Nederlanders hadden belangrijke
invloed in Denemarken
Landbouwschap bepaalt beleid voor komende jaren
DOOR HUBERT
VAN HUNEN.
HOLTENS NIEUWSBLAD - 24 JUNI 1977 - PAGINA 13
Nederlanders hebben eeuwenlang een belangrijke rol
gespeeld in Denemarken. Hun invloed is nog steeds
zichtbaar. Dat is niet algemeen bekend. Wie bij voor
beeld op het vliegveld Kastuup bij Kopenhagen landt
zal er niet aan denken dat Hollandse boeren hier
vele generaties achtereen hun gewassen hebben ver
bouwd. En nog minder weet men dat een stoere boe
renzoon, Jacob Holmblad, precies tweehonderd jaar
geleden de grondslag heeft gelegd voor een der
grootste ondernemingen in Schandinavië met produc
tiebedrijven en vestigingen over de gehele wereld: de
lak- en verffabrieken Sadolin en Holmblad in Kopen
hagen.
de oudste geschiedenis van de
Nederlanders in Denemarken die
kort na 1500 begin», is weinig of
geen autentiek materiaal bew
aard gebleven. Alle papieren be
vonden zich in het Jcantoor van
de Hollandse schout in het Hol
landse dorp Store Magleby op
het eiland Amager ten zuiden
van de hoofdstad, op een af
stand van ongeveer tien kilome
ter van .Kopenhagen Maar in
1658 deden de Zweden een inval
en het zogenaamde schepene
narchief verbrandde volledig. In
latere jaren deden zich steeds
opnieuw branden voor. in 1700.
1729. 1733 en 1819 waarbij ook
het materiaal van na 1658 werd
vernietigd. Toch weten we nog
veel van de merkwaardige gebe
urtenissen die zich hebben afge
speeld. Het begon allemaal in
1509. De kroonprins Christiaan
(die in 1513 op de troon zou
komen) was 28 jaar oud en
stadhouder van het toen nog
Deense gewest Noorwegen. In
Bergen vond de ontmoeting
plaats die van beslissende bete
kenis zou worden
AMSTERDAMSE
DUVEKE
Hij kwam in contact met een
jonge Amsterdamse vrouw. Du-
veke (Duifje) genaamd. Tijdge
noten noemden haar „beeld
schoon" maar zoiets zegt mee
veel want de officiële schrijvers
lieten het wel uit hun hoofd
openlijk de waarheid te zeggen.
Misschien niet beeldschoon.
Maar zij moet toch wel iets bij
zonders gehad hebben want
Christiaan stond weldra in vuur
en vlam voor Duveke. Was het
mede of vooral de invloed van
haar moeder, de Amsterdamse
Sibrecht (Sigbnt) Willemsdoch
ter. een bazige, slimme vrouw
die haar kans schoon zag haar
dochter aan een prima partner
te koppelen?
De moeder heeft van die ver
houding in ieder geval goed ge
profiteerd want in 1516 verwierf
zij de rechten van de tol in de
Sont die geheven werd bij het
slot Kronborg, zo'n 50 kilometer
ten noorden van Kopenhagen.
Dat is ook de plaats waar Sha
kespeare zijn Hamlet situeerde
De tol was een winstgevende
bezigheid, een rijkmakerij! De
doorvaart is hier zo smal dat je
van de Deense oever duidelijk
de Zweden aan de andere kant
kunt zien lopen. Geen schip kon
er zonder betalen voorbij.
Christiaan had inmiddels Du
veke en haar moeder meegeno
men naar het hof in Kopenha
gen. Duveke bleef zijn vriendin,
ook toen hij in 1513 tot koning
werd gekroond en met de hand
schoen trouwde met de dertien
jarige zuster van Karei de
Vijfde. Isabella van Bourgondië.
Zij kwam twee jaar later naar
Kopenhagen onder de naam Eli
sabeth. Het was een weldoor
dacht verstandshuwelijk. Want
Christiaan wist zich nu verze
kerd van de steun van Karei de
Vijfde en daardoor weer van de
Nederlanden. Met Duveke liep
het met zo goed af. Die stierf in
1517 plotseling onder vreemde
omstandigheden. Aangenomen
werd dat zij vergiftigd was.
Maar de invloed van moeder Si
brecht ging daarna niet verlo
ren Integendeel. Zij was een
echte koopmansdochter en hield
haar belangen duidelijk voor
ogen. Zij richtte de aandacht
van komng Christiaan vooral op
Nederland en maakte veel re
clame voor haar geboortestad en
haar land. Zij drong er op aan
Hollanders naar Denemarken te
laten emigreren.
