Uit Holten's Historie (XV) Bisschop jan van Arckel wil Holten beschermen en verder jan en alleman die langs de weg liep Bejaarden hadden mooie dag UM ,U. UaJkantic- fikag-lamtna BURGERLIJKE STAND Agenda PREDIKBEURTEN Gevonden en verloren voorwerpen No. 29. Jaargang 11. ZATERDAG 18 JULI 1959 Verschijnt elke zaterdag. HOLTENS NIEUWSBLAD De abonnementsprijs van dit blad bedraagt 1.35 per kwartaal Uitgave van de Stichting „Holtens Nieuwsblad' te Holten. Telefoon K 5483 - 234 Adv.oprijs: 115 mm. (d contant) 2.Iedere mm. meer 0.0 Wanneer wij de naam bisschop Jan van Arckel noemen, zal menig Holtenaar van deze tijd zich afvragen: Bisschop Jan van Arckel? Wat was dat voor een man? En gelijk hebben ze. Want het was in het jaar 1360 dat men schreef: „Bisschop Jan van „Arckel soekende vrede en welstant sijner „ondersaten in Overijssel, heeft in 't jaer 1360 „tussen Holten, Weggestapel en Bathmen in „een groot woldt een casteel van steen ge- timmert, dat hij voordien aldaar eerst van „hout gemaakt hadde". Heer Jan van Arckel was wat wij thans zouden noemen een baron. Geboren uit rijke, adellijke ouders, die bij zijn geboorte al kon wijzen op een stam boom, die klonk als een klok. Het kasteel en de heerlijkheid Arckel lag in de Betuwe niet ver van Kerk-Avezaat. En nu zal men de vraag stellen: waarom werd deze man bis schop? Och, het bisdom Utrecht was vroeger een soort koninkrijk. Het was beslist niet noodzakelijk dat men geestelijke was. Het was een honorabel baantje en de Jonker, die de sterkste armen had, had kans bisschop van Utrecht te worden. De houten burcht Arckelstein, naturlijk stichtte hij die om Hol ten en Bathmen te beschermen, zo hij ver telde. Hij moest natuurlijk goedkope ar beidskrachten hebben en de bevolking van Holten en Bathmen geloofde hem. Toen het houten gevaarte in 1360 in een van steen gebouwde burcht veranderd werd, was dit op instignatie van Deventer. Deze stad wilde meer veiligheid langs de weg voor haar han deldrijvende burgers. Maar de weg van Deventer naar Holten liep vroeger veel noordelijker dan tegen woordig. Verder liep er een handelsweg van Deventer langs de Schipbeek naar Bathmen, vandaar op Arckelstein naar Markelo. Nu is het maar de vraag:: welke weg was de voor naamste? Voor Deventer pleitte de weg langs Arckelstein. De heirbaan liep ongeveer paral lel met de Schipbeek, die eens aan deze, dan aan gene zijde. Een andere weg van Deventer liep de stad verlatende even noordwaarts en boog dan in oostelijke richting om naar Hol ten, waar deze zich, evenals nu nog, even ten westen van het dorp, samenvoegde mei de weg die van Raalte kwam. Deze weg liep en loopt nog als hoofdstraat door het dorp, om zich even oostelijk daarvan weer in twee wegen te splitsen. Veeleer had ons inziens de stichting van Jan van Arckel een tweeledig doel: laad- en waterweg van Twente naar Deventer beschermen, en tevens als een drei gend bolwerk tegen Gelderland. Het zon derlinge verschijnsel deed zich voor, dat de ene zijtak, die ten oosten van Holten naar Markelo ging, zich in het dorp weer verbond met de weg langs Arckelstein en dan ten oosten van de Holterberg in noordelijke rich- vormde. Holten had verder nog een verbiri- dingsweg met Hellendoorn, die precies ten oosten van de Holterberg in nordelijke rich ting tot aan Eversberg toe. Maar toen Heer Jan van Arckel de stenen burcht bouwde tus sen Holten en Bathmen was het buskruit er nog niet. Maar goed en wel een paar