DEVENTER
heeft weer
een middeleeuwse
Bergkwartier
eens
uw eigen streek
Ontdek
Neem eens een
andereweg
Deventer
toegangs
poort tot
Zuid-west
Overijssel
Levendige
houtmarkt
Historische
wandeling
Nu de nieuwe E-8 tot Holten
gereed en in gebruik genomen
is, heeft de oude weg tussen
Holten en Deventer niet- zoveel
verkeer meer te verwerken,
maar de echte toerist reist via
Lettele-Schalkhaar of bij Bath-
men rechtsaf over Schalkhaar.
Men komt dan via de Brink-
greverweg met aan het eind de
oude veemarkt de koekstad
binnen. Als men na het spoor
weg-viaduct rechtsaf gaat naar
het station, komt men via het
heuvelachtige plantsoen ge
makkelijk aan de andere zijde
van Deventer. Als men dan
voor het volgende viaduct links
rijdt, komt men bij de rivier
en ligt links het beschreven
Bergkwartier.
Op de terugweg zou men dan
richting Olst kunnen nemen om
via I-ïeeten in Holten of Nijver-
dal te belanden. Ongetwijfeld
hebt U dan -een bijzondere en
interessante tocht gehad.
In de. Noorderbergstraat
no. 9 is een „mechanisch-
speelgoedmuseuminge
richt, dat een bezoek ten
volle waard is. Er is voor
elk wat wils, getuige bij
voorbeeld het spoorweg
speelgoed-stationnetje met
treintje.
Op 1 februari van dit jaar heeft staatssecretaris J. L. Vonhoff
dit gerestaureerde gedeelte van het Buiskensklooster geopend.
In 1405 werd dit klooster gesticht en was een vestiging van een
vrouwengemeenschap der Moderne Devotie. Momenteel is er in
gehuisvest de stads- en atheneumbibliotheek en is het door het
ministerie van Cultuur, Recreatie en Maatschappelijk Werk
(CRM) aangewezen als „steunbibliotheek" voor Overijssel en een
gedeelte van Gelderland..
In brede boch
ten kronkelde
en kronkelt nog
steeds de IJssel
in de nabijheid
van Deventer,
de hanzestad
die zich ontwik
keld heeft tot
een plaats van
betekenis en
bekendheid.
Een middeleeuwse hoek Bergstraat-Bergkerkplein. Het huis, kenbaar door de vijf püaartjes en
boogjes flinks), is een zogenaamde Gelders-Overijsselse gevel met lijsten van hoekstenen, ratten-
of muïzérit'ahdèn.
Naast de Bergstraat geeft de Men-
straat reeds een idee hoe het Berg
kwartier er in de toekomst uit komt
te zien. Geïnteresseerden moeten
vooral niet vergeten een kijkje te ne
men op de binnenplaats van de Mun-
tentoren. In de rijkmanstraat, ko
mende van de Brink, is rechts een
gang met een bestrating van veld-
keien. Door deze gang lopende komt
men bij het vroegere tuinhuis ,,de
twaalf apostelen", daarnaast het
huisje van de weduwe" en het gro
te gebouw is de gerestaureerde
Muntentoren, hetgeen de oude ge
velsteen bewijst. Verlaten we dit
complex dan komen we op het Mun
terplein en links afslaand belanden
we in „Achter de muren-Zandpoort."
Rechts ziet men dan de oude stads
muur met een gerestaureerde ves
tingstoren, een zogenaamde rondeel.
Een der oudste steden in onze
provincie is ongetwijfeld Deven
ter, een echte hanzestad. En zo
als bijna alle hanzesteden roept
ook deze stad aan de IJssel her
inneringen op van vroger.
Hoewel er veel veranderd en
vernieuwd is zijn er gelukkig
historische plekjes met gebou
wen bewaard gebleven of ge
restaureerd. En nog steeds i s
het gezellig om te wandelen of
te winkelen in de oude binnen
stad met de smalle straten en
gangen of stegen.
Het is niet alleen de ijsbaan
en de bekende koek, die Deven
ter bekendheid gaven, maar de
uitbreiding van de industrie
zorgde er voor dat men buiten
de eigen gemeentegrenzen ging
bouwen.
Deventer ontstond op de plek van
de St. Nicolaaskerk (Bergkerk in de
volksmond genaamd). Daar was na
melijk een hoogte (heuvel, es of
berg), die zelfs bij hoge waterstand
goede beschutting gaf. Een ideale
plek voor schepen om er te ankeren
en zo ontstond er omstreeks het jaar
850 een nederzetting.
Vanzelfsprekend is Deventer niet
Reeds enige jaren heeft men in Deventeneen eenrichtingsverkeer o.
ingesteld en is de middenstand' zeer ingenomen met de promenade.