ONRUST IN HOL
LAND
Haar denkbeelden sloegen aan.
Er was veel onrust in de Lage
Landen die nog maar nauwelijks
bekomen waren van de troebe
len van het Kaas- en Broodvolk,
de Hoekse en Kabeljauwse twis
ten en de terreur van de Friese
zeerover Grot Pier. bijgenaamd
,.de admiraal van Zuiderzee".
Toen bovendien in 1518 grote
overstromingen Waterland teis
terden was het pleit beslecht.
Een eerste groep Hollandse boe
ren vestigde zich bij Helsingör
in de buurt van Sibrechts tol.
Zij werden in 1520 gevolgd door
184 Friezen en Noordhollanders
met hun gezinnen.
Maar het was daar niet ideaal
zo midden tussen de Denen. Zij
wilden graag verhuizen waar zij
ongestoord hun land konden
bewerken, wonen en leven vol
gens de eigen tradities. De ko
ning had daar wel oren naar. hij
vond ook dat zij een eigen
streek moesten hebben. De keus
viel op het eiland Amager bij
Kopenhagen. De vestiging daar
was geen probleem. De overheid
was toen niet zo zachtzinnig. De
Deense boeren die op Amager
woonden (ongeveer ter grootte
van de Haarlemmermeer) kregen
simpel het bevel te vertrekken.
Wat deze halve lijfeigenen de
den. Protestacties waren er niet
bij. Zo ging dat toen. En trou
wens tegenwoordig nog wel eens
hier en daar in de wereld.
De Hollanders begonnen met
het verbouwen van wortelen,
kool. uien. prei en andere land
en tuinbouwproducten die in
Denemarken bijna onbekend
waren en een uitstekende aan
vulling vormden op de eenzij
dige vis. vlees en meelvoeding
die tot dusver gebruikelijk was.
Een van de vele Nederlandse
vissersplaatsjes langs de Noord
zeekust? Het lijkt er op maar
het is in werkelijkheid Dragor,
dertig kilometer ten zuiden van
Kopenhagen. Het is honderden
jaren een Nederlands dorp ge
weest. Overal zijn de herinne
ringen bewaard aan de Hollan
ders die van hieruit ter visvan
gst gingen.
Het Landbouwschap heeft een programma opgesteld,
dat het gewenste landbouwbeleid voor de komende
vier jaar aangeeft en tevens een leidraad is voor de
periode daarna. Het beleidsprogramma zal op korte
termijn vertaald worden in een wensenbrief aan de
kabinetsformateur.
Het beleidsstuk van het Landbouwschap is zowel be
doeld als uitgangspunt voor de eisen, die het bedrijfs
leven aan het landbouwbeleid van de overheid stelt,
als basis voor de besluitvorming door het bedrijfsleven
zelf.
De vaststelling van het belei d
programma vormde het belang
rijkste punt tijdens de openbare
bestuursvergadering van het
Landbouwschap op 1 juni j 1.
Enkele weken eerder, op 11 mei.
waren de organisaties vertegen
woordigd in het Landbouwschap
het in grote lijnen al met elkaar
eens geworden over het toe
komstig landbouwbeleid. Tijdens
de laatstegehouden openbare
bestuursvergadering werden de
zaken concreet samengevat. Het
beleidsprogramma, dat door het
secretariaat voorbereid was, kon
op enkele kleine punten na een
ieders goedkeuring wegdragen.
Het dagelijks bestuur kreeg van
de vergadering het mandaat de
zaak verder af te ronden en de
genoemde wensenbnef op te
stellen.
Wat zijn nu de belangrijkste
punten uit dit beleids
programma' Allereerst wordt
een algemeen beeld gegeven,
waartegen de ontwikkeling van
land- en tuinbouw zich met
grote mate van zekerheid zal af
spelen Rekening moet worden
gehouden met een groot aantal
belangrijke tendensen, die zich
nu reeds voor een goed deel
doen gelden en in de naaste
toekomst zullen aanhouden Er
is een vertraaagde economische
groei met daarnaan gekoppeld
een voordurende werkloosheid
Een van de gevolgen is. dat
meer mensen werkzaam zullen
blijven in de land- en tuinbouw,
aangezien de mogelijkheden in
andere sectoren beperkt blijven.
Tevens dient rekening gehouden
te worden met een algehele be
perking van de groei van de
overheidsuitgaven.
