CANADA
Wat kunnen de Ver* Naties
voor Hongarije doen!
(Vlet vakantie naar
DE ZWARTE DAG
BOER
J
rJ Niagara Falls-Grand Rapids,
lav,'Dat is een behoorlijk eindje op één
V: meer dan 500 Ion. In dit land ziet
>iPn\en echter niet op 100 km. De „gas"
•pnrf jenzine) is niet duur, pl.m. 35 dollar-
_t ;nt per gallon (4,5 liter).
Op onze tocht komen we eerst door
jamilton, een der mooiste en voor-
a aamste steden van Canada, met een
-nr iel groeiende bevolking en een sterk
tip ïtbreidende industrie. In 1947 telde Ha
milton 180.000 inwoners, thans nog
ntff-een 10 jaar later 225.000. De stad
Pn leeft grote vermaardheid gekregen
tiatloor haar enorme staal" en Üzerindus"
prjC °Wij rijden echter niet door de indus-
;;a[ riewijk, want onze weg voert door 't
entrum, met zijn fraaie gebouwen en
irachtige winkels. Jammer, we kun-
a ien hier niet lang blijven, want dan
'e tornen we deze pas begonnen dag niet
n3 tot onze eindbestemming.
We nemen dan de route over Galt-
f v' jtratford en genieten volop van de
i ijrootse natuur in het gebied rondom
ïamilton. Het landschap is vrij sterk
e heuvelachtig en doet enigszins denken
aan Luxemburg; de weg klimt en daalt
en vaak hebben we het uitzicht op
)OE prachtige valleien met golvende ko
renvelden en bosomrande weiden. Al-
;ieen de dorpjes met him pittoreske
ia kerkjes die we op het eigen conti-
hnent vinden ontbreken hier meest
ic al. Zowel wat de stad als wat de om-
t geving betreft, vinden we Hamilton
het mooiste van wat we tot dusverre,
in Ontario hebben gezien,
n. i De wegen zijn in Canada meestal
enlo rechtuit-rechtaan en daardoor kunnen
ivo<
is z
KE
ar:
V
ICllHUlv
we flink opschieten, vooral overdag.
Dan komen we in het' z.g. Duitse
6ebied van Ontario, een gebied waar
zich in de loop der jaren talloze im
migranten van Duitse nationaliteit heb
ben. gevestigd. Kitchener (vóór de eer
ste wereldoorlog Berlin geheten) is er
de belangrijkste stad. Overal op de
huizen ziet men Duitse familienamen
en ook de huizenbouw doet vaak aan
de Duitse bouwstijl denken. Opmerke
lijk is, dat men in Canada deze Duitse
'immigranten vaak „Dutchmen" (Neder
landers) noemt en de betrokkenen la
ten zich dat na de twee wereldoor
logen met Duitsland, waarin ook Ca
nada gewikkeld was gaarne welge
vallen.
Naar de Verenigde Staten.
Na in Sarnia een uurtje gepleisterd
te hebben, gaan we over de befaam
de Blue Water Bridge, die de verbin
ding over de St. Clairrivier tussen Sar
nia en Port Huron (Ver. Staten) vormt.
Vanaf deze enorm hoge en lange brug
heeft men een prachtig uitzicht op de
rivier en het aangrenzende landschap.
Aan de andere zijde van de brug
wacht ons de douane der USA, doch
dank zij het feit, dat we onder Ameri
kaans g eleide de grens passeren, ver
loopt een en ander vrij vlot, ook al
dient aan heel wat formaliteiten te
worden voldaan.
We bevinden ons dus thans op Ame
rikaans grondgebied.
Eigenaardig: ons scheidt slechts één
brug van Canada en toch ziet alles er
hier anders uit. Wat welvarender, ver
zorgder!
Het horloge moet een uur worden
achteruitgezet, zodat we vandaag er
weer een uurtje bij hebben gewonnen.
Het land, waardoor we thans met
grote snelheid op de prachtige brede
betonwegen rijden en dat zich koestert
in de milde avondzon is de staat Mi
chigan, een land in Nederland wel be-
itui» kend, doordat hier de laatste hondeid
rste jaren zich tienduizenden Nederlandse
ifha immigranten hebben gevestigd. Het na-
)r h geslacht van deze stoere voortrekkers
is natuurlijk volkomen veramerikaanst,
maar de Nederlandse namen en som
mige Nederlandse tradities heeft het
ie p behouden.