Zowel in de Korte als in de Lange Bisschopstraat is liet nu gezellig
en plezierig winkelen. Vlak achter deze moderne winkels staan nu
middeleeuwse gebouwen te pronk.
ineens ontstaan en ook de bewoning
van genoemde berg ging langzamer
hand. Naast kooplui, vaarlieden
kwam er een scheepsbouwreparatie
en ontstond een nederzetting van hut
ten. Zoveel, dat in 881 de Noorman
nen de vereende rijkdom van deze
nederzetting kwamen verwoesten. In
de 13e eeuw kwam er een muur om
dit zogenaamde Bergkwartier. En
de hutten maakten plaats voor klei
ne huisjes, die zich om de kerk
groepeerden. Rond de middeleeuwen
ontstond de grote bloei en ontstond
in genoemde wijk vijf straten, drie
stegen, twee pleinen en een aantal
gangen. Deze huizen zijn later uitge
groeid tot herenhuizen en verschil
lende er van worden nu gerestau
reerd en komen er weer uit te zien
als toen in de 16e en 17e eeuw.
Het Bergschild, een plein dat op
loopt van de voet van de muur naar
boven, heeft ongetwijfeld naast
kooplieden ambachtslui gekend. De
Rijkmanstraat en Menstraat monden
er op uit en deze staan slechts met
de andere straten van het kwartier
in verbinding door st.-gen en een ui
terst smal trappenstraatje, het Sas-
senstraatje en Kerksteeg. De hui
zen hadden namen als ,,de beitel",
„de landskroon", „het zwarte peerd"
en ,,de rode leeuw". Er zijn schijn
baar veel houtbewerkers geweest
getuige de „houtmarkt". Via de
Schipbeek en IJssel kvam het hout
op vlotten te Deventer aan en vond
afname bij de handwerksman. En
nog steeds genieten de stoelen uit
Deventer bekendheid.
Nog steeds zijn de straten op de
oude wijze gesitueerd. Vroeger leven
dig door de bewoonde huizen, toen
voor een groot gedeelte verpauverd,
daarna (zo'n vijf jaren geleden) kwa
men zij weer tot leven door de restau
ratie, die de huizen deed herrijzen
uit de puinhopen. In de straten uit
komende op het Bergkerkplein, werd
een voordelige handel gedreven.
Hier was het dat de Westfaalse ak-
kerprodukten verhandeld werden te
gen Hollandse zuivel- en vis-produk-
ten. Niet voor niets werd de Berg
straat vroeger Korenstraat genoemd
en ook de Roggestraat bewaard in
de grotere huizen nog herinneringen
m.et Westfalen.
Het is de verdienste van de Deven
ter VVV geweest, dat niet de bulldo
zer, maar wel de restaurateur het
Bergkwartier weer in de oude luis
te herstelde. De leus „het Berg
kwartier moet glorierijk verrijzen uit-
de schamele resten van eens een
welvarend kwartier" is dank zij de
stimulans van het VVV gelukt. Wan
neer men nu door deze wijk loopt en
de straatwanden vergelijkt met die
van bijvoorbeeld 1960, zal men onge
twijfeld het verschil bemerken. Het
Bergkerkplein (vroegere Bergkerk-
hof) is glorierijk tevoorschijn geko
men. Magnifiek gerestaureerde,
waardige huizen van verschillende
grootte omzomen nu weer het plein
en geven een waardige steun aan
de in restauratie zi.'nde Bergkerk.
Het einde van de Bergstraat lijkt
weer op een „koopmansstraat", maar
bij deze 16e en 17e eeuwse gebouwen
behoort de auto o.i. te worden ver
bannen.
Wanneer we van de Brink komen
de de Roggestraat inslaan, vinden
we achter de bioscoop een beschei
den huisje (no. 3) voorzien van bo
ven het rode dak uitstekende trap
gevel. ,,Het Voorster Gasthuis" ia
een restant van een oude weldadig
heidsinstelling en als het ware de
voorloper van ziekenhuizen. Rechts
bevinden zich schilderachtige wat
vervallen gevels en in enkele ervan
waren brouwerijen gevestigd en no.
6 bevestigt dit met een duidelijke ge
velsteen „de twee stikgrepen". Ver
derop staan een paar reeds gerestau
reerde huisjes. In een ervan was een
smederij gevestigd en tussen het an
tiek wat er thans getoond wordt, be
vindt zich nog de zware steen, waar
op het aambeeld stond. liet hoekhuis
Bergstraat-Bergkerkpliïn is bijzon
der statig te voorschijn gekomen,
evenals de vertrouwde gelders
overijsselse stijl van de no's 45 en 47.
Prins Claus wijdde no. 37-39 in door
een ingemetselde gevelsteen die de
herinnering levendig moet houden
aan de gift van het CRM (bescherm-
vader van de handel en scheepvaart
H. Nicolaas spreidt zijn mantel, uit
over drie zakken, ieder met een half
miljoen). Het laatste gat in de
straatwand is nu opgevuld met een
monumentale woning in de gelders-
overijsseifeé-stijl -(no. 10)-. Dab "voU
gen aan de andere zijde wat kleine
re huizen. welke rij zich voortzet--in
de wand van het Bergkerkplein. Van
de kerk komend is de rechterzijde
klaar. De steeg is nu aan de beurt.
SiC'