De groeimogelijkheden van de
agrarische afzet zullen eveneens
beperkt zijn Hierdoor zal het
voeren van een goed markt- en
prijsbeleid moeilijker worden
De toegenomen aandacht voor
andere waarden zoals ten aan
zien van milieu, landschap en
het welzijn van dieren, zal het
beleid veelzijdiger maken
Markt- en
prijsbeleid
Ook in de toekomst zal het in
komen van boer en tuinder uit
de markt moeten komen.
Het goed functioneren van het
EG markt- en prijsbeleid moet
dan ook gezien worden als een
levensvoorwaarde voor de
Nederlandse land- en tuinbouw
Wil de EG dat goede beleid
kunnen voeren. dan zal
daadwerkelijk gewerkt moeten
worden aan een harmonisatie
van het economische, monetaire
en sociale beleid in alle lidsta
ten
Tevens zal op EG-mveau ge
streefd moeten worden naar een
zo groot mogelijke aanpassing
van het Landbouwschap op
korte termijn het betrachten
van enige terughoudendheid bij
maatregelen, die een produktie-
verhogend effect hebben Met
name van het structuurbeleid
zullen zo min mogelijk impulsen
tot produktieverhoging moeten
uitgaan Daarnaast is het moge
lijk gebleken maatregelen te
treffen ter vermindering van de
prodktiecapaciteit Genoemd
worden de rooiregeling voor de
fruitteelt, de afslacht- en de
niet-leveringsregeling voor
melkveehouders. Ook in de toe
komst zullen dergelijke regelin
gen nodig blijven
Sociaal beleid
Het Landbouwschap
In 1521 reisde koning Christiaan
naar Nederland. Daar zijn wel
stukken van bewaard gebleven.
Hij kwam onder andere in de
Amsterdamse Kalverstraat op
bezoek bij een goede vriend van
moeder Sibrecht: de Fries
Poppe Ockeszoon. bankier en
Deens consul. In zijn nagelaten
boekhouding is bij voorbeeld
een rekening gevonden van ja
nuari 1521 afkomstig van vijf
schippers die Hollandse emi
granten naar Denemarken had
den vervoerd.
SPECIAAL PRIVI
LEGE
In datzelfde jaar 1521 kregen de
boeren in Amager een speciaal
privilege dat hen sterk bevoor
rechtte. Maar twee jaar nadien,
in 1523. keerde het politieke ge
tij voor koning Christiaan. De
Deense adel zette hem aan de
kant. Met zijn vrouw en met
moeder Sibrecht vertrok hij
naar de Vlaamse stad Lier.
Maar de Hollanders bleven. En
hoe. Alleen bepaalde de nieuwe
koning. Frederik de Eerste, dat
zij moesten gaan wonen in het
zuidelijk deel van het eiland
Amager in het dorp Store Mag
leby. En de Deense bewoners
mochten uit hun ballingschap
terugkeren. Maar er ontstond
geen broederschap. Er bleef een
strikte scheiding tussen de twee
groepen die nog versterkt werd
toen later de privileges voor de
Hollanders weer werden her
steld. Pas in 1759, na meer dan
twee eeuwn, kwam er een eerste
toenadering. Toen trouwde een
Hollandse schout. Jacob Gerritsz
Bakker met de dochter van een
Deense collega. Gertrud Hans-
datter (dochter).
De Hollanders die bijna zo'n
tweehonderdvijftig jaar wel erg
geïsoleerd hadden geleefd, kwa
men nu ook meer buiten hun
eigen kring en gingen zich op
andere terreinen bewegen. Een
daarvan was een zekere Jacob
Holmblad die zich afvroeg of hij
niet wat meer kon doen met de
planten op zijn tuinderij waaruit
kleurstoffen werden bereid. Je
kon daarmee bij voorbeeld kle
dingstukken en textiel in het
algemeen verven. Van Jacob
Holmblad weten we dat hij een
wat magere, - vriendelijke maar
vooral vasthoudende man was
met een opmerkelijk organisatie
talent. Er is een afbeelding van
hem waarop hij bepruikt en wat
stijfjes glimlachend voor zich uit
ziet. het hoofd half afgewend:
duidelijk een man om rekening
mee te houden.
TEXTIELVERVERIJ
Op zekere dag in besloot hij een
textielververijtje te beginnen.
