im risk
Uit Holten s Historie (IX)
Holten in tijden van
geestelijke beroering
Lagere techn. school
Rijssen
Meer dan zestig taken
AGENDA
PREDIKBEURTEN
BURGERLIJKE STAND
STEUN NU HET WERK
VAN HET RODE KRUIS
No. 20. Jaargang 11.
ZATERDAG 23 MEI 1959
Verschijnt elke zaterdag.
HOLTENS HIEUWSBUD
ntsprijs van dit blad bedraagt 1.35 per kwartaal 5483 Adv.-prijs: 1—15 mm. d contant) 2.—. Iedere
Zij, die van vaderlandse geschiedenis
houden, weten een aantal jaartallen, op
school geleerd, weten ook wie onze gene
raals en vlootvoogden waren en de ver
overaars van Indië en zo verder. Ze ken
nen de Hollandse gravenhuizen, de telgen
uit ons vorstenhuis zo ten naaste bij.
Maar er wordt in die geschiedenisboek
jes nooit bij verteld, dat Overijssel goed
genoeg was als operatiebasis voor vech
tende troepen, waar de landman rustig
opgejaagd mocht worden gelijk een stuk
wild, terwijl men in Holland, tenminste
na zestienhonderd, grof geld aan de oor
log met Spanje verdiende.
De Watergeuzen en hun aanhang wa
ren reeds sinds 1574 bezig de herhormde
godsdienst in te voeren. Dit lukte in de
Hollandse gewesten dan ook zo ongeveer
vóór 1600. In Overijssel rommelde het
al veel langer. Lang voor de tachtigjarige
oorlog sloeg de Holtenaren de schrik om
het hart. Oude wijze moeren, wiksters en
waarzegsters en ook de Deventer alma
nak kondigden onheil aan voor Salland
en Twente. Men zag vreemde verschijn
selen in de lucht en de sterk bijgelovige
koster-schoolmeester van Holten werkte
dit alles zeer in de hand. De pastoor liet
de mensen dagelijks kruistekens maken
om de onheilen af te wenden.
Het begon in 1530 met een grote schare
heidenen of zigeuners, die men van De
venter uit, op de plattelands bevolking
los liet.
In vrolijke stemming had men in de
IJsselstad dit volkje van sterke drank
rijkelijk voorzien, hen verder een vrij
brief gegeven en gelijk sprinkhanen wier
pen zij zich op het vee en het graan van
de bevolking van Bathmen en Holten.
Tot overmaat van ramp kregen ze vas
te voet in Rijssen. Nauwelijks was de zi-
geunersplaag geluwd of Holten kreeg de
schrik van zijn leven door de verschij
ning in deze contrijen van de moordbran
ders of de vrome kinderen van Emlich-
heim. Deze geseling van de bevolking
was een gevolg van het laten ter dood
brengen van een paar adelijke dames te
Delden, die van de roomse kerk warén af
gevallen en in handen waren gevallen
van de wederdopers. Deze ter doodbren-
ging had vooral voor Deventer en omge
ving vreselijke gevolgen. Op den Brink te
Colmschate had men een aantal weder
dopers ter dood gebracht.
Een rijke adelijke Oostpruis wiens zus
ter te Delden mede om het leven was ge
komen, hield een jarenlange wraak oefe
ning, waarbij de bevolking bijna rade
loos van schrik werd. De bende die aldus
door de Oostpruis gevormd was noemde
zich de vrome kinderen van Emlichheim.
Zij plakten des nachts op hekken en af
scheidingen gedrukte pamfletten waarin
zij mededeelden dat er geducht wraak ge
nomen zou worden. Deze wraak bestond
in het in brand steken van boerderijen,
DE BÉSTE au niet duur. Tubo 95-70-45 ct
opbouw van hun landelijke gemeenschap,
de marke, een instelling waaruit de hui
dige gemeente is voortgekomen. De mar-
ke-aantekeningen gaan vanaf het jaar
1474. Dus dat is op vijftien jaar na vijf
honderd jaar geleden.
Daarvóór zijn geen aantekeningen be
waard. Maar men kan er zonder over
drijving duizend jaar aan toe voegen.
In het jaar 1474 schijnen er twee mar
kerichters te zijn geweest. In 1493 heten
deze heren Jan Boek en Jan Goyman.