jaar klaar, werden de eerste kanonnen uitgevom den. De zogenaamde donderbussen kwamen in de mode. En de sterkte van burchten en kastelen ging hiermede verloren. De elkaar opvolgende bisschoppen hand haafden de burcht en de bezetting er bij. Dit laatste was in tijden van geldschaarste soms een ramp voor de boeren in het Holterbroek, als de bezetting van Arckelstein roofriddertje ging spelen. In latere tijd werd Arckelstein de residentie van de drosten van Salland. Toen moesten de moeders in 't broekland op hun dochters passen, want de drost en ook de manschappen hielden wel van 'n verzetje. Bij de Scheperboer, een oude schippersher- berg, ontstond soms onenigheid tussen de soldaten van Arckelstein en de op de Schip beek varende schippers. Het varende volkje was niet benauwd en menigmaal gebeurde het, dat de mannen van Arckelstein moestëW wijken voor de schippers, die een zeer handig gebruik van het mes wisten te maken. Eens na een vechtpartij, in 1499, gaf de drost bevel aan zijn soldaten om een paar schippers te pakken. De laatsten poetsten de plaat en ver stopten zich in het dorp Holten. Die van Ar ckelstein eisten op hoge toon bij de schout de uitlevering van de misdadigers, maar de schout wist nergens van. Hoe kon de goede man ook weten, dat ergens een paar jong'è ruige varensgasten door een Holtense schone waren verstopt? De schout verklaarde dat die van Arckelstein de booswichten maa'r moesten zoeken. De schippers intussen had den op aanwijzing van het meisje al lang een andere weg gevonden naar hun schuit. Zij kwamen langs een boerderij, waar zij met soldaten van Arckelstein handtastelijk wer den. De schippers treuzelden niet en joegén de soldaten de woestijn in. Verder ging het in die tijden, zoals het veel ging: de zaak bloedde dood. En verder: Arckelstein bleef wat het was: een broeinest van drank en ontucht, totdat de dag kwam, dat de tachtigjarige oorlog uit brak en Arckelstein beurtelings in handen van de twee vechtende partijen kwam. Ge havend en platgeschoten, onbewoond bleef het als een ruïne liggen, tot de notaris op een goede dag de huisplaats en ruïne aan de op de plaats wonende landbouwer ver kocht. Nog juist op tijd bezocht ik het oude geval, nu een kwart eeuw geleden, en kon mij nog laten voorlichten, hoe de vroegere toestand was. Daarna werd de oude platte grond geëgaliseerd en thans herinnert niets meer tussen Holten en Bathmen aan de eens zo machtige baron Jan van Arckel dan de naam van de naastbij gelegen boerderij. Zo ging het ook met de zo geduchte sterkte Wegstapel, die dateerde uit het jaar duizend. Evenzo met de Runneboom. Enkele ingewij den wijzen u nog de plaats aan, waar men weleer geschiedenis maakte en Holten is daar één van de plaatsen van. De Scheper- boer ligt daar nog vredig aan de oude arm der Schipbeek. Maar de vroegere drukte en vertier zijn verdwenen. Wij vragen ons wel eens af, wanneer wij de kleine oude en boch tige bedding van de oude Schipbeek aan schouwen: was dit nu vroeger de waterweg naar Deventer, waar men kosten noch moeite aan spaarde? Was dit nu de waterweg, waar van een cronikeur zegt, dat zij, de Schipbeek, in haar ouden vorm honderden van schui ten in beweging hielp brengen? En nu nog het grote woud, waarvan in 1360 wordt gewag gemaakt. Zeker, er is nog wel bos, maar van een groot bos, omvattende de streek tussen Holten en Bathmen en waarin ook Wegstapel moet gelegen hebben Onder ideale weersomstandigheden had