Dus nu tweehonderd jaar gele
den Hij kreeg daarvoor het ko
ninklijk privilege, een soort ves
tigingsvergunning. Zijn onder
neming groeide snel. AJ bijna
dertig jaar later teelde hij met
minder dan 500.000 kleurstof-
houdende planten voor eigen
gebruik. De contacten met de
concludeert, dat de sociale
zekerheid van de zelfstandige
ondernemer de laatste jaren op
een aantal belangrijke onderde
len verbeterd is. Hoewel een ge
lijkstelling met de werknemers
op sociaal gebied niet als doel
wordt gezien, blijven er hier
toch enige zaken, die verbete
ring behoeven. Het gaat onder
meer om bepaalde gevallen van
ziekte en werkloosheid van de
ondernemer.
De Rijksgroepsregeling
Zelfstandigen moet gezien wor
den als een instrument bedoeld
voor levensvatbare bedrijven, die
te kampen hebben met tijdelijke
tegenslagen, zoals de droogte
van afgelopen zomer
Aangedrongen wordt op een
kaderwet, die voorziet in een
vergoedingsregeling voor
agrarische werknemers, die bij
onteigening en be
stemmingsverandering van
landbouwgronden hun arbeids
plaats verliezen
Voor ondernemers behoeven
zowel het beeindigings- als het
toetredingsbeleid verbetering In
verband met toetreding tot de
landbouw verdient de
problematiek van de jonge boer
grote aandacht
Structuurbeleid
Het streven naar de ontwikke
ling van de middengroep van
bedrijven zal bepalend zijn voor
andere Hollanders waren goed.
Zij gingen zich steeds minder
als een corpus alienum, een
vreemd lichaam, gedragen, zoals
in die tijd werd opgetekend en
stelden zich open voor de we
reld. Dat blijkt uit het feit dat
zij in 1800 in de kerk van het
Hollandse gezangboek overgin
gen op het Deense. Elf jaar la
ter. in 1811. werd voor het eerst
in het Deens gepreekt en in
1821 waren de Hollanders zelfs
bereid hun „exterritoriale rech
ten" af te staan.
De veranderende situatie zien
we weerspiegeld in Holmblads
bedrijf waarin inmiddels zijn
zoon was opgenomen, ook al
zo'n energieke doordouwer die
in 1819 besloot verven en lakken
te gaan maken, daarna ging het
snel. In 1836 liet men zelfs een
stoommachine van acht pk aan
rukken. een opzienbarende voor
ziening in die dagen. Maar uit
breiding en snellere productie
waren noodzakelijk geworden
om dat de textielvervenj inmid
dels geheel overvleugeld was
door de verffabriek die door vier
generaties Holmbad werd ver
groot tot een sterke en veelom
vattende industriële onderne
ming. Zo ging dat door tot in
het begin van de twintigste
eeuw. In 1907 begon in Kopen
hagen een kunstschilder, een
zekere Georg Axel Sadolin, met
het zelf bereiden van olieverven
omdat collega's van hem er
steeds naar vroegen en hij
blijkbaar een uitstekende kwali
teit leverde. Hij was bovendien
een goed koopman want hij kon
al twee jaar later uitbreiden met
een drukinktfabriek
SAMENWERKING
In 1910 begon hij te exporteren
en zocht tevens samenwerking
met de Holmblads wier fabriek
samen met de zijne eigenlijk
een prachtig compleet assorti
ment zou kunnen vormen. Er
kwam een fusie tot stand en zo
begon Sadolin Holmblad A/S
die van meet af aan met
Deens-Hollandse voortvarend
heid werd aangepakt en direct
de wind in de zeilen kreeg,
vooral toen men de steun ver
wierf van de legendarische
Alexander Foss, de man die be
kend staat als de grondlegger
van de modere Deense indus
trie.
Sadolin en Holmblad groeide
voortdurend en omvat nu het
gehele scala van lakken en ver
ven. Ook in ons land heeft de
naam een bekende klank vooral
nadat hier twaalf jaar geleden
het nu beroemde houtbescher
mingsmiddel Sadolins werd ge
ïntroduceerd dat op zijn gebied
een omwenteling teweegbracht.
In 1975 werd ter aanvulling
daarop een superbeits gebracht
het structuurbeleid in de
komende jaren.
Daartoe dient het
rentesubsidiebeleid zodanig te
worden omgebogen, dat meer
bedrijven hiervan gebruik kun
nen maken. Een herverdeling
van de beschikbare financiële
middelen zal plaats moeten
hebben Voor bedrijven, die het
vergelijkbaar inkomen niet kun
nen halen. is een
knelpuntenbeleid nodig. De ge
dachten van het
Landbouwschap gaan hierbij
vooral uit naar relatief hoge
kapitaalsubsidies voor betrekke
lijk kleine investeringen
Fiscaal beleid
De fiscale positie van de
zelfstandige ondernemer is de
laatste jaren reeds sterk verbe
terd. Zowel een zelfstandigen
aftrek als de oudedagsreserve
zijn tot stand gekomen.