Onderweg passeren we tal van za
ken, waarvan de naam duidelijk de
Nederlandse afkomst van de eigenaar
verraadt.
In Imlay City rijden we langs een
zeer uitgestrekte groente- en fruit-
kwekerij en onze gastheer weet ons te
I, vertellen, dat ook deze toebehoort aan
eliji een Nederlandse immigrant.
De enige grote stad die we passeren
is Flint, een zeer belangrijke industrie
stad met meer dan 200.000 inwoners.
We rijden hier voorbij enorme fabrieks
complexen, o.a. van de Chevrolet- en
Buick-automobielen, van vliegtuig- en
automobielonderdelen enz.
Een typisch Amerikaanse stad met
ontzettend veel lichtreklames in de
hoofdstraten, die in allerlei felle kleu
ren en schrille vormen zich opdringen
aan het drukke stadsgewoel, dat hier
ondanks het avonduur valt waar te ne
men.
Bij avond constateren we, dat de
lange, rechte Amerikaanse wegen toch
ook hun nadelen hebben. Door het in
tens autoverkeer is men wel genood
zaakt voortdurend met gedempte lich
ten te rijden, hetgeen uiteraard tem
perend werkt op de snelheid.
Het is half elf als we Grand Rapids
binnenrijden, de stad waarover we zo
veel hebben gehoord, maar waarvan
we in de komende dagen nog veelmeer
zullen zien.
opvallend te zien hoeveel mensen met
Nederlandse namen hier wonen. Zelfs
aan de grootste zaken en fabrieken zijn
de Nederlandse namen der oprichters
of eigenaars verbonden. Typische voor
beelden hiervan zijn b.v.:Hekman'sBis
cuitfabrieken en Muller's Bakery Com
pany, twee enorme fabriekspomplex-
en, die aan duizenden mensen werk ge
ven. De oprichter der Hekmans fabrie
ken is een halve eeuw geleden van Ne
derland naar hier vertrokken. „De
zaak" werd begonnen doordat mevrouw
Hekman, die thans nog in leven is, be
gon met koekjes bakken op haar for
nuis. De door haar vervaardigde koek
jes werden door haar man verkocht en
hiermede werd de grondslag voor dit
enorme bedrijf gelegd. Op het parkeer
terrein bij de fabriek, waar vele hon
derden auto's een plaats kunnen vin
den, staan op de voor de fabrieksma-
nagers gereserveerde plaatsen uitslui
tend Nederlandse namen.
De bevolking van Grand Rapids be
staat voor meer dan één derde deel uit
mensen van Nederlandse afkomst. Het
behoeft dan ook niet te bevreemden
als men de telefoongids van Grand Ra
pids inziet, dat men hele pagina's vol
Nederlandse namen aantreft, zodat men
zich in een Nederlandse stad zou wa
nen.
De Nederlandse emigratie in 't mid
den der vorige eeuw heeft aan de groei
van deze in 1827 gestichte stad
dan ook sterk meegewerkt en haar bi
zonder stempel er op gezet.
Het was de emigratiebeweging onder
leiding van Ds. Van Raalte en andere
predikanten, die zich ruim honderd ja
ren geleden in deze toen nog jonge
plaatst nestelde en in de vruchtbare
omgeving zuid-westelijk er van, waar
plaatsen als Overisel, Drente, Vries
land, Harlem, Holland en andere nog
duidelijke aanwijzingen zijn van de
streek, waar de daar zich vestigende
landverhuizers oorspronkelijk vandaan
kwamen. Op velerlei wijze hebben
deze Nederlanders en hun nageslacht
hun invloed op 't openbare leven, niet
in de laatste plaats ook op kerkelijk
terrein, uitgeoefend.
Zo is de belangrijkste onderwijsin
stelling van Grand Rapids het Calvin
College met de eraan verbonden Theo
logische Hogeschool van de Chr. Ref.