Nadien deed men het met een. In het jaar
1474 dan, heeft men opnieuw orde op za
ken gesteld. Misschien was het net als in
onze tijd, nodig geworden, door veran
derde tijdsomstandigheden, groei der be
volking, intensievere cultuur of andere
oorzaken.
In ieder geval men was bijeen. Een
drachtelijk kwamen ze overeen om de
volgende artikelen hun marke betreffen
de op te stellen.
Artikel 1 hield het volgende in: Nie
mand mocht zijn erf verkopen of ver
donkeremanen of gebruiken of te laten
gebruiken, anders dan dit bij de Holter
boeren gebruikelijk was. Dus dat dit was
voorgevallen is zo goed als zeker, anders
had men daartegen geen maatregelen ge
nomen. Bovendien was, (zo zegt hetzelf
de artikel) iedere grondeigenaar of huis
man, gehouden zijn land en veengrond
en afrastering behoorlijk in orde te hou
den. Dit vanwege het voorkomen van ru-
zie's. Verder mocht er geen hout gekapt
worden tussen mei en november. Alleen
voor zover het de afrastering der lande
rijen betrof. Doch dan moest men eerst
vergunning vragen. Men kon dat aan drie
hoogwaardigheidsbekleders doen. Men
kon vragen bij de markerichter, bij de
schout of bij de tollenaar.
Dus in 1474 had Holten een schout, een
Het echtpaar K. Klein Hegeman en H.
Klein Hegeman-Nijland, Dijkerhoek 80,
hoopt op 27 mei zijn gouden huwelijks
feest te vieren. Klein Hegeman is 76 j aai
en zijn echtgenote 78 jaar. Beiden genie
ten nog een goede gezondheid. Zij hebben
al die 50 jaar gewoond op het erve „Pas
op". Het zal hun op deze heugelijke dag
zeker niet aan belangstelling ontbreken.
Bij de gelukwensen die hun op deze
dag worden aangeboden voegen wij ook
gaarne de onze.
Uitbreiding van het leerplan
met een voorbereidende klas.
Met de officiële toestemming tot het in
stellen van een voorbereidende klas aan
de lagere technische school te Rijssen is
een grote wens van de directeur van de
school, evenals van vele ouders en hoof
den van scholen in vervulling gegaan.
In deze voorbereidende klas, kunnen
die leerlingen worden opgevangen, die
voornemens zijn technisch onderwijs te
volgen, zes klassen van een lagere school
hebben doorlopen, maar bij de aanvang
van de cursus jonger zijn dan 12 jaar en
8 maanden.
Deze a.s. leerlingen van de LTS waren
voorgaande jaren genoodzaakt 't 7e leer
jaar op de lagere school te volgen, het
geen door velen als een onbillijkheid werd
aangevoeld, omdat hiermede een geheel
leerjaar min of meer verloren ging.
In de voorbereidende klas, kan men
deze tijd nuttig maken, omdat het te ge
ven onderwijs meer gericht is op het on-
EHBO VOOR DIEREN
Bij voldoende deelname organiseert de
afdeling Holten van de Vereniging voor
Dierenbescherming in samenwerking met
de Rijssense zusterafdeling een cursus in
EHBO voor dieren. De cursus zal gege
ven worden door de heer G. S. E. Veg-
ter, dierenarts, alhier.
Men kan zich voor deelname aanmel
den bij de presidente van de Holtense af
deling mevr. B. C. de Haas-Boekbinder,
Larenseweg 46, telefoonnummer 409.
man die de belasting inbeurde en de
Holt- of markerichter. Ook mocht niet
onrechtmatig markegrond in gebruik ge
nomen worden.
Dit laatste mocht natuurlijk nooit, maar
het is gebeurd tot aan de ontbinding der
marke toe.
Dat men in 1474 in Holten druk
deed aan schapenteelt en dat men de
schapen graag op andermans heide liet
grazen, bewijzen de strenge maatregelen,
die men toen al, tegen de schaapherders
nam.
Schapen op andermans grond konden
verbeurd verklaard worden en bovendien
kreeg men voor ieder schaap dat in over
treding was, een boete van een oude
schilt. Dit was een munteenheid, die naar
onze huidige geldswaarde berekend onge
veer twintig gulden was. De tollenaar
streek deze boete op. Een derde voor zich.
