Broedse Paashaas
Wanneer zo tegen Pasen de winkelramen zich vullenrjiët paaseieren en paas
hazen van suikergoed en chocolade, wanneer de echte eietep^èn de!,zuivelbedrijven
bij duizenden in de etalages liggen uitgestald, dan zult u zTcW=feEh ook wel eens
hebben afgevraagd waarom wij Pasen met eieren vieren en hoe de mensen ertoe
gekomen zijn een haas met een mand eieren uit te rusten
Wij kennen iemand die kippen houdt en in zijn kippenren destijds ook een konijn
had losgelaten. Over die kippen en dat konijn de arme langoor is helaas met
Kerstmis gesneuveld zijn heel wat sterke verhalen gedaan, maar ondanks dat
heeft hij ons toch nooit verteld dat het beest broeds was geworden De combi
natie haas en eieren moet dus een andere oorsprong hebben.
Zoals dit met de meeste volksgebruiken het geval is, gaat ook de geschiedenis
van het paasei ver terug. De oude Perzen gaven elkaar deze eieren als zinnebeeld
van het scheppingsverhaal, zoals Zarathustra hun dat had geleerd.
Het eerste levende wezen op aarde, aldus Zarathustra, was een stier en deze
stootte met zijn horen het wereldei stuk, waaruit toen alle levende wezens voort
kwamen. Bij het aanbreken van eike nieuwe lente, wanneer de zon in het sterre-
beeld van de stier treedt, doet zij door haar warmte de starre, koude aarde sprin
gen en tovert miljoenen nieuwe levenskiemen daaruit te voorschijn.
Dan was het Pasen en gaven de Perzen elkaar hun eieren ten geschenke. Zo
ontstond het paasei in Oost-Europa en de westaziatische landen.
Op een gelijksoortige manier is het paasei in de Germaanse mythologie ontstaan.
Als zinnebeeld van de vruchtbaarheid werd het ei geofferd aan Ostara, de godin
der herlevende natuur, tijdens het Ostara- of Osterfeest in het begin van de
lente. Ook de priesters werden met eieren bedacht.
Als kiem van nieuw leven moest in het ei de grote levenskracht geborgen zijn en
aangezien onze voorvaderen meenden dat deze levenskracht kon worden over
gedragen, werden tijdens hun Paasfeest eieren over de akkers en velden ver
spreid om ze daardoor groeizamer te maken. Daarna mochten de eieren desnoods
worden opgegeten. Verstoppen wij ook nog niet onze eieren in de tuin....?
Toen het Christendom in West-Europa zijn intrede deed, viel het feest van de
Wederopstanding van Christus met het heidense paasfeest samen. Alhoewel het
laatste geleidelijk aan werd verdrongen, werd het ei als machtig symbool van
nieuw leven gretig overgenomen. De eerste west-europese Christenen zagen hierin
de belichaming van het witte graf, waaruit Christus (het Leven) was opgestaan.
Na de vasten werden deze eieren dan ook in de kerk gewijd en na de lange
onthouding met vreugde begroet. Men ging elkaar eieren schenken, allerlei
spelen met eieren ontstonden, vrienden en kennissen vormden tezamen maanden
voor Pasen een zogenaamde eierpot, waarin wekelijks een klein bedrag werd
gestort om straks grote hoeveelheden eieren te kunnen kopen.
Het eier eten met Pasen vindt dus hierin zijn oorsprong.
Maar dan nu toch nog de paashaas Dit diertje is van zuiver Germaanse oor
sprong. De haas stond in dienst van Ostara als symbool van de steeds weer terug
kerende hergeboorte van de natuur en als zodanig is hij dus wel zeer nauw aan
het ei verbonden. Ieder jaar werden voor het Osterfeest jonge, in maart geboren
haasjes gevangen, die als eerstelingen der herboren natuur aan Ostara werden
geofferd. Ook aan deze offers maakte het Christendom een einde, maar ook nu
weer leefde het symbool voort. Men ging ertoe over met Pasen voor de kinderen
haasjes van koek, suiker of chocolade te vervaardigen en hun deze ten geschenke
te geven.
Men behoefde dus niet meer op paashazen te gaan jagen, en waarschijnlijk om
dit gemis aan jachtgenot enigszins te vergoelijken, werden de haasjes op de
akkers, in het veld, op het erf en tenslotte in de tuin verstopt. Zo is er ten
slotte iemand geweest die in de tuin de haas op de eieren heeft gezet en aldus
werden de twee natuurlijke symbolen der vruchtbaarheid voor ons verenigd
en vereeuwigd.
v'
3