Church. Op deze middelbare en hogere
onderwijsinstelling gaan ca. 2000 stu
denten. Enorme gebouwencomplexen
staan deze inrichting ter beschikking,
doch men heeft nochtans met ruimte
gebrek te kampen en daarom werd een
groot buiten aangekocht met een com
pleet park er bij, waarin mettertijd
een geheel nieuwe universiteit zal ver
rijzen. 1
Dit alles benevens niet minder dan
50 kerkgebouwen van de Chr. Refor
med Church en tientallen van de Re
formed Church is in Grand Rapids
tot stand gebracht door Nederlanders,,
die in de laatste eeuw naar hier zijn
geëmigreerd en die niet zelden lei
dende functies innemen in grote, zelfs
de grootste bedrijven. Want Grand Ra
pids is een zeer belangrijk industrie
centrum.
Aanvankelijk bloeide hier een grote
nijverheid op het gebied der houtzage
rij en meubelindustrie, mogelijk door
de ontbossing van de enorme wouden,
die hier werden aangetroffen. Hoewel
de stad een belangrijk centrum is ge--
bleven in het aangeven van de stijl der
meubelen, heeft de meubelindustrie
zelf voor een deel moeten plaats ma-
ken voor de fabrieken van auto-onder
delen en ander,e industrieën.
Evenals in Canada en trouwens
ook in Nederland heeft men ook
hier te kampen met gebrek aan werk
krachten. Geschoolde werkers verdie
nen in de fabrieken dan ook een uit
stekend loon, dat hier nog aanmerke
lijk hoger ligt dan in Canada.
zij is „organized at Leeuwarden, Ned.,
Nov. 1846. Established here 1847". In
de kerk troffen we een gedenksteen
aan „in memoriam van Rev. Martin A.
Ypma, overleden Mei 1, 1863 AE 52
jaren." Hier staat onder: „Hij was de
stichter van Vriesland en eerste lee-
raar der Geref. Gemeente. 1847-1852."
We moeten 't historische witte kerk
je van Vriesland met zijn vriendelijke
torenspits weer verlaten en komen in
het dorp Zeeland, een flinke en wel
varende plaats, en even later in Hol
land.
Deze stad (thans ruim 20.000 inwo
ners) werd in 1851 gesticht door Hol
landse kolonisten, onder leiding van
Ds. A. van Raalte. In 1869 ontving zij
stadsrechten. Het is een zeer interes
sante en mooie plaats, met ruime stra
ten en flinke zaken. Het geheel geeft
een zindelijke en ook zeer welvaren
de indruk. Ook hier is de bevolking
overwegend van Nederlandse afkomst.
In veel zaken wordt nog Nederlands
gesproken, althans verstaan en ook de
kerkdiensten worden hier ten dele nog
in het Nederlands gehouden. Het in
1851 door Ds. Van Raalte gestichte'
Hope College is uitgegroeid tot een
grote onderwijsinstelling met monu
mentale gebouwen, waaraan ook het
Western Theological Seminary (gesticht
■in 1869) is verbonden. Hier worden de
predikanten voor de Reformed Church
opgeleid.
Het graf van Ds. Van Raalte.
Op de begraafplaats van Holland
zoeken we het graf van Ds. Van Raal
te op. Het ligt zeer onopvallend in de
onmiddellijke nabijheid van de gedenk
steen, die staat op de plaats waar de
pioniers van 1851 hun eerste kerkje
bouwden. Het is een eenvoudige na
tuurstenen plaat, die het graf dekt van
deze moedige en gelovige Christen, aan
wiens initiatief het te danken is, dat op
deze hele streek een zo sterk Neder
lands stempel is gezet, dat dit na meer
dan een eeuw nog in velerlei opzicht
valt waar te nemen. In de nabijheid
ervan zijn verscheidene graven van
Nederlanders, die in het midden van de
vorige eeuw op jeugdige leeftijd over
leden. Zij hebben het harde pioniers-
bestaan der eerste immigranten niet
kunnen volhouden en stierven vaak
een menselijkerwijs gesproken
ontijdige dood, mede als gevolg van de
gebrekkige medische verzorging, die zij
hier in de toenmalige wildernis met
slechte communicatie hadden.
