Hei spoorkaartje
130 jaar geleden kwam
uan biljet in drievoud tot simpel kartonnetje
fa Nijmegen komt binnenkort
PROF» POMPE KLINIEK
Uniek® feetiandelingecssitriim veer
gestoorde misdadigers
Groeiende belangstelling voor Oosterse sport
Wat is karate?
Raak slaan is er niet bij
Horlogemaker
Ook Uw
familieberichten
plaatsen wij gaarne
in dit blad
Zaterdag 5 november 1966
TTOLTENS NIEUWSBLAD
Wanneer wij in de hal van het station
trappelend van ongeduld in de rij
staan en wachten tot we ons plaats
kaartje ontvangen hebben, waarna wc
pas met onze reis kunnen beginnen,
beseffen we niet dat ook dit kleine,
eenvoudige kartonnen kaartje een ge
schiedenis heeft.
Dit kleine vervoerbewijs, dat zo ge
makkelijk zoek raakt, bestaat in zijn
huidige vorm honderddertig jaar, maar
voordien maakte men van andere ver-
voerbewijzen gebruik.
Het begon in de diligence
Eigenlijk moeten we terug gaan naar de
diligence. In het verleden kwam men tot
de overtuiging, dat het bij het vervoer
per diligence noodzakelijk was de reizi
ger een vervoerbiljet te geven, opdat de
postiljon kon zien of voor de reis was
betaald.
In die tijd kon men niet zoals tegenwoor
dig naar de diligence gaan, een kaartje
kopen en meerijden, oh neen, men diende
een dergelijk biljet minstens 24 uur te
voren aan te vragen. Dan werd er een
formulier in drievoud geschreven. De rei
ziger ontving één exemplaar, het tweede
op kantoor, terwijl het derde aan de
postiljon werd gegeven, opdat deze bij
controle de plaatskaarten der reizigers
met de in zijn bezit zijnde afschriften
kon vergelijken.
Toen de spoorwegen hun intrede deden,
werd dit systeem overgenomen. In die
eerste tijd moest men ook tevoren plaats
bespreken en worden biljetten in drie
voud uitgeschreven. DoCh spoedig be
merkte men, dat dit zeer omslachtig was.
Men zon op een eenvoudiger systeem.
Koperen plaatjes
In Engeland vond men er wat ,op. Een
spoorwegmaatschappij aldaar voerde in
1832 koperen plaatjes in, waarop de naam
Voor de balie:
HET VEROUDERDE BAMDJE
Met de vorige gemeenteraadsverkiezingen
had die man geen been aan de grond ge
kregen, hoewel hij er genoeg zijn best
voor had gedaan, dat moet gezegd. Hij
had om zo te zeggen kosten noch moeite
gespaard om er in te komen, en dat het
niet lukte lag aan de kiezers, maar niet
aan zijn propaganda. Die was luid ge
noeg. Hij had er toen een geluidswagen
bij gehuurd, en een keer of wat stond
hij op het Dorpsplein te schreeuwen, na
dat wat gramofoonplaten heldhaftige
marsen hadden gespeeld. Maar „Beider
Belang", zoals zijn partij toen heette,
kreeg geen aanhang, en zo bleef hij bui
ten de raad.
Ondertussen echter is hij toegetreden tot
een andere partij, waarvan de naam hier
niet ter zake doet. Weer stond hij op de
lijst, en weer werd de schetterende pro
paganda in het dorp gevoerd. Die zater
dagmiddag zou er weer een openlucht-
meeting zijn, net als voor de voorgaande
raadsverkiezingen. Er stond weer een
platform opgesteld, maar de rood-wit-
blauwe vlag van toen was nu vervangen
door een dundoek van een kleur die hier
ook niet ter zake doel, en in het rond
stonden sacharijnig kijkende partijgeno
ten uit de stad opgesteld om het geheel
een krijgshaftig aanzien te geven. Het ge
heel trok zeer de aandacht, en vooral de
schoolkinderen lieten zich niet onbetuigd.
