AUTOMATISERING: vloek of zegen?
Ongeluksprofeten
kregen
ongelijk!
Vrijwel over de gehele wereld heeft men de
komst van de automatisering, die het mogelijk
maakt hele fabrieken zonder arbeiders te laten
draaien, met groot wantrouwen en onbehagen
gadegeslagen. Vooral in de Verenigde Staten
was de angst groot, aangezien juist daar de eer
ste toepassingen op dit gebied werden verwezen
lijkt. Men vermoedde, dat het mes van de werk
loosheid boven vele hoofden hing. Niettemin
heeft de werkloosheid in de Verenigde Staten
het laagste peil bereikt sinds 1958, een periode,
waarin hele industrieën op een totaal andere
werkmethode zijn overgeschakeld. Gedurende
1965 werden door de nationale economie twee-
eneenhalf miljoen nieuwe functies geschapen.
Iedere Amerikaan die werk zoekt kan ook in
derdaad werk krijgen.
Momenteel maken de Amerikaanse fabrieks
arbeiders overuren vanwege het arbeiderstekort.
En toch zijn er een miljoen fabrieksarbeiders
meer dan in 1963, hetgeen een stijging van
negen procent betekent. Men vreesde dat be
paalde bevolkingsgroepen ernstig getroffen zou
den worden. Ook dat is een fabel gebleken.
Slechts twee procent van de getrouwde negers
is werkloos en een zelfde percentage getrouwde
blanken.
Hoe zit het dan met al die Amerikanen, die
volgens de voorspellingen eigenlijk werkloos zou-
den moeten zijn op dit ogenblik?
Het antwoord op deze vraag staat in het mei
nummer (1966) van het maandblad Het Beste,
dat in een artikel over dit onderwerp zegt:
„Men moet daarvoor teruggaan naar 1948, toen
de computer uit de sfeer van het laboratorium
kwam. In die tijd kondigde een van zijn geeste
lijke vaders, de wiskundige Norbert Wiener van
het Technologisch Instituut van Massachusetts,
de komst van een nieuw soort machine aan, die
andere machines zou kunnen besturen en die
noch de menselijke hand noch zijn hersenen
nodig zou hebben. Wiener schreef over dit on
derwerp een boek „.Cybernetics", waarin hij
voorspelde, dat omstreeks 1970 de fabrieks
arbeider overbodig zou zijn. Bovendien zou de
werkloosheid die van de crisisjaren van rond
1930 overtreffen, terwijl vele industrieën zouden
worden geruïneerd, zelfs die, welke van de ar
beidsbesparende machines gebruik zouden ma
ken. Aanvankelijk schonk vrijwel niemand aan-
dacht aan zijn sombere voorspellingen, totdat 9
tien jaar later meer dan 4/2 miljoen Amerika
nen werkloos waren. Een percentage van bijna
zeven procent van het arbeidspotentieel. Aan de
horizon verschenen inmiddels de achttien jarigen
van de naoorlogse geboortegolf. Het leek er op
dat professor Wiener gelijk zou krijgen.
Ongelijk
De eerste automatische zetmachines op de kran
ten deden hun intrede. De stoel waarop eens de
machinezetter had gezeten, bleef leeg. Een pons
band nam zijn taak over. Op een van de grote
Amerikaanse banken las een computer negen
honderd chèques per minuut en werkte boven-
12