Holland ligt op 10 km afstond van
het Michiganmeer. Hier is een mooi
strand met een uitgebreid picknickpark
er achter, waar men onder de hoge bo
men aan de vaste tafels die er staan,
gezellig kan eten. Het gebruiken van
deze tafels is gratis en tevens heeft
men de beschikking over stenen veld-
fornuizen, waarin men een vuurtje kan
stoken om het eten te bereiden. Vaak
gebeurt het, dat de moeders met haar
kinderen in de „car" natuurlijk
's morgens of 's middags hier naar toe
gaan en dat vader na zijn werk, dat
hier in de regel om 5 uur wordt be--
eindigd, er ook naar toe trekt. De fa
milie eet dan gezellig aan de roadside-
table, onderwijl genietend van 'tprach-
Zesduizend tanks verpletterden Hongaren
En sleurden prille vrijheid door de straat;
Doch waar ter wereld vrije mensen waren,
Daar werd alleen de hele dag gepraat.
De fosfor zette Boedapest in vlammen,
Het laf verraad streed tegen heldenmoed;
Geen die het rood gevaar dorst in te dammen,
Het westen stond slechts klaar met plasmabloed.
De vrije wereld liet een volk vertrappen,
Dat in de zwarte nacht ten onder ging;
Zijn wij dan zo vervuld van broederschappen
En in de politiek een vreemdeling?
Amerika, het bolwerk van de vrede,
Verwachtte slechts een nieuwe president,
Doch aan de Donau werd verwoed gestreden
Tegen een macht, die geen genade kent.
O zwarte dag, hoe moeten wij ons schamen,
De roep om vrijheid werd in bloed gesmoord;
De Uno blijkt voor al haar erfgenamen
Een rietstaf, die de eigen hand doorboort.
Een dag van nooit meer uit te wissen schande,
Het recht nam voor het bruut geweld de wijk;
Hongaren vochten met hun blote handen,
Ook Holland vochtop 't voetbalveld: gelijk.
(Nadruk verboden). JAAP MIJDERWIJK.
tige uitzicht over het meer en de wer
kelijk idyllische omgeving.
Ons vielen de grote orde en netheid
op, die hier heersten. De afval, blik
ken, dozen .enz., werd netjes in de
daarvoor bestemde bakken gedepo
neerd; van wanordelijkheid was geen
sprake.
De kinderen speelden in het water
of op de schommels en dergelijke at
tributen, die in het park waren opge
steld. De moeders zaten te handwer
ken of bereidden de maaltijd en de
heren der schepping zaten gezellig hun
pijpje rokend de krant te lezen. Dit
alles werd overgoten door de gouden
stralen van de avondzon, die boven 't
meer (wij zouden zo'n waterplas ge
rust zee noemen) al dieper wegzonk.
We hadden iets gezien van het vrije
en toch stijlvolle familieleven van het
Amerikaanse volk, waarin brokken
Nederlandse gezelligheid toch nog in
overvloed vielen op te merken.
Stad der Nederlanders.
Grand Rapids kan met recht genoemd
worden „stad der Nederlanders". Als
men door deze grote, zich nog steeds
snel uitbreidende stad met pl.m. 245000
inwoners loopt of rijdt, is het werkelijk
Oud-burgemeester aan het ver
ven
Het leven in Grand Rapids kenmerkt
zich door grote gemoedelijkheid. Een
bewijs hiervan troffen we aan in het
plaatselijk dagblad, waarin een foto
stond van de pas afgetreden burge
meester George Veldman let op de
Nederlandse naam die met nog drie
andere mannen bezig was met het op
verven van het huis van een medelid
van zijn kerk, die dit zelf niet kon
doen omdat hij een hartaanval had ge
had. Zulke bewijzen van daadwerke
lijke hulpverlening zijn kenmerkend
voor de doorsnee-Amerikaan en ge
ven aan de samenleving hier een pret
tig karakter.
We hadden in onze vriendelijke gast
heer en gastvrouw een paar voortref
felijke gidsen, die ons heel wat van
Grand Rapids en omgeving hebben la
ten zien. Zij waren met recht trots op
hun stad, waarin zij ook al bijna een
halve eeuw hebben gewoond en waar
van zij de wonderbaarlijk snelle groei
voor een groot deel hebben meege
maakt.
Het verleden spreekt!
Wie in Grand Rapids komt, mag ook
een bezoek aan Holland en de andere
plaatsen van Nederlandse afkomst niet
vergeten. Vooral voor de pas uit het
vaderland komende Nederlander heeft
dit een wondere bekoring.
