Wol heeft een zachte
wolbehandeling nodig
Hoge Tatra's bergland
zomer en winter mooi
Club voor oudere
vakantiega ngers
Kr imp werend en
niet verviltend
Zonder risico
Tatranska Lomnica
Strbské Pleso
T oeristencentra
Stary Smokovec
Herstellin gsoorden
De functies van
het zadel
Indianen
Verspil geen energie
7
de Black-Jeans serie van Schies-
ser. Het zwarte shirt met lange
mouwen is met gele bloemetjes
cciote/u. e/t IUHU.UIIU nwti yWl
band afgewerkt. Shirt en panta
lon kunnen afzonderlijk gekocht
woraen, zoaat ook met andere
modellen uit deze serie gecom
bineerd kan worden
SPOELEN
Ook bij het spoelen moet U de wol
niet te intensief bewerken. Eén keer
extra vers water nemen heeft meer
effect en is veel beter dan de wol
hardhandig te behandelen. Twee a
drie keer spoelen is meestal vol
doende. Gebruik ook voor het spoe
len lauw-warm water.
CENTRIFUGEREN*
Dit mag niet alleen, maar is zelfs
sterk aan te raden. U krijgt op geen
andere wijze zoveel water uit de
wol en dus daarna de wol zo gauw
droog. De mening dat door centrifu
geren verviltfng zou kunnen optre
den is een groot misverstand.
DROGEN*
Vlak drogen is een voorzorg die U
eigenlijk alleen .voor zwaar- en los-
gebreide kwaliteiten hoeft te tref
fen. Kleine en lichte stukken kunt
U rustig op een hangertje zonder
puntige uiteinden drogen.
SCHADELIJKE WARMTE
Wol zelf kan best tegen wa^nte,
maar het is verstandig vooral voor
lichtere kleuren om niet al te dicht
bij een warmtebron of direct in zon
licht te drogen om vergeling te voor
komen.
STRIJKEN
Voor gebreide wollen produkten
is strijken vaak niet nodig, maar
een wollen breisel heeft de prettige
eigenschap, dat het zich gemakke
lijk laat bijpersen en door deze be
werking weer als nieuw gemaakt
kan worden. Het beste resultaat
wordt bereikt met een stoomiizer of
door gebruik van een vochtige ka
toenen doek.
KLEUR HOUDEN
Er zijn de laatste jaren enorme
vorderingen gemaakt on het terrein
var de kleurstoffen Wol is boven
dien een vezel die betrekkeliik ge
makkelijk te verven is. Men mac
dan ook aannemen, dat een kwali
teitsartikel met goede kleurstoffen
geverfd is, die goede echtheden heb
ben en ook bij het wassen geen moei
lijkheden zullen ge\ren.
Maatregelen zoals gebruik van
azijn en andere hulomiddelen zijn
dan ook uit de tijd. De enige voor
zorg die getroffen moet worden is
h^t vermijden van overmatige hitte
of direct zonlicht bij het drogen, zo-
nls reeds werd opgemerkt.
Tot slot nog iets over een belang
rijke ontwikkeling die thans in de
tricotage-industrie plaats vindt. On
derzoeken uitgevoerd in verschil
lende laboratoria hebben ertoe ge
leid. dat thans een aantal procé-
dé's voor de textiel-industrie ter be
schikking staan, waarmee het ver-
viltende vermogen van wol kan wor
den onderdrukt. Deze procédé's
worden reeds op vrij grote schaal
toegepast.
Proeven uitgevoerd met deze
produkten hebben aangetoond dat
ze veelvuldig gewassen kunnen wor
den zonder dat vervilting optreedt.
Vooral wanneer U weieens moeilijk
heden hebt gehad met de wolwas,
adviseren wij bij de aankoop van
wollen produkten die U graag zelf
wilt wassen, naar krimpwerend be
handelde kwaliteiten te vragen. De
ze zijn duidelijk te herkennen door
dat ze voorzien zijn van een speciaal
label.
Aan fabrikanten, die aan de door
hel Internationaal Wol Secretariaat
gestelde eisen voldoen wat betreft
.wolgehalte (zuiver scheerwol),
krimpvrijheid, lichtechtheid en was
echtheid en de kleurstoffen worden
labels verstrekt waarop naast het
wolmerk wordt aangegeven dat de
produkten krimpwerend behandeld
zijn en niet vervilten.
In veel gevallen kan krimpwe
rend" behandelde wol ook in ma
chines met een speciaal wolwaspro
gramma gewassen worden. Belang
rijk is echter dat het wolwaspro-
gramma van de machine dan goed
is aangepast aan het wassen van de
wol. Helaas is dit bij oudere model
len niet altijd het geval.