Zij waren in dichte drommen komen op
zetten om te horen, hoe het nu eigenlijk
in een goed geordende staat moet gaan
in de gemeentepolitiek.
De redenaar, die de vorige keer geen kans
had gekregen, klom op hel spreekgestoel
te, waar zijn figuur voordelig uitkwam
tegen de vlag, waarvan de kleur hier niet
ter zake doet. Hij hief bezwerend de hand
op en meteen werd het stil. De radiohan
delaar, die de luidsprekerinstallatie ver
huurt, had aan een knopje gedraaid. En
meteen begon de rede, terwijl de barse
mannen uit de stad rondkeken.
„Kameraden riep de spreker, „moet er
nog langer bloed vloeien in Vietnam,
moeten onze kameraden in de zogenaam
de vrije landen zich nog langer blauw be
talen voor een onzinnige bewapening!-"
Daarop kraakte er iets in de luidspreker,
en de zelfde stem ging verder: „Het wordt
tijd dat de kleine zelfstandigen, die zich
door de arbeiders in een hoek laten druk
ken, naar voren komen en opmarcheren
om hun eisen kracht bij te zetten. Het
moet uit zijn met de slappe politiek van
onze regering. Als het nodig is, dan moe
ten de belastingen desnoods maar nog
hoger worden. En al zal de oorlog in
Vietnam honderd jaar duren, wij zullen
winnen. Want het westen laat zich niet
ringeloren."
De aandachtige toeschouwerzag uit de
verte, hoe thans het beweeg van des
sprekers lippen'geen gelijke tred meer
hield met het geluid uit de luidsprekers.
Zij zagen bovendien, hoe zijn gelaat eerst
de kleur aan nam van de vlag, welke tint
hier thans niet ter zake is, om vervolgens
meer te lopen naar de kleur van een vlag
waarvan de kleur ook niet van belang is
omdat er geen vlag bestaat van die kleur.
De radiohandelaar had gewoon de micro
foon uitgeschakeld en draaide nu e n
bandopname uit de propagandaveldtocht
van de vorige verkiezingen. De zelfde sp; e-
ker had toen dingen gezegd, die lijnrecht
indruisten legen wat nu op zijn papiertje
stond.
„Die man heeft zich door een kapitali: i-
sche partij laten omkopen", riep de spre
ker in de richting van de radiohandelaar,
maar niemand verstond hem, want zijn
vorige incarnatie overstemde alles. Daar
op sloeg hij de microfoon kapot,
llij kreeg geen zetel en het heeft hem nu
twee tientjes boete gekost wegens vernie
ling. Zo gaat dat in verkiezingstijd.
van de maatschappij, het station van
bestemming en een serienummer stonden
vermeld. Deze koperen plaatjes gebruikte
men voor de reizigers derde klasse, aan
gezien hun aantal het grootste was. Voor
de eerste klasse werden nog biljetten in
drievoud uitgeschreven.
Onderweg kwam de conducteur en con
troleerde de penningen, die hij in ont
vangst nam. Later werden ze gesorteerd
en naar het station van herkomst terug
gezonden, opdat ze weer gebruikt konden
worden.
Ongetwijfeld was dit een aardig systeem,
dat zeer economisch werkte, maar toen
na verloop van tijd de stroom treinrei
zigers steeds groter werd, bleek het on
doenlijk elke avond al die duizenden
plaatjes te sorteren en terug te sturen.
Weer moest men naar een ander systeem
zoeken.
Het kartonnen kaartje komt
De in 1792 in Lancashire geboren Thomas
Edmondson, die in 1836 stationschef te
Milton werd, komt de eer toe de geeste
lijke vader van het huidige spoorkaartje
te zijn.
Hij zag al heel spoedig, dat het gebruike
lijke systeem niet voldeed en geruime
tijd piekerde hij over een oplossing. Hij
construeerde een laatje, waarin karton
nen kaartjes in omgekeerde volgorde van
nummering werden geplaatst; een een
voudig systeem van touwtjes en katrollen
maakte het de bediener mogelijk een be
paald, gewenst rijtje kaartjes naar vo
ren te schuiven, waarvan dan het voorste
kaartje werd verkocht.