Aan de Nederlandse namjen op de
winkels en de restaurants zijn we nu
zo langzamerhand wel gewend. Op de
voorgevel van de Ref. Church in Vries
land staat op een bord aangegeven, dat
De machteloosheid, waarmee de wes
telijke wereld heeft moeten toezien hoe
de nationale opstand in Hongarije is
onderdrukt, heeft de vraag doen rijzen
of enigerlei vorm van interventie niet
mogelijk zou zijn geweest. De kwestie
is dat in 1945 militaire invloedssferen
zijn vastgesteld, ook al noemde men
die niet zo. De Russen hebben na 1945
pogingen gedaan om hun gezag uit te
breiden over Griekenland, wat de Brit
ten vooral hebben belet; en over Zuid-
Korea, waar zij de Amerikanen als hun
voornaamste tegenstanders aantroffen.
Zij verloren Joegoslavië als bondgenoot
en wonnen China. Zij trokken zich mi
litair terug uit Finland, dat een bond
genoot bleef en uit Oostenrijk, dat neu
traal werd. Tenslotte was er verleden
zomer op de „topconferentie" van Ge-
nève een compromis gesloten, dat hier
in bestond, dat het westen en het Sov
jetblok de aldus vastgestelde grenslij
nen niet met geweld zouden proberen
te wijzigen. De eenheid van Duitsland,
de vaststelling der Poolse grenzen, de
toekomst van het verdeelde Indo-China
en van 't uiteengescheurde Korea gol
den als problemen, voor welker oplos
sing men geen grote oorlog kon riske
ren. De niet tot een pro-westelijk of
'n pro-Russisch pakt behorende naties
zouden worden gerespecteerd en slechts
met psychologische, economische en
culturele middelen zou daar de strijd
om invloed te verwerven, worden ge
voerd. Dit is ongeveer wat men ver
stond onder „de geest van Genève" en
„concurrerende coëxistentie".
MACHTSEVENWICHT
Deze poging om 'n machtsevenwicht
te vinden en een verschrikkelijke oor
log met kernwapens te vermijden is in
gevaar gebracht, doch niet in Europa.
Dat geschiedde wederzijds in het Na
burige Oosten. In Europa bleef de si
tuatie „bevroren". Noch de woelingen
in 1953 in Oost-Duitsland, noch de op
stand in Poznan van dit jaar, noch ook
het nationale verzet in Hongarije be
troffen een wijziging van de „invloeds
sferen", wel een verzwakking van de
Russische greep op Oost-Europa. De
inmenging in het Naburige Oosten was
voor beide partijen gevaarlijk, maar zij
betrof tenslotte geen gebied, dat uit
gesproken pro-Westelijk of pro-Rus
sisch was. Een atlantische interventie
in Hongarije zou rechtstreeks leiden
tot oorlogsdaad. De Amerikaanse ge
delegeerde bij de V.N., Cabot Lodge,
heeft de mening uitgesproken, dat zelfs
't zenden van 'n expeditionaire macht
in naam van de V.N., tegen de wil van
de Russen, zou kunnen leiden tot een
derde wereldoorlog. En de ellende van
't Hongaarse volle zou onnoemlijk toe
nemen, indien zijn vaderland slagveld
werd. De Joegoslaven hebben daarom
betreurd, dat de Hongaarse vrijheids
strijd verder ging dan het verzet in Po
len. Doch men kan de opgekropte woe
de van een onderdrukt volk niet belet
ten uit te barsten. Zelfs leiders als Im-
re Nagy, die aanvankelijk de alliantie
met de Sowjet-Unie niet wilden ver
breken (omdat zij meenden, dat dit met
het oog op de machtsverhoudingen on
mogelijk was) konden het vuur niet
temperen.
ZELFBESCHIKKINGSRECHT
Het tragische feit blijft dus, dat een
volk in opstand kwam tegen 'n vreem
de bezetting en geen militaire hulp kon
verwachten van het buitenland. Rest
de vraag, wat de Verenigde Naties in
dezen kunnen doen. Volgens het Hand
vest is Hongarije even soeverijn als de
Sowjet-Unie. Het kan niet tegen zijn
wil gedwongen worden tot een allian
tie. Welke regering in Boedapest was
en is wettelijk? Kan zij eenzijdig een
pact opzeggen, indien het verdrag
daarin niet voorziet? Doch wat de V.N.
zeker kunnen eisen is, dat vreemde
troepen niet interveniëren in binnen
landse aangelegenheden om een coali
tie-regering (die van Nagy) af te zet
ten. Het zelfbeschikkingsrecht der na
ties wordt in het eerste artikel van 't
Handvest erkend. Moskou kan zeker
niet met geweld interveniëren in bin
nenlandse problemen van een der bond
genoten. Het kan dus aangeklaagd wor
den wegens schending van het Hand
vest. Een voorstel tot toepassing van
sancties wordt in de Veiligheidsraad
door het Russische veto getroffen. Wat
kan de assemblée dan aanbevelen?