Machines die voorzien zijn van
een dusdanig wasprogramma, dat
wol zonder risico gewassen kan wor
den zijn te herkennen aan een wol-
merk. Dit wolmerk staat afgebeeld
op het bedieningspaneel en is ook
opgenomen in de instructieboekjes.
Er bestaat echter een vrij groot
verschil tussen de verschillende ty
pen wasmachines voor wat betreft
het w-assen van wol, zoals destijds
ook uit een onderzoek van de consu
mentenbond (consumentengids juli-
augustus 1965) bleek. Stop Uw mooie
jumper of vest dus liever niet in de
machine voordat U ervan overtuigd
bent dat de bewerking niet te lang
of te intensief is. Vooral voor zeer
fijne en losgebreide artikelen is het
aan te raden het wassen op de hand
te doen. Zoals reeds werd gezegd,
hoeft dit geen tijdrovend of inspan
nend karwei te zijn. Hoe minder in
spanning hoe beter, of anders ge
zegd: een kind kan de was doen.
noodzakelijke spelen ootbreken
niet. Belangrijker zijn wel de com
fortabele hotels, zoals Fucik, Uder-
nik, Tatra. Grandhotel en het zeer
moderne Bellevue. De in deze hotels
ondergebrachte restaurants zijn
goed, aangezien men veel waarde
aan smakelijk en lekker (en nogal
veel) eten hecht. De wijnlokalen die
nen eveneens vermeld t« worden
daar hier menig koud hart weer
snel op een zeer aanvaardbare tem
peratuur kan worden gebracht.
Het bergrestaurant Koliba ser
veert Slowaakse specialiteiten van
de grill.
In dit stadje zijn drie goede ho
tels, nl. Lomnica, Praha en Mier.
Het ligt erg knus aan de voet van de
Lomnicky stit en de Kezmarsky stit.
Vanuit Tatranska kan men de ca-
binelift nemen, die voert naar het
vier kilometer verderop gelegèn
Skalnaté pleso. Vandaar kan men
naar de top van de Lomnitzer (Lom
nicky stit) komen, waar tevens het
hoogstgelegen Tsjechoslowaakse me
teorologisch observatorium staat.
Een bijzonder mooi ski-gebied is
wel het Lomnicky sedlo (het Lom-
nitzer zadel), bereikbaar met een
stoeltjeslift, die vertrekt van Skal
naté pleso (niet ver van het hotel
Enzian).
d»e het behaaglijkst is voor Uw han
den (30 a 40 graden C.).
Het beste resultaat krijft U wan
neer U de wol in het bad als het wa*
re knuffelt als Iets waar U van
houdt. Uw truitjes en vestjes zullen
U hier bovendien erg dankbaar voor
zijn.
De grootste fout die bij het was
sen van wol gemaakt wordt is dat
men zich te veel inspant. Gebruik
van te veel energie is niet alleen on
nod'g, maar bovendien slechts voor
een wollen breisel. Uw wassen moet
geen vollen of vervilten worden.
Dit is een bewerking die U beter
aan de textielindustrie over kunt la
ten. Gevolde doeksoorten, meltons,
lakenstoffen en vilt worden daar
veel gemaakt. Wol leent zich daar
uitstekend voor. maar men heeft
speciale machines om de hiervoor
benodigde energie te leveren.
Er is een groot aantal bakerpraat
jes in omloop over wat wel en
wat niet gedaan mag worden bij het
wassen van wol. Deze betreffen voor
al beweringen met betrekking tot
het krimpen en vervilten of verkleu
ren tijdens de wasbehandelmg. die
vaak aanleiding tot vragen geven.
De meeste van deze vragen zijn
met een eenvoudig antwoord af te
doen
VEEL OF WEINIG WATER
Ve.-I water heeft voordelen. Dit
helpt het vuil kwijt te raken en
maakt het gemakkelijk om zacht en
zonder veel wrijven te wassen.
HOEVEEL WASMIDDEL
Volg de aanwijzingen van de fabri
kanten. Gebruik in ieder geval zo
veel wasmiddel, dat U niet hard
hoeft te boenen om het vuil kwijt te
raken. Dit boenen veroorzaakt ver
vilting.
Heel belangrijk is dat waspoeder
goed wordt opgelost.alvorens de wol
in het sop wordt gebracht. Zeeppoe
der uitgestrooid op het wasgoed kan
verkleuring veroorzaken. Vooral bij
langer in de week staan kunnen con
centraties van bleekmiddel of op
tisch wit vlekken veroorzaken.
Tot en met maart ligt er meest
al een dik pak sneeuw op de
vele hellingen van de Hoge Ta-
tra, een gebergte in Slowakije,
dat ruim 260 vierkante kilome
ter groot is. Ofschoon de Ger-
lacher met zijn 2655 meter wel
de hoogste top van dit gebied isr
wordt de Lomnitzer (2632 me
ter) veel drukker door de toeris
ten bezocht, omdat hier een ca-
binelift het bezichtigen van de
omgeving veel eenvoudiger
maakt.