Hier liet Edmondson het niet bij, want
zijn systeem was nog niet .perfect. Hij
vond ook een dateermachine uit, waarin
het kartonnen kaartje tussen twee kaken
werd geklemd. Aanvankelijk waren dit
kaken van hout, in één van deze stond
de datum in spiegelbeeld gesneden. Later
vervaardigde hij een en ander van me
taal.
De wereld roncl
Zijn vinding vond na korte tijd algehele
erkenning en niet alleen in Engeland
maar over de gehele wereld ging men
tot dit systeem over. De grote glorie heeft
hij zelf niet mogen, beleven, want juist
in 1851, toen men tot invoering van zijn
systeem elders overging, overleed hij. Ed
mondson stelde ook zelf de standaard-
maat van het kaartje vast en deze wordt
no^ overal gebruikt, namelijk 57 bij
30V: mm.
Al is in onze tijd een en ander meer ge
perfectioneerd, toch gebruikt men nog
steeds het systeem van Edmondson, na
melijk het kleine kartonnen kaartje, op
gesteld in rijtjes, welk kaartje op datum
afgestempeld wordt, al zijn er op de
grote stations al ingenieuze machines in
gebruik, die blanco kaartjes „drukken",
terwijl de klant er voor het loket op
wacht.
(Nadruk verboden)
DE VRAAG hoe men geestelijk ge
stoorde misdadigers moet aanpakken,
heeft de laatste jaren tot tal van discus
sies uitgelokt. Niettemin blijkt men in
ons land een positief antwoord te geven
op deze vraag. Werd 11 jaar geleden in
Utrecht reeds een begin gemaakt met. de
psycho-therapeutische behandeling van
delinkwenten (in de befaamde dr. van
der Hoevenkliniek), binnenkort zal te
Nijmegen een soortgelijke kliniek in ge
bruik worden genomen.
Dat de kloof tussen de inzichten van
strafrechtsgeleerden en psychiaters nu
wel grotendeels is overbrugd, wordt ge
symboliseerd in de naam van de nieuwe
inrichting. Zij zal de naam dragen van
Nederlands grootste, levende strafrechts-
geleerde, prof. W. Pompe. Met de Pompe-
kliniek krijgt ons land een tweede instel
ling, die bewijst dat Nederland op het ge
bied der moderne strafrechtspleging een
vooraanstaande plaats in de wereld heeft
ingenomen.
Alle verpleegden
psycho-therapeutisch behandelen
IN de prof. Pompe-kliniek, die aan de
rand van de stad Nijmegen is gebouwd,
heeft men elke gedachte aan een gevan
genis willen vermijden. Ondanks het feit
dat er naast verschillende open pavil-
joens ook een gesloten afdeling is. Het
gebouw beantwoordt aan de modernste
principes van licht en lucht. Tralies ziet
men er niet, de patiënten zullen er hun
eigen kleding mogen dragen.
Zij zullen te werk worden gesteld in
enkele goed uitgeruste werkplaatsen,
waar zij een redelijk loon verdienen,
waarvan zij echter een belangrijk deel
moeten afstaan ter wille van een bijdrage
in de (hoge) kosten van hun eigen be
handeling. Na verloop van tijd zullen ver
schillende patiënten bij een werkgever in
de stad gaan werken om de aanpassing
aan de maatschappij te hervinden.
In de kliniek, waaraan tal van psychi
aters, psychologen, een sociologe, en
maatschappelijk werkenden zijn verbon
den, worden delinkwenten opgenomen,
die door de rechter ter beschikking van
de regering zijn gesteld. Plet gaat hier
om een categorie, delinkwenten, met wie
men eigenlijk nooit goed raad heeft ge
weten.