Dan kwam er nog bij dat een ieder hoofd
voor hoofd aansprakelijk was voor het
nakomen van de genomen besluiten.
In het jaar 1477 kwam men weer bij
een, op de eerste maandag na tien okto
ber. Dus de oogst was binnen. Op deze
vergadering werd het verbod van kracht,
om turf uit het veen te verkopen. Men
selijk doet het intussen aan, dat zij, die
in de marke geen enkele eigendom beza
ten, er toch hun wintervoorraad turf
mochten graven. De grote boeren moch
ten twaalf voer turf verkopen. Wanneer
men meer verkocht en men werd er bij
gesnapt, was de boete een oude schilt.
VAN COEVERDEN.
Strobergen verbrand
Doordat jongens met vuur speelden,
zijn zaterdagmiddag op het terrein, dat
thans braak ligt voor industrieterrein aan
het voormalige Meermansvoetpad, achter
de juteweverij van Ter Horst en Co. N.V.,
een tweetal strobergen verbrand. Zij
hoorden toe aan de heer W. ten Velde,
Oranjestraat.
Zij waren bij deze bergen een vuurtje
aan het stoken, maar de vrij sterke wind
verraste hen, waardoor eerst een kleine
mijt en daarna een eenroedenberg in de
brand vloog. Deze was gevuld met een
aantal balen stro, die evenals de strober-
mast en -kap in vlammen opgingen.
De brandweer rukte nog uit met de
nevelbluswagen, maar toen was er van
de beide mijten toch niets meer te red
den, zodat men zich beperkte tot het on
der controle houden van de vuurhaard.
Het aanwezige brandbare materiaal is
grotendeels door het vuur verteerd. Ver
zekering dekt de schade.
der wijs, dat in de toekomst aan de school
zal worden genoten.
Bij het aanvangen van de cursus kun
nen deze leerlingen dan al een bepaald
inzicht hebben in het voortgezette onder
wijs.
Een groot voordeel van de voorberei
dende klas is ook, dat voor een aantal
leerlingen, die nog niet precies weten
welke vakrichting gekozen zal worden,
het voorbereidende jaar als testjaar kan
worden beschouwd.
Het is nog mogelijk zich voor de voor
bereidende klas, bij de directeur van de
lagere technische school aan te melden.
PINKSTERDRUKTE IN DE
HOTELS EN PENSIONS
De drang om naar buiten te gaan en er
op uit te trekken openbaarde zich met de
Pinksterdagen niet alleen door de grote
verkeersdrukte, die ook nu weer te con
stateren viel, maar vooral ook in de
enorme belangstelling voor logies in de
hotels, pensions, zomerhuisjes en andere
gelegenheden in onze gemeente.
Het VW^bureau is zaterdagavond tot
na 10 uur nog in de weer geweest om de
mensen onder dak te brengen en dat werd
tenslotte een grote moeilijkheid, want
Holten zat tjokvol en ook in de omliggen
de plaatsen bleken er geen mogelijkheden
meer te zijn om het Pinksterweekeind
door te brengen. Het kostte de admini
strateur, de heer Kers, voor een late gast
wel twintig telefoontjes voor het hem ge
lukte deze toch nog in een Rijssens hotel
logies te verschaffen.
Ondanks het feit, dat de Tweede Pink
sterdag niet zo zonnig was, vertoefden
toch zeer velen in bos en heide en was er
een enorm druk auto- en ander verkeer.
Opvallend was het groot aantal Duitse
auto's, dat onze omgeving doorkruiste.
Slippende vrachtauto t
in de Dorpsstraat
Op het kruispunt Dorpsstraat-Larense-
weg en Stationsstraat had woensdagmor
gen om kwart voor tien een verkeerson
geval plaats, waarbij een vrachtauto een
personenauto ramde en vervolgens door
het hekwerk reed, dat op het trottoir voor
de winkel van de Fa. Gebr. Dikkers als
verkeersleider dienst doet.