maandag de jaarlijkse tocht der ouden van dagen plaats, georganiseerd door het bestuur van de Holtense Handelsvereni ging, in samenwerking met de autobezit ters. Ruim zestig bejaarden hebben een bij zonder aardige dag gehad door deze tocht, welke hen voerde naar Arnhem en door de Gelderse Achterhoek. Om goed elf uur vertrokken de deelne mers in 24 auto's om via Deventer, Wilp, is niets meer over. Vermoedelijk is het bos in. dagen van oorlogshandelingen en daarop ge volgde grote armoede verkocht. Het grote bos zal veel eikenhout bevat hebben. Het is ook mogelijk, dat de élkaar opvolgende dros ten grote delen van het bos hebben laten kappen, om een beter schootsveld te hebben. Maar tot slot: met c'.ë sterkten is ook het woud aan de grote moloch, de tijd, ten offer gevallen. En de streek tussen Holten en Bathmen is bevolkt geworden door landbou wers waarvan sommigen waarschijnlijk niet weten, dat op de grond die zij bebouwen, eens in een bos allerlei wilde dieren huisden. VAN COEVERDEN. Puzzel-rit Zondag 19 juli organiseert de Motor- en Automobielclub „De Holterberg" een puzzle-rit voor auto's, motoren, brommers en fietsen. Het is een prachtige rit door de ge meente Holten, voor auto's en motoren over een afstand van 40 km, voor brom mers en fietsers een kortere route. Een interessante tocht met tal van puzzles. Echt iets voor onze zomergasten om de gemeente te leren kennen. Voor deelname is het gebruikelijke in- leggeld verschuldigd. Kans op mooie prij zen. De start heeft plaats bij het clublokaal café Vruggink, Stationsstraat, om 2.30 uur nam. 9 Boerenbruiloft Op dinsdag 21 juli organiseert de ont spanningsclub OCH een complete boeren bruiloft, zoals deze zich met bruidskoe, bruidsstoet, bruiloft enz. vroeger in deze contreien afspeelde. De bruiloft wordt gehouden ter ere van het huwelijk van Diesenplas Hendrieks en Elshofs Jenneken, dat wordt voltrok ken op het gemeentehuis door oud-burge meester Berend Willem Dapper. Via de geluidsinstallatie te beluisteren. De bruiloft wordt voorafgegaan door de „broedskoo" en de „Broedswagens" ko mende uit de richting Markelo. 's Avonds 7 uur: doortocht van de bruidskoe, welke wordt aangehouden bij hotel Vosman en bij de Smidsbelt (Dorps plein) 's Avonds 7.15 uur: aankomst van de bruidswagens. 's Avonds 7.30 uur: de huwelijksvol trekking ten gemeentehuize. 's Avonds 8 uur: bruiloft op Kalfster- mansweide met medewerking van de Boe- rendansgroep „De Larense Schotsers" uit Laren (Gld.). Men voorzie zich tijdig van plaatsbe wijzen om gedrang te voorkomen als de stoet op de weide arriveert. Alle oude gebruiken zullen te zien zijn. Het „meuten" (aanhouden en schenken van een borrel) van de bruidsstoet vindt na het huwelijk plaats in de Stations straat. Na afloop van de bruiloft* is er een openluchtbal op een grote verlichte dans vloer. Wij mogen onze zomergasten advise ren, dit evenement, dat vooral voor hen georganiseerd wordt, niet te missen. OCH besteedt er veel moeite en kosten aan in samenwerking met de Landelijke Rij vereniging „De Bergruiters". ■e VVV Holterberg rit per auto Bij voldoende deelname zal de volgen de week woensdagmiddag of -avond (al naar gelang van de voorkeur der deelne mers) weer een bustocht worden gehou den door de Holterberg en omgeving met o.a. prachtige vergezichten over Salland en Twente. Er wordt tevens een korte wandeling gemaakt van pl.m. 20 minuten over de terreinen van het Staatsbosbe heer. Opgave hiervoor zo spoedig mogelijk bij het V.V.V.