Verstandelijk normaal en niet zelden
zelfs begaafd, vervallen zij telkens met
grote hardnekkigheid weer tot crimina
liteit. Gevangenisstraf brengt hen niet
tot inkeer, reclasseringshulp slaat even
min aan. Maar de ervaring heeft geleerd,
dat deze „onverbeterlijken" toch wel in
het maatschappelijk gai'eel zijn te bren
gen mits men hen aan een intensieve be
handeling onderwerpt. Zo zijn in de af
gelopen jaren in de v. d. Hoevenkliniek
tal van delinkwenten behandeld, die na
hun ontslag zich wèl aan de maatschappij
konden aanpassen. Wat in de gevangenis,
de meeste opvoedingsgestichten en de
rijksasiels niet mogelijk, bleek, werd hier
gerealiseerd.
Psycho-therapie
IN DE ZELFDE geest gaat. men nu in
de Pompe-kliniek werken. De geneesheer
directeur, dr. Maas, heeft trouwens ge
ruime tijd in de Utrechtse kliniek ge
werkt, om ervaring in dit werk op te
doen.
In Nijmegen zullen- alle verplèegden
een psycho-therapeutische behandeling
ondergaan. De psycho-therapie geschiedt
in de vorm van een z.g. dicptepsychologi-
sche behandeling. De patiënt spreekt zijn
gevoelens en gedachten uit en ontdekt zo
zijn gebreken.
Door zich uit te spreken wordt hij zich
bewust, welke innerlijke motieven hem
tot zijn misdrijven hebben aangezet. Hij
krijgt inzicht in zijn problematiek, die
veelal dieper geworteld is dan hij ooit
vermoeden kon. Plij krijgt meer zelfin
zicht, hij laat zich minder gauw door zijn
emoties meeslepen, zijn verstand kan zijn
gevoelens nu beter corrigeren.
De behandeling tracht dus ^een betere
verhouding tussen driftleven en redelijk
inzicht te bewerkstelligen.
Niet in de watten
MEN BEHOEFT niet te denken, dat
deze verpleegden in de watten worden
gelegd. Ervaringen in de Utrechtse v. d.
Hoevenkliniek hebben juist geleerd, dat
deze behandeling zeer hoge eisen stelt, zo
hoog, dat sommige verpleegden liever
naar een gevangenis zouden worden over
geplaatst. De behandeling heeft in enkele
gevallen zelfs tot lichamelijke reacties ge
leid, zoals longaandoeningen of maag
kwalen.
Prof. Kloek, directeur van de observa
tiekliniek van het gevangeniswezen te
Utrecht, vindt het niet verwonderlijk dat
de behandeling zulke spanningen oproept.
„Wij hebben ons altijd op deze delinkwen
ten verkeken", vertelt hij ons. „De mees
ten van hen dragen een masker dat hun
wezenlijke tekorten aan ons oog onttrekt.
Zij verbergen de gevoelens van angst, on
zekerheid en onmacht die hen beheersen
achter een masker dat de schijn moet
wekken alsof zij onverschillig, stoer en
zelfverzekerd door het leven gaan. In de
behandeling worden zij gedwongen dit
masker af te zetten".
Prof. Kloek meent dat gevangenisstraf
voor deze mensen „veel gemakkelijker" is
maar hen geen cent verder brengt.
Meesukkelen
„DEZE delinkwenten kunnen jaren
lang braaf meesukkelen in het gevange
nisgareel zonder dat datgene, wat hen
voor het maatschappelijk leven onge
schikt maakt, wordt opgemerkt. Mensen
die telkens weer blijk geven van hun on
vermogen tot het dragen van verantwoor
delijkheid komen voor maanden of jaren
terecht in een omgeving waar op hun
verantwoordelijkheidsgevoel nauwelijks
een beroep wordt, gedaan."
