plaats van 75 g gemid-
4 do
10
33- 1
33--S**
2
Xr 3
J3-
Jj-
s)-
33-
«-
33-
33-
33-
33-
33-
3}-
3)-
33-
ma gekookte njst met gehakt
saus. woriel-knolselderij-
saiade 2-kleurenvla
di kerriesoep, gestoofde
runderlapjes, gekookte
bieten, gekookte aardap
pelen
wo Bielstuk tanaar. gekookte
witlof gebakken aardap
pelen. yoghurt met ro2ijnen
19
20
uiensoep met geraspte
kaas, gepraden gehakt,
bloemkool met tomaten
saus. gekookte aardappe
len
visragoüt. spruiten,
aardappelpuree, fruit
vr bouillon met preinngen
stamppot 2uurkool met
rookworst
za kapucijnerschotel" met sla
yoghurt
zo schouderkarbonade
sperziebonen (diepvr.es)
gekookte aardappelen
custardpudding me! tutti
frutti
ma stoofschotel van
bloemkool, winterwortel,
schijfjes aardappel en
plakjes rookworst, muesli
di saucfcjes. savooiekoof
gekookte aardappelen
broodschoteltje met prui
men
wo spaghetti met
kaas-zalmsaus". sla ge
pofte appel met bessenge
lei
do kippesoep. gekookte prei in
ham gerold aardappelpu-
za hachee, andijviesta met
banaan, gekookte aardap
pelen. yoghurt
21 zo halve grapefruit, gebraden
rollade, rijst, doperwten mef
wortelen, chocoladepudding
met stijfgesiagen eiwit
22 ma tomatensoep.
boerenomelet met vee)
groente en bruinbrood
23 di kerriekool met gehakt'
aardappelpuree, mandarijn
24 v.o gestoofde plakken koolraap
met ham-kaassaus, ge
kookte aardappelen, rod-
grod met vamllevla
25 do preisoep, schelvis m
alurnmiumloUe. witlolsia
met mandarijntjes gebak
ken aardappelen
26 vr slavink. spruiten.
aardappelen yoghurt met
beschuit
27 za nasi goreng met vlees en
gebakken banaan, vruch;
tensla
28 zo ossestaartsoep (pakje).
gebakken kip. pommes ffi-,
tes. wortel-koolsla koffievla
met advocaat
29
12
vr stamppot boerenkool
gehakt, havermoutpap
za gebakken kabeljauw nist
met kerriesaus, bietensala-
de. yoghurt
zo groentesoep, gebakken
hamlappen, spruiten ge
bakken aardappelen ap
pelmoes met schuimkop
15 ma gestoofde runderlapjes.
gekookte schijfjes winter
wortel. gekookte aardap
pelen, flensjes
gebakken rolpens met
appel en ui rode koof ge
kookte aardappelen vani!-
levla
17 wo gebakken kaasplak
spinazie (diepvries) aard
appelpuree. fruit
13
14
16 di
30 di
31
i gestoofde sucadelapjes.
gekookte bieten, gekookte
aardappelen, wentelteefjes
gebakken varkenslever met
uienngen. spitskool, ge
kookte aardappelen, hop
jesvla
wo erwtensoep, roggebrood
met ontbijtspek, gnesmeel-
pudding met rozijnen
18
do hartige groentetaart'
boekweitgruttepap me
stroop
33- "P
detd rundvlees kan 90 g tempeh wor
den gebruikt.
Tahoe wordt bereid van so jameik die
wordt vermengd met een oplossing van
zouten en zuren. De melk wordt hier
door gestremd. Het produkt kan op de
zelfde manier als tempeh worden be
reid. In plaets van 75 g gemiddeld
rundvlees moet 200 g tahoe worden
gerekend.
Tempeh en tahoe zijn verkrijgbaar in
Indisch-Chinese winkels, m super
markten van grote warenhuizen en bij
sommige groentehandelaren Beide
produkten moeten koel worden be
waard
Recepten voor het bereiden van tahoe
en tempeh staan voornamelijk in In-
drsch-Chinese kookboeken en in de
brochure koken zonder «dees of vis vanE
het Voorlichtingsbureau voor de voe- E
ding Prijs f 1exct portokosten.