-bureau, Dorpsstraat 33, teledc, 373. Prijs 1.25 per persoon. Puzzel-wandeltocht Donderdag 23 juli organiseert de Wan delsportvereniging „De Trekkers" een puzzle-wandeltocht van pl.m. 8 km. langs de mooiste plekjes in onze omgeving. De start heeft plaats tussen 18.30 en 19.30 uur bij café Jansen, Dorpsstraat, waar tevens de aanmelding voor deelna me kan geschieden. Inleggeld voor volwassenen f 0,50; kinde ren beneden 15 jaar f 0,25. Er zijn enkele mooie prijzen beschikbaar. m „Arlequino" Op zaterdag 25 juli a.s. geeft het Thea ter „Arlequino" uit Den Haag in Kalf- stermansweide en bij regenachtig weer in een nader bekend' te maken zaal een tweetal voorstellingen. Nam. 3 uur een kindervoorstelling met opvoering van „De Schelmenstreken van Harlekijn". Entree. 50 cent. 's Avonds 8 uur een avondvoorstelling met het programma „2x1 2", dat be staat uit twee een-acters, n.l.: „Het testa ment van vader Leleu" van Roger Martin du Gard en „Het Huwelijksaanzoek" van Anton Tjechow". Entrée f 1.Kaarten in voorverkoop bij het WV kantoor, Dorpsstraat. Verwezen wordt naar een artikel in dit blad omtrent het optreden van het Thea ter „Arlequino". DAGTOCHTEN O AD De Overijsselse Autobusdiensten orga niseren met comfortabele touringcars tal van dagtochten. Inlichtingen worden ten kantore van de OAD N.V. Burgemeester van der Borchstraat en op het VW-bureau gaar ne verstrekt. Informatie Het informatiebureau van de V.V.V. verleent gaarne zijn bemiddeling voor het maken van tochten per touringcar. Reisgidsen voor bus_ en treindiensten, alsmede ander propaganda-materiaal aanwezig. Nat. Historisch museum Elke vrijdagavond 8 uur rondleiding in het Nat. Historisch Museum van de heer Piet Bos, met z'n prachtige diora ma's, door de eigenaar zelf of diens zoon Kees Bos. De heren Bos zijn gezellige en des kundige causeurs. Zij vertellen de be zoekers zeer interessante dingen over de fauna van de Holterberg en omge ving. Het museum is uitgebreid met een tropisch gedeelte, een bijzonder en kleurrijke schoonheid. De hotel- en pensionhouders, houders van kampeerboerderijen en -terreinen worden vriendelijk verzocht de aan dacht van hun gasten op het Vakantie programma te vestigen en het zo mo gelijk in hun inrichting op te hangen. Klarenbeek en „De Woeste Hoeve", aan de snelweg Apeldoorn-Arnhem, een be zoek te brengen aan de uitspanning „De Schelmse brug" bij Arnhem, waar de eerste pauze werd gehouden. Daarna werd het openluchtmuseum bezichtigd, dat veel bezienswaardigs bood. In „De Oude Bijenkorf" op het terrein van het museum verzamelde het gezelschap zich weer om via Ellecom, Doesburg, Laag Keppel over Hummelo en Zelkem 'n be zoek te brengen aan Ruurlo. In de Kei zerskroon werd gepauzeerd en daarna reed men over Barchem en'Laren weer huiswaarts. Aan de Larenseweg stond HMV de stoet op te wachten en trok deze onder de tonen van enkele pittige marsen naar Amicitia, waar nog een kopje koffie werd aangeboden. Hier hadden zich velen ver zameld om getuige te zijn van de terug komst der bejaarden. In Amicitia dankte de voorzitter der Holtense Handelsvereniging, de heer G. Wissink, allen, die aan het welslagen van deze mooie dag hadden medegewerkt. In het bijzonder bracht spreker dank aan de burgemeester, die de gehele tocht had meegemaakt, en de autobezitters, die hun auto's beschikbaar stelden. Dank zij de financiële bijdrage van de N.V. Ter Horst en Co., de plaatselijke