Dat laatste zal in Nijmegen wel gebeu
ren. De maatschappelijke werkers (sters)
zullen steeds een appèl doen op het ver
antwoordelijkheidsbesef van de verpleeg
den. In navolging van de Utrechtse kli
niek zullen de verpleegden medezeggen
schap in de gang van zaken krijgen. De
bedoeling is een soort kerngroep te cre
ëren, een patiëntenvertegenwoordiging
die door de verpleegden zelf wordt geko
zen. De kerngroep zal dagelijks confere
ren met de staf van de kliniek en een
adviserende stem hebben, terzake van de
te nemen beslissingen.
Lotgenoten beslissen
IN UTRECHT heeft dit unieke
systeem, dat in alle delen van de wereld
dc aandacht trok, goede resultaten afge
worpen. Daar mag een verpleegde zelfs
alleen dan de straat op, wanneer behalve
de staf ook zijn medepatiënten dit voor
de veiligheid van de samenleving verant
woord achten!
In de Pompe-kliniek zal op soortgelijke
basis worden gewerkt. Men gaat er van
uit dat men slechts dan het vertrouwen
van de verpleegden kan winnen, indien
men hen als volwaardige mensen beje
gent, als mensen die óók een mening
hebben die de moeite waard kan zijn.
Met de Pompe-kliniek krijgt ons land
een tweede instelling, die op het gebied
der moderne strafrechtspleging belang
rijk werk gaat verrichten. En is de wijze,
waarop een volk zijn justitiabelen behan
delt, niet tekenend voor de beschaving
van dit volk
Mr. H. van Oud wijk
Door John Bluming en enkele anderen
is karate ook in ons land in de be
langstelling gekomen. Deze oosterse
sport moge dan in Nederland niet zo
sterk zijn verbreid, onmiskenbaar is
er een tendens waar te nemen van
een groeiende interesse.
Wat is karate Een moeilijke vraag,
die evenmin concreet valt te beant
woorden als soortgelijke vragen om
trent judo.
Zelfbeheersing en snelheid
In de loop der jaren hebben verschillen
de oosterse sporten in de westerse we
reld een grote populariteit verworven.
Met name judo y jiu jitsu trokken hier
veel beoefenaren. In ons land werd dc
beoefening van judo nog aanzienlijk ge
stimuleerd door de internationale suc
cessen van Anton Geesink. Daarentegen
is een andere oosterse sport als aikido
hier nog nauwelijks bekend. Ook het
karate wordt in ons land intensief be
oefend, maar zoals gezegd neemt de be
langstelling voor deze oosterse sport
sterk toe.
Nu valt het altijd moeilijk uit te leggen,
wat deze sport voor de beoefenaar be
tekent. De oosterling beleeft karate,
evenals judo, heel anders dan de wes
terling. Voor ons is het een sportieve
bezigheid, terwijl voor de oosterling ka
rate tevens een vorm van religieuze be
levenis is. In de oosterse godsdiensten
en filosofieën wordt sterk het accent
gelegd op de eenheid van lichaam en
ziel. Wanneer het lichaam onder ijzeren
verricht precisie- en geduldwerk als
weinig anderen
Zoals de één misschien graag aan een
automotor prutst, zo zal een ander
wellicht interesse hebben voor de fij
ne, maar soms aardig ingewikkelde
mechanismen van een horloge of een
ander uurwerk. Veel jongens en ook
wel meisjes met een beetje technisch
gevoel zullen wel eens een horloge of
een wekker hebben gedemonteerd, al
was het alleen maar om te kijken hoe
dat altijd tikkende mechanisme, meest
al aangedreven door een veer, eigen
lijk werkte. Dat demonteren bleek in
de meeste gevallen heel wat eenvoudi
ger dan het weer monteren, want
daarvoor is zeker een hele dosis tech
nisch vernuft nodig. Bovendien is de
factor geduld heel belangrijk, want
ook de doorgewinterde vaklieden heb
ben het nog wel èens moeilijk met
het monteren van de hele fijne dames
uurwerkjes. Daar komt bij, dat nog
veel sterker dan in de auto-branche
bijvoorbeeld het geval is, er verschil
len bestaan in de wijze van montage
van de verschillende uurwerkjes die de
fabrieken op de markt brengen.