Maatregelen om aan 't Hongaarse volk
zijn recht op zelfbeschikking te verze
keren. De moeilijkheid is, dat de hui
dige Hongaarse regering zulk 'n steun
niet vraagt. Het niet-erkennen van Ka-
dar brengt de V.N. niet verder, want
zij kan de wettelijkheid niet aantonen
Voor de
NATTE PULP.
Thans worden weer duizenden kilo
grammen pulp aan de veehouders ge
leverd. Op vele bedrijven kan men zich
nauwelijks een rantsoen zonder natte
pulp voorstellen. En terecht, het is een
waardevol voedermiddel voor het rund
vee. Waardevol? Dat zou men niet zeg
gen, wanneer men de geringe zorg op
merkt, die de boeren aan dat produkt
schenken. Dat geldt des te sterker naar
mate men de suikerfabrieken meer na
dert. (Dat er goede uitzonderingen zijn,
geven wij onmiddellijk toe). Bij de con
servering zijn verliezen onvermijdelijk,
maar men dient toch wel oog te krijgen
voor de grootte van de verliezen.
Enige jaren geleden heeft het rijks
landbouwproefstation te Hoorn een en
ander nagegaan. Bij een bewaring in
een silo of een met overleg gemaakte
grondkuil, waarbij naderhand een goed
gronddek is aangebracht, waren de ver
liezen aan organische stof (gelijk te
stellen aan de voederwaarde) 15 Een
bewaring tussen strobalen zonder
gronddek, maar wel aangetrapt, gaf de
helft grotere verliezen: 221/2 wanneer
de pulp „ergens" werd gestort zonder
enige nazorg dan waren de verliezen
36%.
Wat betekent dat in geld Gesteld dat
men de pulp voor f 16.per ton thuis
heeft en dat men 50 ton gaat kuilen.
Hiervoor moet men f 800.neertellen.
Bij een goede bewaring zijn de verliezen
f 120.bij een matige bewaring f 180.
en bij een slechte bewaring f 288.
Nu zijn de lonen wel hoog, maar voor
f 00.en voor f 168.kan men toch
nog wel het een en ander laten doen,
ook wel tussen de melktijden. Kunnen
de boeren die werkelijk geen tijd (me
nen te) hebben voor dat werk niet eens
overwegen of de droge pulp dan niet
goedkoper is?
C. V. V.
van. enig ander regiem. Helaas zullen
dus de druk van de openbare mening,
zoals die in de V.N. tot uiting komt; de
veroordeling van het Russische optre
den; de humanitaire hulp aan het Hon
gaarse volle; en het versterken van zijn
moreel wel de voornaamste wapenen
zijn der V.N., die pas militair kunnen
interveniëren, indien (zoals in Egypte)
beide partijen dat aanvaarden.
RUSSISCHE REPUTATIE
Een voortgezet Russisch schrikbewind
kan niet alleen vreselijk voor de Hon
garen zijn, doch ook funest YO°r Mos
kou, zowel in Europa als in Azië. Men
zou zich dus niet behoeven te verba
zen, indien Moskou wordt gedwongen
tot een compromis met een nieuwe
Hongaarse regering. Dit zou tenminste
een geringe vergoeding zijn voor het
onmetelijke leed van een dapper volk.
En de V.N. kunnen tot zulk een rege
ling bijdragen, door niet af te laten
van het stellen van de eis, dat Honga
rije zelf over zijn lot moet kunnen be
slissen. Ook al kan men die eis niet
steunen met kracht van wapenen, dan
zijn er politieke en psychologische re
denen waarom het Kremlin wel ge
dwongen kan worden concessies te doen.
Elke internationale pressie kan de hoop
daarop versterken.