coöperatieve instel lingen, de zakenmensen en de N.V. Ome- fa, was men in staat de deelnemers iets goeds, te presenteren. Ook bracht de heer Wissink dank aan de wijkverpleegster en de muziekvereniging voor de ont vangst, die men de bejaarden ten deel liet vallen. De secretaris-penningmeester, de heer J. M. Metzger, adviseerde tot instelling van een kascommissie, die rapport zal uit brengen omtrent de financiën van deze tocht. Als zodanig verzocht hij de heren H. J. Oolbekkink, J. H. Kalfsterman en J. Wegstapel in de commissie zitting te ne men. De burgemeester, Mr. W. H. Enklaar, gaf uiting aan zijn voldoening over de tocht, welke men de Holtense bejaarden heeft aangeboden. Hij was verheugd deze zelf thans eens mee te hebben kunnen maken en dankte de. bestuurders der Hol tense Handelsvereniging, dat zij de orga nisatie op zich namen. Het is goed voor de bejaarden eens een dagje uit te zijn. Nadat HMV enkele muzieknummers ten gehore had gebracht en koffie met koek was rondgediend, was de heer J. Weg stapel, oud-wethouder der gemeente, de tolk van de bejaarden om de Holtense Handelsvereniging en de autobezitters te bedanken voor de goede organisatie en HMV voor de muzikale ontvangst. Hij bracht d<=> burgemeester dank, dat deze de gehele dag de tocht had willen mee maken. Daarna werden de bejaarden, die bui ten de bebouwde kom wonen, met auto's naar hun woning teruggebracht. Allen hadden een prettige dag gehad. EINDDIPLOMA ZEEVAARTSCHOOL. Onze oud-plaatsgenoot Wilco Beijers slaag de voor het einddiploma van de Noorder kweekschool voor de Zeevaart „Abel Tas man" te Delfzijl. Hij zal nu een jaar moeten varen als leerling-stuurman om examen te kunnen doen als 3e stuurman. ALLE CANDIDATEN BEHAALDEN HET U.L.O.-DIPLOMA Vrijdag en zaterdag van de vorige week en woensdag j.l. zijn de laatste leerlingen van de hoogste klassen der Holtense u.l.o.- school te Deventer opgegaan voor het eind examen. Evenals de vorige dagen slaagden ook zij allemaal, t.w.: Tonny Arfman en Jan Kalfsterman udt Holten en Annie Geurtsen uit Markelo voor diploma A plus midden standsdiploma, Alie Wolman te Rijssen, Johan Odink te Markelo, Henk Klooster uit 't La- rensebroek, Johan Nijendijk te Holten, Jo han van Bruggen te Holten en B. J. Groten huis te Bathmen voor het diploma A plus wiskunde. Hiermede zijn alle 31 leerlingen van de school, die dit jaar voor het examen opgin gen geslaagd; een succes, dat wel een har telijke felicitatie aan het adres van het per soneel en de leeringen waard is. HOLTEN Geboren: Alberta Johanna, dv H. Vuk- kink en J. J. Pasop, Schoolstraat 13. Antoon Johan, zv H. Reilink en W. M. j Slijkhuis, Espelo 72 Engbert, zv J. Boode en H. Vorkink, Look 88. BEVOLKING Ingekomen: G. J. Oplaat, van Almelo naar Beuseberg 105. H. Baltes van Al melo naar Beuseberg 3 J. W. Antho- nijsz en gezin, van Malang naar Look 40 J. L. Zwarts en gezin, van Djakarta naar Look 40 A. van Iersel en gezin, van Sukabumi naar Look 40 C. C. van der Hout en gezin, van Pankal Pinang naar Look 40 E. L. Pasman en gezin, va-n Djakarta naar Look 40 H. P. Beers en gezin, van Bogor naar Look 40 W. H. Peters en gezin, van Djakarta naar Look 40 M. T. Kieftenbeld, >an Raalte naar Gaardenstraat 4 A. Pep- pelenbos, van Deventer naar Neerdorp 65. Maandag 13 t.m. 18 juli: wegens vakantie gesloten, Filiaal Dijkerhoek van de Co- operatieve Aan- en Verkoop vereniging (zie adv.). Vrijdag 17 t.m. maandag 27 juli: Bouw vakpatroons