Manlijk beroep, dat meer geschikt is
voor vrouwen
De horlogemaker moet over een echte
technische feeling beschikken, om al deze
min of meer ingewikkelde precisie-mc-
chanismen in elkaar te kunnen zetten.
Om het werk goed te kunnen doen moet
je je sterk kunnen concentreren op de
onder de handen liggende uurwerkjes, ter
wijl om je heen allerlei klokken in veler
lei toonaarden hun getik laten horen.
Verscheidenheid
Het zijn niet alleen de verschillende
systemen van aandrijving van het mecha
nisme die er bestaan, mahr iedere fa
briek past een andere constructie toe van
het systeem en daar moet de horloge
maker maar mee bekend zijn. Bovendien
krijgen de duurdere uurwerkjes veelal
nog extra technische snufjes mee, zoals
het aangeven van de datum, de maand en
de maanstand, of hebben zij automati
sche opwinding door de armbeweging.
Andere horloges en klokken moeten een
hoorbare tijdsignalering geven of tot in
seconden of tienden daarvan nauwkeurig
kunnen aanwijzen en daarenboven nog in
beweging of stil worden gezet door mid
del van een druk op de knop.
Het beroep van horlogemaker kan ook
zeer goed door vrouwen worden uitge
voerd, want in aanleg heeft een vrouw
in het algemeen een wat fijnere vinger
techniek dan een man en dat is in dit
beroep zeer belangrijk. Voor lichamelijk
gehandicapten biedt dit beroep ook goede
mogelijkheden, wanneer men maar aan
de specifieke beroepseisen voldoet. Zelfs
één-ogige mep«en kunnen dit werk zeer
goed doen.
Reparaties
De horlogemaker verricht zijn werk voor
namelijk zittend aan een kleine, zeer
goed verlichte, werktafel, waarop hij al
zijn gereedschappen heeft liggen. Vaak
kan een klant slechts zeggen dat het uur
werkje niet loopt of niet goed loopt en
dan moet de horlogemaker i "aar uitzoe
ken waar de storing is.
Naast het opsporen van de storing en
het repareren daarvan zijn ook het reini
gen van de fijne mechanismen en het re
guleren, opdat de kleine wijzer weer pre
cies twee keer helemaal de wijzerplaat
rondgaat en dat de andere wijzers in
hun verhouding niet sneller of langzamer
draaien, dan normaal. Daarnaast vormt
ook het onderhoud van het gereedschap
een belangrijke taak en omdat de meeste
horlogemakers ook nog een zaak heb
ben, is hieraan ook veel werk verbonden.
Eigen zaak
In ons land hebben betrekkelijk veel hor
logemakers een eigen, in het algemeen
vrij kleine, zaak, waarin reparatie en ver
koop hand in hand gaan. Bij de oplei-
discipline staat, dan zal dit de innerlijke
harmonie ten goede komen. Een harmo
nie, die noodzakelijke voorwaarde is om
iets te begrijpen van de mysteries van
het bestaan.
5 regels
Over karate is een groot aantal legenden
in omloop, die iets van de oorspronke
lijke sfeer weergeven. Zo bestaat er een
legende over een Japanse vorst, die twee
eilanden op de vijand had veroverd.
Hij vaardigde toen een bevel uit, waarin
het bezit van wapens strafbaar werd ge
steld. Iedereen die deze verbodsbepaling
zou overtreden, zou tot de strop worden
veroordeeld. Dit verbod noodzaakte de
mensen zich een verdedigingsmethode ei
gen te maken, waarbij de „open hand"
(karate) als waardevol wapen te ge
bruiken was. De noodzaak zich tegen
mogelijke aanvallen te beschermen,
dwong hen zich hierop toe te leggen.
Pas veel later zou Funagoshi Gishin (in
1869 geboren op het eiland Okinawa) de
grondslag leggen voor het karate zoals
wij dat nu kennen. Hij stelde de regels
op die bindend zijn voor elke beoefenaar
van karate: 1. karakter. 2. doorzettings
vermogen. 3. eerlijkheid. 4. zelfbeheer
sing. 5. etiquette.