Het woord ..budget wordt op twee
manieren gebruikt In de eerste plaats
als begroting van inkomsten en uitga
ven In die zin spreekt men van ge
zinsbudget zoals men ook spreekt van
staatsbudget: tegenover een begroting-
(d.i een raming van de uitgaven) staat
dan een rekening (d i een realisatie
van de uitgaven). De tweede betekenis
is ontleend aan het dagelijks spraak
gebruik ..Dit gaat mijn budget te bo
ven" hoor je soms zeggen Hiermee
bedoelt men dan de beschikbare mid
delen voor het doen van uitgaven Het
onde/zoek, dat het Centraal Bureau
vpör de Statistiek (CBS) doet naar de
omyang en de samenstelling van hét
gezinsverbruik. wordt dan ook aange
duid met de term Nationaal Budgeton
derzoek
Sinds 1935 heeft het CBS geregeld
budgetonderzoeken gehouden De
grobtsté'waren die van 1951 en
1963/65 Bij deze laatste waren 75 000
gezinnen uit alle groepen van de be
volking betrokken Ook in de periode
van mei 1974 tot april 1975 vond een
•onderzoek plaats Ruim 2 000 gezin
nen hielden een huishoudboekje bij
waarin een maand lang alle uitgaven
en de rest van het jaar de minder
regelmatige uitgaven werdea geno-
Doei van het budgetonderzoek is in de
eerste plaats het verzamelen van ge
gevens over het bestedingspatroon van
het (jezin -Het is nodig om-té weten
hoe de uitgaven verdeeld zijn over de
verschillende posten zoals voeding
huisvesting kleding enz teneinde zo
hef prijsindexcijfer van de gëZinScón-
surhptie vast té kunnen stéllen Dit cij
fer dient een zo goed mogëli|k beeld te
geven van de ontwikkeling van de wel-
vaartsposme van de consument ais ge
volg van prijsvecanderingen Het >s van
belang omdat hiermee inzicht wedt
verkregen m de koopkracht -van de
gutden Als zodanig kan het prijsindex
cijfer invloed hebben op onder meer de
ontwikkeling van het loonpeil
Voor het prijsindexcijfer van de .gezins
consumptie worden de uitgaven yan
een standaardgezin als basis geno
men Dat is een werknemersgezin be
staande uit vier personen een echt
paar met twee niet verdienende kin
deren onder de zestien jaar met een
inkomen beneden de loongrens van de
verplichte ziekenfondsverzekering (in
1974 was dït 128 000 bruto)
Daarnaast zijn in het onderzoek ook
een aantal wetknemersgezinnen opge
nomen-met eén inkomen boven de ge-
noentdé loongrens
Budgetonderzoeken zijn verder ook
van belang voor al degenen, die in2rcht
nodig hébben in het koopgedrag en in
het bestedingspatroon van groepen,-
verdeeld naar socio-economische
kenmerken Di! kunnen voorlichters zijn
op het gebied van de gezinsbudgette
ring. of. - als we ons beperken tpt de
post voeding, voorlichters op dat ter-
rem; Door vergelijking van de gege
vens uit opeenvolgende onderzoeken
wordt het mógèli'jk Je ontwikkelingen in
het bestedingsgedrag van het gezin te
volgen.
De voorlopige resultaten van het
Werknemersbudgetonderzoek 1974/75
ztjn dit jaar gèreedgekomen en uitvoe
rig gepubliceerd in het Tijdschrift voor
;Sopale Magndstaiistiek In de
dagbladpers verschenen korte samen
vattingen. ;zowet van.de recente gege
vens als .van de vergelijking met het
budgetonderzoek van 1963/65 Het
wérd dë in de materie geïnteresseerde
'krantenlezer met makkelek gemaakt
-Op hét eerste gezicht lijkt het o' er
twee tegengestelde ontwikkelingen
gaande zijn Dit komt omdat er ener-
zi|ds sprake is van percentages van
hei totaal aan bestedingen en ander-
zijds van uitgaven in geld uitgedrukt
Vóedingsvoórlichters hebben als basis
voe hun werk inzicht nodig in de indi
viduele consumptie van voedingsmid
delen De afdeling Statistiek en Docu
mentatie van het Ministerie van Land-
bouw en Visserij stelt jaarlijks deze 2c-
genaamde verbruiksgegevens vast
Hierbij wordt de som van de produktie
en de import verminderd met de ex
port De uitkomst is de hoeveelheid
vdor consumptie beschikbaar gekomen
voedingsmiddelen Aan deze - na
'correctie op een aantal factoren - ver
kregen gegevens mag geen absolute
betekenis worden toegekend De
waarde ervan ligt ook hier in de moge
lijkheid trendmatigheden m de loop der
jaren te volgen (Zie de recente publi-
katie over dit onderwerp in Voeding"
oktober 1978) Budgetonderzoekresul
taten en verbruiksgegevens vullen el
kaar dus aan.
Voeding
Het aandeel van de voeding in het to
taal van de uitgaven is afgenomen. In
1964 besteedden gezinnen van vier
personen met een bruto inkomen van
f 10 500 per jaar. 34.1 aan voeding.