Het ongeluk geschiedde doordat een uit
de richting Deventer komende ledige
vrachtauto van de Fa. A. Kol de wijn uit
Utrecht, bestuurd door de heer N. B.,
eveneens uit Utrecht, door de gladheid
van de weg het was juist iets beginnen
te regenen slipte en onbestuurbaar
werd. De chauffeur kon niet verhinde
ren, dat hij met zijn wagen op de splin
ternieuwe Mercedes botste, waarmede de
heer A. de Waard, employé van de Shell
uit Pladju op Sumatra, die met vakantie
in ons land vertoeft, op het kruispunt
stond te wachten om de Larenseweg op te
rijden. De vrachtauto reed vervolgens
door het uit zware buizen gevormde hek
en het was zeer gelukkig, dat zich daar
op dat moment geen voetgangers op het
trottoir voor de winkel bevonden.
Beide auto's werden beschadigd en het
hekwerk werd geheel vernield, zodat het
door de dienst van gemeentewerken ver
wijderd moest worden. Persoonlijke onge
lukken deden zich niet voor. Het ver
keer moest tijdelijk worden omgelegd om
de Rijksverkeerspolitie uit Almelo gele
genheid te geven de situatie op te nemen
en proces-verbaal op te maken.
CHR. PLATTELANDSVROUWEN
VERGADEREN
Donderdagavond 11 mei kwamen de le
den van de Chr. Plattelandsvrouwenver
eniging in gebouw ,Rehoboth' voor de
laatste maal in dit seizoen in vergadering
bijeen.
De presidente mevr. J. Rietberg-van
Lindenberg opende deze bijeenkomst met
gebed, liet hierna zingen Ps. 138 vers 3
en las vervolgens Genesis 28 vers 10-22.
Op hartelijke wijze heette de presi
dente de dames welkom en zij richtte zich
hierbij in het bijzonder tot mej. Lugtig-
heid uit Ede Secretaresse van de Chr.
Plattelands vrouwenbond in Nederland, di
Plattelandsvrouwen Bond in Nederland,
die sprak over het onderwerp: „Een kijk-,
je in Canada".
Mej. Lugtigheid die in de zomer van
Maandag 18 t.m. 23 mei vakantie Drogis
terij „De Vijzel" (zie adv.).
Zaterdag 23 mei: Lompen-inzameling ten
bate van HMV in de buurtschappen
Look, Borkeld, Lichtenberg, Holter-
broek, gedeelte Neerdorp en Espelo.
Maandag 25 mei t.m. woensdag 27 mei:
wegens vakantie gesloten Fa. T. Koop
man en Zn., ,De Spar', Dorpsstraat 16.
Woensdag 3 juni: Jaarlijks uitstapje van
de leden van de afd. Holten der OLM
naar Twente en de Gelderse Achter
hoek. Opgave t.m. 25 mei, n.m. 12 uur,
bij de bestuursleden.
Ned. Herv. Kerk. Holten. 8.30 en 10.30 uur
Ds. Rietveld van Markelo. Extra collec
te voor de Herv. Raad voor de varende
gemeente.
Dijkerhoek. 9.30 uur Ds. Addink. Collec
te voor de Herv. Raad voor de varende
gemeente.
Geref. Kerk. 10 en 3 uur Ds. Hoogkamp.
In beide diensten is de derde collecte
bestemd voor de Vrije Universiteit.
Geboren: Hendrikus, zv J. W. Altink en
M. Achterkamp, beiden wonende te Hol
ten. Paula Geraldine, dv J. J. Houtters
en A. Laurens, Holterberg 26. Hendrik
Jan, zv J. A. Luggenhorst en J. G. Ren-
sen, Holterbroek 60. Reinier Willem, zv
A. J. Engbers en J. G. Hoogeboom, Hol
terberg 52, geb. te Deventer.
Ondertrouwd: J. Koopman, 24 jr. en J.
Klein Teeselink, 24 jr., beiden wonende
te Holten.
Overleden: W. Melchior, 20 jr., zv A.
Melchior en M. J. J. Resing, wonende te
Haarlem. H. J. Tankink, 18 jr., zv F.
Tankink en E. Heijneman, wonende te
Haaksbergen. M. E. Wüsthoff, 74 jr.,
echtgenote van U. P. Boissevain, Dijker
hoek 38.
Gevonden en verloren
voorwerpen
Gevonden; portemonnaie zonder inhoud:
2 portemonnaies met inhoud; padvinders-
riem met mes; blouse; 2 duiven; sjaal; da
mesrijwiel; boodschappentas met bier
flesje.