Het probleem van een te zware
belastingdruk op het
boerenbedrijf blijft echter be
staan Om dit op te lossen, zal
de overheid rekening moeten
gaan houden met het specifieke
karakter van het
zelfstandigeninkomen De fiscus
zal onderscheid moeten maken
tussen het deel van de bedrijfs
winst. dat voor gezinsdoeleinden
aangewend wordt en het deel.
dat nodig is voor de voort
zetting van het. bedrijf De
winst, die in het bedrijf gelaten
wordt, zal tegen een aangepast
tarief belast moeten worden
die Sadotopp werd genoemd.
Inmiddels is er weer een nieuwe
verf bijgekomen die Sadodekk
heet. Deze houtveredelings- en
beschermingsmiddelen hebben
zo'n grote omzet dat zij ver
vaardigd worden in een speciaal
daartoe gebouwde fabriek in
Geesthacht bij Hamburg
Sadolin en Homblad levert zijn
producten in 97 landen en staat
wat de export betreft op de
tweede plaats in de wereld. Al
leen lit Denemarken zijn er nu
al vijf productiebedrijven. Bo
vendien heeft men fabrieken in
35 landen. Er zijn momenteel
3.240 mensen in dienst, daarbij
niet gerekend de duizenden die
indirect voor Sadolin werken bij
de talloze importfirma's. Zij te
kenden in 1976 voor een netto
omzet van 961 miljoen kronen
(bijna f411 miljoen). De recessie
na 1973 heeft nauwelijks invloed
gehad. Er is sprake geweest van
een voortdurende groei. De in
dex van nu is 190 ten opzichte
van 100 in 1972. Winst vorig jaar
59 miljoen kronen (ruim f25 mil
joen).
Sadolin en Holmblad is een
groot, gezond en degelijk bedrijl
dat baanbrekend werk verricht.
En dat alles dank zij de uitste
kende grondslag die Jacob
Holmblad en zijn mede-
Hollanders destijds hebben ge
legd. Zij zijn intussen in de be
volking opgegaan maar in
Zuid-Amager zijn overal de spo
ren te zien. Zo'n dorpje als Dra-
gór, een haven- en vissersplaats
je: het is met die typische huis
jes precies een van onze oude
kustplaatsen als het vroegere
Zandvoort of Katwijk. En er is
alle kans dat je iemand aan
spreekt die Nederlands verstaat.
Dat is mij overkomen. Het bleek
scheepskapitein A. Buntzen te
zijn een nazaat van de oer-
Hollanders. Zijn familie woont al
sinds mensenheugenis in Dragór.
VAN OORSPRONG
BOEREN
ij waren ook van oorsprong boe
ren maar gingen later naar zee
Hijzelf woont in een van de
smalle straatjes, de Smedebak-
ken vlak bij het Hollandertorg
(plein). Hij zou nergens anders
willen wonen, was toevallig een
week aan de wal omdat zijn
schip in het dok lag. Trots liet
hij het piepkleine museumpje
zien met allerlei scheepsmodel
len. foto's. kledingstukken,
kantwerken en talloze herinne
ringen aan de zee. Het is ont
roerend om daar rond te lopen
en dat gekke gevoel van „thuis
te zijn" te ondergaan.
Dat Nederlands van kapitein
Buntzen, hoe was dat na eeu
wen zo feilloos gebleven? Hij
moest er om lachen. De meesten
hier verstaan het wel zo'n be-
Onderzoek,
voorlichting
en onderwijs
Een grote inspanning van de
overheid inzake onderzoek, voor
lichting en onderwijs blijft nood
zakelijk om de ontwikkeling van
de land- en tuinbouw de juiste
richting te geven. Het onderzoek
dient ervoor te zorgen, dat
Nederland zijn technische voor
srong op agrarisch gebied be
houdt. De voorlichting zal
breder opgezet moeten worden,
met nadruk op de ontwikkeling
van de middengroep van be
drijven.
Grote aandacht verdient de
factor ondernemer. De basis
voor goed ondernemerschap
wordt gelegd tijdens een goede
agrarische opleiding.