De Hoge Tatra behoort tot het
grootste natuurbeschermde gebied
van het land, nl. het Tatra Nationa
le Park (TANAP) dat met inbegrip
van de Westelijke Tatra (Zépadny
Tatry) een oppervlakte van ca. 500
km2 beslaat. Dit park is voor een
ieder toegankelijk en men kan zich
overal vrij bewegen, behalve in be
paalde strek'en, waar alleen de aan
gegeven wegen en/of paden betre
den mogen worden.
Onder leiding van ervaren natuur-
gidsen kunnen verschillende excur
sies worden gemaakt waarbij men
veel moois zal tegenkomen. Evenals
in Nederland bestaat ook hier het
streven om bepaalde gebieden zo
veel mogelijk in hun oorspronkelijke
staat te behouden, zodat ook vele
generaties na ons kunnen genieten
van alles wat hier leeft en bloeit.
De gems komt in de Hoge Tatra in
grote aantallen voor en hetzelfde
geldt voor de marmotten, die men
zomers met een beetje geluk
zal kunnen horen en zien.
De voornaamste toeristencentra
in de Hoge Tatra liggen aan de zg.
bevrijdingswegl in de landstaat
"Cesta Slobody,, geheten. Heel be
kend en ook de oudste nederzetting
in dit grandioze berggebied is Stary
Smokovec, gelegen aan de spoorlijn
die van Poprad naar Tatranska ka
Lomnica en Strbské Pleso voert.
Vanuit Stary kunnen prachtige wan
deltochten worden ondernomen naar
de 2452 meter hoge Slavkovky Stit
of men neemt het treintje naar de
op 1280 meter gelegen Hrebienok
(dfe bergkam) en gaat vandaar uit
verder.
Door het gunstige klimaat is
Strbské Pleso (1355 m) ook als
kuuroord voor mensen met
ademhalingsmoeilijkheden be
kend.
Zicht op de Lomnicky Stit
(hoogste punt 2632 m) en de
Kezmarsky Stit (2558 m). De
zuidzijde van de Hoge Tatra is
zeer geschikt om per ski af te
dalen.
's Zomers is de weg van Stary
naar de bergkam voor het verkeer
berijdbaar, doch in de winter wordt
hij als rodelbaan gebruikt. Skiërs
kunnen vanaf de Hrebienok een
mooie tocht maken naar de Kamzik-
hut en naar de verschillende dan
Lomnica de lift pakt, die naar Skal-
potok of Obrovsky vodopad. Wil men
nog verder, kies dan de richting van
het dal Velka studena dolina met de
Téryhut als doel. Minder gecompli
ceerd is het als men in Tatranska
de lift pakt, die naar de Skalnaté
naté pleso voert en van daar de schit
terende afdaling naar Stary Smoko-
vec onderneemt.
Zeer centraal gelegen en met de
nabijgelegen dorpen Novy Smoko
vec en Horny Smokovec het voor
naamste centrum, vooral tijdens het
wintersportseizoen. De winkeltjes
voor de verschillende al dan niet
Tevens eindstation van de door de
Tatra lopende spoorweg. Het op
1350 m. hoog gelegen Strbské pleso
bezit een bijzonder groot skicom
plex, met onder meer twee spring-
schansen, tribunes enz. Erg gewild
is het Hotel FIS., doch er zijn ook
diverse andere mogelijkheden voor
onderdak. Zeer goede pistes zijn ook
in de omgeving van Popradské ple
so waar eveneens een skilift aanwe-
"lg is.
In verband met de zéér zuivere
lucht is het bijna vanzelfsprekend
dat in de Hoge Tatra herstellings
oorden werden gebouwd. Deze zijn
voornamelijk te vinden in Vysné
Hagy. Nova Poliar.ka en Tatranska
Polianka. Vanuit laatstgenoemde
worden ook tochten naar de Gerlach-
er top georganiseerd, doch onder
leiding van ervaren gidsen, aange
zien men soms zeer moeilijke tra
jecten dient al te leggen. In het
kleine plaatsje Tatranské Zruby
komt men een oorlogsgedenkteken
legen, ter herinnering aan 24 piloten
die tijdens de 2e Wereldoorlog, gedu
rende de Slowaakse opstand, zijn
gesneuveld.
Aan de voet van de Hoge Tatra
ligt het oude stadje Kezmarok dat
een bijzonder mooie stadskern be
zit. Men heeft de houten huizen in
oorspronkelijke stijl herbouwd: de
Evangelische kerk uit 1717, valt
evenals de overige huizen onder mo
numentenzorg. Het is voor de toerist
een bijzonder aantrekkelijk plaats
je^ 'mede omdat er ook fotografisch
veel te verhapstukken valt.