wegens vakantie gesloten. Zaterdag 18 t.m. maandag 27 juli smederij Stokkers wegens vakantie gesloten. Zaterdag 18 t.m. maandag 27 juli: Fa. Jan van Bruggen wegens vakantie gesloten. Zaterdag 18 juli t.m. vrijdag 24 juli: E. Achterkamp, Larenseweg, wegens va kantie .gesloten. Zaterdag 18 t.m. maandag 27 juli wegens vakantie gesloten: constructiebedrijf Klein Velderman. Zondag 19 juli Oriënteringsrit M.A.C. „De Holterberg". Start 2.30 uur nam. café Vruggink, Stationstraat. Maandag 20 t.m. zaterdag 25 juli: Wegens vakantie gesloten: G. v. d. Bos, Laren seweg. Voor afhalen van gas steeds ge opend. Maandag 20 t.m. 25 juli wegens vakantie gesloten: Gebr. Dikkers N.V. en Coöp. Aan- en Verkoop ver. Holten. Maandag 20 t.m. zaterdag 25 juli: winkel Fa. Stokkers (Oranjestraat) wegens va kantie gesloten. Dinsdag 21 juli: Opruiming 'bij G. J. Schuppert, Oranjestraat (zie adv.). Dinsdag 21 juli nam. 7 uur: Grote boeren bruiloft, verzorgd door OCH (zie vakan tieprogramma). O Woensdagavond 22 juli van 8-10 uur gele genheid tot bezichtiging van de nieu we Chr. Kleuterschool. Donderdag 23 juli: Puzzle-wandeltocht W.S.V. „De Trekkers". Start tussen 18.30 en 19.30 uur bij café Jansen, Dorpsstraat (zie vakantieprogramma). Zaterdag 25 juli 3 uur en 8 uur: Optre den van het Theater „Arlequino" in Kalfstermansweide, Stationsstraat (zie vakantieprogramma). Maandag 27 juli tot zaterdag 1 aug. we gens vakantie gesloten Bep v.d. Bos (zie adv.). Maandag 10 t.m. 15 aug.: Dames en he rensalon kapper Joh. van Geenhuizen Jr. wegens vakantie gesloten. Ned. Herv. Kerk. Holten 8.30 en 10.30 uur Ds. de Vrijer van Eibergen. Dijkerhoek. 9.30 uur Ds. Israël. Collecte inwendige Zending. Geref. Kerk. 10 en 3 uur Ds. Doornbos van Amsterdam. In beide diensten is de derde collecte bestemd voor dekking onkosten eigen kerkbode. R.K. Kerkdiensten: (elke zondag): Rijs sen: 7 uur en 8.30 uur H. Mis; 10 uur Hoogmis; Nieuw-Heeten: 7.30 uur H. Mis, 10 uur Hoogmis. BEMETEL-DIPLOMA Bij de Kon. Machinefabrieken Gebr. Stork en Co. N.V. te Hengelo slaagden de volgende leeringen uit Holten voor het Bemetel-diplo- ma, t.w.: G. J. Rouwenhorst en H. J. Schutte. Gevonden: 1 zonnebril, 2 leesbrillen, 1 haarstrik, 1 overall, 1 portemonnaie met inhoud. Verloren: 1 kentekenplaat, 2 porte- monnaies met inhoud, 1 armband, 1 ver rekijker, 1 jongensjack, 1 armband, 1 fo totoestel met tas, 1 paar jongenssandalen, een pakje foto's (Canada). Weggevlogen: 1 kanarie. Weggelopen: 1 herdershond. Officiële publicatie AFWEZIGHEID BURGEMEESTER De Burgemeester van Holten maakt be kend, dat hij van 18-26 juli e.k. wegens vakantie niet aanwezig zal zijn. Holten, 16 juli 1959. De Burgemeester voornoemd, W. H. ENKLAAR. AFWEZIGHEID GEMEENTE-ARCHITECT De gemeente-architect, hoofd van ge meentewerken, deelt mede, dat hij van 17 juli tot en met 8 augustus a.s. wegens vakantie afwezig zal zijn. Holten, 16 juli 1959. De gemeente-architect voornoemd, JAC. louwerse! Mooi succes Onze plaatsgenoot de heer J. Haan uit de Oranjestraat heeft tijdens zijn vakan tie op Texel een mooi succes behaald in een hengel wedstrijd waarvan door een groot aantal hengelaars uit Duitsland België en Nederland werd deelgenomen. De negen voorns, elk meer dan %pond, waren goed voor de 2e prijs, zijnde een fraai zilveren lepeltje. Een Duitse deel nemer sloeg 11 maal op het juiste mo ment aan en won de eerste prijs.

Erfgoed Rijssen-Holten

Holtens Nieuwsblad | 1959 | | pagina 1