Verloren: meisjesmantel; portefeuille m.
inhoud; aktetas met inhoud; kort suède
jasje; rechter damesschoen.
Komen aanlopen: jonge hond (soort
jachthond).
In een winkel te Holten gedurende de
afgelopen maanden achtergelaten: izwarte
capuchon; paar kinderwantjes; paar blau
we wollen wanten; wollen handschoen;
geblokte das.
1958 op uitnodiging van de Ned. Chr.
Reisvereniging een Canada-famiiiereis
meemaakte vertelde op buitengewoon ge
zellige wijze van haar belevenissen op de
grote passagiersboot van de Holl. Ame
rika Lijn (H.A.L.) en de vele bezoeken
die werden afgelegd bij de Hollandse fa
milies in Canada. Er werden naar aanlei
ding van het gesprokene enkele vragen
gesteld die door spreekster tot voldoening
werden beantwoord. De gezellige en te
vens leerzame avond werd door mej. Lug
tigheid met dankgebed gesloten na het
zingen van Gezang 2808 vers 2.
toebehorende aan Deventer burgers en
het verminken van vee, het verbranden
van hooi en rogge, enzovoort. Daar tus
sen door kwamen benden zigeuners nog
eens voor de nodige opschudding zorgen.
De Holtense gemeenschap leed zeer
onder deze druk.
Niet zozeer om de slachtoffers die ge
maakt werden, maar vanwege het geld,
dat bij elkaar gebracht moest worden,
om plundering en brandstichting af te
kopen.
De Overijsselaren hadden zich het be
stuur der bisschoppen van Utrecht moe,
in 1527 onder de keizer Karei V begeven,
onder voorwaarde natuurlijk dat ze hun
oude rechten en privilegiën zouden be
houden. De keizer ging hiermee accoord
en daarmee was ook alles gezegd. Men
kon in die dagen niet verwachten dat een
keizer zich aan een eenzaam en achteraf
gelegen land als Overijssel druk kon ma
ken. Hij had hun in tijden van gevaar
steun en bescherming beloofd, maar ja,
de keizer had zelf veel geld nodig voor
zijn dure hofhouding en zijn talrijke
kostbare liefhebberijen. Dus liet hij het
beheer over aan zijn ambtlieden. Voor
Holten was dit de drost van Salland. De
ze kwam echter ook tijd te kort, vanwege
zijn vele vrouwen en kinderen op Arckel-
stein. Er dus moesten ook de Holte
naren hun eigen bonen maar doppen. Een
mijner ooms vertelde mij vroeger dat Hol
ten altijd arm was.
Wanneer wij het markeboek van Hol
ten raadplegen, dan kunnen wij in alle
gerustheid verklaren, dat de goede man
verkeerd was ingelicht, maar wij laten
nu de beslommeringen waaraan de toen
malige Holtenaren ten prooi waren, een
ogenblik voor wat ze zijn en slaan de be
volking van de marke eens gade in de
GOUDEN HUWELIJK
Het Ned. Rode Kruis houdt in de periode van 25 mei tot en met
6 juni a.s. haar jaarlijkse geldinzameling. Deze is voorbereid door
de plaatselijke afdeling door middel van een circulaire over de
post aan alle Holtense gezinnen en zal verder word.en afgewerkt
door de heer H. Bosman, oud-besteller der P.T.T., die de ingesloten
geldzakjes in de komende veertien dagen komt afhalen.
Behalve het vervullen van zijn menslievende roeping in oorlogs
tijd ook ten behoeve van de burgerbevolking is het Rode Kruis
ook in vredestijd met een aantal taken belast, die stuk voor stuk
niet kunnen worden gemist, zonder ons volk te schaden.
Bloedtransfusiedienst
Hulpposten langs wegen en stranden
Hoornvliestransplantatie
Trombosedienst.
Welfarewerk
Moedermelkcentrale
Hulpverlening bij rampen
Vervoer van zieken en gewonden
Boottochten voor langdurige zieken
Vakantieweken voor invalide jongeren
Lectuurvoorziening voor patiënten
Pakketten voor hulpbehoevende landgenoten
in den vreemde
DAT KOST GELD, DAT VRIJWILLIG MOET WORDEN
BIJEENGEBRACHT.
MAG HET RODE KRUIS OOK OP UW BIJDRAGE REKENEN?