Grond- en
pachtbeleid
Een belemmering voor de ont
wikkeling van de agrarische
sector is het beperkte
grondaanbod. Aangezien het
hoofdzakelijk de overheid is, die
nieuwe landbouwgronden aan
biedt. dringt het
Landbouwschap aan op een
aktiever uitgiftebeleid en een
beter grondbeleid van het Rijk.
Dit betekent voortzetting van de
uitgifte van cultuurgrond in de
IJsselmeerpolders, een spoedige
drooglegging van de
Markerwaard en een beperking
van de claims op
landbouwgronden voor andere
doeleinden
Dit is de boerderij van Dirk
Jansen, een van de vele Hol
landers die eeuwenlang op bet
eiland Amager bij Kopenhagen
hebben gewoond. Het is de
laatste van de tientallen prach
tige hofsteden die eens het
landschap beheersten tot aan de
plaats waar nu het vliegveld
Kastrup ligt. Deze boerderij
staat in het plaatsje Store Mag
leby (bijgenaamd het Hollan
dersdorp) en er is nu een in
drukwekkend museum ingericht
met al datgene wat er aan Hol
landse meubelen en gebruiks
voorwerpen is overgebleven.
etje. zei hij, maar Deens is de
voertaal geworden. Ik spreek het
zo goed omdat mijn vader in
Rotterdam een lief Hollands
meisje vond en daarmee trouw
de. Zo ben ik tweetalig gewor
den. Opvallend zijn ook de Ne
derlandse namen op de deuren,
zoals Smid, Molenaar, Bakker,
Jansen en soortgelijke.
Een paar kilometer noordelijker
ligt het dorpje Store Magleby
(uitspraak ongeweer Stoor Mau-
lebie). Een reusachtige sporthal
is het eerste wat je ziet. Dat is
een grote hangar geweest, een
paar jaar geleden verbouwd,
feestelijk in gebruik genomen en
Hollander Hall gedoopt. Verder
zijn er moderne huizen en is er
weinig Hollands te vinden. Op
één gebouw na. Dat is de
prachtige (vakwek) boerderij van
Dirk Jansen die in 1936 op 81-
jarige leeftijd stierf. Hij had al
jong belangstelling voor de cul
tuur en de geschiedenis van zijn
voorouders. Hij verzamelde aller
lei antieke voorwerpen. Die wer
den met zijn rond een binnen
plaats in carré gebouwde boer
derij de basis van een Hollandse
collectie van oude gebruiks
voorwerpen. kasten, kisten, stoe
len. een paar bedsteden, be
schilderde wanden, schilderijen,
een schitterende afdeling Veel
verdeenst Hollands - maar toch
vertrouwd. Je wordt er stil van. W
r nog eens uit het vliegtuig dat
eiland Amager van boven ziet
beseft dat die Hollanders toch
wel merkwaardige mensen moe
ten zijn geweest dat zij zo'n drie
tot vier eeuwen en zelfs vandaag
de dag nog hun identiteit wisten
te bewaren en daarnaast de
grondleggers zijn geweest van
door en door degelijke bedrijven
als het nu jubilerende Sadolin
en Holmblad.
Het pachtbeleid zal zodanig ge
wijzigd moeten worden, dat
enerzijds de mobiliteit van het
grondgebruik wordt vergroot en
anderzijds de pacht voor de
landbouw behouden blijft.
Om de problemen van de jonge
ondernemer te verminderen,
dient de gekwalificeerde
erfgenaam het recht te krijgen
om als bedrijfsop volger het
ouderlijk bedrijf in pacht over te
nemen.
Landinrichting
Op veel bedrijven staat een ver
ouderde landinrichting het vor
men van een redelijk inkomen
nog steeds in de weg. Aan de
voortzetting van het ruilverka-
velingsbeleid en aan de bevorde
ring van vrijwillige ruilverkave
lingen dient dan ook grote
prioriteit gegeven te worden.
Ook hier zal in het bijzonder ge
let moeten worden op de positie
van de middengroep van be
drijven.
Landschapsbeheer
Het Landbouwschap zal ook in
de toekomst bijzonder
waakzaam blijven bij de uit-
werking van de gedachte, dat de
boer mede verantwoordelijk is
voor het natuurbehoud. Onlangs
is akkoord gegaan met een
eerste proef met beheersover
eenkomsten. waarbij vooral de
werking in de ruilverka-
velingsgebieden getest zal wor
den Het Landbouwschap be
houdt zich echter steeds het
recht voor in te grijpen als het
boerenbelang in het geding
komt.