Niet raken
De letterlijke betekenis van karate is
dus „open of lege hand". Karate houdt
in, dat men zich vei-dedigt door slaan,
trappen of stoten naar vitale, kwetsbare
of zwakke delen van het lichaam.
In de sportvereniging gaat het er na
tuurlijk niet om de tegenstander te ra
ken Vlak voor het trefpunt wordt dan
de slag, trap of stoot geëindigd. Dat
vergt een enorme lichaamsbeheersing en
lange tijd van zorgvuldige oefening. Door
veel trainen is het mogelijk zover te ko
men, dat men het trefpunt met een snel
heid van ongeveer 275 a 300 km per uur
kan naderen.
Bij karatewedstrijden ligt het niet in de
bedoeling dat men zijn partner raakt.
Men demonsteert slechts, dat men hem
had kunnen raken. Raakt men de part
ner toch, dan wordt men gediskwalifi
ceerd of zelfs van* wedstrijden uitge
sloten.
Karate kent een vijftal basistechnieken
die snel zijn aan te leren. Men kan na
een paar maanden de grondbeginselen van
deze sport al onder de knie hebben.
De kracht en de snelheid van de stoten
en slagen worden gedemonstreerd met
hulpmaterialen zoals stenen, planken etc.
Op deze materialen worden de verschil
lende technieken toegepast. Bij deze
sport behoren geen valtechnieken, reden
waarom ook dames er zich toe voelen
aangetrokken.
Tom Noddy.
dingsmogelijkheden. is hiermee rekening
gehouden, want deze voldoen alle aan de
eisen die zijn gesteld in de vestigingswet.
Een niet gering aantal horlogemakers
werkt voorts als thuiswerker en dit zijn
vaak degenen, die zich door een lichame
lijke handicap moeilijk kunnen verplaat
sen. Zij zijn echter vaak bijzonder goede
beroepsoefenaren. Ook bestaan hier en
daar enige reparatie-ateliers waarin meer
werknemers hun beroep uitoefenen.
Vooral in kleinere plaatsen is het beroep
van horlogemaker vaak verenigd met dat
van juwelier en/of goud- en zilversmid.
Hiervoor zijn echter speciale vakdiplo
ma's nodig.
Opleiding
Voor de opleiding tot horlogemaker be
staan er verschillende mogelijkheden. In
Schoonhoven staat aan de Jan Kortland
straat 1 de Vakschool voor Goud- en zil
versmeden, Juweliers, Uurwerkmakers en
Graveurs. De cursus aan de afdeling uur
werkmaken duurt drie jaar, plus één
jaar praktijk onder toezicht van de
school. Als toelatingseis verlangt men
het diploma m.u.l.o.-B of A met wiskun
de of een gelijkwaardige opleiding.
Aan de Hoofdsleeg 10 in Rotterdam vindt
men de Chr. Huygensschool en hier duurt
de cursus aan de afdeling horlogemaken
vier jaar plus een praktijkjaar onder toe
zicht van de school. De toelatingseis is
het goed doorlopen van de lagere school,
gevolgd door een toelatingsexamen aan
de school. De zelfde voorwaarden worden
gesteld door de Stichting Horlogemakers
vakschool „Cornelis Verhagen" te Hoorn.
Bovengenoemd zijn alle drie dagscholen.
Voor hen die enkele jaren in een bedrijf
werkzaam zijn en een m.u.l.o.- of een
gelijkwaardige opleiding hebben is aan
de Christiaan Huygensschool in Rotter
dam ook een avondcursus die twee jaar
duurt. Tenslotte verzorgt de Corporatie
tot het afnemen van examens in het uur-
werkmakersbedrijf te Rijswijk (Z.H.) nog
een ongeveer drie jaar durende schrifte
lijke cursus.
In alle opleidingsprogramma's is de op
leiding voor het middenstandsdiploma ook
opgenomen.