Elf jaar later is dat percentage gezakt
tot 28%. Deze daling wordt ten eerste
verklaard door de ..Wet van Engel"
Deze lutdt dat. naarmate het peil van
het inkomen stijgt, het percentage van
de noodzakelijke uitgaven (met name
voeding) daalt en het percentage van
de uitgaven voor wetvaartsgoederen en
diensten stijgt Een tweede verklaring
voor het feit. dat er in verhouding min
der aan voeding is uitgegeven, is dat de
prijzen voor voedingsmiddelen relatief
minder zijn gestegen dan die voor an
dere posten (vergelijk bijvoorbeeld de
prijsstijgingen voor huisvesting en
dokterskosten)
In het bestedingspatroon handhaven
zich een aantal groepen artikelen op
hun oude niveau in de totale uitgaven,
zoals suikerhoudende artikelen en de
aankopen aan vlees en vis. We heb
ben |uist vastgesteld dat het aandeel
van de voeding ais geheel m de tota'e
uitgaven kleiner ts geworden We mo
gen dus constateren dat de genoemde
produktgroepen in het voedsetpakket
een belangrijker plaats zijn gaan inne-
ln absolute zin in geld uitgedrukt, zijn
de uitgaven voor alle posten natuurlijk
Sterk toegenomen Drie faktoren zijn
van invloed geweest op de toename
van de uitgaven aan voeding: de prij
zen van voedingsmiddelen zijn geste
gen, er is meer gekocht en er zijn bin
nen eenzelfde categorie duurdere pro
dukten gekocht Deze drie invloeden
zitten dus nog verweven tn het totale
bedrag van de consumptievermeerde
ring
Na een correctie op de prijsstijgingen
sinds 1963/65 heeft het Centraal Bu
reau voor de Statistiek de zogenaamd»
reeeie verbruikstoename - het grotere
bedrag dat besteed ts - van drie inko
mensklassen vergeleken Dit waren de
lagere inkomens tot f 28 000. de mid
dengroep met inkomens tussen
f 28 000 en f 40 000 en de hogere in
komens van t 50 000 en meer Men
kwam daarbij tot de volgende conclu
sies
- Er is aanzienlijk meer uitgegeven
aan snoep en drank. De reëele uit-
gavevermeerdering voor suikerhou
dende artikelen en dranken bedraagt
voor de verschillende inkomensklas
sen resp. 82.1%. 64,3% en 78,6%.
- Ook de uitgaven voor vfees. vlees
waren en vis zijn bij alle dne de in
komensgroepen sterk gestegen resp.
48.6%. 37.7% en 30 9%
- De bestedingen aan „overige voe-
dingsmiddelen", ondermeer de bc-
stedïngen in restaurants, zijn het j
sterkst toegenomen bij de lagere in-
komens 94.8%.
- Voor de midden en hogere inko-
mensgroepen bedraagt de toename
van de bestedingen hieraan resp.
38.9% en 27.7%
- De uitgaven voor brood, gebak en
meelprodukten zijn bij de verschil-
lende inkomensklassen teruggelopen
met resp 6.2%. 4.8% en 9,1 j
- Opvallend is de bestedingsvermin.
denng van oliën en vetten resp j
30.4%. 26.9% en 18.2%.
- Voor de groep zuïveiprodukten is de i
daling resp 10.2%. 11% en 1.9% j
Door de gevolgde methode kan dan j
zichtbaar worden welke verschuivingen j
zich per gezin hebben voo.gedaan bin-
nen eén produktgroep. zoals bijvoor- j
beeld de vervanging van goedkope
door duurdere artikelen (crackers in
plaats, van brood, vruchtesappen m j
plaats van limonade, enz Deze ge- j
gevens zullen binnen met al te lange j
tijd gepubliceerd worden j
In januari van dit jaar is het CBS op-
nieuw met een budgetonderzoek ge- i
start Dit zal een continu karakter knj- j
gen. omdat er een toenemende be-
hoehe bestaat aan regelmatig verschij-
nende recente gegevens over het be- j
stedmgspatroon Het is de bedoeling j
ieder jaar een beperkte groep huishou-
dmgen te laten deelnemen en deze ie-
der jaar te vernieuwen
Behalve werknemersgezinnen zullen
ook andere catogoneen van de bevol- i
king meedoen zoals zelfstandigen.
bejaarden en eengezinshuishoudmggn
Over de vraag noe groot de groep
jaarlijks moet zijn om alie categoneen
voldoende te vertegenwoordigen is nog
een discussie gaande