Tnlichtingén over de Hoge Tatra.
een nog te weinig door Nederlanders
ontdekt gebied, worden graag ver
strekt door het Tsjechoslowaakse
Re's- en Informatiebureau. Leidse-
straat 1. Amsterdam, tel. 025-220101.
In feite is wol één van de gemakkelijkste textielsoorten om schoon
te houden. De wolvezel is van nature vuilafstotend en bij gebruik
onder normale omstandigheden valt het op dat een zuiver wollen
produkt langer schoon blijft en minder vaak gewassen behoeft te
worden. Wol houdt niet van vuil. Dit is een belangrijk punt om re
kening mee te houden en om van te profiteren, ook wanneer men
wol gaat wassen.
De VW van het ten westen van
Linz in Oostenrijk gelagen Kur
ort Gallspach heeft iets nieuvs
bedacht om het de terugkerende
gasten nóg beter naar de zin te
maken. Er is een senioren-va
kantieclub opgericht, speciaal
voor wat oudere vakantiegan
gers, die een aangepaste vakan
tie willen doorbrengen in het
mooi gelegen plaatsje.
Er zijn 7 en 14-daagse arrange
menten mogelijk in dit pp.365 meter
hoogte gelegen plaatsje, dat geen in
dustrie kent en waar het dus gezond
leven is. Gallspach is met name aan
trekkelijk voor een actieve vakan
tie", want men kan er veel wandelen
en allerlei andere soorten sport be
oefenen, zoals tennissen, zwemmen,
fietsen, dansen, mini-golf en kege
len.
Het 7 daagse alles-inbegrepen-prc
gramma (van f 176 tot f 293 p.p.) le
vert naast volledig pension in een
hotel als extra op een clubkaart, een
begr*otingscocktail, 1 x sauna, 2 da
gen zwembad, een kegelavond, een
Weense avond met schrammelmuziek
en eerste drankje gratis, een cither-
avond, een dansavond, 2 uur mini
golf, 2 uur huur van een fiets, be
geleiding van foto- en filmamateurs
en halen en brengen van en naar
station Gieskirchen.
Wie 14 dagen blijft (f 352 tot f 586 in
een hotel) krijgt er nog eens bij
een halve dag excursie naar de me
ren van Salzkammergut, 1 x zwem-
bndbezoek met koffie en een wande
ling onder leiding.
Wie de voorkeur geeft aan verblijf
in een pension, betaalt voor hetzelf
de arrangement f 103 tot f 133 (ka
mer met ontbijt) bij een 7-daags ver
blijf en f 206 tot f 265 (óók kamer
met ontbijt) bij een 14-daags verblijf.
De clubkaart biedt o.m. als voor
deeltjes het deelnemen aan excur
sies tegen gereduceerde prijs naar
een wildreservaat, paardrijden en
bijv. bezoeken aan abdijen.
Belangstellenden voor deze senio
ren-vakanties kunnen terecht bij
de Senioren-Ferlenclub Gallspach
(Fremdenverkehrsamt). A-4713, Am
Neumarkt 1, tel. 09-437248-634. Bij het
Oostenrijks Verkeersbureau in Am
sterdam (tel. 020-25 59 33) kan men
u er ook meer over vertellen.
Aanvankelijk was de functie van het
fietszadel het simpelweg verschaffen
van een zitplaats voor de berijder. In
de praktijk leerde men dat dit zeker
niet de enige functie van het. zadel
is en dat men het zadel niet los kan
zien van de gehele fiets. De functies
van het zadel zijn: het vooral op de
juiste plaatsen ondersteunen van 't
lichaam: het opvangen van schokken
en trillingen door onvoldoende ve
ring; het geleiden van de benen,
waarbij zo weinig mogelijk wrijving
ontstaat; fixatie van het lichaam,
wat een betere koersstabiliteit moge
lijk maakt (dit is voornamelijk de
functie van de zadelpunt) en het aan
passen van de verschillende lichaams-
- lengten aan de fiets.
Bezoek de Indianen per bus" is
het motto van een nieuwe toeristi
sche attractie, die gericht is op een
reeks Indianenreservaten. Gray
Line, P.O. Box 161, 1211 Genève 1,
Zwitserland, beschrijft de mogelijk
heden in een gids.
De belangrijkste regel voor de
wolwas is hiermee eigenlijk al ge
geven. Verspil Uw energie niet door
de wol overdadig te boenen, te wrij*
ven of te wringen. Maak het U ge
makkelijk. Kneed de wol zacht ter
wijl U het wassop door het breisel
perst en doe dit zo, dat het U geen
inspanning kost. Houdt de wasbe-
perking kort, 1 a 2 minuten is vol
doende en liefst bij een temperatuur
